1-6-3 غلبه………………………………………………………………………………………………………………………………………….  7

1-6-4 کلمات……………………………………………………………………………………………………………………………………….   8

1-6-5 عنوان خبری………………………………………………………………………………………………………………………………..   8

1-6-6 تارنما………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..  9

پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………     9

2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

2-2 هیجان……………………………………………………………………………………………………………………………………………..   9

2-3 ابعاد هیجان………………………………………………………………………………………………………………………………………   10

2-3-1 برانگیختگی………………………………………………………………………………………………………………………………   10

2-3-2 خوشایندی-ناخوشایندی………………………………………………………………………………………………………………..   11

2-3-3 غلبه……………………………………………………………………………………………………………………………………….  12

2-4 رسانه و تارنما…………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-5 کلمات……………………………………………………………………………………………………………………………………………   13

فصل سوم………………………………………………………………………………………………………………………………………………….  17

روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………     17

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..  17

3-1 مراحل اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………………………………   17

3-1-1 نوع مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………..  17

3-1-2 جامعه مورد مطالعه و حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………….  17

حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………………  17

3-1-3 معیار های ورود به مطالعه…………………………………………………………………………………………………………………  17

3-2-3 ابزارهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………     18

پرسشنامه SAM………………………………………………………………………………………………………18

3-1-4 مکان و زمان اجرای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..     18

3-4 روش تحلیل اطلاعات (داده‌ها)………………………………………………………………………………………………………………… 19

3-3 شیوه­ی اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………     19

فصل چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………………..  20

یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 20

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………  21

جدول 1-4: عناوین خبری با موضوع انرژی اتمی…………………………………………………………………………………………………….   24

فصل پنجم………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   76

بحث و نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………….   76

5-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..  76

5-2 تفسیر یافته­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..     76

5-3- محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………     79

5-4- پیشنهادات برای پژوهشهای آتی……………………………………………………………………………………………………………..   80

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..   81

پیوست شماره­ی 1: پرسشنامه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی لغت خبری………………………………………………………………..   88

پیوست شماره­ی 2:جدول میانگین­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات………………………………………………………………88

 

فهرست جداول                                                                                                                صفحه                                                                                                                                                                  

جدول 4-1-عناوین خبری با موضوع انرژی اتمی………………………………………………………………………………………. 23

جدول 4-2-میانه­های کلمات عناوین مربوط به انرژی اتمی ……………………………………………………………………… 23

جدول 4-3- عناوین خبری با موضوع پاکستان………………………………………………………………………………………… 28

جدول 4-4- میانه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به پاکستان……………………………………. 29

جدول 4-5- عناوین خبری با موضوع کنیا……………………………………………………………………………………………….. 36

جدول 4-6- میانه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به کنیا…………………………………………… 36

جدول 4-7- عناوین خبری با موضوع سوریه……………………………………………………………………………………………. 40

جدول 4-8- میانه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به سوریه……………………………………….. 40

جدول 4-9-روابط برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات منفی………………………………………………………….. 47

جدول 4-10- روابط برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات مثبت……………………………………………………….. 47

جدول 4-11-رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به انرژی اتمی ایران………………………. 47

جدول 4-12- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به پاکستان…………………………………. 47

جدول 4-13- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به کنیا………………………………………… 53

جدول 4-14- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به سوریه…………………………………….. 56

جدول 4-15- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به پاکستان با کل عنوان خبر………. 59

جدول 4-16- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به کنیا با کل عنوان خبر……………… 61

 

 

 

 

جدول 4-17- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به سوریه با کل عنوان خبر………….. 62

جدول 4-18- رابطه­ی برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات راجع به انرژی اتمی  با کل عنوان خبر….. 63               

جدول 4-19-شاخص­های آماری برانگیختگی کلمات در تارنماهای مختلف فارسی………………………………….. 61

جدول 4-20- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی…………………………………………………………………………………………… 66

جدول 4-21- خلاصه­ی اثرات گزارش برانگیختگی در تارنماهای مختلف………………………………………………….. 67

جدول 4-22- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی………………………………………………………………………………………….. 69

جدول 4-23-خلاصه­ی اثرات گزارش خوشایندی در تارنماهای مختلف فارسی……………………………………….. 70

جدول 4-24-شاخص­های آماری غلبه­ی کلمات در تارنماهای مختلف……………………………………………………… 71

جدول 4-25- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی………………………………………………………………………………………….. 71

جدول 4-26- خلاصه­ی اثرات گزارش غلبه در تارنماهای مختلف فارسی…………………………………………………. 72

جدول 4-27- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی…………………………………………………………………………………………. 73

 

فهرست نمودارها                                                                                                           صفحه

نمودار 4-1-توزیع فراوانی جنسیت مخاطبان…………………………………………………………………………………………. 20

نمودار 4-2-توزیع فراوانی سطوح تحصیلی مخاطبان…………………………………………………………………………….. 21

نمودار 4-3- توزیع فراوانی قومیت مخاطبان…………………………………………………………………………………………. 22

نمودار 4-4-میانه­ی برانگیختگی کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران………………………………………………….. 26

 

نمودار 4-5- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران………………………………………………….. 27

نمودار 4-6- میانه­ی غلبه­ی کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران…………………………………………………………. 28

نمودار 4-7- میانه­ی برانگیختگی کلمات راجع به پاکستان……………………………………………………………………. 31

نمودار 4-8- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به پاکستان……………………………………………………………………. 33

نمودار 4-9- میانه­ی غلبه­ی کلمات راجع به پاکستان……………………………………………………………………………. 34

نمودار 4-10- میانه­ی برانگیختگی­ کلمات راجع به کنیا…………………………………………………………………………. 37

نمودار 4-11- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به کنیا………………………………………………………………………….. 38

نمودار 4-12- میانه­ی غلبه­ی کلمات راجع به کنیا…………………………………………………………………………………. 39

نمودار 4-13- میانه­ی برانگیختگی­ کلمات راجع به سوریه…………………………………………………………………….. 43

نمودار 4-14- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به سوریه………………………………………………………………………. 44

نمودار 4-15- میانه­ی غلبه­ی کلمات راجع به سوریه……………………………………………………………………………… 45

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

1-1مقدمه

عصر حاضر، عصر ارتباطات و اطلاعات است؛ عصری که در آن رسانه‌ها نقش مهمی در شکل گیری افکار عمومی در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و بین‌المللی بازی می‌کند (آقایی، صادقی، هادی، 1391). امروزه اهمیت اخبار بر هیچ کس پوشیده نیست. تارنماها یکی از منابع مهم خبری هستند. بر اساس آماری که از اولین گروه تحقیقاتی برخط ایران در سال 2012 منتشر گردیده است، نزدیك به ٥٤ درصد از كل كاربران اینترنت در خاورمیانه، در ایران زندگی می­كنند و بر حسب نوع فعالیت افراد در اینترنت بالاترین سطوح به جستجوی اطلاعات (67 درصد)؛ مطالعه پایگاه‌های خبری ( 65 درصد)؛ بانکداری برخط ( 64 درصد)؛ دانلود موسیقی ( 49 درصد)؛ شبکه‌های اجتماعی ( 44 درصد) و خرید آنلاین ( 43 درصد) اختصاص دارد. از نظر کاربران، پس از جستجوی اطلاعات، مطالعه­ی پایگاه­های خبری پرطرفدارترین بخش اینترنت است که اهمیت آن را روشن می‌سازد. (مشرق، 1391)

هر خبر دارای عنوانی است که اکثر اوقات بیانگر چکیده­ و محتوای خبر می­باشد و می­تواند مخاطبان را به خود جذب نموده یا تأثیری بالعکس بر آن‌ها داشته باشد. عنوان اخبار متشکل از کلمات و جملات است. این کلمات و جملات بار هیجانی دارند. مخاطبان دائما با این کلمات روبرو می­شوند. بار هیجانی موجود در کلمات و جملات خبرها احساس خوشایندی و یا ناخوشایندی مانند: شادی، خشم، غم، تنش و یا رنجش در آن‌ها به وجود می‌آورد..

در این میان گاهی ممکن است کلمات با وجود تعریف یکسان معنای احساسی متضادی داشته باشند مانند کلمه «کلاسیک» در مقابل «دمده» که تعریف یکسانی دارند اما

یک مطلب دیگر :

دانلود پایان نامه با موضوع جدول داده

 معنای احساسی متضادی را منتقل می­نمایند. انتخاب کلمات هیجانی در خبر، ارتباط را کامل‌تر می­نمایند و اهمیت بسزایی دارد (عباسی و همکاران، 2011). علاوه بر تجربه‌ی هیجانی که به صورت خوشایندی و یا ناخوشایند است، غلبه شامل احساس کنترل و یا عدم کنترل، و انگیختگی به عنوان تغییرات فیزیولوژیک و روانی، تحت تأثیر بار هیجانی کلمات، در این میان مطرح است. می‌توان چنین بیان کرد که اخبار و بالاخص عنوان خبر، یکی از مهم‌ترین جایگاه­هایی است که بار هیجانی کلمات در آن اهمیت زیادی دارد.

این پژوهش به مطالعه­ی میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات به کار رفته در عناوین اخبار تارنماهای فارسی زبان داخلی و خارجی و رابطه­ی هرکدام از این مؤلفه‌ها با یکدیگر پرداخته است و در پی آن است که مشخص نماید آیا بین این مؤلفه‌ها در قالب کلمات با برانگیختگی و خوشایندی آن به صورت عنوان خبری رابطه­ای وجود داشته است؟ و در نهایت به ارزیابی این موارد در تارنماهای فارسی زبان داخل و خارج کشور بپردازد.

1-2 بیان مسأله

تارنماها یکی منابع مهم خبری هستند. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که از رسانه استفاده ننماید و در این میان از اخبار بی خبر باشد.

تارنماها با اطلاع رسانی سریع درباره مسائل حاد جامعه بشری، انتقال نمادهای اعتراضی و تحریک احساسات، به کنش‌های اعتراضی گسترده ای دامن می‌زنند. جذب هواداران، انسجام درونی، ایجاد اتحاد و ائتلاف میان افراد و گروه‌ها و هماهنگ سازی اهداف و روش‌های مبارزاتی و جهت دهی افکار عمومی نشانه ای از قابلیت بالای فضای مجازی است؛ امری که به وضوح در تحولات اخیر خاورمیانه مشاهده می‌شود (آقایی، صادقی، هادی، 1391).

تحولات خاورمیانه به علت اهمیت همیشگی آن مجالی را فراهم نموده است تا رسانه‌ها به ویژه تارنماها بیش از پیش ظرفیت‌های خود را نمایان سازند (قاسم زاده،1390). مسلماً یکی از حوزه‌هایی که خبرهای رسانه­ای و تارنماها به صورت ویژه به آن می‌پردازند مسائل مختلف مربوط به ایران است. این موارد شامل نکات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و غیره است.

تارنماها را به رغم داشتن نکات مفید آن، می‌توان به عنوان ابزاری موثر برای رسیدن به اهداف سیاسی، اقتصادی و نظامی نیز در نظر گرفت که با زبان کلمات و جملات در ساختار خبر نقشی حیاتی بازی می‌کنند.

جالب توجه است که امروزه در ابعاد نظامی نیز بعد جدید و بسیار موثری ظهور کرده است که جنگ شناختی نامیده می‌شود، که آن را بعد پنجم جنگ‌ می‌دانند که در آن به جای سلاح از تکنیک‌های شناختی استفاده می‌شود. یکی از مؤثرترین ابزارهای مورد استفاده در جنگ‌های شناختی، رسانه­ها هستند (گروه پژوهشی دانش فناوری اطلاعات آینده اندیشی، 1387). بدین صورت که رسانه‌ها با قابلیت زیادی که دارند می‌توانند زشت‌ترین مفاهیم را به صورتی زیبا و یا بالعکس به مخاطب عرضه نمایند و افکار را دستکاری نموده و به سمت آنچه هدف اصحاب رسانه است سوق دهند.

کلمات و جملات هیجانی در اخبار و عناوین خبری اهمیت زیادی دارند. مثلاً پژوهش بررسی و مقایسه شباهت­ها و تفاوت­های گفتمان­ها و انگاره­های خبری ساخته شده در دو سایت الجزیره انگلیسی و پرس تی­وی در مورد پوشش خبری درگیری­های سوریه در بازه زمانی فروردین تا شهریور 1392 (21 مارس تا 21 سپتامبر 2013) نشان می‌دهد که چگونه دو رسانه با دو دیدگاه مخالف با عناوین و جملات و کلمات متفاوت، در مخاطبان خود عقاید مختلف و مخالف هم و تصاویر مثبت و منفی از سران کشورها القاء نمودند (خلیلی،1392). این موضوع اهمیت و چگونگی اثر گذاری بار هیجانی کلمات و جملات اخبار بر مخاطبان را نشان می‌دهد.

تارنماها به عنوان یکی از رسانه‌ها، می‌تواند به شکل ابزاری از تسلیحات شناختی نیز باشد که مخاطب با اختیار و انتخاب خود در معرض آن قرار می‌گیرد. تارنماها را می‌توان ابزاری مهم دانست که کلمات و جملات در آن نقش اساسی بازی می‌کنند و با تأثیر گذاری بر افکار مخاطبان می‌توانند خطر آفرین باشند.

موارد حائز اهمیت ذکر شده در بالا، اهمیت آگاهی از روند اثرگذاری و کارکرد این ابزار جنگ شناختی را بارز می‌سازد. به نوعی مطالعه در خصوص این موضوع، شناخت یکی از ابزارهای جنگ‌های شناختی محسوب می‌شود.

با نگاهی دقیق می­توان تفاوت­هایی اساسی میان ادبیات تارنماهای مختلف فارسی­زبان داخل و خارج از کشور مشاهده کرد. به زعم پژوهشگر تفاوت­هایی بارز دربرانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات استفاده شده در تارنماهای مختلف وجود دارد. تأثیر هیجانی کلمات در عناوین خبری موجب جذب بیشتر مخاطبان به سمت رسانه و تارنماهای خارجی می‌شود و این پژوهش در نظر دارد این سوالات را مورد مطالعه قرار دهد.

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

تارنماها به منابع مهمی برای بسیج کنش جمعی و ابداعات پس از آن، سازماندهی و عمل جنبش‌های اجتماعی در سراسر دنیا تبدیل شده‌اند (التانتاوی[1]، وی یست[2]،2011،1207). بیشتر تمرکز اطلاعات و خبرها در رسانه‌ها و تارنماها در مورد مسائل مهم و حیاتی هستند.

نقش اینترنت و رسانه­های جدید در انقلاب­های اخیر به حدی پر رنگ بوده است که برخی آن را انقلاب فیس بوکی یا انقلاب توییتری می‌نامند. این ابزارها هماهنگی بین تظاهرکنندگان را موجب می‌شدند (دوراندیش، 1390). البته در مورد میزان و کیفیت نقش رسانه‌ها در این انقلاب‌ها دیدگاه‌ها و نظرات متفاوتی وجود دارد.

در این میان رسانه‌ها که به عنوان ابزاری قدرتمند در اختیار صاحبان قدرت کشور حامی آن‌ها هستند مطمئنا” فعالیتی به نفع آنان خواهد داشت. همان‌گونه که کاتلی[3] (2011، به نقل از آقایی، صادقی، هادی، 1391) می‌گوید اطلاعیه های رسمی غربی در رسانه همیشه به سمت و جهتی سوق می‌یافت که منافع خودشان را فراهم سازد.

متخصصان ارتباطات معتقدند، تارنماها موجب شده‌اند ارتباطات چهره به چهره کاهش یافته و در مقابل به گسترش روابط مجازی و دیجیتالی کمک می‌کنند (قوانلو قاجار،1390). اینجاست که رسانه‌ها در انتخاب و استفاده از کلمات در خبر و عناوین خبری خود به نکات روان شناختی به ویژه ابعاد هیجانی آن توجه ویژه دارند تا به اهداف خود برسند.

برای آگاهی و سپس پیشگیری یا هر اقدام مناسب دیگری در مقابل اثرات سوء اخبار منتشر شده در تارنماها، آگاهی از اینکه تارنماهای خارجی و داخلی با به کار بردن کدام کلمات در جملات خود و با چه نوع ویژگی از ابعاد هیجانی در عناوین خبری قصد تأثیرگذاری بر افکار افراد جامعه را دارند ضرورت پیدا می‌کند.

تاکنون در مطالعه‌ی این موضوعات، برای بیشتر پژوهشگران، تحلیل محتوا، تطبیق ساختاری خبر و محتوای خبر مورد توجه بوده و به لحاظ مطالعه­ی کلمات و رابطه­ی آن با خوشایندی خبری جای خالی احساس می­شود. همچنین در مورد بار معنایی لغات نیز پژوهش­های متعددی صورت گرفته است. ازجمله آن‌ها پژوهش‌هایی است که به ارزیابی پردازش خاص کلمات با بار احساسی پرداخته و مفاهیم احساسی در محرک در آن‌ها به عنوان اثر کلی نشان داده می­شود که (شافر[4] و همکاران، 2012) از تصاویر مملو از احساس استفاده کردند. شکل‌های دیگر آن به صورت صداها بوده (پیچا[5] و همکاران، 2011)؛ یا اینکه به صورت رایحه‌ها تجلی یافته است (بنسافی[6] و همکاران، 2003). با وجود تحقیقات گسترده، هنوز پژوهش کافی برای مطالعه و مشخص ساختن کلماتی که بیشتر مورد استفاده­ی رسانه و از جمله خبرها هستند صورت نگرفته است.

مطالعه­ی میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلیه­ی کلمات به کار برده شده در عناوین مشترک تارنماهای فارسی زبان داخل و خارج از کشور و مطالعه­ی رابظه­ی آن با کل عنوان خبر از چند جهت حائز اهمیت است. ابتدا اینکه  با توجه به فقدان فهرست هنجاریابی کلمات در زبان فارسی و مطالعات اندک صورت­گرفته در این زمینه بالاخص در حوزه­ی اخبار و رسانه، مهم­ترین دغدغه­ی پژوهشگر از انجام این پژوهش ابتدا ایجاد فهرست برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات خبری است که برای ایجاد این فهرست، از عناوین که نشانگر کل خبر است استفاده شده­است و به مطالعه­ی تفاوت میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات به‌کاربرده شده در عناوین مشترک 6 تارنمای­ فارسی­ زبان داخل و خارج از کشور پرداخته­شد به علاوه این پژوهش قصد دارد به ارزیابی ارتباط میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی این کلمات با هدف پاسخ به این سوال که آیا می­توان با داشتن یکی از این سه عامل (برانگیختگی، خوشایندی، غلبه) دو عامل دیگر را پیش­بینی نمود بپردازد. به عبارت دیگر دستیابی به ارزیابی توان پیش بینی میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی یک متن با داشتن مجموعه­ی کلمات آن متن چه مقدار است؟و در آخر اینکه خبرگزاری‌های داخلی و خارجی در زمینه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ی کلمات به کاربرده در عناوین  چه تفاوتی دارند؟

2-2-5  جمعیت……………………………………………….. 51
2-2-6  اصل بقاء و برازندگی……………………………………………….. 52
2-2-6  تولید مثل………………………………………………. 54
2-2-7  انتخاب……………………………………………….. 54
2-2-8  تقاطع………………………………………………. 56
2-2-9  جهش………………………………………………… 58
2-2-10  حذف……………………………………………….. 59
2-2-11  تعویض یا جایگزینی……………………………………………….. 60
2-3  جایگزینی به روش انتخاب نخبه گرا……………………………………. 61
2-4  همگرایی……………………………………………….. 62
2-5  روند كلی الگوریتم‏های ژنتیكی………………………………………….. 63
2-6 عملگرهای الگوریتم ژنتیك………………………………………………… 67
2-7 مزایای الکوریتم ژنتیک………………………………………………… 70
2-8 معایب الگوریتم ژنتیک……………………………………………….. 71
2-9 کاربردهای الگوریتم ژنتیک………………………………………………… 72
2-10 تحلیل های تاریخچه زمانی……………………………………………….. 73
2-11  انواع روش های مختلف مقیاس سازی شتابنگاشت ها………………..75
2-12 به مقیاس درآوردن رکوردها……………………………………………… 77
2-13 استفاده از الگوریتم ژنتیک برای مقیاس کردن رکوردها …………………..79
2-14 المان های اساسی الگوریتم ژنتیک اعمال شده در این مسائل…………..81
2-15 انتخاب شتابنگاشت ها برای طرح لرزه ای…………………………………. 83
2-16 چگونگی جمع آوری و شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها………………..84
2-17 فرمول بندی مسئله………………………………………………. 86
2-18 انتخاب، اجرا و مقایسه ی مثال ها و شواهد………………………….. 88
2-19  برنامه های اجرا شده در مراحل مختلف و ارائه برنامه تکامل یافته………. 89
2-20 عملگرهای ژنتیک………………………………………………… 91
2-20-1  انتخاب……………………………………………….. 91
2-20-2  همبری……………………………………………….. 91
2-20-3  جهش………………………………………………… 91
2-21  گونه سازی………………………………………………. 92
2-22   انتخاب شتابنگاشت ها و تاثیر بزرگی جامعه نگاشت ها……………… 93
فصل سوم………………………………………………. 94
نتایج و بحث……………………………………………….. 94
3-1  پارامترهای کنترلی الگوریتم ژنتیک…………………………………………… 95
3-2 نتایج اجرای برنامه………………………………………………. 97
3-3  بررسی مقایسه ای برنامه ارائه شده………………………………………… 99
3-4  بررسی تاثیر پارامترهای کنترلی بهینه یابی در الگوریتم ژنتیک دودویی……….110
3-5 ارائه الگوریتم ژنتیک هیبریدی (انتخاب پارامترهای کنترلی بهینه یابی توسط الگوریتم ژنتیک)……146
3-6 یافته های پژوهش………………………………………………… 151
3-7 جمع بندی کلی……………………………………………….. 153
3-8 پیشنهادها و زمینه های ادامه پژوهش……………………………. 156
منابع………………………………………………. 157
پیوست……………………………………………….. 162
چکیده:
در این مقاله رویکرد جدیدی برای انتخاب بهینه شتابنگاشت ها و مقیاس کردن آن ها جهت انجام تحلیل های دینامیکی تاریخچه زمانی، برای دست یافتن به طیف پاسخ میانگین که تطبیق مناسب و فاصله کمی با طیف هدف داشته باشد و بیانگر زلزله مورد انتظار ساختگاه باشد، توسط الگوریتم ژنتیک دودویی و اعداد طبیعی ارائه شده است. به دلیل تفاوت ماهیت شتابنگاشت ها و ضرایب مقیاس الگوریتم ژنتیک ارائه شده در این مقاله دورگه(دارای دو کروموزوم) می باشد. الگوریتم ارائه شده قادر می باشد تا از میان مجموعه ای شامل بینهایت رکورد حرکت زمین، طی فرآیندی که در آن انتخاب طبیعی، آمیزش، جهش صورت می گیرد نسل جدیدی از افراد را ساخته و این فرآیند را تا زمانی ادامه دهد که فردی با ویژگی های مطلوب بدست آید. یکی از مهم ترین عوامل در میزان دقت و کارایی این برنامه ها تخمین صحیح پارامترهای آن هاست. در صورتی که این پارامترها به درستی محاسبه شوند، اختلاف بین طیف پاسخ میانگین و طیف طرح بشدت کم می شود. با توجه به تعداد نسبتا زیاد این پارامترها، کاربرد شیوه های مبتنی بر سعی و خطا تا حد زیادی متکی بر مهارت کاربر می باشد، برنامه الگوریتم ژنتیک هیبریدی ارائه شده می تواند این نقص را برطرف کند. این برنامه دارای دو ژنتیک است که همزمان با یکدیگر اجرا می شوند و جواب های نزدیک به جواب بهینه حاصل می کند. این برنامه خود قادر است محدوده ضرایب مطلوب و مقادیر همبری و جهش هر کروموزوم را در اختیار کاربر قرار دهد.
فصل اول: کلیات و پیشینه پژوهش
1-1- مقدمه
فلات ایران سابقه لرزه خیزی طولانی دارد و بررسی تاریخ کهن بر وقوع زلزله در سه هزار سال قبل از میلاد مسیح گواه است. امبرسز در یک بررسی تاریخی سابقه نزدیک به شش هزار زلزله را که از دو هزار سال قبل در این سرزمین رخ داده از منابع تاریخی استخراج نموده و مورد تحلیل قرار داده است. که این نتایج نشان داده مناطق فعال در ادوار مختلف کم و بیش بر هم منطبق هستند.

 

با توجه به این مسئله که کشور ایران در روی چندین گسل زلزله واقع شده است و ساختمان های ناپایدار که همه ساله شاهد ویرانی آنها در مقابل رخداد های زلزله هستیم، باید به دنبال راه هایی برای این مشکل گشت. حرکت زمین در هنگام زلزله می تواند خسارات شدیدی بر ساختمانها و تجهیزات داخل آنها وارد نماید. هنگامیکه شتاب، سرعت و تغییر مکانهای زمین به سازه اعمال می شوند در اغلب حالات تقویت شده و تقویت شدن این جنبش ها باعث ایجاد نیروها و تغییر مکانهای زیاد در سازه می شود. عوامل زیادی بر حرکت زمین و تقویت آنها اثر می گذارند. به منظور بررسی رفتار یک سازه و طراحی ایمن و اقتصادی آن لازم است که اثر این عوامل مورد توجه قرار گیرند[5].
ارزیابی و شناخت زلزله هایی که در آینده ممکن است به وقوع بپیوندد از مسائل مهم مهندسی زلزله و سازه می باشد، که نیازمند شناخت و پیش بینی زلزله محتمل و خصوصیات آن در منطقه و همچنین شناخت رفتار سازه تحت این زلزله می باشد. در روش های تحلیل دینامیکی نیروی جانبی زلزله با استفاده از بازتاب دینامیکی که سازه بر اثر حرکت زمین ناشی از زلزله، از خود نشان می دهد، بدست می آید. این روش ها شامل روش “تحلیل طیفی” و روش “تحلیل تاریخچه زمانی” است. حرکت زمین، که از آن در تحلیل های دینامیکی استفاده می گردد باید حداقل، شرایط زلزله طرح را داشته باشد. آثار حرکت زمین به یکی از دو صورت “طیف بازتاب شتاب” و یا “تاریخچه زمانی شتاب” تعیین می گردد[3]. برای طیف بازتاب شتاب می توان از طیف طرح استاندارد و یا از طیف طرح ویژه ساختگاه مطابق ضوابط آیین نامه استفاده نمود.
عموما سازه ها هنگامی که تحت زلزله های قوی قرار می گیرند وارد محدوده غیر خطی می شوند، به همین دلیل تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی سازه مهم می باشد. تحلیل های غیرخطی تاریخچه زمانی[1]، در تحلیل لرزه ای و طراحی سازه رایج تر است. آیین نامه های مربوط به سازه های جداساز لرزه ای، مقررات حاکم بر تحلیل های غیرخطی تاریخچه زمانی را شامل می شوند. حدود دو دهه است که در اروپا و آمریکا مقررات آیین نامه های حاکم بر تحلیل های تاریخچه زمانی تشریح شده است. با وجود اینکه خطر لرزه ای در یک محل(سایت) برای مقاصد طراحی بوسیله طیف طرح^[2]، ارائه شده است تقریبا همه ی آیین نامه های طراحی، برای مقیاس نمودن[3] و انتخاب تاریخچه ی زمانی زمین لرزه مطابق با طیف طرح، به یک روش دقیق تری نیازمندند.
چندین روش برای مقیاس گذاری تاریخچه زمانی ارائه شده است. این روش ها شامل: روش های حوزه بسامد[4] و روش های حوزه زمانی[5] می باشد، که در روشهای حوزه بسامد، مقدار بسامد، برای مطابقت دادن رکورد حرکت زمین دستکاری می شود. در روش حوزه زمانی مقدار دامنه رکورد حرکت زمین مقیاس می شود. صرفنظر از این روش ها تقریبا در همه ی نظریه های موجود، فرآیندهای انتخاب و مقیاس گذاری زلزله مطابق با طیف طرح جداگانه و مجزا می باشد[30].
انتخاب حرکت زمین در تحلیل های دینامیکی بسیار مهم است زیرا حرکت ها تاثیر قابل توجهی در نتیجه تحلیل و همچنین خروجی طرح دارند. بنابراین، بدست آوردن یک مجموعه از حرکات زمین با تخمین دقیق از پاسخ لرزه ای سازه بر اساس خطر لرزه ای محلی که سازه در آن واقع شده، بسیار مهم می باشد. اخیرا دسترسی به داده های دیجیتال آنلاین و همین طور دسترسی به شتابنگاشت های زمین لرزه های واقعی افزایش یافته است. اگر چه بسته به شرایط ایستگاه ثبت شتابنگاشت، بزرگی زلزله منبع، محل ثبت رکورد حرکت زمین، نوع گسل، نوع خاک، مدت زمان حرکت ها، مشخصات طیفی تفاوت های زیادی دارند.
هدف اصلی در این تحقیق، انتخاب یک ترکیب مناسب از مجموعه رکوردهای زلزله در یک محل مشخص (سایت) که با طیف طرح تطبیق پیدا کرده و کمترین اختلاف را با آن داشته باشد، است. مشخصات لازم جهت مقیاس نمودن رکورد زلزله، متغیرهای عددی ای هستند که در یک محدوده خاص توسط کاربر اعمال می شوند. بنابراین فاز و شکل طیف پاسخ[6] زمین لرزه دست نخورده باقی می ماند. برخلاف روشهای متداول جهت مقیاس کردن، که در آن ابتدا مجموعه ای از رکوردهای زلزله از پیش تعیین شده و سپس، مقیاس نمودن را با طیف طرح تطبیق می دادند، روش ارائه شده قادر است از یک مجموعه شامل هزاران رکورد زلزله، جستجو کرده و یک زیر مجموعه از رکوردهایی که مطابق طیف هدف[7] می باشند را معرفی کند، که این وظیفه توسط الگوریتم ژنتیک[8] انجام می شود. الگوریتم ژنتیک سرآمد روش های تکاملی می باشد و نیازی به اطلاعات گرادیان ندارد. پیاده سازی الگوریتم های ژنتیک با ایجاد یک جمعیت[9] اولیه از کروموزوم ها[10] شروع می شود. سپس این ساختارهای اولیه ارزیابی شده و با توجه به میزان شایستگی به آنها فرصت تولید مثل داده می شود. معمولا میزان مطلوبیت راه حل ها با توجه به جمعیت فعلی تعیین می گردد. ساختار

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره حقوق متهم// حقوق متهم

 الگوریتم ژنتیک به این صورت است که حداقل باید دارای یک عضو در جمعیت اولیه خود باشد. این عضو وظیفه تولید یک جمعیت تازه و نمو آن را برای برآورده ساختن شرط پایانی، بر عهده دارد.

در الگوریتم ژنتیک اولین مرحله تکامل، تولید افراد می باشد. در این الگوریتم ها پس از تولید جمعیت اولیه، نوبت به انتخاب دو والدین[11] و تلفیق[12] آنها در قالب یک یا دو فرزند[13] و در نهایت جهش[14] فرزندان می رسد. فرزندان جدید جایگزین یکی از افراد ضعیف تر نسبت به خود در جمعیت می شوند.
الگوریتم ژنتیک یک رویه تکراری می باشد که شامل یک جمعیت با اندازه ثابت است. هر یک از افراد این جمعیت با توجه به یک رشته محدود از سمبول ها ارائه می شوند که از آنها تحت عنوان ژنوم یاد می شود. هر یک از این ژنوم ها یک راه حل ممکن در فضای مسئله را کد می کنند. از فضای مسئله به فضای جستجو تعبیر می شود که این فضا تمام راه حل های ممکن مسئله را در بر می گیرد. عموما از الگوریتم های ژنتیک در مورد مسائلی استفاده می شود که فضای جستجوی آنها بسیار بزرگ بوده و روشهای جستجوی معمول در مورد آنها کاربردی ندارد.
با توجه به هدف اصلی این تحقیق که بدست آوردن مجموعه حرکت زمین توسط الگوریتم ژنتیک، مطابق با طیف طرح آیین نامه 2800 ایران[3] می باشد، الگوریتم ژنتیک می تواند، از میان جامعه نگاشت های واقعی زمین برای یک منطقه مشخص با نوع خاک مخصوص، به انتخاب و مقیاس گذاری برای بدست آوردن ترکیب مناسبی از حرکت های زمین، مطابق با طیف طرح معرفی شده در آیین نامه 2800 ایرن، بپردازد.
فرآیند تحقیق به این صورت می باشد که، ابتدا بر اساس ویژگی های زلزله های مختلف رخ داده در جهان بر اساس نوع خاک، و فاصله ایستگاه از منبع زلزله مشخص، یک پایگاه داده[15] انتخاب شده، سپس این داده ها را برای انواع مختلف خاک بسط داده خواهد شد و سپس الگوریتم ژنتیک به انتخاب طیف پاسخ ترکیب این رکوردها با مقایسه طیف آیین نامه خواهد پرداخت، و اگر معیار همگرایی[16] ارضا شود آن مجموعه[17] به عنوان یک فرد برای رکورد زلزله انتخاب می شود.( طیف پاسخ از بسط مجموعه های که متناسب با طیف طرح آیین نامه هستند بدست می آید). نتایج نشان میدهد که الگوریتم ژنتیک نتایج دقیقی را در انتخاب و مقیاس نمودن مجموعه های زلزله اصلی مطابق با طیف طرح تولید می کند. از نتایج این تحقیق می توان در دفاتر طراحی و مشاوره زمانی که انجام تحلیل های دینامیکی ضروری است، استفاده نمود.
در این تحقیق با توجه به فرضیاتی مانند مقایسه طیف پاسخ با طیف طراحی بر اساس استاندارد 2800 ایران، خطی بودن رفتار سازه ها در تهیه طیف پاسخ و فرضیات متداول در بهینه سازی بر اساس الگوریتم ژنتیک(GA) به سوالاتی از قبیل سوالات مطرح شده در ذیل پاسخ داده خواهد شد.
چگونه بر اساس مشخصه های الگوریتم ژنتیک می توان رکورد مناسب سازگار با طیف طرح، جهت انجام تحلیل دینامیکی انتخاب نماییم؟
آیا پارامترهای مختلف در طراحی الگوریتم ژنتیک بر روی نتایج می تواند تاثیری داشته باشد؟
2-1- ادبیات تحقیق
در این قسمت شامل چهار بخش می باشد که هر یک به بیان و تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای به کار رفته در این پژوهش پرداخته شده است. گفتار اول مربوط به مبانی لرزه شناسی جهت یادآوری بیان شده، بخش دوم مروری کوتاه بر ضوابط آیین نامه ای مورد نیاز این پژوهش است، بخش سوم مختصری از بهینه سازی بیان شده و بخش چهارم مروری کوتاه از تعاریف ژنتیک و الگوریتم ژنتیک می باشد.
1-2-1- مبانی لرزه شناسی
حرکت زمین: هنگامیکه شتاب، سرعت و تغییر مکانهای زمین به سازه اعمال می شوند در اغلب حالات تقویت شده و تقویت شدن این جنبش ها باعث ایجاد نیروها و تغییر مکانهای زیاد در سازه می شود. عوامل زیادی بر حرکت زمین و تقویت آنها اثر می گذارند. به منظور بررسی رفتار یک سازه و طراحی ایمن و اقتصادی آن لازم است که اثر این عوامل مورد توجه قرار گیرند[5].
عوامل موثر بر حرکات زمین :
حرکات زمین و مدت دوام آنها در یک محل تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
1- بزرگای زلزله
2- فاصله محل مورد نظر از منبع آزاد شدن انرژی
3- شرایط خاک محل
4- تغییرات شرایط زمین شناسی و سرعت انتشار امواج در مسیر
5- شرایط و سازوکار منبع زمین لرزه( نوع گسل، شرایط تنش و افت تنش)
با توجه به رکوردهای ثبت شده از زلزله های پیشین می توان اثر این عوامل را بر حرکات زمین بررسی نمود[5].
بزرگی^[1]زلزله و اثر آن: اندازه زلزله بستگی به انرزی آزاد شده دارد. از سوی دیگر دامنه ارتعاش حاصل از زلزله در فاصله معینی از مرکز زلزله ارتباط مستقیمی با انرژی آزاد شده دارد. از این رو ریشتر[2] اول بار در سال 1935 بزرگیM  را چنین تعریف کرد.
در این رابطه M بزرگی (درجه ریشتر) و A دامنه لرزه نگاشتی است که از یک دستگاه لرزه نگار وود اندرسن در فاصله 100 کیلومتری مرکز زلزله بدست آمده باشد( A  بر حسب میکرن است).
در یک فاصله معین از محل آزاد شدن انرژی، زلزله هایی با بزرگای زیاد سبب می شوند که حداکثر شتاب، سرعت و تغییر مکان زمین نیز بزرگ باشند. اثر بزرگا بر مدت دوام حرکات شدید نیز توسط محققین مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده ناشی از رابطه خطی بین زمان دوام حرکات شدید و بزرگای زلزله می باشد. در یک بزرگای معین، مدت دوام حرکات شدید در سنگ حدود نصف آن برای خاک می باشد[5].
تأثیر فاصله: اثر فاصله تا منبع آزاد شدن انرژی توسط محققین مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در اغلب مطالعات حداکثر حرکات زمین بصورت تابعی از فاصله ترسیم گردیده است. به نحویکه یک منحنی مناسب به نقاط اطلاعات برازش داده می شود و معادله این منحنی برای تعیین حداکثر حرکات زمین در فواصل مختلف مورد استفاده ثرار می گیرد. این روابط که آنها را کاهیدگی می نامند، در ابتدا مستقل از بزرگای زلزله مطرح می گردید، اما بعد ها محققان اثر این پارامتررا نیز در روابط وارد نمودند نتایج تحقیقات نشان می دهد که حداکثر شتاب زمین با افزایش فاصله تا منبع آزاد شدن انرژی بزرگای زمین لرزه بر روابط کاهیدگی موثر است. اما در نزدیکی گسل فقط زمین لرزه هایی که بزرگای کوچکی دارند در روابط کاهیدگی گوثر بوده و زمین لرزه های با بزرگای زیاد اثر چندانی بر این روابط ندارند.
[1] magnitude
[2] Richter
[1] Time –history
[2] Design Spectrum
[3] Scaling
[4] frequency-domain
[5] time-domain
[6] Response Spectrum
[7] Target spectrum
[8] Genetic Algorithm(GA)
[9] Population

1-1 مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-2- بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش ……………………………………………………………………………………………9

1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………….11

1-5- فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………11

1-6- تعریف مفهومی متغیرها ………………………………………………………………………………………………………12

1-7- تعریف عملیاتی متغیرها ………………………………………………………………………………………………………15

فصل دوم : مباحث نظری و پیشینه تحقیق   ……………………………………………………………………………………………18

2-1- چهارچوب نظری متغیرها: …………………………………………………………………………………………………..19

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                        صفحه

 

2-1-1-1- شخصیت  …………………………………………………………………………………………………………………19

2-1-1-2- خصوصیات افراد با شخصیت سالم  ……………………………………………………………………………..23

2-1-1-3- عوامل بوجود آورنده شخصیت :  ………………………………………………………………………………..24

2-1-1-4- دیدگاه های قدیمی در حوزه شخصیت …………………………………………………………………………26

2-1-1-5- نظریه های روانشناسی شخصیت : ………………………………………………………………………………..30

2-1-1-6- ساختارزیستی در سیستم های مغزی رفتاری: …………………………………………………………………34

2-1-1-7- ابعاد سرشت: …………………………………………………………………………………………………………….36

2-1-1-8- ابعاد منش: ………………………………………………………………………………………………………………..38

2-1-2- خودکشی  …………………………………………………………………………………………………………………….39

2-1-2-1- تعاریف خودکشی ………………………………………………………………………………………………………40

2-1-2-2- رویکرد‏های خودکشی ………………………………………………………………………………………………..41

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

2-1-2-3- علت شناسی خودکشی ……………………………………………………………………………………………….47

2-1-2-4- انواع خودکشی …………………………………………………………………………………………………………..49

2-1-2-5- عوامل مرتبط با خودکشی ……………………………………………………………………………………………52

2-2- پیشینه تحقیقاتی …………………………………………………………………………………………………………………58

2-2-3- جمع بندی و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………..80

فصل سوم : روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………82

3-1- نوع مطالعه  ……………………………………………………………………………………………………………………….83

3-2- جامعه نمونه آماری و روش نمونه گیری : ……………………………………………………………………………..83

3-2-1- حجم نمونه: …………………………………………………………………………………………………………………..84

3-2-2- روش گردآوری اطلاعات(میدانی، کتابخانه ای و غیره): ………………………………………………………84

3-3- گروه های مورد مطالعه ……………………………………………………………………………………………………….84

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

3-3-1- اقدام کنندگان به خودکشی ………………………………………………………………………………………………84

3-3-2- افراد به هنجار ………………………………………………………………………………………………………………..86

3-4- ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………..86

3-4-1- پرسشنامه سرشت ومنش …………………………………………………………………………………………………86

3-4-1-1-  هنجارسنجی تست سرشت و منش TCI-125  در ایران …………………………………………………87

3-4-1-2-  هنجارسنجی تست سرشت و منش TCI-125  در شیراز ……………………………………………….96

3-4-1-2-  بررسی پایایی تست  TCI-125  ……………………………………………………………………………….103

3-4-2- پرسشنامه دموگرافیک ……………………………………………………………………………………………………103

3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………….111

3-7- ملاحظات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………….111

 

فصل چهارم : تجریه و تحلیل نتایج …………………………………………………………………………………………………….112

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

4-1- هنجار ایرانی دکتر کاویانی …………………………………………………………………………………………………113

4-2- هنجار شیراز دکتر حق شناس و تهران دکتر کاویانی بر روی جوانان دانشجو…………………………….115

4-3-بررسی فرضیه‏های پژوهش …………………………………………………………………………………………………117

4-3-1-  فرضیه اصلی پژوهش …………………………………………………………………………………………………..117

4-3-2- فرضیه های فرعی پژوهش …………………………………………………………………………………………….118

4-3-2-1-  فرضیه فرعی اول ……………………………………………………………………………………………………118

4-3-2-2- فرضیه فرعی دوم  ……………………………………………………………………………………………………119

4-3-2-3- فرضیه فرعی سوم …………………………………………………………………………………………………….120

4-3-2-4- فرضیه فرعی چهارم ………………………………………………………………………………………………….121

4-3-2-5- فرضیه فرعی پنجم ……………………………………………………………………………………………………122

4-3-2-6-  فرضیه فرعی ششم ………………………………………………………………………………………………….123

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

4-3-2-7- فرضیه فرعی هفتم ……………………………………………………………………………………………………124

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری  ………………………………………………………………………………………………………125

5-1- خلاصه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………….126

5-2- بحث و نتیجه گیری  ………………………………………………………………………………………………………..128

5-2-1-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه اصلی پژوهش ………………………………………………………….128

5-2-2-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی اول  پژوهش …………………………………………………..133

5-2-3-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی دوم  پژوهش ………………………………………………….134

5-2-4-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی سوم  پژوهش ………………………………………………….136

5-2-5-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی چهارم  پژوهش ……………………………………………….137

5-2-6-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی پنجم  پژوهش …………………………………………………139

5-2-7-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی ششم  پژوهش ………………………………………………..140

یک مطلب دیگر :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

5-2-8-  بحث و نتیجه گیری پیرامون فرضیه فرعی هفتم  پژوهش …………………………………………………142

5-3- نتیجه گیری نهایی  ……………………………………………………………………………………………………………143

5-4- پیشنهادات پژوهش  ………………………………………………………………………………………………………….146

5-5- پیشنهادات کاربردی ………………………………………………………………………………………………………….147

5-6- پیشنهاداتی برای مطالعات آینده  …………………………………………………………………………………………148

5-6- محدویت‏ها و موانع پژوهش ……………………………………………………………………………………………..148

5-7- کاربست ها  …………………………………………………………………………………………………………………….150

منابع   ……………………………………………………………………………………………………………………………………..151

منابع فارسی  …………………………………………………………………………………………………………………………….152

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………159

پیوست ها   ………………………………………………………………………………………………………………………………173

پرسشنامه شخصیت سرشت و منش TCI-125   …………………………………………………………………………174

پرسشنامه دموگرافیک  ……………………………………………………………………………………………………………….180

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………………181

 

فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                                                   صفحه

 

جدول(3-1) توزیع سنی – جنسی شرکت کنندگان در مطالعه……………………………………………………………90

جدول(3-2) فراوانی و درصد آزمودنی ها در سطوح تحصیلی سه گانه و دسته های شغلی مختلف ……….91

جدول(3-3) ضرایب پایایی بازآزمایی مقیاس TCI…………………………………………………………………………92

جدول(3-4) همبستگی های درونی مقیاس‏ TCI …………………………………………………………………………. 92

جدول(3-5) ضرایب روایی مقیاس TCI……………………………………………………………………………………….93

جدول(3-6) ضرایب همبستگی درونی مقیاس TCI………………………………………………………………………..93

جدول(3-7) مشخصات سنی و جنسیتی نمونه را به تفکیک محل نمونه گیری ……………………………………98

جدول(3-8) میانگین و انحراف معیار به تفکیک جنسیت و هر محل نمونه گیری ………………………………..99

جدول(3-9) ضرایب همبستگی بین نمرات ابعاد هفتگانه TCI و همچنین سن در کل نمونه پژوهش…..101

جدول(3-10) داده‏های محاسبه آلفای کرونباخ  و ضرایب همبستگی بار ثبات  بازآزمایی  برای ابعاد  هفتگانه

TCI-125……………………………………………………………………………………………………………………………..102

جدول(3-11) بیمارستانهای در نظر گرفته شده در پژوهش …………………………………………………………….104

جدول (3-12) افراد اقدام کننده به خودکشی شرکت کننده در پژوهش  از نظر جنس  ……………………….105

فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                                                صفحه

 

جدول (3-13) افراد اقدام کننده به خودکشی از نظر وضعیت تاهل…………………………………………………..105

جدول (3-14) میزان تحصیلات افراد اقدام کننده به خودکشی…………………………………………………………106

جدول (3-15) محل سکونت افراد اقدام کننده به خودکشی ……………………………………………………………107

جدول (3-16) میزان درآمد  افراد اقدام کننده به خودکشی  ……………………………………………………………108

جدول(3-17) نوع ماده مصرف شده جهت اقدام کننده به خودکشی در افراد شرکت کننده در پژوهش …109

جدول (3-18)  تعداد دفعات اقدام به خودکشی   …………………………………………………………………………110

جدول (3-19) توزیع سنی شرکت کنندگان بر منبای شاخص های مرکزی و پراکندگی ……………………..110

جدول (4-1) میانگین (انحراف استاندارد، با فاصله اطمینان95%) نمرات کل و به تفکیک جنس در مقیاس TCI………………………………………………………………………………………………………………………………………..114

جدول (4-2) میانگین و انحراف معیار(در پرانتز) به تفکیک جنسیت و هر محل نمونه گیری……………….115

جدول (4-3) میانگین (انحراف استاندارد، با فاصله اطمینان95%) پژوهش حاضر و مقایسه با هنجارهای ایران، شیراز و تهران……………………………………………………………………………………………………………………116

فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                                                صفحه

 

جدول‏(4-4) نتایج آزمون t مستقل در بُعد نوجویی در مقایسه با هنجارهای موجود……………………………118

جدول‏(4-5) نتایج آزمون tمستقل دربُعد اجتناب از‏آسیب درمقایسه با‏هنجارهای موجود……………………..119

جدول ‏(4-6) نتایج آزمون tمستقل دربُعد پاداش-‏وابستگی‏درمقایسه‏با‏هنجارهای موجود……………………..120

جدول‏(4-7) نتایج آزمون t مستقل در بُعد پشتکار در مقایسه با هنجارهای موجود ……………………………121

جدول‏(4-8) نتایج آزمون t مستقل در بُعد همکاری در مقایسه با هنجارهای موجود…………………………..122

هدف پژوهش… 11

فرضیه های پژوهش… 11

متغیرهای پژوهش… 11

تعاریف مفهومی.. 11

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه پژوهش

مبانی نظری.. 15

حافظه. 15

حافظه حسی.. 18

ادراک.. 22

مفهوم مسیر ادراکی.. 22

مفهوم نظام های نمیه مختار. 23

انباشت نظامهای حسی.. 25

از پیام های حسی تا ادراک.. 26

ادراک کل و جزء. 27

ادراک بینایی.. 28

ادراک شنودی.. 28

حرکت… 29

رشد حرکتی.. 30

فعالیت ادراکی – حرکتی.. 33

تئوری های ادراکی – حرکتی.. 34

تئوری گتمن : ویژه موتور (دید حرکتی) 35

مدل دید حرکتی.. 35

نقد و ارزیابی تئوری گتمن.. 38

تئوری ادراکی ـ حرکتی کپهارت… 39

رشد الگوهای حرکتی.. 40

تئوری حرکت آفرینی (موویژنی) 41

نظریه حرکت آفرینی.. 42

تئوری تشکل نظام عصبی «دُمن و دلاکتو» 44

ارزیابی و نقد تئوری تشکل نظام عصبی.. 46

رابطه ادراک و حرکت و نقش این ارتباط در یادگیری.. 46

عقب ماندگی ذهنی.. 49

پیشینه تحقیق.. 50

تحقیقات خارجی.. 50

تحقیقات داخل کشور. 52

فصل سوم:روش پژوهش

روش پژوهش… 55

جامعه آماری.. 55

نمونه و روش نمونه گیری.. 55

ابزار پژوهش… 55

مقیاس فراستیک… 55

روش جمع آوری اطلاعات… 60

روش تجزیه و تحلیل داده ها 60

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

الف)توصیف داده ها 63

ب) تحلیل داده ها 65

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

بحث و بررسی یافته های تحقیق.. 70

بحث و تحلیل نتایج.. 72

محدودیت ها 75

پیشنهادات… 75

پیشنهادات پژوهشی.. 75

پیشنهادات کاربردی.. 76

منابع فارسی.. 77

 

 

فهرست جدول ها

عنوان……………………………………………………………………………………………………………….. صفحه

 

جدول سطوح عقب ماندگی ذهنی با توجه به اندازه گیری هوشبهر. 49

جدول 1-4: شاخص‌های توصیفی نمرات ادراک بینایی و شنیداری در دانش آموزان کم توان ذهنی با و بدون معلولیت جسمی حرکتی.. 63

جدول 2-4: شاخص‌های توصیفی نمرات حافظه بینایی و شنیداری در دانش آموزان  کم توان ذهنی با و بدون معلولیت جسمی حرکتی.. 64

جدول 3-4: نتایج  آزمون t مستقل برای مقایسه نمرات ادراک بینایی در دو گروه 65

جدول 4-4: نتایج  آزمون t مستقل برای مقایسه نمرات ادراک شنیداری در دو گروه 66

جدول 6-4: نتایج  آزمون t مستقل برای مقایسه نمرات حافظه شنیداری  در دو گروه 68

جدول 5-4: نتایج  آزمون t مستقل برای مقایسه نمرات حافظه بینایی  در دو گروه 67

 

 

فهرست نمودارها

عنوان……………………………………………………………………………………………………………….. صفحه

 

نمودار 1-4- میانگین نمرات ادراک بینایی و شنیداری در دانش آموزان کم توان ذهنی بدون معلولیت جسمی حرکتی  63

نمودار 2-4- میانگین نمرات حافظه بینایی و شنیداری در دانش آموزان کم توان ذهنی بدون معلولیت جسمی حرکتی  64

 

 

چکیده

پژوهش حاضر به مقایسه بین ادراک و حافظه بینایی و شنیداری در کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر دختر با و بدون معلولیت جسمی – حرکتی در شهر تهران می پردازد..

در این پژوهش که بر مبنای روش همبستگی انجام شده است، 44 دانش آموز دختر کم توان ذهنی آموزش پذیر بین 6 تا 12 سال که در سال تحصیلی 1391-92 در تهران در حال تحصیل هستند، به طور تصادفی انتخاب شده اند.  آزمون فراستیک برای سنجش ادراک دیداری آنها، آزمون  وپمن برای ادراک شنیداری، آزمون آندره ری برای حافظه دیداری و آزمون حافظه اعداد وکسلر برای سنجش حافظه شنیداری استفاده شده است..

تی مستقل  در سطح پنج درصد به منظور سنجش همبستگی میان متغیرها استفاده شده و نتیجه یک تفاوت معنادار بین دو گروه دانش آموزان دختر کم توان ذهنی با و بدون معلولیت جسمی را اثبات کرده است، اما تمایز مشخصی بین حافظه دیداری و شنیداری در این دو گروه وجود ندارد..

واژگان کلیدی: ادراک دیداری، ادراک شنیداری، حافظه دیداری، حافظه شنیداری، ناتوانی جسمی، کم توان ذهنی آموزش پذیر

 

فصـل اوّل

 

کلیّـات پـژوهش

 

مقدمه

برای شناخت و استفادۀ بهینه از محیط باید درطول زندگی، تلاش بسیاری کرد در این تلاش انسان نیاز به قابلیت هایی دارد تا به شناخت محیط و اصلاح یا تغییر آن دست

 یابد. این قابلیت ها را توانایی های روان شناختی وی، در اختیارش قرار میدهد (پیاژه[1]، 195). رشد حرکتی کودک همزمان با رشد جسمانی و فیزیولوژیکی، همچنین براساس چگونگی تعامل وی با اطرافیان که به میدان تحولی کودک نظم، جهت و انسجام می دهد، متحول میشود. کودکان، آموزندگانی پر جنب و جوش و فعال هستند (کرتیس، ترجمۀ اقازاده و دبیری، 1387)، لذا حرکت، شرایطی را برای کودک فراهم می سازد که براساس آن میتواند به اکتشاف دنیای پیرامونش بپردازد. جنسن[2] (2002) معتقد است که فرد میتواند مجموع توانایی های مغزی خود را به یاری حرکت مورد بهره برداری قرار دهد یا توانمندی ها را به شکوفایی برساند.

هی وود(2000) نیز علاقۀ متخصصان رشد را به مطالعۀ نقش فعالیت های اولیۀ حرکتی در رشد کلی و همه جانبۀ کودکان تایید می  کند. وی معتقد است که این احتمال وجود دارد که فعالیت حرکتی در محیط برای یکپارچگی ادراکات و حرکات هدفمند حیاتی باشد.

در نظر گرفتن جنبه های حرکتی و تحلیل آنها، برای درک رشد توانایی های ذهنی ضروری ست (دادستان، 1379) توانایی های ذهنی امکان ندارد که از توانایی های حرکتی پایه جدا باشند. بنابراین،  مطالعۀ این گونه حرکت ها و فراهم ساختن امکان پرورش و رشد آنها سبب تقویت و حتی ترمیم توانایی های ذهنی میشود. از نظر پیاژه، رشد کودک بستگی بسیار زیادی با دخل و تصرف او در محیط پیرامونش و تعامل با آن دارد. وی معتقد است که آگاهی از طریق اجرا حاصل میشود(اسلاوین، ترجمۀ سیدمحمدی، 1385)، پس برای آموزش و تغییر توانایی های ذهنی کودکان باید به تقویت و غنی سازی محیط آنان مبادرت ورزید، زیرا کودکان ضمن جستجو در محیط، با رویدادهایی روبه رو میشوند که علاقۀ آنان را جلب می کند. آن ها به ویژه تحت تاثیر رویدادهایی قرار می گیرند که نسبتاً تازگی دارند، یعنی رویدادهایی که با تجربه های قبلی آنان، کاملاً منطبق نباشند. ذهن کودک وقتی به خوبی تحول می یابد که فعال باشد. کودک فقط چیزهایی را خوب فرا می­گیرد که از راه مشاهده، تعمق، تجربه و فعالیت شخصی آموخته باشد. در این میان بازی­های کودکان – بازی­های سازمان یافته و هدایت شده و بازی­های آزاد- نقشی بی­بدیل در تسریع و تقویت توانایی­هایشان ایفا می­کند (پیاژه، 1964، اسمیلنسکی[3]، 1968؛ پاپالیا و الدز[4]،  1992).

ویگوتسکی معتقد است که بازی، منبعی هدایت کننده برای رشد ذهنی کودکان پیش دبستانی است (ویگوتسکی به نقل از کمپبل[5], 2008). چامسکی نیز معتقد است که ساختارهای شناختی، از تلاش های کودک در برخورد با محیط و درک آن پدید می آید (چامسکی به نقل از کرین ترجمۀ خوی نژاد و رجایی، 1384).

پژوهشگران معتقدند که تکالیف متفاوت، توانایی­های کودکان را به شیوه­های گوناگون پرورش می­دهند و تجربۀ آن­ها می­تواند بر آهنگ رشد تاثیری شگرف داشته باشد(گلمن[6]، 2000؛ اوورتون[7]، 1998).

رشد حرکتی و شرکت فعال کودک در بازی­های گوناگون حرکتی اساس رشد عاطفی – اجتماعی، روانی – حرکتی و شناختی او را تشکیل می­دهد (فلاول[8]1988).

ارتباط و تعامل این جنبه­ها به سادگی در رفتار حرکتی کودکان مشاهده می­شود. نخستین خودشناسی و خودآگاهی کودک، شناخت بدن و حرکاتش است. بنابراین فعالیت­های حرکتی – ادراکی کودک در دورۀ کودکی، پایه و وسیله­ای برای کشف دنیای پیرامون، برقراری روابط با اشیاء و افراد و تعاملات عاطفی و هیجانی ست (رمضانی نژاد، 1382). در واقع، می­توان گفت که آموزش و تجربه از جمله تعاملات اجتماعی هستند که سبب تسریع رشد همه جانبة کودک می­شوند(دو ریس[9]، 1997؛ فلاول، میلر و میلر[10]، 1993).

برنامه‌های حرکتی و بازی‌های هدفمند، همراه با سایر فعالیت‌های تربیتی و پرورشی، بستری مناسب برای تمرین و تکرار برخی از مفاهیم ذهنی و شناختی در دورة کودکی است. حرکت، وسیله‌ای برای برقراری ارتباط و آموزش است و با آن میتوان مفاهیم اولیه مانند وزن، جهت‌یابی، شکل کمیت و کیفیت، زمان و مکان و … را به کودک آموخت. (مهجور، 1370)

طی سالیان گذشته، ارتباط میان فعالیت بدنی و حوزة شناختی، یعنی اندیشه و عمل، مورد توجه محققان قرار گرفته است و مشخص شده که توانایی خوب اندیشیدن تا چه حد در انجام دادن مهارت‌های حرکتی موثر است(جنسن، 2002).

مطالعات نشان داده‌اند که در کودکانی با هوش بهر کمتر از 70، ارتباطی جزئی اما مثبت میان هوش و توانایی حرکتی وجود دارد. همچنین، دیده شده است که شرکت در

یک مطلب دیگر :

پایان نامه رایگان با موضوع معنویت در محیط کار

 فعالیت‌های بدنی و بازی بر پیشرفت تحصیلی تاثیر مثبت داشته است (آقازاده، 1386). از این گذشته، موفقیت در مهارت‌های حرکتی ممکن است برخی افراد را برای تلاش بیشتر برای موفقیت در کوشش های دیگری مانند کاوش ذهنی، تحریک کند. بسیاری از افراد، به ویژه کودکان دبستانی، تمایل بسیاری به شرکت در فعالیتهای بدنی از خود نشان می‌دهند. بنابراین، وقتی که فعالیت‌های بدنی به عنوان وسیله ای برای آموزش موضوع‌های آموزشگاهی به کار می‌روند، در اغلب موارد، علاقه به یاد گرفتن به میزان بسیار افزایش می‌یابد (آقازاده و تورانی، 1384).

پژوهشگران مانند کفارت، هارتمن و جین آیرز، حرکت و فعالیت را اساس یادگیری و پایه‌ای برای تحول ذهنی می‌دانند. آنان تفکیک ناپذیری نیروهای روانی و جسمانی را در به اجرا در آوردن هر گونه الگوی حرکتی، آن هم در مراحل اولیة آموزش، به منزلة یک اصل اساسی مورد تاکید قرار می‌دهند (کفارت، هارتمن، جین آیرز به نقل از مشرف جوادی، 1367).

نقش‌هایی که برای بازی‌ها در نظر گرفته میشود، روشن می‌کند که بازی­‌ها به هر صورت که ارائه شوند، تاثیری مثبت بر کودکان می‌گذارند، خواه این تاثیر بر سازندگی زندگی عاطفی کودکان باشد، خواه بر رشد شناختی کودکان(مهجور، 1370). بازی نه فقط بر رشد توانایی­های شناختی کودکان، بلکه بر ساخت فیزیولوژیکی مغز او نیز اثری غیر قابل انکار دارد (پاپالیا و الدز، 1992، زیگرا[11]، 1998، کمپبل، 2008).

همفری[12] در تحقیقی نشان داده است که هر گاه مفاهیم دستور زبان را از طریق بازی­های آموزشی و غیرآموزشی به کودکان بیاموزیم، آن­ها در مقایسه با گروهی که همین مفاهیم را از طریق آموزش به کودکان بیاموزیم، آن­ها در مقایسه با گروهی که همین مفاهیم را از طریق آموزش سنتی و رسمی می­آموزند، به طور معنادار پیشرفت بیشتری نشان می­دهند. این آزمایش براساس این فرضیه طرح شده است که شرکت کودکان در بازی‌ها سبب انگیزش آن­ها در یادگیری مفاهیم خواندن و دستور زبان خواهد شد (همفری به نقل از مهجور، 1370).

بانکر[13](1991) در تحقیقی دیگر تحت عنوان «ورزش و تربیت بدنی در مدارس ابتدایی» این مطلب را عنوان کرده است که فعالیت‌های بدنی سبب پدید آمدن عزت نفس و اعتماد به نفس در کودکان میشود. فعالیت‌های جستجو گرایانه، کودکان را برای گسترش مهارت‌های حرکتی که در هفت تا ده سالگی اهمیت دارند، توانمند می‌کنند.

 

بیان مساله

یکی از مهمترین مهارت‌های انسان مهارت حرکتی است. این مهارت یکی از اشکال حرکت در انسان است که با توجه به الگوی رشدی و بنیادی بصورت سازمان یافته در جهت سازگاری آدمی مطرح است (شجاعی، 1387). هلرو همکاران (1963، 1965) اسمیت و اسمیت (1966) ریزن و آرونز، 1959، نقل از بهرام و شفیع زاده) بر اهمیت حرکت در رشد و پالایش توانائی‌های ادراکی و دیداری و سازگاری آن‌ها با ماهیچه‌ها و همچنین دستگاه عصبی کودک تاکید نمودند. کودک زمانی می‌تواند صحبت کند که بتواند بایستند یعنی توانایی حرکتی او رشد یافته و سپس زبان و ارتباط کلامی او ظاهر شود. بچه‌ی 5 ساله زمانی می‌تواند یک گره پروانه‌ای بزند که مهارت های حرکتی ظریف او رشد یافته باشد و همچنین میزان رشد شناختی او این مهارت را تکمیل کند (افروز، 1388). افرادی چون پیاژه، گتمن، بارش، کپارت، دلاکوتو، مونته سوری، موسکا موستون هر کدام برای نقش مهارت‌های حسی ـ حرکتی در رشد شناختی و ادراکی کودکان راهبردهایی را ارائه کرده­اند. پیاژه زیر بنای رشد فرآیندهای عقلانی چون زبان، شناخت و تفکر را در شکل گیری درست و به موقع دوره‌ی حسی ـ حرکتی می­داند. دلاکاتور رابطه‌ی قوی بین سازمان عصبی و حرکت‌ها را مطرح کرد. گتمن ادراک بینایی  از راه آموزش حرکتی را امکان پذیر ساخت. کبارت مشکلات یادگیری را ناشی از عدم رشد بهنجار مهارت‌های حرکتی می داند. مونته سوری با آموزش حواس از راه حرکت و ارتباط لمسی شیء به تقویت مهارت‌های شناختی کودک پرداخت(میلانی فر،1378).

طرفداران روش ادراکی – حرکتی (کرپارت، گتمن، برچ) معتقدند که یادگیری حرکتی مبدأ یادگیری است و حرکت و دستگاه ادراکی و پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حرکتی و ادراکی به وجود می‌آید. پنسو(1991) تاکید کرده است که ادراک درون داده‌های حسی یعنی شناخت، بصیرت، فهم و ایجاد حواس مشترک، کلیدی جهت هر نوع یادگیری است و بنابراین بر اهمیت مشکلات درکی – حرکتی در افراد دارای اختلالات یادگیری صحه می‌گذارد. از آنجایی که اصطلاح «حرکت» به جابجایی بدن اطلاق میشود وجود ناتوانی در تحول حرکتی میتواند در یادگیری تکالیفی که به مهارت‌های حرکتی ظریف، هماهنگی چشم و دست و تعادل نیازمند هستند باعث بروز مشکلاتی گردد(مهجور،1371).

این مشکلات می­توانند حرکات را ضعیف کرده و بر استفاده و کنترل ماهیچه‌ها اثر منفی بگذارند و یا میتوانند باعث ضعف در هماهنگی عملکرد حرکتی و ادراکی شوند. اصطلاحات«ادراکی – حرکتی» و «حسی – حرکتی» اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیرا بسیاری از تکالیف نیازمند ترکیب درون دادهای حسی و برون دادهای فعالیت‌های حرکتی می‌باشند به علاوه به سختی میتوان در مواردی فقط با ادراک یا فعالیت حرکتی مجزا برخورد کرد (فورگس و ملامد، 1976).

هر چه حرکت و تجارب یادگیری ادراکی کودک بیشتر باشد، فرصت‌ همتایی ادراکی – حرکتی و رشد یک پاسخ انعطاف پذیر به موقعیت های مختلف حرکتی بیشتر می شود.

فقدان تجارب حرکتی  متنوع کودکان کم توان، میتواند رشد حرکتی آنها را به تاخیر بیاندازد و چناچه کودک کم توان دارای مشکل جسمی – حرکتی نیز باشد این تاخیر می­تواند بیشتر باشد. معمولا کودکی که از نظر ادراکی عقب مانده است، در توانایی ادراکی و تعبیر و تفسیر داده‌ها و محرک‌ها و مقایسه آنها با داد‌های اصلی مشکلی عمده‌ای دارد. توانایی های حرکتی برای عملکرد موثر و کارآمد فرد در حیطه‌های یادگیری روانی – حرکتی – شناختی و عاطفی بسیار ضروری است.

مفهوم عقب‌ماندگی ذهنی مشتمل است بر نقص‌هایی در توانایی شناختی و نیز در رفتارهای لازم برای کفایت اجتماعی و شخصی، که کارکرد انطباقی محسوب می‌گردند،(کاپلان ـ سادوک[14]2007). افراد عقب‌مانده از دید آموزش و پرورش به چهار گروه حمایت‌پذیر، تربیت پذیر، آموزش‌پذیر و دیرآموز که ضعیف‌ترین آن‌هاست، تقسیم شده‌اند (افروز، 1379). فرد کم‌توان هوشی آموزش پذیر فردی است که به دلیل رشد هوش زیر هنجاری‌اش نمیتواند از برنامه‌های رایج تحصیلی که در مدرسه‌ عادی ترتیب داده شده بهره کافی ببرد (سیف‌ نراقی و نادری، 1387) .

با توجه به مبانی نظری مطرح شده، پژوهش حاضر با هدف مقایسه ادراک بینایی ،شنیداری و حافظه بینایی،شنیداری کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر با و بدون معلولیت جسمی می باشد و پژوهشگر بر آن است تا به این سوال پاسخ دهد که:”آیا ادراک بینایی، شنیداری و حافظه بینایی،شنیداری کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر با و بدون معلولیت جسمی با هم تفاوت خواهد داشت؟”.

[1] -Piaget

[2] – Jensen

[3] Smilansky

[4] – Papalia &Olds

[5] – Campble

[6] – Gelman

[7] – Overton

[8] – Flavell

[9] – Devries

[10] – Miller &Miller

[11] – Zigler

[12] -Humphery

4-5-5-2- انتخاب منطقه مدلسازی…………………………….. 37
4-5-5-3- انتخاب فاصله نقاط (Dx) …………………………..37
4-5-5-4-  شرایط پایداری………………………………………… 37
4-5-5-5-  مدل شكست سد……………………………………. 38
4-6-مروری بر راهنمای کاربردی مدل MIKE 11………………………
4-6-1-ویرایشگر شبکه رودخانه………………………………….. 39
4-6-1-1-  نمایش گرافیکی………………………………………. 40
4-6-1-2- نمایش جدولی………………………………………… 40
4-6-2- وایشگر مقطع عرضی…………………………………….. 42
4-6-2-1- ورود اطلاعات خام مقطعی عرضی……………………42
4-6-2-2- تعیین نوع مقطع عرضی…………………………….. 43
4-6-3- ویرایشگر شرایط مرزی…………………………………… 44
4-6-3-1- پنجره شرایط مرزی………………………………….. 44
4-6-3-2- بررسی انواع شرایط مرزی………………………….. 45
4-6-4- ویرایشگر هیدرودینامیک……………………………………. 48
4-6-4-1- آشنایی با پنجره پارامترهای هیدرودینامیک…………… 49
3-3-4-2 تعیین پارامترهای هیدرودینامیکی مدل…………………. 51
4-6-5- مدل سازی………………………………………… 52
4-6-5-1- مدل ها ……………………………………….52
4-6-5-2- ورودی ها………………………………………. 53
4-6-5-3- شبیه سازی………………………………………… 54
4-6-5-4- نتایج……………………………………….. 54
4-6-5-5- شروع شبیه سازی………………………………………… 55
فصل پنجم: معرفی مطالعه موردی……………………………….. 56
5-1- مقدمه……………………………………….. 57
5-2- سیستم رودخانه كارون و دز………………………………………. 57
5-2-1-رودخانه‌ كارون‌……………………………………….. 57
5-2-2- رودخانه‌ دز………………………………………. 58
5-2-2-1-  رودخانه سزار ……………………………………….59
5-2-2-2-  رودخانه بختیاری………………………………………… 60
5-2-2-3ـ رودخانه‌ بالارود……………………………………….. 60
5-2-2-4 ـ رود خانه‌ شاوور………………………………………. 60
5-3-  ایستگاههای آبسنجی حوضه آبریز كارون و دز…………… 61
5-4- مشخصات سدهای مخزنی سیستم رودخانه کارون و دز………64
5-4-1- سد دز………………………………………. 64
5-5- اطلاعات موجود……………………………………….. 70
5-5-1- مقاطع عرضی………………………………………… 70
5-5-2- تهیه  نقشه DEM منطقه………………………………. 71
5-5-3- گسترش مقاطع عرضی………………………………… 72
5-5-4- مسیر رودخانه ها………………………………………. 74
5-5-4-1- رودخانه های دز و بالارود……………………………… 75
5-5-4-2- رودخانه كارون……………………………………….. 75
فصل ششم: کاربرد مدل ریاضی………………………………. 78
6-1- مقدمه……………………………………….. 79
6-2- متدولوژی………………………………………… 80
6-3- مدل ریاضی تهیه شده………………………………………. 81
6-3-1- مسیر رودخانه……………………………………….. 81
6-3-2- مقاطع عرضی………………………………………… 84

 

6-3-3- شرایط مرزی………………………………………… 85
6-3-3-1- شرط مرزی بالادست……………………………………….. 85
6-3-3-2- شرط مرزی پایین دست:………………………………… 86
6-3-4- شرایط اولیه……………………………………….. 98
6-3-6- ضریب مانینگ معرفی شده به مدل ریاضی……………… 96
6-4- تعیین سناریوهای مختلف شکست سد…………………….. 98
6-5- ارائه نتایج……………………………………….. 101
6-5-1- دبی پیک شکست سد سناریوهای مختلف…………… 101
6-5-2- روندیابی سیلاب ناشی از شکست سد دز………………. 103
فصل  هفتم: نتایج و پیشنهادات………………………………….. 111
7-1- نتایج……………………………………….. 112
7-2- پیشنهادات………………………………………… 113
چکیده:
یکی از بزرگترین ریسکها در سد سازی، بحث شکست سد است که اگر به دقت شناخته شود و مطالعه در مورد آن صورت گیرد، ایمنی در مورد شکست سد بوجود می آید و احتمال وقوع خرابی و متحمل شدن هزینه های زیاد از بین می رود. کاهش ریسک بایستی در تمامی ابعاد و برای کلیه خطرات محتمل صورت پذیرد.­ ­در بررسی خطرات بایستی امکان هشدار و تخلیه مردم در پائین دست در نظر گرفته شود. بنابراین کاهش ریسک میتواند با برخورد جامع گرایانه، متعادل و کم هزینه گردد. در این راستا مسائلی که مستقیما به سد مربوط نمی­  باشند مانند آبگرفتگی در پائین دست، بایستی به دقت مورد مطالعه قرار گیرند. توجه دقیق بایستی به عواملی مانند سرعت تخریب سد، عمق و سرعت جریان، فاصله سد از مراکز جمعیت، کارایی سیستم هشدار سیلاب و وضعیت اقلیمی در شرایط سیلابهای نادر معطوف شود. این عوامل بعلاوه پارامترهای دیگر، عواقب تخریب سد را معیین میکنند با شناخت علل شکست سدها می توان به چاره جویی مناسب برای اصلاح آنها پرداخت و قبل از طراحی، با شناخت آنها اقدام به طراحی صحیح نمود.
بررسی پیامدهای ناشی از شکست سدها، از جمله مطالعاتی است که بر روی سدها ی ایران صورت می گیرد و یا خواهد گرفت. این موضوع بدلیل قرار گیری بسیاری از سدها در مجاورت مناطق مسکونی و شرایط خاص منطقه از نظر زلزله خیزی است. در این تحقیق تبعات پدیده شکست سد دز با نرم افزار MIKE11   مورد مطالعه قرار گرفت و با مقایسه نتایج با نتایج بدست آمده از روابط تجربی و همچنین نتایج بدست آمده از نرم افزارنمرود به این نتیحه رسیدیم که نرم افزار MIKE11 قادر است پهنه آبگرفتگیناشی از شکست سد را به خوبی مدل سازی کند.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
همه ساله در نواحی مختلف جهان خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری بر اثر وقوع حوادث غیر مترقبه مانند سیل به جوامع بشری وارد می گردد. خوشبختانه در کشور ما با احداث سدهای مخزنی بزرگ بر روی برخی رودخانه های مهم کشور مانند دز به میزان قابل توجهی از میزان این خسارات کاسته شده است. اما باید به این نکته توجه داشت که در اثر شکست این سدهای مخزنی بزرگ نیز خسارات جبران ناپذیری به نواحی پایین دست آنها وارد می گردد. لذا شبیه سازی هیدرولیکی پدیده شکست سد،

یک مطلب دیگر :

کانال نازنین فرهادی - تماشا

 جهت برآورد خسارت،  بر نامه ریزی صحیح و تدارک فعالیتهای امدادی در محدوده اثر این واقعه از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. خسارات بسیار زیاد ناشی از شكست سد بخصوص در رابطه با سدهایی كه در نزدیكی شهرهای بزرگ احداث می شوند، لازم است كه همزمان با مطالعه و طراحی بخشهای مختلف سد در نظر گرفته شود ]6 [.

2-1- شکست هیدرولیکی سدها
سیلاب ناشی از شكست سدهای بزرگ خرابی و مصیبت زیادی را در دو قرن اخیر سبب شده است شكست سد و جریان خروجی ناشی از آن به عنوان یكی از مهمترین مطالعات پژوهشی در بسیاری از كشورها و موسسات تحقیقاتی بوده و در حال حاضر نیز ادامه دارد. شكست سدهای بتنی می تواند به علت پدیده های سرریز شدن از روی سد بدلیل ناتوانی ظرفیت تخلیه سرریز، تراوش، اثر زلزله، ایجاد موج ضربه ای در اثر ورود توده لغزشی به داخل مخزن و یا در اثر خرابكاری صورت گیرد.
پس از وقوع این پدیده ها و ایجاد شکافت اولیه در بدنه سد و عبور جریان از میان شکافت ایجاد شده به مرور زمان شکافت اولیه به کل بدنه یا بخش اعظم آن گسترش یافته و سبب تخریب آن می گردد. البته در سدهای بتنی این پدیده معمولا به صورت ناگهانی و در زمان اندکی اتفاق می افتد. در شکل (1-1) شکست سد بتنی مالپاست [1] – فرانسه نشان داده شده است.
3-1- بیان مسأله و هدف تحقیق
به دو طریق می توان دبی پیك سیل ناشی از شكست سد بتنی را پیش بینی نمود . یكی آنكه رابطه ای تجربی بین برخی پارامترها مانند حجم، عمق و … برقرار نمود و از طریق رگرسیون بین داده های جمع آوری شده مدلی آماری برای محاسبه دبی پیك ارئه كرد.روش دوم  استفاده از كامپیوتر و مدلهای فیزیكی برای شبیه سازی ایجاد شكست در سد و رها شدن آب موجود در مخزن آن است. روابط رگرسیونی در تسریع كار و در مواردی كه دادها در دست نیست، لازم هستند اما بزرگی سیل را با تخمین زیاد پیش بینی می كنند . این روا بط بویژه در طراحی سازه های خاكی برای در نظر گرفتن نكات ایمنی مفید به نظر می آیند .روشهای محاسباتی فعلی مدلهای كاملا فیزیكی به تمام معنا نبوده و در جاهائی به تخمین متوسل می شوند .علاوه بر آن این قبیل روشها بسیار پر زحمت بوده و نیاز به اطلاعات زیادی در مورد سازه، ویژگی های مصالح، سیستم رودخانه ای و… دارند.
با استفاده از مدلسازی ریاضی این پدیده می توان یک تخمین بسیار مناسب از میزان دبی پیک و تراز آب رودخانه در نواحی مختلف پایین دست سد به ازای سناریو های مختلف مانند شکست آنی یا تدریجی سد با صرف کمترین هزینه بدست آورد. برای این كار می بایستی هیدروگراف خروجی ناشی از شكست سد با توجه
به نوع شكست مشخص گشته سپس با توجه به مورفولوژی پایین دست روندیابی و پهنه بندی سیلاب مشخص گردد. همچنین می توان با استفاده ازنتایج مدلسازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS میزان خسارات ناشی از شکست سد را که به اراضی کشاورزی، شهر ها و روستاهای پایین دست وارد خواهد شد، برآورد کرد، که می تواند جهت برنامه ریزی فعالیتهای آینده در محدوده رودخانه ها بسیار مفید باشد . به طور کلی در بررسی پدیده شکست سد باید نکات زیر را مورد توجه قرار داد ]6 [:
1- تخمین درست هیدروگراف ناشی از شکست سد
2- روندیابی سیلاب ناشی از شکست سد در رودخانه پایین دست و تهیه نقشه پهنه سیلاب آن
3- تعیین مناطق در معرض خطر
4- تهیه برنامه فعالیتهای امدادی به ترتیب اولویت
مدل های ریاضی از نظر بعد به پنج گروه تقسیم می شوند :
1- مدل یک بعدی 2- مدل شبه دوبعدی 3- مدل دو بعدی 4- مدل شبه سه بعدی 5- مدل سه بعدی
در مدل یک بعدی معادلات جریان یک بعدی در راستای اصلی جریان حل شده و متوسط پارامترهای جریان در هر مقطع عرضی محاسبه گردیده و توزیع عرضی یا عمقی سرعت در نظر گرفته نمی شود.
در مدل شبه دو بعدی محدوده عرضی راستای اصلی جریان به تعدادی از لوله های جریان و به موازات یکدیگر تقسیم می گردد. معادلات یک بعدی در راستای لوله های جریان حل شده و متوسط پارامترهای جریان در هر مقطع در جهت عرضی نیز محاسبه می گردد.
در مدل دو بعدی معادلات دیفرانسیل دو بعدی در سیستم مختصات سطح افق یا سطح قائم با استقرار شبکه عددی حل می گردد.
در مدل شبه سه بعدی معادلات دیفرانسیل دو بعدی با مختصات طول و عرض، در سطوح متوالی   افقی-در امتداد عمق با استقرار شبکه عددی حل می گردد.
در مدل سه بعدی معادلات دیفرانسیل سه بعدی در سیستم مختصات طول، عرض و عمق با استقرار شبکه عددی حل می گردد.
پدیده شکست سد از نظر هیدرولیکی یک پدیده بسیار ناپایدار بوده و جهت شبیه سازی عددی آن نیاز به مدل ریاضی بسیار قوی می باشد. به طور کلی در پدیده شکست سد از مدلهای سه بعدی تنها در محدوده شکست سد و جهت تخمین بهتر هیدروگراف شکست سد، از مدلهای دوبعدی در محدوده شکست و نواحی پایین دست نزدیک سد جهت تعیین دقیق پهنه سیلاب ناشی از شکست سد و از مدلهای یک بعدی در نواحی دوردست پایین سد جهت تعیین پهنه سیلاب ناشی از شکست سد استفاده می گردد. همچنین اکثر مدلهای ریاضی موجود به دلیل ضعف عمده در پیش بینی سرعت و روند گسترش شکافت ایجاد شده در بدنه سد خصوصا در سدهای بتنی، پدیده شکست سد را به صورت آنی فرض می کنند ]6 [.
اما استفاده از مدلهای سه بعدی و دوبعدی در نواحی نزدیک به بدنه سد نیاز به حجم اطلاعات بسیار زیادی داشته که بسیار مشکل و زمان بر می باشد. لذا عمدتا در مسائل کاربردی جهت مدلسازی شکست سد از نرم افزارها و مدلهای یک بعدی استفاده می گردد. البته استفاده از مدلهای یک بعدی جهت مدلسازی این پدیده چندان خالی از اشکال نبوده و در صورتیکه اطلاعات توپوگرافی مناسبی برای این مدلها فراهم نگردد نتایج پهنه سیلاب ناشی از آنها خصوصا در محدوده نزدیک به بدنه سد دارای خطاها و اشکالات فراوانی می باشد. لذا در این تحقیق تلاش خواهد شد با بهره گیری از نرم افزار یک بعدی MIKE11 و زیر مدل شکست سد آن پدیده شکست سدهای بتنی در سناریوهای مختلف که در ادامه تشریح خواهد شد و در مطالعه موردی کاربرد این نرم افزار برای رودخانه دز  و شکست سد مخزنی دز به عنوان آخرین سد موجود بر روی این رودخانه بررسی گردد.
این نرم افزار جریان عبوری از مقطع شكسته شده سد را مانند جریان عبوری از بالای یك سرریز عریض به دو روش مختلف در نظر می گیرد : در روش اول مقطع شكست سد با زمان تغییر می كند و در روش دوم جریان عبوری از بالای تاج سد و جریان عبوری از مقطع شكست به صورت جداگانه محاسبه می شوند.این  مدل می تواند شكاف ایجاد شده در سد را به صورت تدریجی یا آنی با استفاده از روابط انتقال رسوبات برای سدهای خاکی یا سری زمانی شكست سد تعریف شده توسط استفاده کننده برای سدهای بتنی، گسترش دهد تا سد به طور كامل نابود شده و از بین برود ]11،12 [.
4-1- شرح روش اجرای تحقیق 
رودخانه دز یکی از بزرگترین و پرآب ترین رودخانه ایران می باشد كه در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان جاری  است. از رودخانه های كارون و دز كارون حدود 880 مقطع عرضی به فواصل تقریبی 1 تا 2 كیلومتر در اختیار می باشد كه در قالب طرحهای مختلف ساماندهی  آبراهه كارون و حریم و بستر رودخانه كارون از سوی سازمان آب و برق خوزستان به عنوان كارفرمای پروژه ها برداشت شده است ]10[ . در این تحقیق از مقاطع برداشت شده حد فاصل سد دز تا شهر اهواز  استفاده خواهد شد. متاسفانه بازه بین سد مخزنی تا سد تنظیمی دز به طور تقریبی 28 كیلومتر فاقد مقاطع عرضی می باشد. لذا جهت تهیه مقاطع عرضی ابن بازه از نقشه های توپوگرافی 1:25000 و DEM[1] منطقه استفاده خواهد شد. همچنین جهت معرفی هندسه مخزن سد دز به مدل نیز  از نقشه های توپوگرافی 1:5000 مخزن سد استفاده خواهد شد.
به دلیل آنکه تا کنون در حوضه کارون و دز پدیده شکست سد حادث نشده است امکان کالیبراسیون دقیق پدیده شکست سد وجود ندارد و باید مدل تهیه شده را به چند بخش تقسیم و برای هر کدام از بخشها به صورت جداگانه مدل تدقیق گردد. همانطور که پیشتر اشاره گردید معمولا در پدیده شکست سد باید موارد زیر بررسی گردد: