فرزندان سید محمد طباطبایی: …………………………………………………………… 21

املاک و دارائی:…………………………………………………………………………….. 22

وفات طباطبایی: …………………………………………………………………………….. 22

فصل دوم : ریشه‌های  فکری سید محمد طباطبایی

نامه سید جمال الدین اسدآبادی به سید محمد طباطبایی……………………………….. 25

آگاهی فكری طباطبایی………………………………………………………………….. 26

اندیشه های طباطبایی در مورد مشروطیت : ………………………………………………. 28

عدالت و مساوات  طباطبایی: ……………………………………………………………….. 33

آزادی اندیشی  طباطبایی…………………………………………………………………… 38

دیدگاه سید محمد طباطبایی نسبت به نظام حکومتی: …………………………………. 40

بخش دوم: فعالیت های سیاسی طباطبایی

ورود طباطبایی به ایران و احترام وی به میرزای آشتیانی………………………………… 45

فعالیت های فرهنگی: …………………………………………………………………….. 47

آثار سید محمد طباطبایی: ………………………………………………………………… 51

فصل دوم : طباطبایی و مشروطیت

مقدمه انقلاب مشروطیت: ……………………………………………………………….. 57

حادثه بانك: ………………………………………………………………………………… 57

ماجرای عسگر گاریچی: …………………………………………………………………. 62

ماجرای کرمان ……………………………………………………………………………… 63

ماجرای مسیونوز بلژیكی و واكنش سیدین: …………………………………………… 65

تأسیس انجمن مخفی اول: ………………………………………………………………. 70

انجمن مخفی: …………………………………………………………………………… 70

انجمن مخفی و اتحاد سیدین: ………………………………………………………… 70

نقش طباطبایی در انجمن مخفی: ………………………………………………….. 75

پی گیری مطالبات توسط طباطبایی: …………………………………………………. 76

فصل سوم: مهاجرت صغری

مهاجرت صغری و نقش طباطبایی……………………………………………………. 81

واقعه مسجد شاه «چهارشنبه 15شوال 1323» …………………………………… 83

گران شدن قند و چوب خوردن تجار: ……………………………………………….. 85

ملاقات طباطبایی با عین الدوله: …………………………………………………….. 86

نشست باغشاه: ………………………………………………………………………. 87

نامه سید محمد طباطبایی به عین الدوله: ……………………………………….. 88

برپایی مراسم روضه خوانی توسط عین الدوله………………………………………. 90

آشوب در فارس و مشهد: ……………………………………………………………… 90

نامه سیدمحمدطباطبایی به مظفرالدین شاه: ……………………………………. 92

موعظه‌ی طباطبایی در چهارم جمادی الاول 1324 هجری قمری……………………. 95

نامه ناصر الملک به طباطبایی: ………………………………………………………. 97

تحصن در مسجد جامع: ………………………………………………………………. 100

فصل چهارم: مهاجرت کبری

فرمان مشروطه: …………………………………………………………………………. 112

طباطبایی و انجمن مخفی دوم: ……………………………………………………. 114

انجمن ملی: ……………………………………………………………………………. 116

فصل پنجم: طباطبایی و مجلس اول شورای ملی:

اعتقاد و اخلاص طباطبایی نسبت به حكومت ملی………………………………. 121

ترکیب نمایندگان مجلس اول : ……………………………………………………….. 122

تدوین متمم قانون اساسی : ……………………………………………………… 128

طباطبایی تا به توپ بستن مجلس………………………………………………….. 132

مرگ مظفرالدین شاه و تاج گذاری محمد علی شاه: ……………………………. 133

شخصیت محمد علی شاه از دیدگاه نویسندگان: ………………………………. 135

 

طباطبایی در مذاکرات مجلس شورای ملی……………………………………….. 140

مخالفت طباطبایی با واگذاری شیلات شمال به لیانازوف ………………………… 142

پیشنهاد طباطبایی جهت تشکیل انجمن بلدیه و عدلیه……………………………. 143

اعتراض طباطبایی به مجلس………………………………………………………… 145

به توپ بستن مجلس : ……………………………………………………………. 148

دستگیری وتبعید : ……………………………………………………………………… 150

بازگشت سید محمد طباطبایی از مشهد به تهران: …………………………… 152

طباطبایی و مجلس دوم: …………………………………………………………….. 154

دولت موقت و مهاجرت طباطبایی به استانبول ……………………………………… 155

فصل ششم: رابطه یا عضو یت سید محمد طباطبایی در سازمان فراماسونری

منشا پیدایش فراماسونری…………………………………………………………….. 159

عضویت طباطبایی در جامع آدمیت: …………………………………………………. 160

طباطبایی و فراماسونری……………………………………………………………….. 162

نتیجه گیری: ……………………………………………………………………………. 166

كتابنامه: ……………………………………………………………………………………. 169

تصاویر: …………………………………………………………………………………… 174

پیوست:……………………………………………………………………………….. 179

بخش مقدماتی

مقدمه:

تاریخ كشورمان به بلندای نام ایران مهد بزرگانی بوده است كه همواره نامشان بر تارك اعصار می درخشد بزرگانی كه بررسی زندگی و اندیشه آنان جذاب و قابل تامل است. سیدمحمد طباطبایی یكی از روحانیون و چهره های سیاسی دوره قاجار است كه سهم بسزائی در انقلاب مشروطه دارد و در كنار سیدعبدالله بهبهانی به سیدین سندین شهرت یافتند.

اتحاد این دو به روایت تمام مورخین معاصر باعث پیشرفت كار مشروطه خواهان تا  صدور دستخط مشروطیت توسط مظفرالدین شاه شد.

سیدمحمد طباطبایی بدلیل مسافرتهای مختلف ‌به‌كشورهای همسایه وارتباط با شخصیت‌هایی چون سیدجمال الدین اسد آبادی و مطالعه روزنامه ها و مجلات  آن كشورها به اوضاع آن روزگار كاملا آگاه بود  البته شاگردی شیخ هادی نجم آبادی هم از قبل وی را متاثر ساخته بود.

تلاش طباطبایی در طول تحصن در عبدالعظیم  و مهاجرت به قم تا صدور دستخط مشروطیت از سوی مظفرالدین شاه همگی گواه این مسئله است كه طباطبایی صادقانه، و آگاهانه در پی دستیابی به مشروطه بود مظفرالدین شاه به هنگام نطق در اولین مجلس شورای ملی از طباطبایی قدردانی كرد شاه با همه سادگی كه داشت حوادث زمان خود را سنجیده بود و متوجه شخصیت صادق و بی غرض سیدمحمد شده بود.

طباطبایی پس از پیروزی انقلاب مشروطه به دلیل جایگاه قابل اعتمادی كه داشت همراه با بهبهانی همواره در مجلس حضور داشتند و ناظر بر كار مجلس و وكلا بودند و تا زمان به توپ بستن مجلس و تبعید به خراسان از تلاش باز نایستاد.

پس از بازگشت از خراسان بدلیل شهادت شیخ فضل الله و سپس ترور سیدعبدالله و نیز نتیجه انقلاب مشروطه و حال بیمار و زار خود مایوس و ناامید از زحماتی كه كشیدند  همواره می گفت: « سركه ریختیم شراب شد.»

پایان نامه حاضر شامل دو بخش اصلی است:

بخش اول كه شامل زندگی نامه طباطبایی است دو فصل دارد

فصل اول شامل خاستگاه خانوادگی، تولد، كودكی و تحصیلات طباطبایی و واكنش ناصرالدین شاه به هنگام ورود طباطبایی به تهران، دوران میانسالی، دارائی و املاك وی، فرزندان و تا زمان مرگ طباطبایی را مورد بررسی قرار داده است.

فصل دوم:

شامل ریشه های فكری سیدمحمد طباطبایی است.

یک مطلب دیگر :

كه شامل بررسی اندیشه های طباطبایی در مورد عدالت، مساوات، آزادی و بررسی نظریات وی در خصوص نظام حكومتی را در بردارد.

بخش دوم پایان نامه كه در واقع بخش مهم و اصلی به  حساب می آید شامل شش فصل است

فصل اول ابتدا فعالیتهای سیاسی، فرهنگی سیدمحمد، ورود طباطبایی به ایران بررسی شده

فصل دوم: در مورد طباطبایی و مشروطیت است.

در این فصل تاسیس انجمن مخفی- ماجرای مسیونوز بلژیكی بررسی شده- طباطبایی در فرایند انقلاب و پیگیری مطالبات توسط طباطبایی را در بر دارد.

در فصل سوم مهاجرت صغری و نقش طباطبایی بررسی شده است. شامل موعظه طباطبایی و نامه های طباطبایی به مظفرالدین و عین الدوله می باشد.

فصل چهارم: مهاجرت كبری تا صدور فرمان مشروطه بررسی شده و جایگاه طباطبایی در انجمن مخفی دوم و رابطه‌اش با انجمن ملی سخن به میان آمده است.

فصل پنجم: طباطبایی و مجلس شورای ملی اول تا طباطبایی و استبداد صغیر و نهایتا به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه و تبعید طباطبایی به مشهد و بازگشتش به تهران بررسی شده است.

فصل ششم: با نگاهی به فراموشخانه و جایگاه طباطبایی در لژ بیداری و جامع آدمیت بحث را خاتمه داده است.

در پایان نتیجه گیری  از پژوهش و تحقیق بعمل آمده است.

نقد و بررسی منابع:

خوشبختانه در زمینه انقلاب مشروطیت منابع زیادی موجود است و با توجه به شخصیت معنوی و جایگاه سیاسی و اجتماعی سیدمحمد طباطبایی  در اكثر آنها از ایشان یاد شده است بنابراین دسته بندی آنها به ترتیب زیر می باشد.

اسناد

به عنوان معتبرترین منبع و مأخذ برای گردآوری اطلاعات تاریخی برای كار پژوهشی لازم است و گوشه های مبهم وتاریك از زندگی شخصیت را روشن می نماید در این كار از تاریخ مشروطیت به روایت اسناد كتابخانه مجلس جلد «1» به نام- روحانیت و مجلس جلد «1» تدوین عبدالحسین حائری استفاده شده است.

در حال حاضر مراكز تاریخی متعددی از جمله سازمان اسناد ملی ایران، مجلس شورای  اسلامی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، وزارت خارجه، و اسناد ریاست جمهوری و مراكز دیگری  فعالیت دارند كه هر یك بخش مهمی از اسناد را در اختیار دارند.

یكی دیگر از منابع مهم برای پژوهشهای تاریخی روزنامه و مجلات هستند مطبوعات قبل از انقلاب مشروطه نقش زیادی در بیدار كردن مردم  از خودشان نشان دادند و گام بلندی در انقلاب برداشتند كه پس از صدور فرمان مشروطیت بر تعداد روزنامه افزوده شد.

وضعیت روزنامه ها هم همیشه تابع اوضاع سیاسی است دوران خفقان بر آن سخت می‌گرفتند پس از مشروطه آمارشان بیشتر است پس از به توپ بستن مجلس و استبداد صغیر توقیف و تعطیلی بسیاری  از روزنامه ها ر ا به دنبال داشت.

1- روزنامه مجلس شماره 1-222 تهران انتشارات كتاب خانه، موزه و مركز  اسناد مجلس شواری اسلامی و مركز مطالعات  و تحقیقات رسانه ها 1375

2- روزنامه صور اسرافیل-  میرزا علی اكبر خان دهخدا  و میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل گردانندگان این روزنامه اند  اهمیت روزنامه صور اسرافیل را آگاهی سیاسی، قلم و افكار این دو به حدی رساند كه تیراژ این روزنامه به 24 هزار شماره می رسید و در هفته  چون بیرقی در قلب مردم ستمدیده به اهتزار درآمده است. عضویت دهخدا و میرزا جهانگیرخان در كمیته انقلاب ملی كه وابسته به حزب مترقی اجتماعیون  به رهبری حیدرخان عمواغلی بود راستای اهداف این دو تن و سمت و سوی  اندیشه آنها را نشان می دهد.

3- روزنامه شرف و شرافت هم استفاده شده است.

متون تاریخی:

1- یادداشتهای سیدمحمد طباطبایی

اولین منبعی است كه توسط حسن طباطبایی دست نوشته‌های طباطبایی گردآوری شده و بصورت كتابی در دسترس پژوهشگران قرار دارد این كتاب از مهمترین  منابع و شاید بهترین منبع در مورد زندگی طباطبایی است كه در این تحقیق از آن استفاده شده است.

2- تاریخ بیداری ایرانیان تالیف ناظم الاسلام كرمانی

این كتاب به دلیل اینكه نویسنده اش از یاران و نزدیكان طباطبایی است و ناظم مدرسه اسلام از سوی طباطبایی انتخاب شده است و همواره در كنار وی بوده از اهمیت بالایی برخوردار است بخصوص كه جریان ا نقلاب را مرحله به مرحله آورده است .

3- حیات یحیی اثر یحیی دولت آبادی

از منابع مهم ، تاریخ معاصرایران است چون شخصیتی فرهنگی بوده و اهل قلم بوده

هر چند نقش خود را برجسته تر از واقعیت نشان داده و  از مخالفین شیخ فضل الله نوری است چون در جریان انقلاب قرار دارد از منابع مهم دوره مشروطیت است.

4- انقلاب مشروطیت، نوشته مهدی ملك زاده

این كتاب در هفت جلد به دلیل آنكه نویسنده  فرزند یكی از خطبای  انقلاب مشروطه است و از انقلاب كاملا اطلاع داشته از اهمیت  بالایی برخوردار است و جایگاه طباطبایی را ستوده است.

5- ا نقلاب مشروطیت ایران، محمدعلی تهرانی ( كاتوزیان)

از منابع بسیار با اهمیت تاریخ مشروطیت است چون بنا را بر نوشتن بصورت مشاهدات وی تجزیه و تحلیل از دیده های خود در طول مشروطیت گذاشته است.

6- سفرنامه گوهر مقصود، خاطرات سیاسی و اجتماعی دوره استبداد، تالیف آقا سیدمحمد مصطفی تهرانی ( میرخانی) و به دلیل اینکه مولف از نزدیک طباطبایی را در دوران تبعید ملاقات نموده و از احوال وی مطلع است منبع مهمی محسوب می شود.

7-  خاطرات و خطرات

نوشته مهدیقلی خان هدایت كه از رجال دوران قاجار از مهمترین منابع دوره قاجار و مشروطه به حساب  می اید چرا كه خود از مردان سیاسی ایران  بوده است.

8- فراماسونری در ایران- از آغاز تالژ بیداری، محمود كتیرایی

بهترین منبع در مورد لژ بیداری به حساب می آید.

9- خاطرات سیدعلی محمد دولت آبادی

به مجلس دوم پرداخته چون نویسنده از رهبران اعتدالیون است و جریان مهاجرت طباطبایی به كرمانشاه و از انجا به استانبول و گرفتاری سیدمحمد و بقیه مهاجران پرداخته است.

10- بمباران مجلس شورای ملی خاطرات ن پ مامونتف هر چند نویسنده مغرض و ضد ایران است ولی در طول بمباران مجلس حضور داشته و به نوعی از منابع مفید آن دوره می تواند باشد

11- مشروطیت ایران، محمود ستایش- چون شامل خاطرات تقس زاده و محمد صادق طباطبایی فرزند سیدمحمد طباطبایی است برای این پژوهش منبع خوبی محسوب می شود.

12- انقلاب مشروطیت ایران، سیدحسن تقی زاده به كوشش عزیز الله علیزاده:  بدلیل حضور فعال

تقی زاده در انقلاب مشروطه حاوی اطلاعات مفیدی است.

ج) تجزیه و تحلیل آماری

رگرسیون ساده و دو متغیره

1_ یک مجموعه از پیش بینی ها

2_ مجموعه های نامنظم از پیش بینی ها

3_ مجموعه های منظم از پیش بینی ها

_ ارزیابی خطر نسبی زمین لغزش

_تعیین واحدهای منطقه ای در بررسی خطر

_ بررسی لغزش ها و تهیه نقشه های اطلاعاتی

_ تعیین اهمیت نسبی عوامل موثر در ناپایداری

8-اطلاعات مبنایی پژوهش

ب- جایگاه  جغرافیایی منطقه پژوهش

ج- تحلیل داده های توپوگرافی

مقدمه

1-1-  واحد كوهستانی شرقی

1-2– واحد كوهستانی غربی

1-3- واحد فلات یا پایكوهی

الف- ضلع شرقی

ب- ضلع غربی

فصل دوم: تحلیل داده های زمین شناسی

مقدمه

الف- تكامل ساختمانی منطقه

ب- لیتولوژی سنگهای تشكیل دهنده و چینه شناسی منطقه

1-سنگهای رسوبی نئوژن

2- نهشته های کواترنر

الف- رسوبات آبرفتی قدیمی

ب- رسوبات آبرفتی جدید

ج- ساختار تكتونیكی منطقه

ج-1- رویدادهای مهم تكتونیكی

ج-2- گسله های مهم منطقه

-گسلهای اصلی و فرعی

1- گسله ترازوج – سوسهاب (T.S.F)

 

2- گسله چنار – بیلده (       (Ch.B.F

3- گسله های فرعی

د- لرزه زمین ساخت منطقه

– نتیجه گیری از بحث گسله ها

فصل سوم : الف- تحلیل داده های اقلیمی

– مقدمه

– توده هوای موثر بر منطقه

1- توده های موثر بر منطقه

1- توده هوای موثر آرکتیک

2- توده هوای قطبی بری

3- توده هوای قطبی بحری

4- توده هوای حاره بری

5- توده هوای حاره بحری

الف – آب و هوا

ب- ریزشهای جوی

ج) دمای هوا

د) رطوبت

ه) باد

1- باد محلی (کوهستان و دره )

2-  باد فرامنطقه ای

الف)بادهای شرقی

ب) بادهای غربی

ب- تحلیل داده های هیدرولوژی

– مقدمه

– منابع آب

1- آبهای سطحی

2- آبهای زیرزمینی

فصل چهارم : پوشش گیاهی

– مقدمه

– وضعیت پوشش گیاهی

الف)منابع طبیعی

1- مراتع ییلاقی

2- مراتع قشلاقی خورش رستم

3- مراتع حریم روستا

– اراضی جنگلی منطقه خورش رستم

– اراضی جنگلی نیمه انبوه

ب)منابع غیر طبیعی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

یک مطلب دیگر :

_مقدمه

5-1- ویژگیهای کلی زمین لقزش ها و پراکنش آنها

الف) اندازه گیری در روی نقشه واحدهای شبکه ای

ب) سن زمین لغزش

1- زمین لغزه های فسیل

2- زمین لغزه های قدیمی

3- زمین لغزه های جدید

ج) خسارات

5-2-مراحل رسوبگذاری و حرکات دامنه

الف) تاثیر فرسایش در وقوع حرکات دامنه ای

ب) مرحله همزمانی یا وقوع زمین لغزش

ج) مرحله بعد از وقوع زمین لغزش

5-3- علل حرکات دامنه ای در منطقه

_ تغییر در شرایط تنش

_ تغییرات مقاومت مصالح

5-4- عوامل تغییر دهنده در ایجاد لغزش

1- عوامل طبیعی

الف) عامل لیتولوژی

ب) پراکنش لغزش نسبت به گسله های منطقه

ج) عامل توپولوگرافی و مورفولوژی:

ج-1) جهت شیب دامنه ها

ج-2) درصد شیب

ج-3) مقایسه نوع سازه های زمین شناسی با کلاس های شیب منطقه:

د) عامل پوشش گیاهی

د-1) مقایسه نوع پوشش گیاهی با جهات مختلف شیب دامنه ها

ه) عوامل اقلیمی و منابع آبی

1- عوامل اقلیمی

2- عوامل منابع آبی

2- عوامل غیر طبیعی

5-5- آنالیز آماری

5-5-1- آنالیز آماری بر اساس روشهای رگرسیون

الف) رگرسیون چند متغیره با یک مجموعه پیش بینی کننده

_ عامل لیتولوژی

_عامل پوشش گیاهی

_ عامل فاصله از گسله ها

_ عامل رده های مختلف شیب

_ عامل جهات شیب

_ عامل بارندگی

_ عامل طول آبراهه

_ عامل ابنیه

ب) رگرسیون چند متغیره با مجموعه های نامنظم پیش بینی کننده

منابع فصل هشتم

فصل ششم :

پیشنهاد ها و راهکارها

9-2- پیشگیری و کنترل حرکات دامنه ای (طرح های ایمنی جهت جلوگیری از ناپایداری دامنه ها)

9-3- راهکارهای پیشنهاد شده برای کاهش حرکات دامنه ای (کاهش لغزش لایه های زمین)در منطقه

چکیده:

حوادث طبیعی مهمترین عامل نگرانی انسان در هر زمانی بوده است . یكی از مهمترین حادثه طبیعی ، لغزش زمین بوده كه هر ساله خسارتهای مالی و جانی فراوانی را به ارمغان می آورد كه این امر مشكلاتی را در اجرای طرحهای عمرانی ایجاد می كند . این پژوهش جهت بررسی عوامل موثر در ایجاد زمین لغزش و راهكارهای پیشگیری از این حادثه طبیعی در منطقه شمال هشتجین بوده كه در برنامه ریزی محیطی ، روستایی و شهری حایز اهمیت می باشد . با تهیه شناسنامه زمین لغزش برای 24 زمین لغزش به مطالعات صحرایی پرداخته و با تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 1:50000 و نقشه پراكنش زمین لغزش به صورت دستی و تهیه نقشه های توپوگرافی ، جهت شیب ، پوشش گیاهی، تصویر ماهواره ای پژوهش را ادامه داده و داده های آماری را از مركز تحقیقات كشاورزی و سایت اداره هواشناسی استان تهیه سپس با مطالعات آماری و آنالیز داده ها با استفاده از شبكه بندی و نرم افزار Spss16 با روش رگرسیون به نتایجی دست یافته و عوامل موثر را تجزیه و تحلیل كرده كه قابل بحث است . همچنین از نرم افزار Excel برای تهیه نمودارها و برای تهیه بعضی نقشه ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزار ArcGIS و   ArcMap،  از نرم افزار Ocr Tools جهت اسكن شناسنامه های زمین لغزش استفاده شده است. در پایان نقشه پهنه بندی با  روش آماری تهیه و راهكارهای پیشگیری از خطرات احتمالی از زمین لغزش را بررسی كرده و پیشنهادات در پایان پژوهش ارایه گردیده است.

مقدمه:

ایران با توپوگرافی عمدتاً كوهستانی، مكان فعالیت های زمین‌ساختی و لرزه‌خیزی زیاد و شرایط متنوع زمین‌شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی ویژه را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش‌ها را داراست(نقشه 1-1).

فصل سوم، روش تحقیق.. 47

مقدمه. 48

1. روش تحقیق…. 48
2. جامعه آماری… 48
3. حجم جامعه آماری… 49
4. روش نمونه‌گیری… 49
5. حجم نمونه…… 49
6. واحد تحلیل….. 50
7. متغیرها و مقوله‌های تحقیق….. 50

8.تعاریف عملیاتی……   52

8.1.كد بررسی مطلب(ID):.. 52

8.2. شماره صفحه:….. 52

8.3. شماره مطلب…………………………………………………………………………………………………………… 52

8.4. ارزش ایثارگری و شهادت طلبی………   52

8.5. ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی»…………. 53

8.6. ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی»……….. 53

8.7. ارزش «حفظ کیان خانواده»……….. 54

8.8. ارزش «خودکفایی علمی و نهضت تولید علم»……….. 54

9. روش جمع‌آوری اطلاعات…. 55
10. 10. روایی و پایایی…….. 55
11. 11. روش تجزیه و تحلیل……. 56

فصل چهارم، یافته های پژوهش…. 57

مقدمه. 58

1. توصیف یافته های تحقیق.. 58

1.1. مرور کلی.. 58

1.2. ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی»………. 61

1.3. ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی»…… 63

1.4. ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی»….. 65

1.5. ارزش «حفظ کیان خانواده»…. 67

1.6. ارزش «خودکفایی علمی و توجه به علم»….. 69

2. تبیین یافته های تحقیق… 71

2.1. فرضیه اول: «بین روزنامه های مورد بررسی و میزان پرداختن به پنج ارزش مذکور رابطه معنادار وجود دارد.»……………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

2.2. پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه اول……….  73

2.2.1. روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» پرداخته اند………………………………………………………………………………………………………………………………74

2.2.2. روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبار ستیزی» پرداخته اند؟………………………………………………………………………………………………………75

2.2.3. روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی» پرداخته اند؟…………………………………………………………………………………………………………………77

2.2.4. روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «حفظ کیان خانواده» پرداخته اند؟………………………………………………………………………………………………………………………………………77

2.2.5. روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «نهضت علمی و توجه به علم» پرداخته اند؟……………………………………………………………………………………………………………………………78

2.3. فرضیه دوم: «بین میزان پرداختن به ارزشهای مورد بررسی در تحقیق و سال انتشار روزنامه؛ ارتباط معنادار وجود دارد»……………………………………………………………………………………………………………………………..78

2.3.1. آیا گذشت زمان تاثیر معناداری بر میزان پرداختن روزنامه ها به ارزشهای مورد نظر گذاشته است؟…..80

فصل پنجم، جمع بندی و نتیجه گیری.. 83

مقدمه. 84

1. پاسخ به پرسش ها و بررسی فرضیه های مطرح شده…… 84
2. نتیجه گیری….. 88
3. محدودیت های پژوهش 89
4. پیشنهادهای پژوهش…. 89

منابع و مآخذ. 91

 

1. منابع فارسی. 92
2. منابع غیرفارسی.. 97

پیوست ها 98

1. معرفی شورای عالی انقلاب فرهنگی.. 99
2. مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره ارزش های اساسی نظام. 104
3. دستورالعمل کدگذاری.. 106
4. جداول توافقی…… 107

 

فهرست جداول

 

جدول 1- تعداد روزهای انتشار روزنامه ها 49

جدول 2- نمونه آماری 49

جدول 3- برگه كدگذاری 51

جدول 4- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به حداقل یکی از ارزش های پنج گانه. 58

جدول 5- فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به ارزش های پنج گانه و درصد آنها نسبت به کل مطالب… 60

جدول 6- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به «ایثارگری و شهادت طلبی». 61

جدول7- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی». 63

جدول8- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی ». 65

جدول 9- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به «حفظ کیان خانواده». 67

جدول 10- توزیع فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به « خودکفایی علمی و توجه به علم». 69

جدول 11- جدول توافقی روزنامه ـ ارزش 71

جدول 12- توزیع فراوانی مطالب مرتبط با ارزش‌ها به تفكیك روزنامه. 73

جدول 13- جدول توافقی سال انتشار ـ ارزش………………………………………………………………………………………………………79

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار 1- درصد فراوانی کل مطالب بررسی شده و مطالب مرتبط… 59

نمودار 2- درصد فراوانی مطالب دارای موضع مثبت نسبت به ارزش های پنج­گانه تحقیق.. 61

نمودار 3- درصد فراوانی مطالب مرتبط با ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی». 62

نمودار 4- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش « ایثارگری و شهادت طلبی ». 63

نمودار 5- درصد فراوانی مطالب مرتبط با ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی ». 64

نمودار 6- درصد فراوانی مطالب مرتبط با ارزش «حفظ کیان خانواده». 65

نمودار 7- درصد فراوانی مطالب مرتبط با ارزش « خودکفایی علمی و توجه به علم». 66

نمودار 8- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی». 67

نمودار 9- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش « استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی ». 68

یک مطلب دیگر :

نمودار 10- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش « ساده زیستی و نفی تجمل گرایی ». 68

نمودار 11- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش «حفظ کیان خانواده». 70

نمودار 12- درصد فراوانی زیرمقوله های ارزش « خودکفایی علمی و توجه به علم». 70

 

فصل اول؛                                    طرح تحقیق

 

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه

در جهان امروز، وسایل ارتباط جمعی نظیر اینترنت، ماهواره، روزنامه، رادیو، تلویزیون و سینما با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی، در راه پیشرفت یا زوال فرهنگ و تمدن بشر، نقش بزرگی به عهده گرفته اند؛ به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی را «عصر ارتباطات» نام گذاشته اند.

روزنامه­ها در مقایسه با سایر رسانه­های ارتباطی، عمر بیشتری دارند و با اینکه در نیم قرن گذشته انحصار خود را به عنوان تنها وسیله خبررسانی از دست داده­اند و با رقیبان قدرتمندی مواجه هستند ولی برخی ویژگی های مهم آن ها نظیر وسعت، دوام، و تنوع اخبار و دارا بودن قابلیت های ویژه برای تشریح و تفسیر داده ها باعث شده است که با وجود ظهور و فراگیر شدن رسانه های ارتباطی چون رادیو، تلویزیون و شبکه های اطلاع رسانی، در توسعه روزنامه­ها خللی ایجاد نشود و آن­ها همچنان تاثیر زیادی در دادن آگاهی به مردم و شکل­گیری واقعیت­های اجتماعی، برجسته­سازی پیام­های خبری و تقویت یا تضعیف  ارزشهای جامعه دارند. با توجه به توانایی رسانه ها در شکل گیری یا تقویت و تضعیف ارزش های اجتماعی، به نظر میرسد که میتوان با بررسی علمی محتوای انتشار یافته در رسانه ها، تا حدود زیادی پی به ارزش هایی برد که توسط رسانه در جامعه گسترش پیدا می کنند.

انقلاب اسلامی و به تبع آن نظام جمهوری اسلامی ایران، غایت نهایی خود را نه در حوزه اقتصاد یا سیاست بلکه در حوزه فرهنگ دانسته و گسترش و استقرار فرهنگ اسلامی و ارزش های متعالی انسانی را هدف نهایی خودش میداند. یکی از رسالت های مهم نظام جمهوری اسلام ایران، رسالت فرهنگی است که مقام معظم رهبری نیز در دیداری که با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ که از این پس به اختصار “شورا” نامیده میشود ـ در 23 خرداد 1390 داشتند؛ بر آن تاکید نموده و فرمودند: «روشنفكران جامعه، نخبگان جامعه، علماى دینى، فعالان سیاسى، و در رأس همه، حكومت و دولت – دولت به معناى عام، به معناى حكومت – اینها آن اقطاب تأثیرگذار هستند؛ اینها میتوانند فرهنگ را منحط كنند، یا تضعیف كنند، یا تقویت كنند، یا ترمیم كنند، یا بعكس مجروح كنند و در آن خلل وارد كنند» (خامنه ای: 1390).  در این راستا، شورا به عنوان مغز متفکر و نهاد بالادستی مدیریت فرهنگی کشور؛ در یکی از مصوبات خود، ارزش های اساسی نظام جمهوری اسلامی را در 21 سرفصل مشخص نموده است که از میان آنها میتوان به ارزش های «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی»، «ایثارگری و شهادت طلبی»،«ساده زیستی و نفی تجمل گرایی»، «حفظ کیان خانواده» و « خودکفایی علمی  و توجه به علم» اشاره نمود.

1.     طرح مساله تحقیق

اهمیت رسانه ها در دنیای امروز، عمدتا از آنجا ناشی میشود كه رسانه ها ضمن آنكه می­توانند تعیین کنند چه موضوعاتی برجسته شده و مورد توجه قرار بگیرند؛ در مرتبه ای بالاتر می‌توانند با برجسته سازی و تکرار رویدادهای خاص از نگاه خودشان، ارزش های مورد نظرشان را تقویت یا تضعیف کنند. این فرآیند تقویت یا تضعیف ارزش ها، یکی از محل­های ورود رسانه به حوزه فرهنگ می باشد. به عبارت دیگر، از آنجایی که ارزش­های هر جامعه بخشی از فرهنگ آن جامعه هستند؛ رسانه­ها می­توانند از طریق تاثیرگذاری بر ارزش ها، فرهنگ جامعه را تحت تاثیر قرار دهند.

در کتاب «روزنامه­نگاری نوین» نوشته نعیم بدیعی و حسین قندی، اساتید ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تهران، درباره وظایف و عملکرد رسانه­های خبری آمده است: «در سال­های اخیر، تاکید تازه­ای بر مفهوم شکل­گیری واقعیت­های اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین آثار اجتماعی پیام­های ارتباطی مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته است. امروزه سوال این نیست که وسایل ارتباط جمعی چگونه بر نگرش­ها، اعتقادات، باورها و رفتارهای مخاطبان تاثیر می­گذارند، بلکه سوال اینست که رسانه ها چه کمکی به تبیین مخاطبان از محیط اطراف خود می­کنند و چگونه می­توانند مشارکت آنان را در برنامه­های توسعه جلب کنند. چگونه می­توانند با تاکید و برجسته کردن ارزش­ها، هنجارها و رویدادهای گوناگون، به شکل­گیری ادراکات و ایجاد انگیزه برای مشارکت همگانی کمک کنند»(بدیعی و قندی، 1385: 418).

آنها سپس ضمن مقایسه­ای که بین سه رسانه تلویزیون، رادیو و روزنامه می­کنند؛ درباره روزنامه و کارکردهای آن می­نویسند: «مقایسه سه رسانه ـ روزنامه،  رادیو و تلویزیون ـ و اهداف پیام دهندگان و پیام­گیران نشان می­دهد که وظائف رسانه­ها در تامین نیازهای مخاطبان یکسان نیست. روزنامه با ارائه اطلاعات درست می­تواند آگاهی های لازم را برای شناخت مخاطبان از محیط اطراف خود فراهم کند تا آنان بتوانند تصمیم­های درستی در موارد مختلفی که به زندگیشان مرتبط است؛ اتخاذ کنند. روزنامه می­تواند با مطرح کردن دیدگاه­ها، نگرش­ها و دانش­های گوناگون که دایم در حال تغییر هستند؛ وسیله انتطباق مخاطبان را با ارزش­ها و نگرش­های نو فراهم سازد و ضمن پیوند دادن آنان با یکدیگر، علاقه و مشارکت آن­ها را در پیشبرد اهداف ملی برانگیزد»(همان: 419)1.     ضرورت و اهمیت تحقیق

مطالعه در مورد تغییرات و تحولات فرهنگی، یکی از مهم­ترین اولویت­ها در پژوهش و برنامه­ریزی کشورهاست که به توسعه، تعمیق و هدفمند ساختن نظام­های برنامه­ریزی فرهنگی و شناخت اولویت­های کاری آن­ها و سرانجام ارتقاء کارآیی و اثربخشی نظام، نهادها و برنامه­های فرهنگی کشور کمک می­کند.

در این بین، مطالعه وضعیت و نقش رسانه­ها در تصویرسازی و بازنمایی فرهنگی جامعه از اهمیت و اولویت ویژه­ای برخوردار است. رسانه­ها و وسایل ارتباط­جمعی، بخشی از زندگی ما شده­اند. آن­ها به ما می­گویند که در مورد چه چیزهایی فکر کنیم. اخبار را به ما منتقل می­کنند؛ ما را سرگرم می­کنند؛ و تصویر و تفسیر ما را از زندگی، جهان و محیط پیرامون، شکل می­دهند. کتاب­ها، مجلات، روزنامه­ها، رادیو، تلویزیون و سینما و دیگر اشکال وسایل ارتباط­جمعی، نقش مهمی را در زندگی ما ایفا می­کنند و به طور خلاصه، جریان مستمری از اطلاعات و سرگرمی را به ما ارایه می­کنند. به طور کلی، آن­ها این توانایی را دارند که بگویند تصویر چه کسی باید نشان داده شود و تصویر چه کسی نشان داده نشود. چه سخنی منعکس شود و چه سخنی مسکوت بماند. چه رویدادی اطلاع­رسانی شود و چه رویدادی پنهان بماند. چه کسانی برای مردم چهره شوند و چه کسانی نباید برای مردم الگو شوند. چه چیزهایی را مردم باید خوب بدانند و چیزهایی را بد و ناپسند بدانند. چه ارزش هایی بازنمود شوند و چه ارزش­هایی پنهان بمانند.

این توانایی رسانه­ها، که در دهه­های اخیر و از جمله در کشور ما، در طی سال­های اخیر از سرعت، پیچیدگی و عمق بیشتری نیز برخوردار شده­اند؛ نشان می­دهد که مطالعه در مورد وضعیت تغییرات فرهنگی جامعه و آینده­نگری تحولات آن، علاوه بر مطالعات پیمایشی که یکی از گرایش­های مورد علاقه در طرح­های ملی کشورمان در زمینه سنجش تغییرات فرهنگی جامعه است؛ به مطالعات رسانه­ای و مردم­شناختی نیازمند است و لازم است این موضوع در دستور کار نهادهای کلان پژوهشی و سیاست­گذاری کشورمان قرار گیرد. هر چند در این زمینه، به جز پژوهش­هایی که با روش­های پیمایشی صورت گرفته است؛ تاکنون پژوهش درخور توجهی برای مطالعه در مورد سیر گرایش حاکم بر تحولات و بازنمایی­های فرهنگی رسانه­ای که از زمینه­های مهم برای مطالعه فرهنگ عمومی جامعه است؛ صورت نگرفته است؛ اما به هر حال امید این وجود دارد که در آینده به تدریج این موضوع هم به دستور کار رصد فرهنگی نهادهایی چون شورای فرهنگ عمومی اضافه شود.

در مجموع باید گفت که متون رسانه­ای در کشور ما به تازگی به عنوان زمینه­ای مطالعاتی برای بازشناسی دلالت­ها و کارکردهای فرهنگی، مورد اقبال بیشتری قرار گرفته­اند و پیش از آن، اغلب زمینه­ای برای مطالعات سیاسی بوده­اند. با وجود این، باید این نکته را در نظر داشت که در مقایسه با ظرفیت قابل ملاحظه رسانه ها برای دلالت فرهنگی، پژوهش­های موجود چندان رضایت بخش نیستند و لازم است در این زمینه کوشش­های بیشتری صورت گیرد.