گفتار دوم: مسئولیت مدنی سایر اشخاص مرتبط با مطبوعات………………………………………… 70
گفتار سوم: تعیین مسئول مدنی در فضای مطبوعاتی ……………………………………………………. 72
گفتار چهارم: نظریه‌های مسئولیت مدنی مطبوعاتی ………………………………………………………. 78
بند اول: نظریه‌ی مسئولیت شخصی ………………………………………………………………………. 78
بند دوم: نظریه‌ی مسئولیت جمعی یا تضامنی ………………………………………………………. 80
بند سوم: نظریه‌ی مسئولیت ترتیبی……………………………………………………………………….. 82
گفتار پنجم: روش‌های تقسیم مسئولیت مطبوعاتی………………………………………………………… 84
بند اول: روش تضامنی…………………………………………………………………………………………… 85
بند دوم: روش تساوی (بالسّویه)…………………………………………………………………………….. 88

بند سوم: روش میزان مداخله‌ی اسباب…………………………………………………………………… 89
بند چهارم: روش به نسبت درجه‌ی تقصیر …………………………………………………………….. 91
مبحث دوم: جبران خسارات مطبوعاتی …………………………………………………………………………….. 93
گفتار اول: بررسی صور مختلف خسارات در حوزه مطبوعات……………………………………………. 93
بند اول: خسارات فردی و جمعی…………………………………………………………………………… 94
بند دوم: خسارات مادی و معنوی…………………………………………………………………………… 94
گفتار دوم: روش‌های شایع جبران خسارات مطبوعاتی…………………………………………………… 95
بند اول: جبران خسارت از طریق وجه نقد یا پرداخت مادی ………………………………….. 97
بند دوم: جبران خسارت از طریق دادن حق پاسخ …………………………………………………. 102
بند سوم: جبران خسارت از طریق عذرخواهی و انتشار حكم در جراید ……………………. 106
نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….. 110

یک مطلب دیگر :

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………….. 113
چکیده
مسئولیت گاهی ریشه‌ی قراردادی دارد و با نقض تعهد قراردادی ایجاد می‌شود و گاهی نیز ریشه‌ی غیرقراردادی یا خارج از قرارداد دارد، که قسم اخیر از مسئولیت با عناوین متفاوتی از جمله مسئولیت مدنی، ضمان قهری و الزامات خارج از قرارداد، به کار برده می‌شود که در حوزه‌ی مطبوعات، قسم دوم از مسئولیت از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که در این زمینه با ابهامات و نواقص بسیاری از لحاظ منابع قانونی و کارهای علمی و پژوهشی روبرو هستیم. در رابطه با مباحث مبانی مسئولیت مدنی، نظریات متفاوتی بیان شده است که عبارتند از: نظریه‌ی تقصیر، نظریه‌ی خطر، نظریه‌ی تضمین حق، نظریه‌ی مختلط و نظریه‌ی واسط که مهم‌ترین آنها سه نظریه‌ی اول است و سؤال اصلی و کلیدی که در رابطه با این موضوع مطرح است این است که کدام یک از نظریات مذکور را بایستی به عنوان مبنای مسئولیت مدنی مطبوعاتی در نظر گرفت؟ که بایستی بر اساس قوانین و مقررات حقوقی موجود در این رابطه و شرایط و ضوابط مطبوعات و اعضای مطبوعاتی بررسی و تعیین گردد. دست‌اندرکاران مطبوعاتی (که ممکن است اعضای ثابت و دائمی مطبوعات باشند، که در اصطلاح روزنامه‌نگاران نامیده می‌شوند و یا سایر اشخاص مرتبط با مطبوعات، که به طور موقتی، فعالیتی را از طریق مطبوعات اعمال می‌نمایند)، از توانایی زیادی در نادیده گرفتن حقوق مردم و ورود ضرر به آنان برخوردارند که بایستی با وضع قوانین و مقررات متناسب با شرایط حال حاضر و انجام کارهای علمی و پژوهشی و ایجاد اصول حقوقی، از این توانایی کاست و حقوق افراد جامعه را حفظ نمود و یا در صورت ورود ضرر، بتوان مسئول واقعی و مستحق جبران را با در نظر گرفتن مبنای مسئولیت مطبوعاتی تعیین و با بررسی روش‌های جبران، روشی مناسب با نوع خسارت در حوزه‌ی مطبوعات و میزان زیان‌های وارده، برگزید تا در حدّ امکان خسارات وارده ترمیم شود و از سوی دیگر نیز، بایستی به حقوق و آزادی‌های مطبوعات توجه داشت تا بتوانند با اعمال حقوق و اختیارات خود و عدم هرگونه اخلال در عملکردشان، به وظایف و تکالیف خطیر خود بپردازند. اکثریت خسارات مطبوعاتی از نوع خسارات معنوی هستند که بایستی روش‌های خاصی را برای جبران آنها برگزید که عبارتند از: دادن حق پاسخ، عذرخواهی، انتشار حکم در جراید و پرداخت مادی،‌ که با توجه به میزان خسارات و شرایط آن می‌توان از تمامی و یا بعضی از آنها استفاده نمود.

واژه‌های كلیدی: 1- مسئولیت مدنی 2- روزنامه‌نگاران 3- فعالیت‌های مطبوعاتی 4- جبران خسارات معنوی

رایانه ای …………………………………………………………………………………………………………………………… 28
گفتار سوم: تحولات تقنینی کشورها در جرائم رایانه ای …………………………………………….. 30
گفتار چهارم: فعالیتهای بین المللی در خصوص جرائم رایانه ای ……………………………….. 33
گفتار پنجم: اقدامات سازمانهای بین المللی و رویه برخی از کشورها در خصوص
جاسوسی رایانه ای…………………………………………………………………………………………………………… 34
بند اول: سازمانهای بین المللی و منطقه ای …………………………………………………………… 34
بند دوم: رویه برخی کشورها…………………………………………………………………………………….. 38
فصل سوم: شرایط تحقق جرم جاسوسی رایانه ای
مبحث اول: انواع جاسوسی رایانه ای ………………………………………………………………………………….. 43
الف: جاسوسی در فضای مجازی برای اهداف اقتصادی، تجاری…………………………………… 44
عنوان                                                                                                                      صفحه
ب: جاسوسی در فضای مجازی علیه امنیت کشور ………………………………………………………. 44
مبحث دوم: عناصر تشکیل دهنده ……………………………………………………………………………………….. 45
گفتار اول: عنصر قانونی …………………………………………………………………………………………………… 45
بند اول: عنصر قانونی جاسوسی رایانه ای علیه امنیت ……………………………………………. 45
بند دوم: عنصر قانونی جاسوسی رایانه ای با اهداف اقتصادی ………………………………… 47
گفتار دوم: عنصر مادی ……………………………………………………………………………………………………. 47

بنداول: شرایط تکوین رکن مادی جاسوسی رایانه ای علیه امنیت ………………………. 48
الف ) رفتار …………………………………………………………………………………………………………….. 48
ب ) موضوع…………………………………………………………………………………………………………….. 55
ج ) مرتکب ……………………………………………………………………………………………………………. 56
بند دوم:  شرایط تکوین رکن مادی جاسوسی رایانه ای با اهداف اقتصادی ………… 56
الف ) رفتار …………………………………………………………………………………………………………… 56
ب ) موضوع…………………………………………………………………………………………………………… 58
ج ) مرتکب……………………………………………………………………………………………………………. 59
بند سوم: شیوه های ارتکاب جرم ……………………………………………………………………………. 59
الف ) مهندسی اجتماعی…………………………………………………………………………………….. 60
ب ) به کارگیری افزارهای جاسوسی………………………………………………………………….. 60
گفتار سوم: عنصر معنوی ……………………………………………………………………………………………….. 62
بند اول: عنصر معنوی جاسوسی رایانه ای علیه امنیت ………………………………………….. 62
بند دوم: عنصرمعنوی جاسوسی رایانه ای تجاری، اقتصادی …………………………………… 65
گفتار چهارم: شروع به جرم …………………………………………………………………………………………… 65
گفتار پنجم: نوع جرم جاسوسی رایانه ای به لحاظ عنصر مادی …………………………………. 67
بند اول: جرم آنی (فوری) یا مستمر ………………………………………………………………………… 67
بند دوم: جرم مطلق یا مقید …………………………………………………………………………………….. 68
عنوان                                                                                                                      صفحه
بند سوم: جرم ساده یا مرکب …………………………………………………………………………………… 69

یک مطلب دیگر :

مبحث سوم: همکاری در ارتکاب جرم جاسوسی رایانه ای ………………………………………………. 69
گفتار اول: شرکت در جرم ………………………………………………………………………………………………. 70
گفتار دوم: معاونت در جرم ……………………………………………………………………………………………… 71
مبحث چهارم: تفاوت میان جاسوسی رایانه ای با سایر جرائم مشابه ………………………………. 73
گفتار اول: تفاوت جاسوسی رایانه ای با جاسوسی سنتی………………………………………………. 74
گفتار دوم: تفاوت جاسوسی رایانه ای با جرم دسترسی غیر مجاز………………………………… 77
گفتار سوم: تفاوت جاسوی رایانه ای با شنود غیر مجاز ………………………………………………… 79
گفتار چهارم: تفاوت جاسوسی رایانه ای با جعل رایانه ای…………………………………………….. 81
گفتار پنجم: تفاوت جاسوسی رایانه ای با جرم تخریب و اخلال در داده ها
یا سامانه های رایانه ای و مخابراتی ………………………………………………………………………………. 82
گفتارششم:تفاوت جاسوسی رایانه ای باجرائم سرقت و کلاهبرداری رایانه ای…………….. 82
الف ) سرقت رایانه ای و تفکیک از جاسوسی رایانه ای……………………………………………. 82
ب ) تفکیک کلاهبرداری رایانه ای از جاسوسی رایانه ای……………………………………….. 83
فصل چهارم:پاسخهای کیفری
مبحث اول: مجازات ……………………………………………………………………………………………………………… 86
گفتار اول: مجازات اصلی مرتکب…………………………………………………………………………………….. 86
بند اول: مجازات مرتکب حقیقی………………………………………………………………………………… 87
بند  دوم: مجازات مرتکب حقوقی (شخصیت حقوقی) ……………………………………………. 88
گفتار دوم: مجازات تبعی، تکمیلی مرتکب …………………………………………………………………….. 90
بند اول: مجازات تبعی……………………………………………………………………………………………….. 90
بند دوم: مجازات تکمیلی…………………………………………………………………………………………… 92
عنوان                                                                                                                      صفحه
گفتار سوم: تشدید و تخفیف مرتکب بزه جاسوسی رایانه ای……………………………………….. 93
بند اول: تشدید مجازات …………………………………………………………………………………………….. 94
الف ) موقعیت شغلی مرتکب در بزه جاسوسی رایانه ای ………………………………………. 96
ب ) موضوع جرم ………………………………………………………………………………………………………. 96
ج ) نحوه ارتکاب جرم ………………………………………………………………………………………………. 97
د ) تکرار جرم ……………………………………………………………………………………………………………. 98
ه ) تعدد جرم ……………………………………………………………………………………………………………. 99
و ) زمان خاص ارتکاب جرم…………………………………………………………………………………….. 100
بند دوم: تخفیف مجازات …………………………………………………………………………………………. 101
مبحث دوم: صلاحیت کیفری……………………………………………………………………………………………… 104

بند دوم: مقایسة با انتقال طلب ……………………………………………………………. 50
بند سوم:مقایسه ایفای ثالث باعقد ضمان وحواله…………………………………… 54
گفتارپنجم: مقایسة ایفای ثالث با تبدیل تعهد ………………………………………………………………… 56
گفتار  ششم:مستثنیات ایفا ثالث……………………………………………………………………………………… 64
بنداول:قائم بودن تعهد به شخص متعهد(ماده268قانون مدنی)…………………………………… 64
بنددوم:ذینفع بودن متعهد درایفای دین…………………………………………………………………………… 64
بند سوم:ذینفع بودن متعهد له…………………………………………………………………………………………. 65
فصل سوم: مبانی حقوقی و فقهی قاعدة پرداخت ثالث………………………….. 66
گفتار اول: مبانی حقوقی …………………………………………………………………….. 68
بند اول) متون قوانین موضوعه…………………………………………………………… 68

بنددوم) رویه های قضایی…………………………………………………………………… 73
بندسوم) مصالح اجتماعی …………………………………………………………………… 80
گفتار دوم: مبانی فقهی……………………………………………………………………….. 82
بنداول) آیات و روایات ………………………………………………………………………. 82
بنددوم) اصول و قواعد فقهی ……………………………………………………………… 84
الف)اصول فقه ………………………………………………………………………………….. 84
1)اصل صحت………………………………………………………………….. 84
2)اصل اشتغال یا احتیاط……………………………………………………….. 84
ب)قواعد فقه…………………………………………………………………….. 85
1)قاعده احسا ن…………………………………………………………………. 85

یک مطلب دیگر :

2)قاعده لاضرر…………………………………………………………………. 87
بندسوم) اجماع …………………………………………………………………………………. 88
بندچهارم) عقل …………………………………………………………………………………. 89
گفتار سوم: دیدگاه فقهادرمورد مشروعیت یا عدم مشروعیت ایفاء ثالث……………………… 90
بنداول)نظرقائلین به مشروعیت……………………………………………………………. 90
بند دوم:نظرقائلین به عدم مشروعیت …………………………………………………… 90
فصل چهارم: استثنائات واردبرذیل ماده 267 ق م ……………………… 94
گفتار اول: مبانی حقوقی حق رجوع ثالث:………………………………………………. 95
بند اول: متون قانونی(ا حصا مواد قانونی)…………………………………………….. 98
بند دوم: رویه های قضایی…………………………………………………………………….. 112
گفتار دوم: ماهیت حقوقی حق رجوع ثالث …………………………………………… 118
بند اول: استیفا………………………………………………………………………………….. 119
بنددوم: قرض …………………………………………………………………………………. 121
بند سوم: قائم مقامی ………………………………………………………………………… 122

گفتار اول : تحولات تعهدات اطلاعاتی در حقوق قراردادهای بیمه ……………………………….. 25
بند اول : رژیم سنتی …………………………………………………………………………………………………………. 26
بند دوم : رژیم نوین …………………………………………………………………………………………………………… 26
گفتار دوم : تعهدات اطلاعاتی در متون قانونی بیمه­ای……………………………………………………. 27
مبحث دوم : مبانی وظیفه ارائه اطلاعات در قرارداد بیمه……………………………………………… 28
گفتار اول : ابتنای بیمه بر حد اعلای حسن­نیت………………………………………………………………. 28
بند اول : مفهوم شناسی حسن­نیت ………………………………………………………………………………….. 28
بند دوم : پیشینه اصل حسن­نیت در حقوق قراردادها…………………………………………………….. 29
بند سوم : جایگاه اصل حسن­نیت در قرارداد بیمه…………………………………………………………… 32
گفتار دوم : شروط قراردادی……………………………………………………………………………………………….. 35
گفتار سوم : عرف و اقتضای اوضاع احوال ……………………………………………………………………….. 36
گفتار چهارم : قانون ……………………………………………………………………………………………………………. 37
مبحث سوم : قلمروی تعهد ارائه اطلاعات در قرارداد بیمه…………………………………………… 38
گفتار اول : معیار تشخیص محدوده تعهد ارائه اطلاعات………………………………………………….. 38
بند اول : محدود بودن تعهد به اطلاعات و حقایق عمده…………………………………………………. 39
بند دوم : درجه تاثیر بر طرف مقابل………………………………………………………………………………….. 39
گفتار دوم : حقایقی که نیازمند افشا نیستند……………………………………………………………………. 42
بند اول : آگاهی طرف مقابل………………………………………………………………………………………………. 42
بند دوم : اعراض طرف مقابل……………………………………………………………………………………………… 44
بند سوم : حقایق غیر­مرتبط با قرارداد………………………………………………………………………………. 48
بند چهارم : اطلاعات مربوط به کاهش خطر…………………………………………………………………….. 48
گفتار سوم : محدوده زمانی تعهدات اطلاعاتی در قرارداد بیمه ……………………………………… 49
بند اول : انعقاد قرارداد………………………………………………………………………………………………………… 49
بند دوم : اصلاح یا گسترش قرارداد موجود……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 51
بند سوم : تجدید اعتبار قرارداد…………………………………………………………………………………………. 51

مبحث چهارم : تکالیف و تعهدات اطلاعاتی بیمه­گر………………………………………………………. 52
گفتار اول : اهداف و دلایل شناسایی تعهدات اطلاعاتی برای بیمه­گر…………………………….. 52
بند اول : اهداف …………………………………………………………………………………………………………………. 53
بند دوم : دلایل ………………………………………………………………………………………………………………….. 54
1- الحاقی بودن قرارداد بیمه…………………………………………………………………………………………….. 54
2- تخصصی بودن قرارداد بیمه………………………………………………………………………………………….. 55
3- جنبه حمایتی داشتن قرارداد بیمه…………………………………………………………………………….. 56
گفتار دوم : کیفیت ایفای تعهدات اطلاعاتی بیمه­گر………………………………………………………… 57
بند اول : افشای به­موقع و قابل اطمینان…………………………………………………………………………… 57
بند دوم : موضع­گیری شفاف و قابل فهم…………………………………………………………………………… 58
بند سوم : استفاده از زبان ساده و پرهیز از ابهام………………………………………………………………. 59
گفتار سوم : مواردی كه باید افشا شود………………………………………………………………………………. 60
بند اول : لزوم افشای حقایق مربوط به خود……………………………………………………………………. 60
بند دوم : آشنا كردن بیمه­گذار با حقوق و تكالیف خود …………………………………………………. 62
بند سوم : ارائه اطلاعات مشاوره­ای……………………………………………………………………………………. 63
مبحث پنجم : تکالیف و تعهدات اطلاعاتی بیمه­گذار ……………………………………………………. 64
گفتار اول : بیان حقایق عمده قبل از انعقاد قرارداد بیمه………………………………………………… 64
گفتار دوم : اعلام تشدید خطر یا تغییر اوضاع احوال………………………………………………………. 67
بند اول : تشدید خطر در نتیجه عمل بیمه­گذار …………………………………………………………….. 68

یک مطلب دیگر :

بند دوم : تشدید خطر در نتیجه عمل شخص ثالث ……………………………………………………….. 68
بند سوم : موارد تشدید خطر ……………………………………………………………………………………………. 69
گفتار سوم : اعلام وقوع حادثه…………………………………………………………………………………………… 70
مبحث ششم : تکالیف و تعهدات اطلاعاتی اشخاص ثالث…………………………………………….. 71
گفتار اول : تعهدات اطلاعاتی واسطه­ها ……………………………………………………………………………. 71
بند اول : دلالان(كارگزاران بیمه)……………………………………………………………………………………….. 72
بند دوم : نمایندگی­های شركت بیمه………………………………………………………………………………… 73
بند سوم : كیفیت اجرای تعهدات اطلاعاتی واسطه­ها……………………………………………………… 74
گفتار دوم : تعهدات اطلاعاتی نماینده بیمه­گذار………………………………………………………………. 75
گفتار سوم : نقش بیمه مركزی ایران در ارائه اطلاعات بیمه­ای………………………………………. 78
فصل سوم : مسئولیت ناشی از نقض تعهدات اطلاعاتی در قرارداد بیمه و ضمانت
 اجراهای آن
مبحث اول : تعریف مسئولیت مدنی و شرایط تحقق آن……………………………………………….. 81
گفتار اول : تعریف مسئولیت مدنی……………………………………………………………………………………. 82
گفتار دوم : شرایط عمومی تحقق مسئولیت……………………………………………………………………… 82
بند اول : فعل زیان بار…………………………………………………………………………………………………………. 82
بند دوم : ورود زیان…………………………………………………………………………………………………………….. 83
بند سوم : رابطه سببیت…………………………………………………………………………………………………….. 83
مبحث دوم : شرایط اختصاصی مسئولیت نقض تعهدات اطلاعاتی در قرارداد بیمه……. 83
گفتار اول : وجود اظهارات خلاف واقع………………………………………………………………………………. 84
گفتار دوم : بیان نادرست یا کتمان حقایق در مورد یك واقعیت موجود………………………… 85
بند اول : اظهارات راجع به عمل یا قصد مربوط به آینده………………………………………………… 85
بند دوم : اظهار عقیده یا اظهارات مبالغه­آمیز……………………………………………………………………. 85
بند سوم : اظهارات راجع به قانون……………………………………………………………………………………… 86
گفتار سوم : انعقاد قرارداد بیمه با اتکا و اعتماد بر اظهارات خلاف واقع      ……………….. 87
مبحث سوم : ضمانت اجرای نقض تعهدات اطلاعاتی بیمه­گر………………………………………. 87
گفتار اول : تفسیر موارد ابهام علیه تنظیم­كننده سند……………………………………………………… 87
بند اول : مفهوم تفسیر علیه تنظیم­كننده سند………………………………………………………………… 88
بند دوم : موارد ابهام در بیمه­نامه ……………………………………………………………………………………… 88
بند سوم : عدم تسری قاعده در بیمه­نامه­های تنظیم شده توسط بیمه­گذار یا دلال…….. 89
گفتار دوم : حق فسخ بیمه­گذار و قابلیت استرداد حق­بیمه­های پرداختی…………………….. 90
گفتار سوم : مطالبه خسارت……………………………………………………………………………………………….. 91
گفتار چهارم : ابطال پروانه بیمه­گری…………………………………………………………………………………. 92
مبحث چهارم : ضمانت اجرای نقض تعهدات اطلاعاتی بیمه­گذار………………………………… 93
گفتار اول : بطلان قرارداد…………………………………………………………………………………………………… 93
بند اول : نقض عمدی تعهدات اطلاعاتی …………………………………………………………………………. 94
بند دوم : بیمه متقلبانه خطر ایجاد شده قبل از انعقاد قرارداد……………………………………… 95
گفتار دوم : دریافت حق­بیمه اضافی و یا فسخ قرارداد…………………………………………………… 96
گفتار سوم : پوشش نسبی زیان ناشی از وقوع خطر موضوع بیمه…………………………………. 98
گفتار چهارم : اثر اظهارات خلاف واقع بیمه­گذار بر بیمه­گران بعدی……………………………… 100
بند اول : تعریف بیمه اتکایی و شرایط آن………………………………………………………………………… 100
بند دوم : قابلیت استناد بیمه­گران اتکایی به اظهارات بیمه­گذار اصلی…………………………… 102

بند اول: زوال حق حاصل از شرط در قالب ایقاع اسقاط……………………………………………………. 46
بند دوم: انحلال شرط از طریق تراضی………………………………………………………………………………… 47
گفتار سوم: صرف نظر از شرط در برابر عوض………………………………………………………………………… 54
مبحث دوم: شرایط صرف نظر از شرط…………………………………………………………………………………… 58
گفتار اول: شرایط انصراف دهنده از شرط………………………………………………………………………………. 59
بند اول: اراده (قصد و رضا)………………………………………………………………………………………………………. 59
بند دوّم: اهلیت…………………………………………………………………………………………………………………………. 62
گفتار دوم: موضوع و جهت صرف نظر از شرط………………………………………………………………………. 65
عنوان………………………………………………………………………………………..صفحه
فصل سوم: قلمرو و آثار صرف نظر از شرط
مبحث اول: قلمرو صرف نظر از شرط……………………………………………………………………………………… 72
گفتار اول: شروط به نفع طرفین قرارداد…………………………………………………………………………………. 72
بند اول: شرط فعل……………………………………………………………………………………………………………………. 72

بند دوم: شرط صفت………………………………………………………………………………………………………………… 77
بند سوم: شرط نتیجه………………………………………………………………………………………………………………. 85
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 85
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 89
گفتار دوم: شروط به نفع شخص ثالث…………………………………………………………………………………….. 94
بند اول: شرط فعل……………………………………………………………………………………………………………………. 95
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 95
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 98
بند دوم: شرط صفت………………………………………………………………………………………………………………… 105
بند سوم: شرط نتیجه………………………………………………………………………………………………………………. 107

یک مطلب دیگر :

الف: اعتبار و نحوه‌ی تحقق شرط نتیجه به نفع ثالث…………………………………………………………….. 107
ب: قابلیت اسقاط شرط نتیجه به نفع ثالث…………………………………………………………………………….. 112
مبحث دوم: آثار صرف نظر از شرط………………………………………………………………………………………… 115
گفتار اول: شروط صحیح………………………………………………………………………………………………………….. 115
بند اول: سقوط شرط………………………………………………………………………………………………………………… 115
بند دوم: بازگشت عقد به حالت اطلاق و جایگزین شدن شرط ضمنی……………………………….. 118
بند سوم: ممتنع شدن شرط وابسته در فرض تقابل شروط………………………………………………….. 122
گفتار دوم: شروط باطل…………………………………………………………………………………………………………….. 124
بند اول: باطل غیر مبطل………………………………………………………………………………………………………….. 124
عنوان………………………………………………………………………………………..صفحه
بند دوم: باطل مبطل………………………………………………………………………………………………………………… 129
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 130
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 137
نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………… 141
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………… 146

مقدمه
الف-طرح موضوع
شرط ضمن عقد، به دو طریق تبعی و مستقل زائل می‌شود؛ زوال تبعی شرط، در نتیجه‌ی بطلان و انحلال عقد مشروط صورت می‌گیرد، حال آنکه در زوال مستقل، که موضوع اصلی پژوهش حاضر است، مشروط‌له می‌تواند از شرطی که به نفع او شده صرف نظر نموده که به آن اسقاط شرط نیز گفته می‌شود. ماده‌ی 244 قانون مدنی بر اساس اتفاق نظر فقیهان، مشروط‌له را قادر به صرف نظر از شرط معرفی کرده است.
ممکن است در ابتدا چنین تصور شود که این موضوع، دارای اهمیت قابل توجه‌ای نیست، لیکن دقت نظر و تأمل در مفاد دو ماده‌ی 244 و 245 و آرای فقهی و حقوقی، مسائل و ابهاماتی را مطرح می‌سازد که پژوهش حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به آن می‌باشد. شرط به تبع عقد انشاء شده و در شمار اعمال حقوقی قرار دارد، از سوی دیگر اسقاط، برای زوال حق اعتبار گردیده، بنابراین لازم است تبیین شود که ساختار حقوقی عمل مزبور چیست و آیا اسقاط، معطوف به شرط یا اثر حاصل از آن است؟