2-1-2-  ارزن باستان. 15

2-1-3-  ارزن پیشاهنگ… 15

2-3- تنش خشکی و کم آبی.. 16

2-2- مراحل فنولوژیکی گیاه ارزن (بی بی سی اچ) 19

2-4- کودهای نیتروکسین.. 19

2-5- ماده خشک… 21

2-6- کلروفیل. 22

2-7- پرولین.. 23

2-8- رطوبت نسبی برگ.. 23

2-9- پروتئین.. 24

2-10- قند های محلول. 25

2-11- فیبر. 25

2-12- شاخص سطح برگ.. 25

2-13- وزن خشک اندام هوایی.. 26

2-14- عملکرد علوفه تر. 26

2-14- عملکرد علوفه خشک… 27

فصل سوم. 28

مواد و روش… 28

3-1- موقعیت اجرای طرح. 29

3-2- اندازه گیری کیفیت علوفه و صفات فیزیولوژیک… 29

درصد پروتینCP. 30

درصد ماده خشک قابل هضمDMD.. 30

درصد خاکستر کل  ASH.. 30

درصد قند های محلول             WSC.. 30

درصد فیبر  CF. 30

3-2-1- اندازه گیری پرولین: 30

3-2-2-اندازه گیری محتوای رطوبت نسبی (RWC) 31

3-3- اندازه گیری مقدار کلروفیل a و b و کل: 31

3-4- اندازه گیری مقدار عملکرد و اجزای عملکرد. 32

3-5-اندازه گیری  شاخص سطح برگ.. 32

فصل چهارم. 33

نتایج و بحث.. 33

4-1- تجزیه و تحلیل. 34

4-1-1- پروتین خامCP. 34

4-1-2- خاکسترASH.. 35

4-1-3- قندهای محلولWSC.. 35

4-1-4- فیبرCF. 36

4-1-5- ماده خشک قابل هضمDMD.. 37

4-2-1- کلروفیل a. 44

4-2-2- کلروفیل b. 45

4-2-3- کلروفیل کل. 47

4-2-4- درصد رطوبت نسبی RWC.. 48

4-2-5- پرولین.. 49

4-3-1- شاخص سطح برگ.. 57

4-3-2-ارتفاع. 58

4-3-3-وزن خشک اندام هوایی.. 59

4-3-4- عملکرد علوفه تر. 60

4-3-5- عملکرد علوفه خشک… 61

فصل پنجم. 71

نتیجه گیری و پیشنهادات.. 71

5-1- نتیجه گیری.. 72

5-2- پیشنهادات.. 74

منابع. 75

پیوست.. 89

چكیده

این طرح به منظور بررسی اثر کود نیتروکسین تحت شرایط قطع آبیاری(بر اساس BBCH، مراحل فنولوژی گیاهان) بر روی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام ارزن علوفه­ای

یک مطلب دیگر :

بهترین پکیج افزایش فالوور اینستاگرام

 در منطقه دامغان در سال زراعی  92 _1391 به صورت آزمایش اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوك های كامل تصادفی اجراء شد تیمارها شامل سه سطح آبیاری، شاهد (آبیاری کامل)، قطع آبیاری در مرحله 61BBCH (ابتدای گلدهی)و قطع آب در مرحله 71BBCH (انتهای گلدهی) در کرت های اصلی و استفاده از کود نیتروکسین(+) و عدم استفاده از کود نیتروکسین(-) همچنین سه رقم ارزن علوفه ای (باستان، پیشاهنگ و اصفهان) نیز در کرت های فرعی قرار داشتند. نتایج نشان داد که حداکثر پروتئین در ارقام اصفهان و پیشاهنگ به ترتیب 24.31 درصد و 24.19 درصد بدون اختلاف معنی دار از هم، نسبت به رقم باستان دارای اختلاف معنی داری بودند، بیشترین میزان خاکستر مربوط به رقم باستان با 8.22 درصد دارا بود، بیشترین درصد قند های محلول در رقم باستان با 8.91 درصد مشاهده شد، بالاترین میزان فیبر با74.17 درصد در مرحله ابتدای گلدهی بدست آمد. بیشترین میزان ماده خشک قابل هضم تحت تاثیر آبیاری کامل، با 58.04 درصد بیشترین ماده خشک قابل هضم را دارا بود. بالاترین میزان پرولین  تحت اثرات سه عاملی در رقم باستان و عدم کودهی در مرحله ابتدای گلدهی برابر با 2.86 درصد مشاهده گردید، کلروفیل a  و b و کل در سطح 1 درصد در همه ی تیمار ها اثر معنی داری داشت، درصد رطوبت نسبی تحت تاثیر اثرات 3 عاملی که در رقم اصفهان، در مرحله ابتدای گلدهی و استفاده از کود نیتروکسین برابر با 53.66 درصد حاصل شد و بالاترین ارتفاع تحت تاثیر اثرات 2 عاملی رقم و کود که در رقم باستان و استفاده از کود نیتروکسین با 148.27 سانتیمتر بیشترین ارتفاع را داشت، بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک تحت اثرات 2 عاملی آبیاری و رقم، در آبیاری کامل، و در قم باستان به ترتیب با 88.43 و 30.04 تن در هکتار بیشترین عملکرد را دارا بودند، با توجه به رشد بسیار سریع ارزن و کوتاه بودن طول دوره رویش نسبت به گیاهان زراعی مورد کشت در این منطقه و متحمل بودن ارزن به خشکی و نیز منحصر بفرد بودن آن از لحاظ زمان برداشت که امکان برداشت گیاهان علوفه ای دیگر نظیر ذرت فراهم نیست و نیز شرایط آب و هوایی منطقه و نیاز علوفه ای بالا کشت ارزن (رقم باستان) در این منطقه توصیه می شود.

واژه های كلیدی: قطع آبیاری، ارزن علوفه ای، کود نتروکسین، صفات زراعی، صفات فیزیولوژیک.

مقدمه:

ارزن جزو غلات دانه ریز و گیاهان یك ساله مناطق گرم و خشك می باشند كه دارای گونه های فراوانی است، نام (ارزن[1]) از كلمه به معنای (یك هزارم ریشه[2] ) گرفته و كلمه (خرد و کوچک[3] ) غالباً برای اشاره به چیزهای فوق العاده كوچك به كار می رود و یكی از غلات سنتی در نواحی خشك و نیمه خشك مناطق گرمسیری محسوب می شود(رای و همکاران[4]، 1988). كه از تحمل بالائی نسبت به تنش خشكی و شوری برخورد است، ارزن ها در بین غلات پس از گندم، برنج، ذرت، جو و سورگوم در رتبه ششم اهمیت قرار دارند، در گذشته ارزن ها علیرغم اهمیت زراعی آنها به عنوان یك محصول عمده در مناطق سخت، نادیده گرفته می شوند، ارزن سالیانه در سطحی حدود 28 میلیون هكتار از اراضی خشك و نیمه خشك آفریقا و شبه قاره هند جهت تولید دانه و علوفه كشت می شود (اندرو و کومار[5]، 1992). درصد بالای پروتئین، پر­برگی و خوشخوراکی و عدم وجود اسید پروسیک، چهار کربنه بودن، توانایی بالای تولید آن در نواحی گرم و خشک و بالا بودن کارآیی مصرف آب آن نسبت به گونه­های سه کربنه، همگی باعث شده که به­صورت گیاهی مطلوب برای کشت در نواحی گرم و خشک که با محدودیت آب مواجه هستند، محسوب گردد (ناخدا و همکاران، 1379). یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های تولید در مناطق خشک و نیمه خشک کمبود آب است (ریدی و همکاران[6]، 2004).

تاثیر خشکی تابع مدت آن، مرحله رشد گیاه زراعی، رقم و گونه زراعی، نوعی خاک و فعالیت های مدیریتی برای سازگاری به خشکی می باشد، گلدهی حساس ترین مرحله رشد گیاهان زراعی به خشکی است که بر عملکرد دانه گیاه  تاثیر دارد، دو هفته تنش خشکی در طول مرحله گلدهی می تواند به کاهش کامل عملکرد دانه بیانجامد، در شرایط تنش خشکی سطح خاک شروع به خشک شدن می کند اما عمق خاک هنوز مرطوب می باشد اما ریشه های گیاه توانایی جذب آب را دارد در نتیجه ریشه عمیق می تواند در ایجاد تحمل به خشکی ارقام نسبت به ریشه ای سطحی موثرتر باشد به این دلیل، ریشه های عمیق معیار اندازه گیری مناسبی برای تحمل به خشکی در مزرعه می باشد(کوچکی و خواجه حسینی،1387).

توانایی تولید غذا یکی از عوامل اصلی توسعه جوامع بشری است که برای تداوم آن علاوه بر به نژادی، تامین و حفظ حاصلخیزی خاک امری ضروری است (سالک‌گیلانی و همکاران، 1383؛ قنبری پیرگامی و همکاران، 1381).

امروزه به تثبیت بیولوژیک نیتروژن از طریق باکتری های همیار آزادزی از جمله (آزوسپریلوم[7]) و (ازتوباکتر[8])  توجه ویژه ای معطوف شده است (تیلاک و همکاران[9]، 2005). کود بیولوژیک نیتروکسین دارای مجموعه ای از باکتری های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ازتوباکتر و آزوسپریلوم است که رشد و توسعه ریشه و قسمت های هوایی گیاهان را موجب می شود (گیلیک و همکاران[10]، 2001).

1-1-     اهمیت موضوع

ارزن ها در بین غلات پس از گندم، برنج، ذرت، جو و سورگوم در رتبه ششم اهمیت قرار دارند، در گذشته ارزن ها علیرغم اهمیت زراعی آنها به عنوان یك محصول عمده در مناطق سخت نادیده گرفته می شوند، ارزن سالیانه در سطحی حدود 28 میلیون هكتار از اراضی خشك و نیمه خشك آفریقا و شبه قاره هند جهت تولید دانه و علوفه كشت می شود(اندرووکومار[11]، 1992).

درصد بالای پروتئین، پر­برگی و خوشخوراکی و عدم وجود اسید پروسیک، چهار کربنه بودن، توانایی بالای تولید آن در نواحی گرم و خشک و بالا بودن کارآیی مصرف آب آن نسبت به گونه­های سه کربنه، همگی باعث شده که به­صورت گیاهی مطلوب برای کشت در نواحی گرم و خشک که با محدودیت آب مواجه هستند، محسوب گردد (ناخدا و همکاران، 1379).

تنش خشکی باعث افزایش درصد ماده خشک و و همچنین باعث بالا رفتن درصد قندهای محلول می شود (رهبری و همکاران، 1390). واكنش های گیاهان نسبت به تنش خشكی در سطوح مختلف از سلول تا تمام گیاه و بسته به شدت و مدت تنش و نیز بر حسب گونه ی گیاه و حتی در ژنوتیپ های متعلق به یك گونه متفاوت است (چاوس و همکاران[12]، 2002؛ جلال و همکاران[13]، 2008). ارزن و سورگوم مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای در مناطق خشک می‌باشند که تحمل نسبی بالایی به تنش خشکی دارند و به علت همین سازگاری و بالا بودن کارایی مصرف آب می‌توانند در این شرایط عملکرد رضایت بخشی تولید نمایند (مونترال و همکاران[14]، 2007). رهبری و همکاران (1390) بیان کردند تنش خشکی در ابتدای گلدهی باعث کاهش عملکرد علوفه در هکتار می شود.

عوامل محدود کننده فتوسنتز به دو دسته تقسیم می شوند:

1-عوامل روزنه ای که منجر به کاهش انتشار Co2 به فضای بین سلولی در اثر کاهش هدایت روزنه ای می شوند،

2-عوامل غیر روزنه ای که با طولانی تر شدن دوره تنش بروز می کند و فتوسنتز را از طریق تاثیر مستقیم بر کمبود آب بر فرایندهای بیوشیمیایی فرآوری کربن را محدود می کند (احمدی و همکاران، 1387).