تبیین نقش قراردادهای نفتی در ارتباط با امنیت و حاکمیت ملی در سطح جامعه بین‌المللی و بالعكس

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

نقش نفت در تحولات سیاسی و اقتصادی سده اخیر منطقه و ایران واضح تر از آن است، که نیاز به توضیح و تفسیر داشته باشد. نفت به عنوان یک کالای سیاسی- اقتصادی از بزرگترین عوامل انگیزشی برای حضور دولتهای بیگانه در منطقه خاورمیانه بوده است.

وابستگی شدید اقتصاد جهان به منابع انرژی، کشورهای دارای این منابع را از جایگاه مهمی‌در عرصه اقتصاد سیاسی جهان برخوردار نموده است. لذا کشورهای عضو اوپک و بویژه کشورهای همسایه ایران نیز در سالهای اخیر تلاش نموده‌اند تا با جذب سرمایه‌های خارجی به سرعت، ظرفیتهای تولید نفت خود را افزایش دهند و با برخورداری از ظرفیت اضافی تولید قدرت سیاسی حکومت خود را در ابعاد داخلی، منطقه‌ای و جهانی افزایش دهند. در مقابل به لحاظ وابستگی کشورهای دارای نفت به تکنولوژی و فناوری شرکتهای نفتی، همواره شرکتهای نفتی با بهره‌گیری از دانش خود سعی در سلطه بر منابع این کشورها و دخالت در سرنوشت اقتصادی و سیاسی کشورهای نفتی داشته اند در واقع تلاش برای حفظ مالکیت منابع نفتی و بعضاً دولتهای حامی آنها بوده است.

موضوع اعمال حق حاکمیت ملی بر منابع و صیانت از مخازن، تقریباً اصلی‌ترین عاملی است که چه از منظر منافع مترتب بر عقد یک قرارداد خارجی و چه از منظر نقشی که در تأمین امنیت و حاکمیت ملی ایفا خواهد کرد، از سوی ایران به عنوان کشوری که دارای ذخائر عظیم نفتی است با حساسیت جدی دنبال می‌شود و قالبهای قراردادهای خاصی را در حوزه‌ی این صنعت پیش روی قرار می‌دهد.

مقدمه:

 

طی صد سال گذشته نفت بخشی از ساختار و کارکرد اصلی نظام سیاسی در ایران بوده و در حال و آینده هم، چنین خواهد بود، اگر قرار است حال و آینده در نظر گرفته شود و برای ایران‌سازی، ایران‌شناسی کنیم. هم نقطه عزیمت است و هم نقطه پایان. یعنی برای ایران‌سازی و ایران شناسی ابتدا باید از نفت شروع کرد و نیز نقطه هر طرحی برای ایران‌سازی، طرح و مهندسی مقوله نفت است. [1]

داستان نفت ایران از آغاز قرن بیستم شروع شد و بر تمام تحولات عمده کشور سایه افکند. در این قرن سه رویداد مهم تاریخی به وقوع پیوست که تأثیر شگرفی بر توزیع قوای سیاسی، هنجارهای اجتماعی و توسعه اقتصادی کشور برجای نهاد. در ربع اول قرن، نهضت مشروطه، در اواسط قرن، نهضت ملی شدن نفت و در دو ربع آخر، پیروزی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست. خاطره‌ها و تجربه‌های تلخ و شیرین از رخدادهای مزبور بر حدیث نفت این مرز و بوم نیز تأثیرات عمیقی گذاشته است. گوناگونی آراء و نظرات پیرامون مسائل مربوط به توسعه صنعت نفت از همین عوامل سرچشمه می‌گیرد. برخی نفت را بلای سیاه می‌دانند و هرگونه سرمایه‌گذاری در این بخش را موجب زیان مملکت قلمداد می‌کنند، برخی دیگر ثروت را تنها مزیت نسبی اقتصاد کشور تلقی می‌نمایند و معتقدند که برنامه‌های توسعه بایستی بر محور توسعه نفت پایه‌ریزی شود.

اما واقعیت فراتر از این است که نفت را بلا بخوانیم یا طلا. واقعیت این است که تولید نفت نه تنها تاریخ یکصد سال گذشته ایران را رقم زده است بلکه آینده متصور آن را

یک مطلب دیگر :

 

پایان نامه پسماند بیمارستانی؛مدیریت پسماند بیمارستانی

 نیز مقید کرده است. به نحوی که تولید در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و خدمات شدیداً وابسته به فراز و فرودهای میزان تولید نفت، درآمدهای نفتی و مدیریت این منابع می‌باشد. [2] همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که از بین عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی در کشور، درآمدهای نفتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا زمانی که درآمدهای نفتی افزایش می‌یابد نرخ رشد اقتصادی نیز بالا می‌رود و بالعکس. [3]

تجربه 80 سال فعالیتهای شرکتهای خارجی در صنعت نفت ایران تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ‌در چارچوب قراردادهای مختلف اعم از اعطای امتیاز، مشارکت و خرید خدمت حاکی از استمرار سیاست‌های شرکت‌های بزرگ نفتی و کشورهای غربی در سلطه بر منابع نفتی کشور و دخالت در سرنوشت اقتصادی و سیاسی کشور و بازیچه قرار دادن استقلال و حاکمیت ملی ایران بوده است. حتی با تغییر چارچوب در ادوار آنچه در عمل اتفاق افتاد چیزی جز سلطه بر منابع کشور و ممانعت از پیشرفت علمی و فنی تکنولوژیکی و صنعتی ایران و وابسته کردن هرچه بیشتر اقتصاد ایران بر واردات کالا و صدور نفت خام و فراهم نمودن اسباب حضور درازمدت خارجیان در ایران نبود. مدت قراردادها چنان طولانی بود که با عمر منابع نفت برابری می‌کرد و تصمیم‌گیری درباره مقدار، شکل، زمان، تکنولوژی استخراج، صادرات بازارها، قیمت‌گذاری نفت و نوع ارز دریافتی اصولاً ربطی به ایران و اقتصاد ایران نداشته است.

پس از پیروزی انقلاب با توجه به تجارب تلخ گذشت از نحوه فعالیت‌های شرکتهای بزرگ نفتی که با انعقاد قراردادهایی به اشکال گوناگون همواره اهداف بلندی را از حضور در کشورمان دنبال می‌کردند، بهره‌برداری از منابع نفتی بر اساس نیازهای ارزی کشور و نه نیازهای شرکتهای چند ملیتی غربی قرار گرفت و در انعقاد قراردادهای نفتی اصولی حاکم گردید.

مهمترین اصولی که در قراردادهای نفتی باید در نظر گرفته شوند عبارتند از: حفظ حاکمیت ملی بر منابع نفت و گاز کشور، محدودیت‌های قانونی و بودجه‌ای کشور، استفاده از تکنولوژی مدرن در اجرای قراردادهای نفتی، آموزش و انتقال تکنولوژی، استفاده کامل از توان شرکتها و صنایع مدرن در اجرای پروژه‌های نفتی، اجرای مشترک پروژه‌ها و به حداقل رساندن ریسکها. [4]

تأثیر بسزا و تعیین کننده‌ی نفت بر درآمدهای کشور و رقابت تنگاتنگ کشورهای دارای ذخائر نفت برای حضور مستمر در بازار و منصه بین‌المللی و حفظ میزان برداشت و تولید نفت به سهم خود علل کافی و مهمی‌در رویکرد کشور به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز می‌باشد. بطوریکه دولت به عنوان مالک و مدیر کلیه درآمدهای ناشی از فزونی ثروت ملی همواره کوشیده است به نحو مقتضی این درآمدها را در تثبیت امور اقتصادی کشور بکار گیرد و وابسته بودن دولت به در آمدهای نفتی باعث گردیده کلیه ساز و کارهای اقتصاد کشور تاثیرپذیر ازاین امر باشد.

سهم درآمدهای نفتی در مجموع درآمدهای دولت از 10% در سال 1323 به حدود 96% در سال 1354 و حدود 70% در طی سه دهه اخیر افزایش یافته است. [5] اهمیت اکتشاف و بهره‌برداری از ذخایر نفتی جهت توسعه صنایع پایین دستی و لزوم سرمایه‌گذاری از یک سو و الزام به رعایت اصول حاکم بر قراردادهای نفتی از سوی دیگر، کشور را به سمت انعقاد قراردادهای نفتی سوق داد. قراردادهایی که می‌توان گفت قراردادهای قانونی هستند تا انتخابی. در هر حال هدف نهایی کسب بیشترین منفعت مادی و معنوی برای ایران است.

چه عواملی بر مدیریت حضرت امام خمینی در بحرانهای دهه اول انقلاب بحران تسخیر لانه جاسوسی امریکا، جنگ تحمیلی، اختلاف حزب ا… و لیبرال ها، موثر بوده است

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

1-1- مقدمه

از آنجا كه طیف وسیعی از حوادث بشری و حتی طبیعی غیر مترقبه در قلمرو مدیریت بحران قرار می گیرد، می توان گفت كه ادبیات مدیریت بحران گسترده است و مواردی چون جنگ و جنگ گریزی تا مدیریت فجایع طبیعی و بشری را در بر می گیرد.

به طور كلی هر بحران از یك سری روابط متقابل پیچیده تشكیل می شود كه در بسیاری از موارد، شناخت ریشه اصلی آن اگر نگوییم غیر ممكن است، باید اعتراف كنیم، بسیار مشكل است. بحران ها عمدتاً نظام های سیاسی و نخبگان حاكم را با شرایطی مشحون از بیم و امید روبرو می سازند. از این رو خالق وضعیتی به شمار میروند كه ممكن است به عجز و درماندگی تدبیرگران در برابر تهدیدات بحران ها كه غالباًملموس ترند بیانجامد و یا اینكه استراتژیست ها و نخبگان تدبیرگر با شناسایی و تشخیص فرصت های یك وضعیت بحرانی، آن را تبدیل به «عرصه بازی هوشمندانه»خود در جهت بهره برداری از این فرصت های استثنایی نماید.

شناخت «زمینه های رخداد» پدیدهای هم چون بحران، یكی از مهم ترین اولویت های درك و فهم ماهیت بحران و به تبع آن تدبیر بحران به شمار می رود. دولت ها زمانی به عنوان بستر بروز بحران و زمانی دیگر نیز به عنوان بازیگران بحران های بین المللی،در كانون توجه، تدقیق و تحقیق صاحبنظران مدیریت بحران،قرار می گیرند. در یك نظام سیاسی، مهمترین مساله را در ارتباط با مدیریت بحران، «نحوه رفتار و رویارویی» آن نظام با شرایط بحرانی پیش روی آن است.

یكی از عوامل موثر در نحوه موضع گیری دولت ها نسبت به بحران ،ماهیت نوع نظام سیاسی حاكم است. چرا كه«رفتار بازیگران بحران بسته به نوع و ماهیت نظام سیاسی ،احتمالاً در بحران ها متفاوت است:«نوع رفتار و تصمیمی كه یك رژیم اقتدرگرای نظامی در رویارویی با بحران اتخاذ می نماید، با نوع رفتار و موضع گیری یك نظام انقلابی ایدئولوژیك محور كه با حمایت شدید توده های انقلابی نیز مواجه است، متفاوت خواهد بود . در حقیقت ، این فضای فكری و گفتمان مسلط در هر نظام سیاسی است كه

 تعیین كننده دقایق و مولفه های مطلوب و موثر در مواجهه بابحران های جاری است و تصمیم گیران را در آن نظام سیاسی ،به شدت تحت تاْثیر قرار می دهد.

برای ارائه یك تحلیل و بررسی نسبتاً فراگیر از ابعاد مختلف مدیریت بحران در یك نظام سیاسی، شناخت سرشت نظام سیاسی، مبانی فكری و اصول و بنیان های نظری مسلط بر محیط تصمیم گیرنده از پیوند بحران ، نخستین گام در شناسایی نحوه تدبیر و تحدید بحرانها در یك محیط سیاسی است.محیط ایران به اقتضای ادوار و ازمنه مختلف، همواره رژیم ها و نظامهای سیاسی با ماهیت های مختلف و متفاوتی را تجربه كرده است لذا مبانی فکری ونظری درهردوره تاریخی قبل وبعد پیروزی انقلاب اسلامی متأثرازگفتمان مسلط درآن دوره است.

با استقرار نظام انقلابی، امواج بحران های مخرب و توفنده نه تنها آرام نگرفت بلكه با شدت و با كثرت فزاینده ای، نظام انقلابی جدید را آماج حمله قرار داد. نظام سیاسی ای كه خود با خلق بحرانی عظیم، رژیم حاكم را در هم ریخته و بر ویرانه های آن پایه های خود را استوار ساخته، پس از پیروزی به نظامی بحران ساز و اشاعه دهنده زمینه های بحران، به شمار می رفت. حتی اگر هم چنین امری واقعیت نداشت، لااقل چنین تصوری از این نظام انقلابی در نزد دیگر بازیگران سیاسی منطقه و جهان وجود داشت. از این رو ،این نظام نو رسیده ، بلافاصله پس از استقرار نه چندان مستحكم خود با بحران هایی از درون و بیرون نظام مواجه گردید.

ایران پس از انقلاب با محیط امنیتی كاملاً متفاوتی مواجه شد. انقلابی كه نظم مسلط جهانی را به چالش كشیده بود و بحرانی بزرگ را به كالبد نظام بین المللی تزریق كرد. در محیط برآمده از انقلاب یا به تعبیری دیگر محیطی كه انقلاب درآن روییدن گرفت بحران های ناخوانده یكی پس از دیگری بستر انقلاب را در می نوردیدند و هر بار با حضور خود انرژی شور و شعور تازه ای به رگهای جمهوری اسلامی تزریق می نمود. وجود این تصور كه نظام انقلابی حامل خصیصه اشاعه دهندگی بحران در منطقه و جهان است، نظم حاكم جهانی را دچار تغییرات ژرفی نمود كه در پیامد آن نیز نظام و جامعه انقلابی از همان اوایل تولد با بحران های گوناگون همراه و همنشین شدند.

میزان كارآمدی وتاْثیر مؤلفه های مدیریت بحران در یك نظام انقلابی در صحنه عمل است كه مشخص می گردد، هر چند كه تحولات حادث شده در گذر زمان قضاوت افراد را شدیداً تحت تاْثیر قرار می دهد. اما با درك شرایط حاكم برآن دوره، موفقیت، ناكامی و یا میزان تاْثیر هر یك از مواضع تدبیرگرانه و رفتار در بحران ها را به دور از هر گونه حب و بغض می توان سنجید.

جایگاه ونقش رهبری ولایی انقلاب به عنوان مؤثرترین كنشگر عرصه بحرانهای دهه نخست و بالاترین«مقام تصمیم گیرنده» كه در مقام تدبیر و تحدید كننده بحران ظاهر شد قابل ارزیابی است كه نه تنها در هر مرحله از بحران(پیدایش،گسترش،، كاهش و تاْثیر ) تصمیمات ویژه آن مرحله را می گرفت، بلكه برای هر بحران نیازمند تصمیمات ،ساز وكارها و راهبردهای خاص خود است.

یک مطلب دیگر :

رهبری كاریزما و الهی امام (ره) که مبتنی بر اصل ولایت فقیه بوده در تدبیر بحران ها به تناسب و اقتضای هر مرحله از بحران ها نقش تحدیدگر (محدودیت جوانب مخرب بحران) تدبیر گر بحران(بهره برداری از فرصت ها) و مهار كننده بحران (پایان دادن به بحران) ایفا می نماید.

2-1- بیان مسأله:

وقوع انقلاب اسلامی بعنوان یكی از پدیده های غیر منتظره پایان قرن بیستم كه بعنوان نقطه عطفی در تحولات سیاسی – اجتماعی ایران به شمار می رود ،تحولات و پیامدهای متعددی را در ایران و جهان به همراه آورد. روی كار آمدن جمهوری اسلامی كه در سطح ملی،سقوط نظام شاهنشاهی – بعنوان قدرت منطقه ای – و استقرار یك نظام مذهبی همراه با حضور گسترده مردمی را در پی داشت ،در سطح منطقه و جهان نیز ، منافع و امنیت ملی برخی از كشورها – بویژه ابرقدرتهای جهانی – را با خطر مواجه ساخت.

این پیامدها موجب شد كه وقوع این پدیده حساسیت و توجه ملتها و دولتها را برانگیزد و انظار را متوجه انقلاب اسلامی ایران نماید. این حساسیت زمانی شدت گرفت كه انقلابیون آرمانهای ایدئولوژیك خود را به جهان عرضه نمودند. البته ،این وضعیت از پیامدهای ذاتی هر انقلاب است، چرا كه آرمان و ایدئولوژی به مثابه نیروی محركه هر انقلاب عمل می نماید. بدین لحاظ انقلابها ،آرمانهایی را با خود به همراه دارند كه نه تنها انقلابیون را به مبارزه با وضع موجود در سطح ملی ،بلكه در سطح جهانی نیز می كشاند، انقلاب اسلامی نیز به اقتضای طبیعت ایدئولوژیك محورش، سودای آن بر سر داشت كه با نظام ‌»عادلانه» جهانی در افتد. در این شرایط واحدهای سیاسی محیط بین المللی خصوصاً قدرتهای جهانی در پی آن برآمدند كه بحرانها و چالشهای منتشره از نظام انقلابی ایران را به درون آن تزریق نمایند.

در این وضعیت، بحرانها و اختلافات داخلی نیز هر روز رو به گسترش بود. در روند پیروزی انقلاب ، هویت های مختلف زیر یك گفتمان مشترك گرد آمده و در یك متن تركیب شده بودند. مبارزه با نظام پهلوی ، باعث شد گروه های مخالف رژیم در یك همبستگی موقتی گرد هم آیند اما این وضعیت بلافاصله بعد از محو شرایط انقلابی از بین رفت و هر چه از انقلاب فاصله گرفتیم ، چسبندگی هویتهای گوناگون رقیق تر شد. تا آنجا كه حتی به رویارویی شدید همراهان انقلاب منجر گردید.

واكنش جهانی علیه انقلاب اسلامی در حالی صورت می گرفت كه بحران های درونی نیز، انقلاب را تهدید می نمود و بخش عمده انرژی و توان نظام سیاسی برآمده از انقلاب صرف بحرانهایی كه گاه بخشی از نظام-ترورها- و گاهی كلیت نظام – جنگ عراق و ایران – را به چالش می طلبیده می شد.

در حالیكه در دهه اول انقلاب ، نظام همواره با چندین بحران همزمان روبرو بود. جمهوری اسلامی، چالشها، بحرانها و ضربه ها را پشت سر گذاشت و با وجود آن بحرانها،تاكنون بقا یافته است و «جمهوری اسلامی ثابت كرد كه بیش از آنچه كه ناظران خارجی، انتظار داشتند،دوام آورده است» چرا؟

چه عاملی باعث شده كه هر یك از بحرانهایی كه به راحتی می توانست یك نظام نوپا را ساقط نماید، موثر نیافتند و جمهوری اسلامی بقا یابد؟ رمز این بقا چه بود؟ كدام تدبیر و توسط كدام تدبیرگر و چگونه توانست ،حیات جمهوری اسلامی را تداوم بخشد؟

آنچه در این پژوهش ،در جایگاه جواب به این سوالات قرار می گیرد، نقش برجسته ای است كه رهبری انقلاب حضرت امام خمینی (ره) با مدیریت بی نظیر خود در این فرایند،ایفا نموده است. نظام جدید از نیروی رهبری قوی و كارآمد برخوردار بود. رهبری كه علاوه بر منابع پنجگانه قدرت مرجعیت و شخصیتی ، قانونی ، انگیزشی ، تخصصی ، وروشنگری(حسین زاده جاغرق ،1391 :141)دارای قدرت و شخصیت الهی و ولایی نیز بود. «معمولاً رهبری (فرماندهی) واحد در یك سیستم ، در مقایسه با مدیریت چندگانه ، در مواقع رویارویی با بحران می تواند نقش اول را ایفا نماید. زمانی كه این موضوع را در ارتباط با یك سیستم سیاسی نوپای انقلابی، بررسی نماییم، نقش رهبری بر ما آشكارتر می گردد. در این پژوهش نیز برای بررسی چگونگی حل و فصل و تدبیر بحرانهای دامنگیر نظام در دهه اول مطلوبست كه چگونگی نقشی را كه رهبری امام خمینی(ره) ایفا نمود، بررسی گردد.

در این پژوهش، مقطع زمانی از استقرار جمهوری اسلامی (12فروردین 1358) تا رحلت امام خمینی(ره) در خرداد 1368، مورد بررسی قرار می گیرد. هدف از این پژوهش وقایع نگاری دهه نخست جمهوری اسلامی نیست. بلكه در این اینجا از زوایه مبحث مدیریت بحران، به نقشی كه رهبری امام خمینی (ره)به عنوان تدبیرگر، ایفا نمودند، پرداخته خواهد شد.

به لحاظ محدودیت پژوهش، صرفاً بحرانهای: الف) تسخیر سفارت آمریكا ب) اختلاف حزب ا… و لیبرالها و عزل بنی صدر ج) جنگ عراق و ایران مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد كه سطوح آن نیز، سطح تحلیل ملی می باشد.

وجود اطلاعات كافی و فراهم بودن زمینه پژوهش در چنین موضوع مهمی كه مورد غفلت نیز واقع شده است و همچنین پژوهشهای مختصری كه در طی سنوات تحصیلی در برخی از مباحث این پژوهش داشته ام از انگیزه های انتخاب این موضوع برای پژوهش بوده است.

2 ـ 2 ـ 4 ـ مراحل تکامل خط مرزی                                                                       29

2-3-کارکرد های مرز                                                                                                      30

2-3-1کارکرد دفاعی مرزها                                                                                                31

2-3-2- کارکرد سیاسی مرزها                                                                                           31

2-3-3- کارکرد اجتماعی مرزها                                                                                         31

2-3-4-کارکرد اقتصادی مرزها                                                                                           31

2-4- روند توسعه مرزهای سیاسی                                                                       32

2-4-1- مرحله موافقت                                                                                   32

2-4-2- مرحله تحدید حدود                                                                             33

2-4-3- مرحله علامت گذاری روی زمین                                                               33

2- 5- رابطه ژئوپلیتیک ومرزهای سیاسی                                                                            33

2-5-1- رابطه مرزهای سیاسی و حاکمیت ملی                                                                      34

2-5-2- رابطه مرزهای سیاسی وامنیت ملی                                                              35

2-5-4- رابطه مرزهای سیاسی و اقوام                                                                                 37

2-5-5- رابطه مرزهای سیاسی و فرهنگ                                                                          38

2-6 – جایگاه مرزهای سیاسی در اهداف استراتژیک کشورها                                        39

2-6-1 – اهداف نظامی                                                                                   40

2-6-2- اهداف فرهنگی                                                                                  41

2-6-3-اهداف اقتصادی                                                                                  41

2-6-4- اهداف تروریستی                                                                                42

2-7 – تحلیل ژئوپولیتیک چشم انداز مرزهای سیاسی                                                  42

2-7- مفهومآمایشمناطقمرزی                                                                             43

2-8-نگرشهایحاكمدررابطهباتوسعهوامنیت                                                              44

2-9-دیدگاههایمختلف مرز                                                                              45

2-9-1- نظریهكریستالر                                                                                   45

2-9-2- دیدگاهنظریهمركز- پیرامون                                                                   45

2-9-3- دیدگاهنظریهكاربریاراضی                                                                     46

2-9-4- دیدگاهنظریهقطبرشد                                                                           46

2-9-5- دیدگاهنظریهمركزرشد                                                                         47

2-9-6- دیدگاههاینظریهانسن                                                                            47

2-9-7- دیدگاههاینظریجونزووایلد                                                                      48

2-10- اصولچارچوبنظریآمایشمناطقمرزی                                                              49

2-11- منابعتنشجغرافیاییایرانوهمسایگان                                                                 50

2-12- آمایشمناطقمرزیدرایران                                                                          54

2-13- سوابق تحقیق                                                                                                           55

فصل سوم : روش اجرای تحقیق                                                                                        56

3-1- روشها                                                                                                                        57

3-2- موقعیت جغرافیای افغانستان                                                                         58

3-3-2-آب و هوا                                                                                                                62

3-4- ویژگیهای اجتماعی                                                                                                      63

3-4-1-جمعیت و پراكندگی                                                                                                 63

3-4-2-  سن وجنسیت                                                                                                         63

3-4-2- گونه های نژادی                                                                                                      64

3-4-3- شاخصهای جمعیتی:                                                                                                 66

3-4-4 -مرزهای سیاسی افغانستان معاصر                                                                                67

3-4-5- پایان بازی بزرگ و تثبیت مرزهای سیاسی افغانستان                                                     71

3-4-6- پیامدهای تثبیت مرزهای سیاسی افغانستان در رقابت انگلیس و روسیه بر اوضاع                71

3-4-7- خطوط هفتگانه­ی مرزی افغانستان:                                                                              73

3-5- ویژگیهای اقتصادی                                                                                                     75

3-5-1-اقتصاد                                                                                                                     75

3-5-2- معادن                                                                                                                     76

3-5-3-+ طلا                                                                                                                      76

3-5-4-ذغال سنگ                                                                                                              76

3-5-5- گازطبیعی نفت                                                                                                        77

3-5-6-  آهن                                                                                                                     77

3-5-7- مس                                                                                                                       77

3-5-8- بیرایت                                                                                                                   77

3-5-8-اورانیوم                                                                                                                   78

3-5-9- نقره                                                                                                                       78

3-5-10- سرب                                                                                                                   78

3-5-11- صنایع                                                                                                                  78

برای دیدن جزییات بیشتر و دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

 

3-5-12- راهها                                                                                                                    78

3-5- ارتباطات                                                                                                                       79

فصل چهارم : تجزیه و حلیل یافته ها

4-2- مهمترین مولفه های تاثیر گذار بر مرز ایران و افغانستان                                                                       84

4-2-1- مواد مخدر 85

4-2-2- پناهندگان افغانی                                                                                                        94

4-2-3- مذهب                                                                                                                      99

4-2-4- اقتصاد                                                                                                                    100

4-2-5- مسأله مرزها                                                                                                             102

4-2-6- مسأله قاچاق انسان                                                                                                    103

4-2-7- مسأله قاچاق اسلحه                                                                                                   105

4-2-8- مسأله جرائم جنایی                                                                                                   107

4-2-9-تروریسم                                                                                                                  108

4-2-10- نیروهای خارجی در افغانستان                                                                                  112

4-2-12- رودخانه هیرمند                                                                                                      115

فصل پنجم :نتیجه گیری ، پیشنهادات                                                                                      125

5-1- نتیجه گیری                                                                                                                 126

5-2- ارزیابی فرضیه                                                                                                             127

5-3- مشکلات مرزی ایران و افغانستان                                                                                   131

5-4- پیشنهادات                                                                                                                   133

منابع                                                                                                                                     134

چكیده

آمایش مناطق مرزی در ایران،به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیشازنیمیازاستانهای كشوردرمرزهای بینالمللی با كشورهای همجوار،ازجایگاه ویژهای در نظام برنامه ریزی كشوربرخورداراست. و عوامل زیادی بر روی آن تاثیر می گذارد بنابراین،هدف این تحقیق ،ضمن تبیین جایگاه آمایش مناطق مرزیددو کشور ایران و افغانستان ؛شناخت عناصر ومؤلفهآن،چگونگی ارتباطاین عناصر بادیگرعناصروشناخت اهمیت وضرورت پرداخت نبهآمایش مناطق مرزی است در خصوص آمایش مرزی ایران و افغانستان در مرزهای شرقی باید گفت که افغانستان تا آینده ای نامعلوم هم چنان در شمار کشورهای بی ثبات و چالش خیز جهان باقی خواهد ماند. در واقع تا

یک مطلب دیگر :

 

۱۰ روش برای افزیش تعداد دیدگاه

 زمان روی کار آمدن دولتی میانه رو، متمرکز و مورد پذیرش تمامی قبایل شمالی و جنوبی، این کشور صادر کننده انواع چالش و معضلات امنیتی و سیاسی به ایران و دیگر همسایگان خود خواهد بود. گر چه روی کار آمدن دولت حنفی و ضد شیعی در افغانستان، باعث بروز تنش های گسترده با ایران است، اما منابع بحران زای این کشور را می بایست در عواملی چون: فقر، توسعه نیافتگی، رقابت های مستمر ژئوپلیتیک همسایگان و قدرت های بزرگ، تنش های ایدئولوژیک برخاسته از مدرسه های دینی عربستان و شبه قاره، تولید مواد مخدر و ناهماهنگی های قومی و مذهبی جستجو کرد.

واژگان کلیدی : مرز ، آمایش مرزی ، ایران ، افغانستان

مقدمه

امروزه گرچه رویكردهای پیكر شناختی در مطالعات مرزی چندان مرسوم نیستند رو شایدتاحدودی بهاین دلیل باشدكه پژوهشگران تصورمیكنندهرآنچه ممكن است درمورد سرحداتومرزها ارزش گفتند اشته باشد،گفته شده است اما . بایداذعا نداشت كره،مرزها هنوزهم نقش بسیار مهمی درتعیین زندگی انسان ایفا میكنند.

موضوعات مطرح در مطالعات مرزی،تنها به خط مرزی اختصاص ندارد،بلكه پسكرانه های خطوط مرزی هركشوری،به مثابه عاملتأمینكنندةامنیت خطوط مرزی،درجه اعتبار بالایی دارد. ویژگریهای جمعیتی مناطق مرزی ازقبیل مذهب،قومیت،زبان و بافت اجتماعی،ویژگیهای جغرافیایی مناطق مرزی ازقبیل طول ونوعمرز،مجاورت باكانونهای بقان،مناطق مرزی مورداختلاف،وجودتأسیسات مهم در منطقه مرزی،جایگاه منطقةمرزی ازحیثت وسعهیافتگیدرابعاد مختلف و درنهایت ویژگیهای محیط بیرونی منطقةمرزی،ازموارد قابل طرح وبررسی در محدودة مناطق مرزی بر شمرده می شوند. موارد مطرح درمرز ایران و افغانستان مشاهده می شود بسیاری از عوامل مشترک در بین دو کشور وجود دارد که می تواند بر آمایش مرزی افغانستان تاثیر گذار باشد به همین جهت در این پایان نامه در طی 5 فصل به بررسی هریک از عوامل تاثیر گذار پرداخته شده است که شامل

فصل اول :کلیات تحقیق

فصل دوم: مروری بر ادبیات نظری   تحقیق

فصل سوم :روش شناسی تحقیق

فصل چهارم :تجزیه و تحلیلیافته های تحقیق

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها و نتیجه گیری

 با توجه به اهمیت مسئله امروزه یكی ازعرصه های نوین درمطالعات حوزه برنامه ریز ی طرحهای توسعه كشور،مناطق مرزی است. هرچندازگذشته تاكنون ابعاد گوناگون مسایل ومشكلات مربوط به این مناطق به طور پراكنده مورد مطالعه قرارگرفته است،اما آمایش مناطق مرزی،تاكنون نهتنهاجایگاه شدرنظام برنامه ریزی توسعه كشور تبیینن شده است،بلكه ابعاد و ویژگیهای آن نیز كمترموردتوجه قرارگرفته است. ازاینروی،درحال حاضر،ضرورت انجام مطالعات علمی دراین رابطه،بیش از پیش احساس میشود. فقدان یك چارچوب نظری برای انجام مطالعات علمی دررابطه با آمایش مناطق مرزی،درحالیكه نیازبه اقداماتسریع سیاسی،نظامی وتوسعه ایدراین مناطق روبه فزونینهاد هاست،یكی از مشكلاتی است كه دستان در كاران توسعه وامنیت در این مناطق با آن مواجه اند. برای ناساس،حركت به سوی تدویناینچارچوب به منظور بهبود كمی وكیفی روند سیاستگذاری ها،نظم دادن به تصمیم گیریها،وتدوین برنامه های توسعهاین مناطق د رچارچوبی علمی وكارامد،نیازمندتوجه وتدبیراست.مسئله اصلی این است که چه عواملی می تواند بر آمایش مرزی ایران و افغانستان تاثیر گذار باشد

 اهداف تحقیق

1-بررسی عوامل موثر بر روابط مرزی ایران و افغانسان

2-بررسی تعیین مولفه های تاثیر گذار بر آمایش مرزی دو کشور ایران و افغانسان

3-بررسی اشتراکا و اختلافات مرزی دو کشور ایران و افغانستان

• ضرورت تحقیق

یكیازعرصه هاینویندرمطالعاتحوزهبرنامه ریزیطرحهایتوسعهكشور،مناطقمرزیاست. هرچندازگذشتهتاكنونابعادگوناگونمسایلومشكلاتمربوطبهاینمناطقبهطورپراكندهموردمطالعهقرارگرفتهاست،اماآمایشمناطقمرزیبااینعنوان،تاكنوننهتنهاجایگاهشدرنظامبرنامه ریزیتوسعهكشورتبییننشدهاست،بلكهابعادوویژگیهایآننیزكمترموردتوجهقرارگرفتهاست. ازاینروی،درحالحاضر،ضرورتانجاممطالعاتعلمیدراینرابطه،بیشازپیشاحساسمیشود. فقدانیكچارچوبنظریبرایانجاممطالعاتعلمیدررابطهباآمایشمناطقمرزی،درحالیكهنیازبهاقداماتسریعسیاسی،نظامیوتوسعه ایدراینمناطقروبهفزونینهادهاست،یكیازمشكلاتیاستكهدستاندركارانتوسعهوامنیتدراینمناطقباآنمواجهاند. برایناساس،حركتبهسویتدویناینچارچوببهمنظوربهبودكمیوكیفیروندسیاستگذاریها،نظمدادنبه تصمیم گیریها،وتدوینبرنامههایتوسعهاینمناطقدرچارچوبیعلمیوكارامد،نیازمندتوجهوتدبیراست

• سوالهای تحقیق

1-آیاآمایشمرزیبیندوکشورایرانوافغانستانبرتهاجمفرهنگیتاثیردارد

2-آیا ایجادوحدتسیاسیومذهبیدردوکشورایرانوافغانستانبرتهاجمفرهنگیتاثیردارد

 فرضیه ها تحقیق

1-به نظر می رسد که قاچاق مواد مخدر در آمایش مرزی ایران و افغانستان تاثیر دارد

2-1- مقدمه…………….. 11

2-2- رابطه سیاست و هویت………………. 12

2-3- نظریه و نظریه پردازی……………… 14

2-4- سازه انگاری الکساندر ونت………………. 17

2-5- جایگاه تعامل در نظریه سازه‌انگاری……………… 18

2-6- جایگاه هویت در نظریه سازه‌انگاری……………… 18

2-7- جایگاه منافع در نظریه سازه‌انگاری……………… 20

2-8- نقش و جایگاه همگرایی در سیاست خارجی……………… 22

2-9- نتیجه گیری……………… 25

فصل سوم: ترکیه، موقعیت و رابطه با ایران……………. 26

3-1- مقدمه…………….. 27

3-2- بخش اول: مشخصات و شرایط جغرافیایی ترکیه…………….. 29

3-2-1- موقعیت کنونی ترکیه…………….. 29

3-2-1-1- وضعیت جغرافیایی و مساحت ترکیه……………. 29

3-2-1-2- جمعیت ترکیه…………….. 29

3-2-1-3- نژاد و قومیت در ترکیه…………….. 29

3-2-1-4- دین، مذهب و فرهنگ در ترکیه…………….. 30

3-2-1-5- مرزها و همسایگان ترکیه……………..30

3-2-1-6- مرزهای آبی ترکیه…………….. 30

3-2-1-7- مرزهای خشکی ترکیه…………….. 31

3-2-1-8- حکومت و سیاست در ترکیه…………….. 32

3-3- بخش دوم: پیشینه تاریخی روابط ایران و ترکیه…………….. 34

3-3-1- پیشینه تاریخی روابط ایران…………….. 34

3-3-1-1- پیشینه روابط دو کشور در دوره صفویه و عثمانی( 1736 – 1501)……… 34

3-3-1-2- پیشینه روابط در دوره حکومت افغان‌ها و عثمانی……………… 37

3-3-1-4- پیشینه روابط در دوره افشاریه و عثمانی( 1796 – 1736)……………. 37

3-3-1-5- پیشینه روابط در دوره زندیه و عثمانی(1794 – 1750) …………….39

3-3-1-6- پیشینه روابط در دوره قاجاریه و عثمانی(1925 – 1787)……………. 39

3-3-1-7- مشروطه خواهی در ایران و عثمانی……………… 40

3-3-1-8- جنگ جهانی اول و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه…………….. 41

3-3-1-9- پیشینه روابط در دوره پهلوی و ترکیه(1979 – 1921)……………. 41

3-3-1-9-1- تشابه حوادث ایران و ترکیه در دوران رضا شاه و آتاتورک……….. 41

3-3-1-9-2- پیشینه روابط در دوره محمدرضا شاه پهلوی و ترکیه…………….. 43

3-3-1-10- انقلاب اسلامی ایران و ترکیه (…-1357)……………. 45

3-3-1-11- جنگ عراق بر علیه ایران و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه…………….. 46

3-3-1-12- کابینه هاشمی رفسنجانی و رابطه با ترکیه…………….. 47

3-3-1-13- دولت اسلامگرای حزب رفاه در ترکیه و رابطه با ایران…………….. 49

3-3-1-14- کابینه محمد خاتمی و روابط با ترکیه…………….. 50

3-3-1-15- ظهور دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه…………….. 51

3-3-1-16- کابینه احمدی نژاد و رابطه با ترکیه…………….. 52

3-4- بخش سوم…………….. 53

3-4-1- روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه…………….. 53

3-4-2- روابط اقتصادی، حمل و نقل میان ایران و ترکیه…………….. 58

3-4-3- تأثیر گردشگری در روابط ایران و ترکیه…………….. 59

3-4-4- نقش گاز و انرژی در روابط ایران و ترکیه…………….. 60

3-4-5- تأثیر قراردادهای ارتباطات و مخابرات بر روابط دو کشور…………….. 62

3-4-6- نقش پیمانکاری و فرودگاه تهران بر روابط دو کشور…………….. 63

3-4-7- ترانزیت، حمل و نقل جادهای میان دو کشور…………….. 64

3-4-8- روابط مالی و بانکی ایران و ترکیه…………….. 64

3-4-9- روابط اجتماعی و فرهنگی ایران و دولت حزب عدالت و توسعه…….. 66

3-4-10- روابط دینی و مذهبی ایران با دولت حزب عدالت و توسعه……….. 69

3-4-11- روابط نظامی و دفاعی ایران و ترکیه…………….. 72

3-4-12- سامانه‌های موشکی ناتو و تنش در روابط ایران و ترکیه…………….. 73

3-4-13- انرژی هسته‌ای ایران، کارت بازی بین‌المللی برای ترکیه…………….. 77

3-4-14- تنش در روابط ایران و ترکیه پیرامون مذاکرات هسته‌ای……………… 79

3-4-15- روابط سیاسی، سفرها و مذاکرات دوجانبه…………….. 81

3-4-16- نتیجه گیری……………… 84

فصل چهارم: هویت متضاد، علت تنش در روابط ایران و ترکیه…………….. 86

4-1- مقدمه…………….. 87

4-2- بخش اول: هویت غرب مرکزگرای ترکیه…………….. 88

4-2-1- تنوع هویتی در ترکیه…………….. 88

4-2-2- اصول بنیادی کمالیسم در ترکیه…………….. 88

4-2-3- سکولاریسم و لائیسیزم در ترکیه…………….. 92

4-2-4- منافع ترکیه در چارچوب کمالیستی……………… 95

4-2-5- پیدایش هویت اسلامگرا در ترکیه……………. 96

4-2-6- اسلامگرایی با قرائت و شیوه عثمانی……………… 97

4-2-7- اسلامگرایی سکولار یا کمالیستی……………… 99

4-2-8- اسلامگرایی اربکان و حزب رفاه……………. 100

 

4-2-9- اسلامگرایی اردوغان و حزب عدالت و توسعه…………….. 101

4-2-10- غربگرایی کمالیستی در ترکیه…………….. 103

4-2-11- هویت اقتصاد سرمایه‌داری در ترکیه…………….. 105

4-2-12- ترکیه نماینده غرب در منطقه…………….. 106

4-2-13- فتح الله گولن، پدر اسلامگرایی غربی……………… 108

4-2-14- همگرایی ترکیه با غرب، ترکیه و پیمان ناتو…………….. 110

4-2-15- ترکیه همیشه پشت درهای اتحادیه اروپا……………. 112

4-2-16- پشت دروازه‌های تمدن غربی یا مسیحی……………… 113

4-2-17- دروازه‌های تمدن، انگاره مشترک محمدرضاشاه و اردوغان…… 114

4-2-18- همه تلاش‌های ترکیه ، همه وعده‌های اتحادیه اروپا …………….115

4-2-19- هزینه‌های ترکیه به جای اروپا و غرب………………. 117

4-2-20- هویت مرکزگرای ترکیه تابع امریکا و اتحادیه اروپا……………. 118

4-2-21- تنش سامانه‌های موشکی و سیاست خارجی مرکزگرای ترکیه……. 119

4-2-22- تنش زایی ترکیه، دوستان و دشمنان اتحادیه اروپا و امریکا………… 120

4-2-23- ترکیه در نقش عروسک یا مترسک رقصان غرب………………. 121

4-3- بخش دوم…………….. 122

4-3-1- هویت، منافع و راهبردهای ایران…………….. 122

4-3-2- هویت تمدنی ایران…………….. 123

4-3-3- هم پوشانی هویت ایرانی، اسلامی – شیعی……………… 124

4-3-4- فلسطین و اسرائیل، مرزبندی هویتی میان ایران و ترکیه…………….. 127

4-3-5- فرآیند تأثیرگذاری هویت غربگرای کارگزاران ترکیه…………….. 128

4-4- بخش سوم…………….. 135

4-4-1- تأثیر بیداری اسلامی (بهار عربی) بر روابط ایران و ترکیه…………… 135

4-4-1-1- تونس، ایستگاه اول بیداری اسلامی……………… 135

4-4-1-2- لیبی،همراهی ترکیه با غرب بر علیه یک کشور اسلامی……………… 136

4-4-1-3- بحرین، سکوت ترکیه به خاطر تمایلات مذهبی……………… 137

4-4-1-4- عربستان، سکوت و حمایت ترکیه از سرکوبی معترضین……………… 139

4-3-1-5- عراق، حمایت ترکیه از مخالفان دولت مقتدر شیعی……………… 140

یک مطلب دیگر :

4-3-1-6- مصر، برتری جویی همفکران و استادان اردوغان…………….. 141

4-3-1-7- سوریه، خاری در چشم اردوغان و سدی در برابر منافع غرب‌محور ترکیه…… 142

4-4-2- تقابل هویت ایران و ترکیه در تحولات جهان اسلام………………… 145

4-4-3- تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر بیداری اسلامی……………… 146

4-4-4- ترکیه و ترویج هویت غربی و سکولار با عنوان بهار عربی……….. 148

4-5- نتیجه گیری……………… 151

فصل پنجم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نهایی……………… 152

5-1- جمع بندی……………… 153

5-2- نتیجه گیری……………… 154

منابع و مآخذ:……………. 163

چکیده:

هدف از نگارش این تحقیق، پرداختن به روابط دو کشور ایران و ترکیه طی سال­های 2008 الی 2012 می‌باشد. طی این دوره زمانی، علیرغم حاکمیت دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه در ترکیه، روابط میان ایران و ترکیه دارای نوساناتی بوده و حتی با تنش­هایی نیز همراه بوده است .

در این تحقیق، سعی شده است علت تنش‌های موجود در روابط دو دولت اسلامگرای ایران و ترکیه با استفاده از رهیافتی نوین، بررسی گردد. اینکه چرا اسلامگرایان حزب عدالت و توسعه که از میراث داران حزب رفاه به رهبری نجم‌الدین اربکان بوده‌اند، علیرغم تثبیت جایگاه و قدرت خود در حاکمیت کشور ترکیه، نتوانسته‌اند در چارچوب یک رابطه دوستانه و همگرایانه با دولت اسلامی ایران حرکت کرده و روابط دوستانه خود با ایران را حفظ کنند.

دو کشور ایران و ترکیه، علیرغم همسایگی با­هم و داشتن علقه­ها و میراث مشترک فرهنگی، اجتماعی و دینی در طی تاریخ خود، به تقابل با هم مشغول بوده­اند که جنگ­های بزرگ و خسارت باری را در روابط دو جانبه خود داشته­اند.

اما از سال 2001 و بعد از آنکه اولین پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ترکیه حاصل گردید و بعد از پنج سال، مجدداً نخست­وزیری اسلامگرا به حکومت رسید، مردم و دولت ایران ضمن خوشحالی از این پیروزی اسلامگرایان ترکیه، از آنها حمایت نیز نمودند.

اما به مرور زمان و بعداز سال 2008 و به ویژه از سال 2010 به بعد، دوره ماه عسل روابط ایران و ترکیه به پایان رسیده و تنش میان دو کشور به اوج خود رسیده است. به نظر می­آید هویت و ماهیت سیاست­های دولت اردوغان طی چند سال اخیر دچار چرخشی 180 درجه­ای گردیده و به مرور زمان در حال نشان دادن ماهیت اصلی و درونی خود، یعنی هویت غربگرای ترکیه می­باشد، هویت واقعی ترکیه که موجب تنش با ایران شده است.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

با روی کارآمدن اولین دولت اسلامگرایان(حزب رفاه به رهبری نجم الدین اربکان[1]) در ترکیه در اواخر دهه 1990 ، شاهد گسترش همکاری­های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میان ایران و ترکیه بودیم که اوج این همکاری­ها را می توان در دولت اربکان مشاهده کرد، زمانی که موافقتنامه­های اقتصادی بزرگ و مهمی میان دو کشور امضا شده و دو کشور به نوعی روابط دوستانه دست یافته بودند.

علیرغم یک وقفه پنج ساله که با کودتای نرم ارتش بر علیه دولت اربکان در سال 1997 آغاز شده و به سقوط دولت اسلامگرا و زندانی شدن بسیاری از رهبران حزب رفاه و از جمله رجب طیب اردوغان[2] شهردار وقت استانبول، منجر شده و در نهایت انحلال حزب رفاه توسط دادگاه قانون اساسی در سال 1998، در انتخابات سال 2002 ترکیه که اسلامگریان مجدداً توانستند قدرت را به دست بگیرند، روابط ایران و ترکیه گسترش یافته و به بالاترین سطح خود در طی پنجاه سال اخیر رسید.

با این حال با عبور از دوره­ای از همکاری­های اقتصادی و سیاسی میان دو کشور، طی سال­های اخیر با وجود آنکه اسلامگرایان حزب عدالت و توسعه با اقتدار کامل در انتخابات سال­های 2007 و سپس 2011 به پیروزی رسیده و حتی پست ریاست جمهوری را نیز در اختیار خود گرفته­اند، تنش در روابط ایران و ترکیه به خصوص در مسایل سیاسی و منطقه‌ای، رو به افزایش بوده است، تنشی که منجر به عدم همگرایی دو کشور و بلکه تقابل و نبرد تاکتیکی آنها در سطح منطقه شده است .

چرا روابط دو دولت اسلامگرای ایران و ترکیه، به واگرایی و تقابل رسیده است؟

علت اصلی تقابل منافع دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه با ایران در چیست؟

آیا دین اسلام، احکام و دستورات اسلامی در صدر برنامه‌های حزب عدالت و توسعه و دولت منبعث آن قراردارد؟

2-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بررسی عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی ترکیه و به خصوص هویت غرب مرکز­گرای حاکم بر این کشور که طی سال­های اخیر موجب چرخش­های دوره­ای سیاست خارجی ترکیه در ارتباط با ایران گردیده و موجب بروز دوره­های پر­­تنش و پرنوسان در روابط دو کشور ایران و ترکیه شده است.

با توجه به اتکای منفعلانه دستگاه سیاست خارجی ایران در برهه­ای از سال­های مورد پژوهش(2012 – 2008) به ترکیه و اعتماد بیش از حد به دولت منبعث از حزب اسلامگرای عدالت و توسعه که سرانجام به واگرایی دو کشور در مسایل مختلف انجامید، نیاز به بررسی علل و ریشه­های این تغییر رویکرد دولت اسلامگرای ترکیه احساس می­شود، تا مشخص گردد که علت یا علل اصلی این تغییر رویکرد چیست و در آینده مجدداً در دام چنین سیاست­های ظاهری ترکیه یا دیگر کشورها گرفتار نشویم.

شفاف­سازی هویت حاکم بر دولت­های ترکیه(اسلامگرا یا سکولار) و استفاده از آن برای جلوگیری از بروز خطا و پیش داوری‌های نسنجیده در روابط خارجی ایران از دیگر ضرورت‌های این تحقیق می­باشند.

3-1- مرور ادبیات و پیشینه تحقیق

در زمینه موضوع اصلی این تحقیق یعنی هویت غرب مرکزگرای ترکیه، منابع علمی و تئوریک کافی وجود ندارد. پیرامون ترکیه و هویت آن، تحقیقات و کتاب­های انگشت شماری منتشر شده است که می‌توان گفت هیچکدام به موضوع اصلی این پژوهش نپرداخته­اند. در زمینه ماهیت سیاست خارجی ترکیه و به خصوص دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه، کتاب یا مقالات کافی در دسترس نیست و یا حداقل در ایران به رشته تحریر درنیامده و یا ترجمه نشده­اند. کتاب­های زیر در مورد موضوع تحقیق، مورد مطالعه قرار گرفته­اند:

2-3- مدیریت روستایی پس از انقلاب اسلامی.. 10

2-3-1- ایجاد استقلال مالی: 14

2-3-2- معرفی سیستم مدیریت مشارکتی: 14

2-3-3- تشویق اقتصاد مشترک: 14

2-3-4- هماهنگی ابعاد توسعۀ روستایی: 15

2-4- نقش شوراها در مدیریت روستایی.. 15

2-5- جایگاه مدیریت روستایی در برنامه های توسعه کشور. 17

2-6- دلایل تشکیل دهیاری ها 22

2-6-1- عوامل سیاسی.. 22

2-6-1-1- عوامل ساختاری سیاسی.. 22

2-6-1-1-1- تمرکزگرایی در تصمیم و اجرا 22

2-6-1-2- رابطه بهره کشی شهر از روستا در نتیجه تعامل سیاسی محلی.. 23

2-6-1-3- اولویت های توسعه. 23

2-7- عوامل مدیریتی.. 23

2-7-1- مدیریت تولید نابسامان. 23

2-7-2- ناکافی بودن افراد متخصص….. 24

2-7-3- نارسایی نظام کنترل. 24

2-7-4- مدیریت با ماهیت برونزا 24

2-8- عوامل دولتی.. 24

2-8-1- مسأله امنیت و نبود آن. 25

2-8-2- تداخل وظایف سازمان های دولتی و وزارتخانه ها در روستاها 25

2-8-3- عدم هماهنگی و تبعیض میان سازمان های محلی و مرکزی.. 25

2-8-4- کمبود ابزارها و سازوکارهای دولتی.. 26

2-8-5-حمایت ناکافی از افراد خلاق و نوآور از سوی دولت… 26

2-9- عوامل اجتماعی ـ فرهنگی و تاریخی.. 26

2-9-1- پیشینه و تجارب تاریخی روستاییان. 26

2-9-2- مقاومت در برابر تغییر و نوآوری.. 26

2-9-3- بی سوادی و نارسایی های آموزشی.. 26

2-9-4- جامعه مطرود و سرکوب شده روستایی.. 26

2-9-5- مهاجرت به شهرها 27

2-10- عوامل اقتصادی و نتایج ساختاری.. 27

2-10-1- عقب ماندگی اقتصادی روستایی.. 27

2-10-2- رواج خرده مالکی و تعدد اراضی کشاورزی با مساحت های کوچک… 28

2-10-3- نبود تنوع شغلی.. 28

2-10-4- تغییر کاربری روستاها 28

2-10-5- عوامل تکنولوژیکی.. 28

2-10-5-1- کمبود امکانات تکنولوژیک… 28

2-10-5-2- بهره دهی ناچیز کار. 28

2-10-6- روش های نامناسب بازاریابی.. 29

2-10-7- نارسایی کمّی و کیفی عملکرد تعاونی های روستایی.. 29

2-11- مدیریت روستایی و توسعه. 30

2-12-تحولات مدیریت روستایی.. 30

2-13-وظایف مدیریت در سازمآنهای محلی چیست؟. 31

2-14- مدیریت نوین روستایی.. 34

2-15-تحولات کالبدی روستاها 35

2-16-برنامه ریزی فضایی.. 37

2-17-دهیاری و تحولات اجتماعی ، اقتصادی ، کالبدی و زیست محیطی روستا 38

2-18- نقش دهیاریها در تغییرات کالبدی روستاها 40

2-19-پیشینه تحقیق.. 42

فصل سوم: روش های اجرای تحقیق.. 45

3-1-روش تحقیق و مراحل آن. 46

3-1-1-روش تحقیق : 46

3-1-2-مراحل تحقیق.. 46

3-1-2-1-مرحله جمع آوری اطلاعات… 46

3-1-2-2-سازمان دهی و طبقه بندی اطلاعات… 46

3-1-2-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : 46

3-2- جامعه آماری و حجم نمونه و متغییرهای تحقیق.. 47

3-3-ویژگیهای طبیعی.. 48

3-3-1- موقعیت جغرافیایی.. 48

3-3-2- توپوگرافی.. 52

3-3-3- خاک… 52

3-3-4- اقلیم. 54

3-3-5- منابع آب… 60

3-4- ویژگی های جمعیتی و اجتماعی.. 62

3-4-1-جمعیت و خانوار. 62

3-4-2- بعد خانوار. 63

3-4-3- رشد جمعیت… 64

3-4-4- ساختار سنی و جنسی.. 64

3-4-5-جمعیت فعال و غیرفعال. 65

3-4-6- سواد. 66

3-5- ویژگیهای اقتصادی.. 67

3-5-1- وضع اقتصادی لشت نشاء. 67

3-6- ویژگی های فضایی کالبدی.. 71

3-6-1- تیپ و شکل روستاها 71

3-6-2- توزیع سکونتگاهها بر حسب ارتفاع. 71

3-7- خدمات… 72

3-7-1- خدمات زیر بنایی.. 72

3-7-2- خدمات رو بنایی.. 73

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها 78

4-1- نقش دهیاریها در تحولات کالبدی روستاهای بخش لشت نشاء. 79

4-1-1- ویژگی های پرسنلی دهیار. 82

4-2- مشخصات فردی و عمومی پاسخ گویان. 84

4-2-1-ترکیب جنسی.. 84

4-2-3- تحصیلات… 85

4-2-4-شغل.. 86

4-2-5-محل تولد. 87

4-2-6- محل زندگی.. 88

4-2-7- رضایت مردم از دهیاری ها 88

 

4-2-8- مکاتبات و تعامل با سازمان ها و اداره های مرتبط با روستا و دهیاری های دیگر. 89

4-2-9- همکاری با نیروی انتظامی جهت برقراری نظم و امنیت در روستا 90

4-2-10- جلب مشارکت روستاییان در امر تهیه و اجرای پروژه های عمرانی روستا 91

4-2-11- همکاری و مشارکت مردم با شورا و دهیار. 91

4-3- سلامت اداری.. 92

4-3-1- نقش دهیار در تدوین سازو کار مناسب برای نظارت بر انضباط مالی.. 92

4-3-2- نقش دهیار در تدوین و سازو کار مناسب برای بهره برداری از تجهیزات و ماشین آلات… 93

4-3-3-میزان پیگیری دهیار از مسائل و مشکلات… 94

4-3-4- مسائل و مشکلات قابل بررسی توسط دهیار. 95

4-3-5-ایجاد اماکن و فضاهای ورزشی، فرهنگی و گردشگری.. 96

4-3-7-نقش دهیار در ساخت یا توسعه ی مجتمع های گردشگری.. 98

4-3-8- نقش دهیار در توسعه و ایجاد فضاهای ورزشی روستا 99

4-3-9- نقش دهیار در تاسیس یا توسعه ی کتابخانه و خرید کتاب… 100

4-4- دهیار و توسعه بخش اقتصادی روستا 101

4-4-1- موفقیت دهیاری در گسترش فعالیت کشاورزی روستا 101

4-4-2- میزان ارزیابی عملکرد دهیار در تشویق و ترغیب روستائیان به توسعه صنایع کارگاهی و روستایی.. 102

4-4-3- نقش دهیار در تغییر کاربری اراضی.. 103

4-4-4- نقش دهیار در افزایش فعالیتهای توریستی منطقه. 103

4-4-5- تاثیرگذاری مدیر روستا در گسترش فعالیتهای خدماتی روستا 104

4-5- تحولات کالبدی روستاها 106

4-5-1- بیشترین تغییر شکل ظاهری روستا در دهه اخیر. 106

4-5-2- تاثیر مدیریت روستا در تغییر الگوی ساخت مسکن و معماری روستا 107

4-6- هدایت و دفع آبهای سطحی.. 109

4-6-1- نقش دهیار در احداث شبکه های دفع آبهای سطحی.. 109

4-7- بهبود آمد و شد روستایی.. 110

4-7-1- نقش دهیار در اصلاح و توسعه شبکه معابر روستا 110

4-7-2- نقش دهیار در زیرسازی و جدول کشی معابر. 111

4-8- بهبود محیط روستایی.. 113

یک مطلب دیگر :

4-8-1- نقش دهیار در حفظ سلامت و بهداشت محیط روستا 113

4-8-2- نقش دهیار در نگهداری و توسعه ی فضای سبز روستایی.. 113

4-8-3- نقش دهیار در پاکیزگی محیط و منظر روستا 114

4-8-5- نقش دهیار در تهیه ی طرح هادی روستایی و پیگیری برای تهیه و اجرای طرح هادی در دوره ی تصدی دهیاری.. 116

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات… 118

5-1- بحث… 119

5-2- نتیجه گیری.. 120

5-3- پیشنهادها 124

منابع و مأخذ. 126

چکیده

مدیریت روستایی فرآیند چند جانبه ای است که شامل سه رکن ، مردم ، دولت و نهادهای عمومی است.در این فرآیند با مشارکت مردم و از طریق تشکیلات ، سازمان های روستایی و ،برنامه ها و طرح های توسعه روستایی تدوین و اجرا گردیده و تحت نظارت و ارزش یابی قرار می گیرد سازمان های محلی از جمله انواع سازمانها می باشند که براثرتحول در شیوه های مدیریتی مورد توجه قرارگرفته اند .و بر پایه مشارکت اصل اساسی بنا نهاده شده است حاکمیت مردم بر مردم و اساس سازمانهای محلی   بر اصل این نهادها است. این نهاد ها در سالهای اخیر توانسته اند نقش مهمی را در توسعه روستاها ایجاد نمایند در این تحقیق که به روش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است اهدافی که تحقیق حاضر دنبال می کند عبارتند از تعیین نقش دهیاران در تحولات کالبدی روستاهای بخش لشت نشاء می باشد.

نتایج نشان می دهد دهیاران روستایی در بخش لشت نشا توانسته اند با مدیریت بر روستاها تحولاتی را در آن ایجلد نمایند که از جمله میتوان به تغییرات کالبدی، بهداشت محیط، ایجاد فضاهای تفریحی و گردشگری اشاره نمود. بیشترین تغییراتی که دهیاری ها توانسته اند در روستاهای بخش لشت نشا ایجاد نمایند تحولات کالبدی می باشد . که می توان به مواردی مانند ساخت و سازهای جدید ، توسعه فعالیت های گردشگری ، ایجاد پارک های روستایی و ایجاد مسجد اشاره کرد .

واژگان کلیدی : روستا، مدیریت روستایی ، تحولات روستایی، بخش لشت نشاء،شهرستان رشت

مقدمه

روستا به عنوان اولین سکونتگاه دائمی انسان و محل فعالیتهای کشاورزی و دیگر کوشش های بهره وری از زمین علاوه بر تامین نیازهای روستائیان ، نیازهای شهر نشینان به مواد غذایی و مواد اولیه برخی صنایع شهری را نیز تامین می کند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی گرچه مدیریت روستایی معنای واقعی خود را بدست آورد و هادهای مختلف انقلاب برای آنکه روستاهای کشور را موهبت های فرهنگی، اجتماعی، اجتماعی، اقتصادی بهره مند شوند فعالیتهای زیادی را انجام دادند. در سالهای اخیر با تشکیل شورای اسلامی روستا و وجود دهیار در بعضی از روستاها مدیریت در روستا را هدفمند تر می کند. با وجود این مشکلات زیادی در نقش مدیریت محلی در روستا وجود دارد. که دهیار و شورای اسلامی وظایف محوله در ادراه روستا، بهتر نمودن مدیریت اوضاع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی را به عهده دارند. هدف اساسی شناخت نگرشهای گذشته و موجود مدیریت روستایی به ویژه با توجه به نقش آن در سالهای اخیر در مدیریت محلی روستایی است. چرا که با ساختار جدید در مدیریت روستایی می توان امیدوار بود که در آینده نه چندان دور شاهد پیشرفت روستاها از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… باشیم . در مطالعه حاضر نقش مدیریت محلی (دهیار) در توسعه روستاهای بخش خشکیبجار بررسی شد. مطالب این پایان نامه شامل:

فصل اول: بیان مسئله و ضروزت تحقیق، اهداف تحقیق، فرضیه های تحقیق، واژه ها و مفاهیم و محدودیتها می باشد.

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق می باشد که به تئوریها و نظریات پرداخته است.

فصل سوم روش اجرایی تحقیق می باشد که در آن به روش تحقیق و موقعیت جغرافیایی و مشخصات طبیعی است که شامل مشخصات اجتماعی- جمعیتی، مشخصات اقتصادی، مشخصات کالبدی و فضایی می باشد.

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق می باشد.

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری، پیشنهادات بررسی شد.

 فصل اول :کلیات تحقیق

 -1بیان مسأله

مدیریت روستا یی فر ایند چند جانبه ا ی است که شامل سه رکن ، مردم، دولت و نهادها ی عمومی است . در این فر ایند با مشارکت مردم و از طر یق تشکیلات، سازمانها ی روستا یی و، برنامه ها و طرح ها ی توسعه روستا یی تد,ین و اجرا گرد یده و تحت نظارت و ارزش یابی قرار می گیرد )رضوا نی، 1383: 211 )

سازمانهای محلی از جمله انواع سازمانها می باشند که بر اثرتحول در شیوه های مدیریتی مورد توجه قرار گرفته اند. و بر پایه مشارکت اصل اساسی بنا نهاده شده است حاکمیت مردم بر مردم و اساس سازمانهای محلی بر اصل این نهادها است. در فرایند نظریه های مربوط به نقش مردم و دولت در موضوع توسعه، تشکیل سازمانهای محلی توسط اجتماعات محلی مورد تاکید قرار گرفته است تا سازمانهای محلی نقش فعالی را در توسعه و اداره امور محلی برعهده گیرند. دهیاری یک نهاد عمومی است که به منظور اداره امور روستا تأسیس گردید در ابتدای تأسیس دهیاری ها ( سال 1382 تمامی روستاهای بالای 20 خانوار (با اولویت مراکز دهستانها، روستاهای دارای طرح هادی و بهسازی می توانستند به شرط پرداخت خودیاری اهالی روستا و تأیید استانداری، مجوز تأسیس دهیاری دریافت کنند . با اعلام این شرایط آسان برای صدور مجوز تأسیس دهیاری و نیز به دلیل اعطای اعتباراتی که از محل قانون تجمیع عوارض به دهیاری ها صورت می گرفت، تقاضای تأسیس دهیاری رو به فزونی نهاد . به نحوی که در کمتر از 1 سال و 3 ماه ، مجوز تأسیس بیش از12 هزار دهیاری از سوی وزارت کشور صادر گردید. (نعمتی و بدری ، 1386: 162)

بخش لشت نشاء یکی از بخشهای شهرستان رشت می باشد. مساحت این بخش 129.2کیلومتر مربع می باشد. این بخش دارای 3 دهستان به نامهای جیرهنده لشت نشاء، علی آباد زیباکنار و گفشه لشت نشاء و 46 روستا و یک نقطه شهری می باشد.

43 روستای بخش لشت نشاء دارای دهیاری می باشد با توجه به اینکه قبل و بعد از وجود دهیاری تغییرات زیادی ایجاد شده است در این تحقیق محقق در نظر دارد تا تغییرات ایجاد شده در روستاها را بررسی و نقش دهیار را در تحولات روستاهای منطقه ارزیابی نماید و به این سوال اساسی پاسخ دهد که مدیریت محلی تا چه حد در تحولات روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت نقش داشته است؟