1. 1. Original ↑

 

1. 1. http://iripo.ssaa.ir/Default.aspx?tabid=3255 ↑

 

1. 1. Geographical Indications ↑

 

1. 1. Utility Model ↑

 

1. 1. Innovation Patent ↑

 

1. 1. Integrated Circuites ↑

 

1. 1. تراشه، مدار یکپارچه، مدار مجتمع یا آی‌سی به انگلیسی Integrated circuit یا Chip به مجموعه‌ای از مدارات الکترونیکی اطلاق می‌گردد که با بهره گرفتن از مواد نیمه‌رسانا عموماً سیلیکون همراه با میزان کنترل شده‌ای ناخالصی در ابعادی کوچک (معمولاً کمتر از یک سانتی متر مربع) ساخته می‌شود. این مدارات معمولاً شامل دو یا سه نوع دستگاه الکترونیکی می‌باشند: مقاومت، خازن و ترانزیستور مهم‌ترین آن ها ترنزیستور می‌باشد. هر تراشه معمولاً حاوی تعداد بسیار زیادی ترانزیستور می‌باشد که با بهره گرفتن از فناوری پیچیده‌ای در داخل یک لایه از سیلیکن همگون و با ضخامتی یکنواخت و بدون ترک تزریق شده‌اند. امروزه تراشه‌ها در اکثر دستگاه‌های الکترونیکی و بویژه رایانه ها در ابعادی گسترده به کار می‌روند. وجود تراشه‌ها مرهون کشفیات بشر درباره نیمه رساناها و پیشرفت‌های سریع پیرامون آن ها در میانه‌های سده بیستم می‌باشد. ↑

   

 

1. 1. New Plants Variety ↑

 

1. 1. Trade Secrets ↑

 

1. 1. فرمول، طرح، روش، الگو، تکنیک، فرایند یا مجموعه‌ای از اطلاعات که به صورت کلی در دسترس یا قابل تحقیق نیست و بر اساس آن ها می‌توان از مزایای اقتصادی نسبت به رقبا یا مشتریان بهره‌مند شد را اسرار تجاری می‌گویند. در بعضی از حوزه های قضای ‌به این اسرار “اطلاعات محرمانه” یا “اطلاعات طبقه بندی شده” نیز می‌گویند ↑

 

1. 1. . Berne Convention for the Protection of Litrary and Artistic works 1886. ↑

 

1. 1. . ماده ی اول کنوانسیون برن ↑

 

1. 1. . ماده ی سوم کنوانسیون برن ↑

 

1. 1. . این استاندارد ها در مواد یک تا ۲۰ کنوانسیون برن مقرر شده اند. ↑

 

1. 1. 1. . برای مثال اتحادیه اروپا با مصوبه هدایتی سال ۱۹۹۳ خود تحت عنوان «مصوبه در خصوص هماهنگ سازی مدت زمان حمایت کپی رایت» ‌در مورد کارهای سینمایی حمایت را حداقل تا ۵۰ سال پس از سالی که اثر برای اولین بار به نمایش درآمده و یا در صورتی که آن کار ظرف مدت ۵۰ سال بعد از پدید آمدن به نمایش در نیامده، تا ۵۰ سال پس از پدید آمدن اثر مقرر داشته است. ↑

   

 

1. 1. . ماده ی ۷ کنوانسیون برن ↑

 

1. 1. . Rule of the shorter term ↑

 

1. 1. . استفاده مجاز در حقوق انگلیس به نام fair dealing و در حقوق آمریکا به نام fair use شناخته می‌شود. ↑

 

1. 1. . توسلی نائینی، منوچهر و جعفری، شهین، کنوانسیون برن ۱۸۸۶و مزایای الحاق ایران به آن، ‌فصل‌نامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال ششم، شماره ۱، تابستان ۱۳۹۲٫ ↑

 

1. 1. . زر کلام، ستار، حقوق مالکیت ادبی و هنری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، زمستان ۱۳۸۸، صفحه ۴۵۰٫ ↑

 

1. 1. . Pullaud, Dulion, Economica Reed, Oxford press, 2007 p. 856-857 ↑

 

1. 1. . National Treatment ↑

 

1. 1. . Hart, Tino & Linda Fazzani, intellectual Property law, 2004, p.92 ↑

 

1. 1. هدف این کنوانسیون، حمایت از آثار و برنامه های اجرا-کنندگان، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش رادیو تلویزیونی است. این کنوانسیون یک دوره ۲۰ ساله حمایت را برای افراد فوق نسبت به ضبط، اجرا و پخش رادیو تلویزیونی ارائه می‌کند و صرفا کشورهایی می‌توانند در این کنوانسیون عضو شوند که پیش از این به کنوانسیون برن پیوسته باشند. ↑

 

1. 1. . بلوم کوییست، یورگن، حمایت بین‌المللی از کپی رایت و حقوق جانبی، سخنرانی ها و … صفحه ۹۹ و ۱۰۰٫ ↑

 

1. 1. . Safeguard clause ↑

 

1. 1. . بلوم کوییست، یورگن، حمایت بین‌المللی از کپی رایت و حقوق جانبی، سخنرانی ها و … صفحه ۹۸٫ ↑

 

1. 1. . زر کلام، ستار، حقوق مالکیت ادبی و هنری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، زمستان ۱۳۸۸، صفحه ۴۶۷٫ ↑

 

1. 1. اصل رفتار ملی در مذاکرات دوجانبه مربوط به سرمایه‌گذاری در طول قرن هجدهم یا نوزدهم قبل از مذاکرات کنوانسیون‌های پاریس و برن مبنای مذاکرات قرار داشت. اصل دولت کامله الوداد نیز در طول قرن نوزدهم در موافقتنامه‌های تجاری ظاهر گردید. این دو اصل با ممنوع کردن تبعیض در مقابل واردات و سرمایه‌گذاری، مبنای آزادی دسترسی به بازار را در چارچوب تجارت و سرمایه گذاری فراهم آوردند. در چارچوب حقوق مالکیت فکری این دو اصل سبب ارتقای دسترسی به بازار را برای خارجیان فراهم می‌نمایند. ↑

 

1. 1. . کولومبه، کلود، اصول بنیادین حقوق مؤلف و حقوق مجاور در جهان، ترجمه علی رضا محمد زاده وادقانی، چاپ اول، نشر میزان، ۱۳۸۵، صفحه ۲۶۰٫ ↑

 

1. 1. . شمس الدین، عفیف، آشنایی با آخرین تحولات در زمینه حفاظت از کپی رایت، سخنرانی ها و مقالات همایش تخصصی بررسی حقوق نشر کتاب در ایران، خانه کتاب،‌ ۱۳۸۱، صفحه ۱۴۹ تا ۱۷۰٫ ↑

 

1. 1. . Colombet, Claud, properiete litteraire, Dollaz, 1997, p.343. ↑

 

1. 1. . محمد زاده وادقانی، علیرضا، کنوانسیون جهانی حق مؤلف، ‌فصل‌نامه حقوق، ۱۳۸۷، شماره ۴، صفحه ۸۵ ↑

 

1. 1. نشان تجاری ثبت شده یا ® این علامت R درون دایره است. این علامت نشان دهنده ثبت شدن نام یا لوگو توسط یک اداره بین‌المللی ثبت علامت تجاری(trademark) است. ↑

 

1. 1. لونفلد، آندریاس اف، حقوق بین الملل اقتصادی، چاپ اول، انتشارات جنگل، ۱۳۹۰، صفحه ۳۱۱ ↑

 

1. 1. . Pullaud, Dulion, Economica Reed, Oxford press, 2007 p. 888. ↑

 

1. 1. مشیریان، محمد، حق مؤلف و حقوق تطبیقی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۳۹، صفحه ۵۴ ↑

 

1. 1. . زر کلام، ستار، حقوق مالکیت ادبی و هنری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، زمستان ۱۳۸۸، صفحه ۴۶۰٫ ↑

 

1. 1. . Yang D, Intellectual property,2008, p25. ↑

 

1. 1. . میرحسینی، سید حسن، فرهنگ حقوقی مالکیت فکری، نشر میزان، چاپ اول، ۱۳۸۵ ، صفحه ۸۱ ↑

 

1. 1. . Paris Convention for the protection of Industrial Property ↑

 

1. 1. برای مطالعه بیشتر رجوع شود به میرحسینی، سید حسن، حقوق نشانه های جغرافیایی، نشرمیزان، چاپ اول، ۱۳۸۵ ↑

 

1. 1. . G.H.C BodenHausen, Guide to the application of the Paris conventions for the protection of industrial property, world intellectual property 1968. ↑

 

1. 1. سند ثبت اختراع حق امتیاز یا اندیشه‌گواه، حق انحصاری است که در قبال اختراع یا ایده ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود. انحصار مجموعه‌ای از حقوق منحصربه‌فردی است که از طرف دولت‌ها برای مدتی معین در عوض تنظیم و افشا عمومی جزئیات معین از یک، روش، جریان عمل یا ترکیب خاصی از ماهیت (مفهوم) (که به عنوان اختراع شناخته می‌شود) در اختیار شخص خاصی قرار می‌گیرد. به طوری که آن مفهوم، اختراعی جدید، مفید یا مورد استفاده صنعت شناخته شود. ↑

 

1. 1. . Collective Mark ↑

 

 

 

بال و براون ارتباط با اهمیتی در خصوص رابطه بین جهت تغییر سود سالیانه و میانگین بازده غیر عادی گزارش ننمودند امکا واتس^[۷۸]۱ (۱۹۷۸) دریافت که میانگین نرخ بازده غیر عادی مربوط به اعلامیه های سود به طور قابل ملاحظه ای با صفر اختلاف دارد و نتیجه گرفت که تغییرات سود سالیانه و تغییرات ارزش سهام با یکدیگر مرتبط می‌باشند.

 

۲-۵-۲-محققان پیرو بال و براون

 

محققین دیگر نیز به پیروی از بال و براون مطالعاتی در خصوص اعلان سود سالیانه انجام دادند.برای مثال می توان به بررسی های بال و براون در کشور استرالیا ،فوستر^[۷۹]۲ (۱۹۷۵) در آمریکا ،فورس گاردو و هرتزن^[۸۰]۳ (۱۹۷۵) در سوئد ،فرتس^[۸۱]۴ (۱۹۸۱) در بریتانیا و تایت^[۸۲]۵ (۱۹۸۳) در آفریقای شمالی اشاره نمود .تفاوت مطالعات بال و براون (در بورس نیویورک) با براون (در بورس استرالیا) در این بود که تعدیل قیمت ها در طی سال در بازار نیویورک کمتر تکرار شده بود و دیگر اینکه بیشتر تعدیل قیمت ها در بورس استرالیا در ماه اعلان سود به وقوع پیوسته بود.البته تفاوت دیگر را می توان در اندازه شرکت‌ها ی امریکایی در قیاس با شرکت‌های استرالیایی بیان نمود که به دلیل کوچک بودن آن ها انتظار می‌رفت که منابع اطلاعاتی کمتری در خصوص آن ها وجود داشته باشد .فوستر نیز در بررسی های خود از سود دوره های سه ماهه و نرخ بازده روزانه استفاده نمود.

 

۳-۵-۲-تحقیقات فوستر

 

وجود اعلان سودهای میان دوره ای از طریق انتشار صورت‌های مالی سه ماهه ،برخی مشکلات را در تفسیر نتایج بال و براون به وجود می آورد .مطابق بررسی های انجام شده به طور مشخص تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد از اطلاعات بالقوه در اعلان سود سالیانه گزارش می شود و در حقیقت این گزارشات مالی میان دوره ای بودند که برخی تعدیلات در قیمت سهام را قبل از اعلان سود منجر شده بودند.دیگر اینکه نرخ بازده غیر بازده غیر عادی در ماه اعلان سودهای غیر منتظره مثبت و منفی ممکن است کمتر نشان داده شود.زیرا هنگامی که سودهای میان دوره ای گزارش می‌شوند بازار انتظارات خود را از سودهای سالیانه تغییر داده و در نتیجه محتوای اطلاعاتی اعلان سود های سالیانه دست کم گرفته می شود.

 

به کار گیری سودهای میان دوره ای ،عدم افشای وقایع را کاهش می‌دهد.همچنین باید توجه داشت که برآورد ۱۰تا ۱۵ درصدی بال و براون در خصوص محتوای اطلاعاتی سود حسابداری اغراق آمیز بوده است .زیرا تعدیل قیمت سهام در ماه اعلان سود قبل از روز اعلان سود رخ داده است.برای مثال اگر تعدیل قیمت سهام ناشی از سود غیر منتظره در یک هفته قبل از اعلان سود انجام شده باشد،رابطه مهم و معنی داری بین نرخ بازده روزانه به جای نرخ بازده ماهیانه این نا همگونی را کاهش می‌دهد. برای گسترش مطالعات ،فوستر^[۸۳]۱ (۱۹۷۷) تحقیقات خود را مشابه بال و براون انجام داداما وی در بررسی های خود از سود های دوره های سه ماهه و نرخ بازده روزانه استفاده نمود. فوستر از تجزیه و تحلیل سری های زمانی برای ایجاد مدل انتظارات در سود های فصلی استفاده نمود . ویژگی مدل وی این بود که نشان می‌داد اشتباهات پیش‌بینی ،مستقل از یکدیگر بوده و در نتیجه تغییرات قیمت نیز مستقل از یکدیگر به نظر می‌رسند .وی نرخ بازده غیر عادی با اختلاف جزئی با روش بال و براون محاسبه نمود.فوستر بازده غیر عادی تجمعی^[۸۴]۲ را برای دوره های مختلف با دوره زمانی ۲۰روز قبل و ۲۰روز بعد از اعلان سود محاسبه کرد. منظور از بازده غیر عادی تجمعی عبارت است از متوسط بازده غیر عادی تجمعی برای سودهای غیر منتظره مثبت و منفی ،که سود منفی غیر عادی تجمعی در ۱-ضرب می شود.نتیجه تحقیق این بود که اعلان سود فصلی توسط گزارشات میان دوره ای اطلاعاتی را به بازار منتقل می‌کند و همانند سود سالیانه عاملی تاثیر گذار بر ارزش سهام می‌باشد .در تحقیق وی ،روز اعلان سود همان روزی بود که سودهای فصلی در وال استریت ژورنال^[۸۵]۳ گزارش می شود.

 

در حالی که اعلان سود های فصلی به طور واقع ،اغلب دو روز قبل صورت می‌گیرد یعنی در طی مهلت انتشار نشریه وال استریت ژورنال فوستر در یافت که ۳۲% از اطلاعات بالقوه در اعلامیه های سود های فصلی، در زمان اعلان سود در قیمت سهام وجود نداشته است که این رقم حاکی از افزایش اساسی نسبت به پیش‌بینی بال براون (یعنی ۱۰ تا ۱۵ در صد) در خصوص محتوای اطلاعاتی سود سالیانه می‌باشد که دلالت بر این نکته دارد که سود گزارش شده توسط صورت‌های مالی میان دوره ای حجم قابل قبولی از اطلاعات را به بازار منتقل می‌کند.

 

۳-۵-۲-تحقیقات بیور

 

بیور^[۸۶]۱ (۱۹۶۸) نشان داد که تغییرات در حجم معاملات با تغییرات در سود ارتباط دارد.نمونه وی شامل اعلامیه های سود سالیانه ۱۴۳ شرکت در دوره زمانی ۵ ساله (۱۹۶۱تا ۱۹۶۵) می‌باشد. که دارای شرایط زیر بودند:

 

۱-اطلاعات این شرکت‌ها در بانک اطلاعاتی آمریکا به ثبت رسیده باشند.

 

۲- شرکت های موردمطالعه در بورس نیویورک پذیرفته باشند

 

۳- سال مالی آن ها غیر از ۳۱ دسامبر باشد.

 

۴- در هفته اعلان سود، تقسیم سود نداشته باشند.

 

۵- در دوره گزارش تجزیه سهام نداشته باشند.

 

۶- کمتر از ۲۰ اعلامیه خبری در وال استریت ژورنال داشته باشند.

 

این گونه دسته بندی ها احتمال اینکه متغیر های غیر از سود ،تاثیر غیر عادی بر قیمت سهام داشته باشند را افزایش می‌دهد. تقسیم سود و تجزیه سهام نیز محدودیت هایی هستند که اثر بالوه متغیر های غیر از سود را کاهش می‌دهد و محدودیت در اعلامیه خبری نیز برای مقایسه نسبت به هفته هایی که اعلان سود در آن وجود دارد به تعداد هفته هایی که سایر اعلان ها به تعداد کمی در آن دیده می شود وضع شده است. ولی این موضوع ممکن است باعث انتخاب شرکت‌های کوچک که نسبتاً منابع اطلاعاتی کمتری دارند شده و سبب اغراق آمیز ودن متوسط محتوای اطلاعاتی اعلامیه های سود شوند. نتایج به دست آمده توسط بیور نشان داد که انحراف طی هفته ای که اعلان سود در آن صورت گرفته ۶۷در صد بیشتر از حد معمول می‌باشد و بیانگر این نکته است که متوسط انحراف بازده غیر عادی در هفته اعلان سود سالیانه بیشتر است.

 

وی همچنین افزایش حجم مبادلات را به عنوان شاهدی برای وجود محتوای اطلاعاتی در نظر گرفت .بیور در تحقیق خود از همان اعلامیه های سودی که برای بررسی انحراف بازده در زمان اعلان سود استفاده کرده بود ،بهره برد.

 

وی نتیجه گرفت که مشاهده حجم مبادلات در هفته اعلان دلیلی بر وجود محتوای اطلاعاتی اعلامیه های سودی می‌باشد.معیار انحراف محتوای اطلاعاتی برای اعلامیه های سود در سایر بازار های معاملاتی غیر از بورس نیویورک با نتایج مشابهی مورد بررسی قرار گرفت.می^[۸۷]۱ (۱۹۷۱) این موضوع را برای اعلان سود فصلی شرکت‌های امریکایی پذیرفته شده در بورس را برای سال های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۸ مورد بررسی قرار داد. هاگرمن^[۸۸]۲ (۱۹۸۲)روش بیور را برای اعلامیه های سود سهام بانک‌ها در بازار های خارج از بورس^[۸۹]۳ به کار برد .باید خاطر نشان کرد که نتایج می و هاگرمن همانند نتایج بیور بود.

 

به طور کلی نتایج حاصل از آزمون‌های انجام شده روی انحراف بازده غیر عادی محتوای اطلاعاتی سود ،با نتایج آزمون هایی که ‌در مورد جهت سود غیر منتظره و میانگین نرخ بازده غیر عادی به دست آمده ،هماهنگ می‌باشد .به عبارت دیگر ،هر دو روش این نتیجه واحد را تصدیق می‌کنند که اعلان سود، اطلاعات تازه ای را به بازار منتقل می نمایند و گزارشات مالی میان دوره ای یا اعلامیه های فصلی سود ، دارای محتوای اطلاعاتی می‌باشند.آزمون هایی که در صآزآز

 

۱-۳-۳ بدسرپرست

 

فرزندپروری یکی از بزرگترین مسئولیت های انسانی است که بسیاری از افراد آمادگی انجام این امر خطیر و مهم را ندارند. بدسرپرستی، کودکان و نوجوانانی را در برمی گیرد که قربانی بی تدبیری خانواده خود شده اند و در معرض خطر قرار گرفته اند؛ ‌به این صورت که در عین داشتن خانواده از داشتن سرپناه خانوادگی محروم هستند، یعنی با وجود اینکه دارای سرپرست و یا کسی که از آن ها نگهداری کرده و حضانت آن ها را به عهده بگیرد می‌باشند، ولی از جهات مختلف دارای صلاحیت این سرپرستی نبوده و این بی صلاحیتی برای سرپرستی حتی با ضم امین یا ناظر هم برطرف نشود که در این صورت حق قانونیشان را برای نگهداری از فرزندانشان را از دست می‌دهند.

 

۱-۴ تاریخچه سرپرستی

 

سرپرستی در گذشته در ایران و هم اکنون در جاهای دیگر به شکل فرزندخواندگی انجام می گرفت. محققان برای پیدایش آن علل متفاوتی ذکر کرده‌اند، بیشتر پژوهشگران بر این عقیده اند که فرزندخواندگی ریشه در نیاز نظامی و اقتصادی داشته و گاهی عوامل روحی و معنوی یا عاطفی موجب پیدایش آن شده است در حال حاضر نیز این نهاد بر اساس نیازهای معنوی خانواده و کودک بی سرپرست یا بدسرپرست استوار است.

 

در گذشته های دور رؤسای قبیله ها به منظور تقویت بنیه دفاعی و زیاد شدن قدرت قبیله ای و داشتن جمعیت فراوان، خانواده ها و اعضای قوم را به داشتن فرزندان بیشتر تشویق می‌کردند و به افراد کثیرالاولاد صله قابل توجهی می بخشیدند که به تدریج داشتن فرزند وظیفه ای مقدس و سنتی حسنه شناخته شد و ارزش مذهبی پیدا کرد، به نحوی که افراد بدون فرزند در خود احساس کمبود می‌کردند و دچار مشکلات روحی می شدند و متفکران برای حل این مشکل و جبران این کمبود راه حلی اندیشیدند و چنین مرسوم گردید که افرادی که با وجود اشتیاق و علاقه فراوان به داشتن فرزند از این موهبت محرومند فرزندخوانده ای انتخاب و جانشین این فرزند واقعی نمایند. ( امامی، ۱۳۷۸ : ۲۳ )

 

۱-۴-۱ در ایران باستان

 

در حقوق ایران باستان، فرزندخواندگی مورد قبول بوده است، ایرانیان باستان معتقد بودند که نژاد ایرانی به دست اهورا مزدا آفریده شده است؛ پس باید از خاموش شدنش جلوگیری کرد و تا پایان روزگار پاینده و جاویدانش کرده، پس مهم این است که هر کدام به هنگام مرگ وارثی بر جای گذارده مزداییان ( ایرانیانی که این دنیا را واگذارند و بی وارث بروند ) راهی به بهشت ندارند، به هنگام رسیدن به پل چینود ( صراط ) که بدان را از نیکان جدا می‌کنند میترا به دست یاری نیمه خدایان ( یزدان ) دیگر به او نزدیک و از نام و نشانش جویا می‌شوند، چون سؤال « جانشینت را پیش‌بینی کردی؟ » به زبان بیایید و مرد تیره بخت ‌به این سؤال پاسخ منفی بدهد، پل به هم می‌آید، فشرده تر می شود و دم به دم ‌نازک‌تر و باریکتر می شود اگر کسی از خویشاوندان و بستگان برای او جانشین نگمارد مرد نمی تواند از پل بگذرد، اوستا چنین می‌گوید « باید پسری ارزانیش داشت تا این پسر روح وی را به آن دست پل صراط ببرد». ( توسلی و امیر نیرومند، ۱۳۹۱ : ۲۲ )

 

‌بنابرین‏ فرزندخواندگی توأم با اعتقادات مذهبی مرسوم بود و بر این عقیده بودند که فرزند هر کس پل ورود او به بهشت است و افراد فاقد اولاد پلی ندارند تا وارد بهشت بشوند این گونه افراد می‌توانند از طریق فرزندخواندگی برای ورود به بهشت پل سازی کنند. در ایران باستان سه نوع فرزندخواندگی مرسوم بود:

 

نخست: « فرزندخوانده انتخابی » و آن فرزندخوانده ای بود که پدر و مادرخوانده فاقد فرزند در زمان حیات خود او را به فرزندی می پذیرفتند.

 

دوم: « فرزندخوانده قهری » زن ممتازه یا دختر منحصر متوفایی بود که آن متوفی برادر یا پسری نداشت که در این صورت آن زن یا دختر بدون اراده و به طور قهری فرزندخوانده متوفی محسوب می‌گردد.

 

سوم: فرزندخوانده ای که ورثه متوفی بدون اولاد بعد از فوتش برای او انتخاب می کرد.

 

فرزندخوانده از هر نوع که بود، به قائم مقامی متوفی مراسم مذهبی را انجام می‌داد و تمام اختیارات و قدرت متوفی به فرزندخوانده وی انتقال می یافت. ( امامی، ۱۳۷۸: ۲۷ )

 

با وجود پذیرش این نهاد در گذشته، با ورود اسلام به ایران این رسم از میان رفت و آیین فرزندخواندگی منسوخ گردید.

 

۱-۴-۲ در عهد انبیاء

 

قرآن از وجود فرزندخواندگی در زمان حضرت یعقوب ( ع ) خبر داده و ‌در مورد حضرت یوسف ( ع ) اشاره نموده که عزیز مصر در هنگام مشاهده یوسف ( ع ) به همسرش توصیه کرده که یوسف را گرامی دارد، باشد که در آینده برایشان مفید واقع شود و یا ایشان را به فرزندی بگیرند و خداوند در این باره در آیه ۲۱ سوره یوسف فرموده:

 

« وَقَالَ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِن مِّصْرَ لاِمْرَأَتِهِ أَکْرِمِی مَثْوَاهُ عَسَى أَن یَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَکَذَلِکَ مَکَّنِّا لِیُوسُفَ فِی الأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْوِیلِ الأَحَادِیثِ وَاللّهُ غَالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ »

 

از آیه یاد شده استفاده می شود؛ عزیز مصر که پادشاه یا عزیز مصر بوده عقیم و یا عنین بوده و فرزندی نداشت و در اشتیاق فرزند به سر می‌برد هنگامی که چشمش ‌به این فرزند زیبا افتاد دل به او بست که به جای فرزند او باشد. علی بن ابراهیم قمی به عقیم بودن عزیز مصر تصریح کرده و گفته « ولم یکن له ولد ». با توجه ‌به این امر مفسران چندی آیه یاد شده را دلیل بر فرزندخواندگی در زمان حضرت یعقوب و امت های گذشته گرفته و عبارت « نَتَّخَذَهُ وَلداً » را به صورت فرزندخواندگی یا تبنی تفسیر نموده اند. (رحیمی، ۱۳۸۸ : ۷۵)

 

از پاره ای از آیات قرآن استفاده می شود که فرزندخواندگی در زمان حضرت موسی ( ع ) امری متداول و رایج بوده؛ چنانچه در آیه ۹ سوره مبارکه قصص به آن اشاره شد:

 

« وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَیْنٍ لِّی وَلَکَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَی أَن یَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا … »

 

« و همسر فرعون گفت این کودک نور چشم من و تو است، او را نکشید، امید آن که ما را سودمند باشد یا او را به فرزندی گیریم … »

 

و سخن آسیه از آن روی بود که فرعون دارای فرزند نبود و آسیه از این راه می خواست او را به طمع بیندازد تا ‌به این وسیله او را به فرزندی بگیرد و نیز گفته شده است که فرعون، فرزند ذکور نداشته و از همین روی پیشنهاد فرزندخواندگی موسی ( ع ) را مطرح نموده است. ( همان)

 

۱-۴-۳ در روم قدیم

 

 

عملکرد

 

 

‌هدف‌های‌ آگاهانه

 

 

برانگیزاننده های شناختی پیش نیاز

 

 

انتظارات پیامدها

 

 

 

اسنادهای علّی

نمودار۲-۱: برانگیزاننده های شناختی بر اساس اهداف ، انتظارات و اسناد (بندورا،۱۹۹۳، به نقل از کدیور،۱۳۸۰)

 

باورهای خودکارآمدی بر هر سه نوع انگیزش شناختی اثر می‌گذارد . بر اساس سطح باورهای خودکارآمدی ادراک شده فرد ، اسنادهای علّی او ازموفقیت ها و شکست های احتمالی گذشته ، اهداف انتخابی و انتظارات پیامد نیز تعیین می شود . به طور خلاصه، باورهای خودکارآمدی اثر وسیعی بر فرایندهای انگیزشی دارند. غالباً اثر آن ها بر چهار فرایند انتخاب ، تلاش و پشتکار ، هیجان و مقابله با موقعیتهای فشارزا تبیین شده است دربخش انتخاب افراد دارای باورهای کارآمدی بالا، اهداف پیچیده تری را که متضمن تلاش بیشتری است انتخاب می‌کنند. همچنین این افراد تلاش و پافشاری بیشتری در انجام تکالیف دارند و عملکرد بهتری نسبت به افرادی که باورهای خودکارآمدی پایینی دارند، ارائه می‌دهند. این افراد توانایی های بالاتری برای مقابله با موقعیت های فشارزا ونومید کننده دارند و درانجام تکالیف ازخلق وخوی بهتری برخوردارند(بندورا،۱۹۹۹).

 

بندورا و سران^[۷۶] (۱۹۸۶)، نقش واسطه ای خودکارآمدی وخودسنجی را در رابطه با اهداف و انگیزه عملکرد مورد تحقیق قرار دادند . آن ها در مطالعه خود این پیش‌بینی را مورد بررسی قرار دادند در موقعیتی که اهداف تعیین شده برای آزمودنی با بازخورد عملکرد او همراه است ، میزان عملکرد آزمودنی بر اساس درک او از خودکارآمدی و سطح نارضایتی از خود متفاوت باشد . چگونگی عمل این مکانیزم به وسیله شناختی که فرد نسبت به استانداردهای شخصی و بازخورد عملکرد دارد صورت می‌گیرد. آن ها آزمودنی دختر و پسر را در چهارگروه ۲۰ نفری ویک گروه ۱۰ نفره به عنوان گروه کنترل در ۴ موقعیت الف ) هدف و بازخورد ، ب ) هدف به تنهایی ، ج ) بازخورد به تنهایی ، د ) بدون هدف و بازخورد ، مورد مطالعه قرار دادند . آزمودنی ها یک فعالیت شدید جسمانی را انجام دادند . نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که در شرایط بازخورد و هدف توأماً ، خود نارضایتی موجب تغییر در عملکرد می شود ، خود نارضایتی و خودکارآمدی به طور مشترک تغییرات عملکرد را ایجاد می نمایند و هنگامی که خودکارآمدی برای دستیابی به اهداف بالا باشد نارضایتی فرد نیز از عملکرد خود نیز بالا باشد عامل بازخورد و هدف برای مکانیزم خودسنجی لازم می‌باشد .

 

ج : فرایند های عاطفی

 

باورهای خودکارآمدی به واسطه تأثیر بر میزان فشار روانی و افسردگی ناشی از موقعیت های تهدید کننده بر سطح انگیزش افراد تأثیر می‌گذارند ، همچنین با احساس اعمال کنترل بر استرس زاها نقش حیاتی در انگیختگی اضطراب دارد. افراد با باورهای خود کارآمدی ضعیف، در کنترل تهدیدها اضطراب بالایی دارند ، ضعف و کاستی های خود را تعمیم می‌دهند، شدت تهدیدات ممکن را چند برابر می‌کنند و نگرانی های بیهوده ای دارند که اضظراب آن ها را تشدید نموده و سطح عملکرد آن ها را تضعیف می‌کند( بندورا ،۱۹۹۴) .

 

کارآمدی تصوری در تمرین مهار تنیدگی زاها و دربرپایی اضطراب نقش محوری دارد. افرادی که باور دارند تهدیدهای بالقوه ، غیر قابل مهار وغیر قابل کنترل هستند ، اکثر جنبه‌های محیط خود را خطرناک و مخاطره آمیز تلقی می‌کنند و اثر بخشی و توانایی سازگاری خود را ناچیز می پندارند . بواسطه چنین تفکرات ناکارآمدی ، افراد خود را درمانده می بینند و سطح کنشوری آن ها پایین می‌آید . برعکس این افراد ، کسانی که باوردارند قادرند تهدیدهای بالقوه را تحت مهارخود درآورند ، به نحوی ، با شرایط سازش می‌یابند و اضطراب و افسردگی کمتری را تجربه می‌کنند ، پیشرفت ها و سلامت روان آدمی ، نیازمند خودکارآمدی خوش بینانه می‌باشد . برانگیختگی اضطراب علاوه بر این که تحت تأثیر خودکارآمدی تصوری قرار می‌گیرد ، تحت تأثیر افکار کنترل کننده کارآمدی نیز قرار دارند. تمرین کنترل بر هوشیاری فرد به خوبی در این خلاصه شده است ” تو نمی توانی مانع پرواز پرنده های نگرانی بالای سرت شوی ، اما می توانی مانع آشیانه سازی آن ها روی سرت شوی ” خودکارآمدی تصوری در کنترل فرایند افکار ، یک عامل کلیدی در تنظیم افکار کاهش دهنده استرس و افسردگی است . (بندورا،۱۹۹۴).

 

د : فرایندهای انتخابی : سه فرایند شناختی ، انگیزشی ، و عاطفی از فرایندهای فعال کارآمدی هستند که فرد را قادربه ایجاد محیط‌های مؤثرمی نماید . اما خود فرد می‌تواند با انتخاب فعالیت‌ها و محیط مورد نظربر شرایط بیرونی تأثیر بگذارد . افراد ازطریق انتخابها برجریان زندگی شخصی و شغلی خود اثرمی گذارند. آنان از موقعیت‌ها ، فعالیت‌ها و به طورکلی انتخابهایی که باور دارند بیش از حد توان آن ها است ، اجتناب می‌کنند و آن دسته از فعالیت‌هایی را انتخاب می‌کنند ، که باور دارند می‌توانند از عهده آن بر آیند . افراد دارای احساس خود کارآمدی بالا، موقعیت‌ها و اهدافی را انتخاب می‌کنند که ممکن است ، ولی خارج از توان آنان نیست. باورهای خود کارآمدی در انتخاب‌های افراد همچون انتخاب رشته ، حرفه ، کلاس‌های پیشرفته تأثیر دارد و نقش مهمی در آینده شغلی و شخصی دارد. افراد خود کارآمد بر اساس اهداف انتخابی، خود را مؤظف به تعیین معیارهای عملکرد کرده و پس از آن به مشاهده و قضاوت در باره نتایج عملکرد خود می پردازند و در صورت مشاهده ناهمخوانی بین سطوح واقعی و مطلوب عملکرد ، آنان احساس نارضایتی کرده و این محرکی برای تعیین و اصلاح عمل در آن ها‌ است .

 

ج- سوابق پژوهش :

 

مطالعات مربوط به معلولین و جانبازان در خارج و داخل کشور

 

جانسون (۱۹۸۰) تحقیقی درارتباط بین رزمنده معلول و نقش های وی درخانواده انجام داده است. در این زمینه چنین می نویسد:هرچه شدت معلولیت بیشتر باشد جابجایی نقش ها ‌و مسئولیت ها درمیان خانواده بیشترمی شود لذا درصورتی که اعضاء خانواده آن را بپذیرند یک امرعادی بنظر می‌رسد و فشار و استرس جدیدی ایجاد نمی شود. درغیراینصورت یعنی ‌اگر این جابجایی مسؤلیت ها ونقش ها مورد قبول اعضاء خانواده قرار نگیرد باعث ‌کشمکش‌های پیچیده می‌گردد که در نهایت موجب ایجاد استرس های جدید و اختلال در نظام و سلامت خانواده در کلیه ابعاد می‌گردد(نقل از نامداری ، ۱۳۶۸).

 

ب) ارکان اصلی حق دینی

 

که دارای چهار رکن ‌می‌باشد: ۱) طلبکار یا داین ۲) بدهکار یا مدیون ۳) طلب یا دین؛ که یک رابطه حقوقی است که قانون به طلبکار می­دهد تا از بدهکار استیفای دین بکند ۴) جزا؛ که همان حمایت قانون از بستنکار ‌می‌باشد، در صورتی که مدیون از تکلیفش فرار کند، قانون وی را مجبور به ادای تعهدش می کند(پیشین).

 

۱-۲-۲-۳- مطلق و نسبی

 

حق به اعتبار اینکه از طرف همه اشخاص باید رعایت شود و یا از طرف پاره­ای اشخاص معین، به دو دسته تقسیم می­ شود:

 

حق مطلق؛ حقی است که در مقابل تمامی افراد جامعه است، یعنی همه افراد جامعه را ملزم به احترام گذاشتن به حق مذبور می­ کند، همانند حقوق عینی مانند مالکیت.

 

حق نسبی؛ در مقابل یک یا چند نفر ‌می‌باشد، یعنی ایجاد تکلیف برای اشخاص معدود و معینی می­ کند که آن ها باید به آن احترام بگذارند، تمامی حقوق دینی از این قبیلند( امامی، ۱۳۷۴، ج۴ :۶).

 

۱-۲-۲-۴- معلّق و منجّز

 

تقسیم حق به اعتبار زمان حدوث ‌به این نحو که به طور ناقص موجود گردد یا به طور کامل، به دو دسته تقسیم می­ شود:

 

حق منجّز؛ حقی است که وجود آن بسته به امر دیگری نباشد( کاتوزیان، ۱۳۴۹ :۲۲۰) ویا گفته شده که حق منجّز آن هست که پس از پیدایش سبب، فوراً موجود گردد. مثلاً فردی اتومبیلش را به مبلغ یکصد هزار ریال می­فروشد و پس از ایجاب و قبول، اتومبیل بلافاصله به ملکیت خریدار در می ­آید و نیز مبلغ یکصد هزار ریال به ملکیت فروشنده در می ­آید.

 

حق معلّق؛ حقی است که وجود آن منوط به تحقق امری در خارج دارد، مثلاً هرگاه پدری با این شرایط که اگر پسرش در امتحان قبول شود فلان ماشین برای او باشد، حقی که فرزند بر آن ماشین پیش از قبول شدن دارد معلّق است(پیشین).

 

۱-۲-۲-۵- موقت و دائم

 

حق با اعتبار مدّت بقاء به دو دسته تقسیم می­ شود:

 

حق موقت؛ حقّ دارای مدت را حق موقت گویند، مانند حق انتفاع یک خانه به مدت ده سال(امامی، ۱۳۷۴، ج۴ :۷؛ جعفری لنگرودی، ۱۳۶۹ :۹۲).

 

حق دائم؛ حق بدون مدت را حق دائم گویند، مانند حقّ مالکیت عین(امامی،۱۳۷۴،ج۴ :۷) و همچنین گفته شده که حق دائم حقی است که وجودش محدود به زمانی نباشد.

 

۱-۲-۲-۶- حالّ و موجّل

 

حق به اعتبار زمان اجرا به دو دسته تقسیم می­ شود:

 

حق حالّ؛ اگر زمان استیفای حق مقارن با زمان پیدایش آن باشد را حق حالّ می­نامند(جعفری لنگرودی، ۱۳۶۹ :۹۱) و کاتوزیان در تعریف آن گفته: حق حالّ، حقی است موجود و قابل مطالبه، مثلاً اگر کسی از فردی چکی به تاریخ روز داشته باشد، حقی که بر موضوع چک دارد، حالّ محسوب می­ شود و قابل مطالبه ‌می‌باشد(کاتوزیان، ۱۳۴۹ :۲۲۰).

 

حق موجّل؛ حقی است که پس از مدتی ‌می‌توان آن را اعمال نمود، مثلاً اگر کسی پیراهنی را به طور نسیه بخرد و آنگاه مقرر شود یک ماه دیگر پولش را بپردازد، حقی که فروشنده دارد دینی است و تا زمان یک ماه آن حق موجّل ‌می‌باشد(امامی، ۱۳۷۴، ج۴ :۷) و همچنین عده ای از حقوق ‌دانان در این باره می­گویند: حق موجودی است که اجرای آن پس از گذشت مدت زمانی قابل درخواست ‌می‌باشد.

 

۱-۲-۲-۷- ثابت و متزلزل

 

حق به اعتبار قابلیّت زوال بر دو دسته تقسیم می­ شود:

 

حق ثابت؛ حقی است که نمی­ توان آن را زایل نمود، مثلاً وقتی مالک خانه­اش را به دیگری می­فروشد، آن فرد ملکیّتش نسبت به آن خانه ثابت است(پیشین) ونیز گفته شده حق ثابت، حقی است که کسی بدون رضایت صاحب حق نمی­تواند آن را از بین ببرد.

 

حق متزلزل؛ حق از هر دلیل و موجبی که ناشی می­ شود ممکن است مقارن با آن جهت تزلزلی برای آن وجود داشته باشد که در آن صورت این حق را «حق متزلزل» می­خوانند. مانند تزلزل ناشی از خیار مجلس( جعفری لنگرودی، ۱۳۶۹ :۹۲) و همچنین کاتوزیان در این باره می­گوید: حق متزلزل، امتیازی است که به وجود آمده ولی شخص دیگری می ­تواند آن را تا مدّت معینی ساقط کند(کاتوزیان، ۱۳۴۹ :۲۲۱).

 

۱-۲-۲-۸- طبیعی و قانونی

 

حق طبیعی؛ حقی است که برای یک شخص نسبت به دیگری، عقل آن را موجود می­داند و مدیون را در مقابلش مسئول می­داند ولی مورد حمایت قانون گذار نیست، در واقع این حق فاقد جزا ‌می‌باشد(امامی، ۱۳۷۴، ج۱ :۱۲۷) و نیز گفته شده بخشی از حقوق انسان از آن حیث که انسان است، خداوند از بدو تولد برای وی قرار داده است مانند حق حیات، حق آزادی و …( جوادی آملی، ۱۳۸۵ :۲۴۰).

 

حق قانونی؛ برخی از حقوق هستند که حفظ و عدم تعدّی از آن ها واجب است و ترک آن موجب هرج و مرج و برهم زدن نظم عمومی جامعه می­ شود، مانند: پرهیز از رشوه، پرهیز از ظلم، که در صورت عدم حمایت قانون، امنیت اجتماعی دچار خطر می­ شود که در اصطلاح به آن حقوق قانونی می­گویند(پیشین).

 

۱-۲-۲-۹- تقدم و تعقیب

 

از آثار حق عینی چه اصل باشد و چه تبعی، تقدم آن بر حقوق دینی ‌می‌باشد که با توجه ‌به این مطلب، صاحب حق می ­تواند آن مال را نزد هرکس که بیابد، استرداد آن را بخواهد. با توجه ‌به این حق، هرگاه شخصی عین مالش که دست دیگری است ورشکسته شود، آن مال را استرداد می­ نماید(امامی، ۱۳۷۴، ج۴ :۵).

 

حق تعقیب؛ حقی است برای مالک حقّ عینی ‌به این صورت که می ­تواند با توجه ‌به این حق، مالش را که در دست شخص دیگری است مطالبه کند(کاتوزیان، ۱۳۴۹ : ۲۰۸).

 

۱-۲-۲-۱۰- معنوی

 

از تقسیم حق به اعتبار موضوع آن که از جمله­ حقوق مالی محسوب می­ شود، حق معنوی است.که ‌در مورد آن گفته شده:«حقوقی است که به صاحب آن اجازه می­دهد تا از منافع و شکل خاصی از کار و فکر انسان به طور انحصاری استفاده کند» به طور مثال، حقی که مولّف کتابی یا مخترع نسبت به کتاب یا اختراع خود پیدا می­ کند(پیشین)، این حق اگرچه یک حقّ مالی محسوب می­ شود امّا جنبه مادی و خارجی ندارد.

 

۱-۲-۲-۱۱- قابل اسقاط و غیر قابل اسقاط

 

حق قابل اسقاط؛ آن هست که صاحب حق بتواند آن را اسقاط کند مانند حق خیار، حق قصاص.

 

حق غیر قابل اسقاط؛ حقی است که صاحب حق نمی­تواند آن را اسقاط کند مانند حق ابوّت، حق ولایت حاکم.

 

۱-۲-۲-۱۲- قابل انتقال و غیر قابل انتقال

 

حق قابل انتقال؛ حقی است که شخص صاحب آن بتواند آن را به دیگری منتقل نماید، مانند حق تحجیر، حق قذف. حق قابل انتقال خود به دو دسته تقسیم می­ شود:

 

الف) حق قابل انتقال بلاعوض، مانند حق قسم ب) حق قابل انتقال عوض دار، مانند حق تحجیر.

 

حق غیر قابل انتقال؛ حقی است که صاحب آن نمی­تواند آن را به دیگری منتقل کند مانند حق مضاجعه.

 

و همچنین تقسیماتی دیگر از واژه «حق» به معنای عام صورت گرفته که مهمترین آن، تقسیم حق به حقّ الله و حقّ الناس است.

 

حقّ الله؛ حقی است که به واسطه اسقاط بنده، ساقط نمی­ شود مانند نماز، روزه، حج و … که به طور کلّی اکثر عبادات و احکام از نوع حقّ الله ‌می‌باشد. امّا گروهی از فقها حقّ الله را از اموری دانسته اند که منافع آن عام باشد و به اشخاص معدودی اختصاص نداشته باشد مانند حرمت زنا، که نتیجه آن حفظ ناموس عموم افراد جامعه است، ولی این تعریف مورد اشکال اکثر فقها قرار گرفته و مشهور فقها همان تعریف اول را پذیرفته اند.

 

آیت الله جوادی آملی در این باره می­فرماید: همه الزامات شرعی اعم از امر ونهی شارع را حقّ الله می‌نامند.