1-1-5- بررسی قابلیت جذب انرژی و مقاومت خمشی صفحات مشبك كامپوزیتی.. 23

1-2- پلیمرها و كامپوزیت‌های خودترمیم‌شونده. 28

1-2-1- معرفی و تاریخچه مواد خودترمیم‌شونده 28

1-2-2- روند خودترمیمی در پلیمرها 31

1-2-2-1- طراحی مواد خود ترمیم شونده 31

1-2-2-2- انواع مكانیزم‌های خودترمیمی در پلیمرها 31

1-2-2-2-1- خودترمیمی ذاتی در پلیمرها 31

1-2-2-2-2- خودترمیمی غیرذاتی در پلیمرها 38

1-2-2-2-3- ارزیابی بازده خودترمیمی.. 43

1-2-3- مروری بر كامپوزیت‌های پلیمری خودترمیم‌شونده حاوی الیاف توخالی.. 44

1-2-4- كاربرد پلیمرها و كامپوزیت‌های خودترمیم‌شونده 54

1-2-4-1- پوشش‌های ضدخراش… 54

1-2-4-2- صنایع پزشکی.. 55

1-2-4-3- صنایع هوافضا 55

1-2-4-4- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.. 56

1-2-4-5- سایر كاربردها 56

1-3- اهداف اصلی از انجام پژوهش…. 57

 

فصل دوم: مواد، تجهیزات و روش‌های آزمایش…. 58

2-1- معرفی مواد. 59

2-1-1- رزین اپوكسی.. 59

2-1-2- الیاف و پارچه شیشه. 61

2-1-3- لوله‌های موئین شیشه‌ای.. 63

2-1-4- سیلیكون قالب‌گیری.. 65

2-2- تجهیزات آزمایش…. 66

2-2-1- تجهیزات مورد نیاز برای قالب‌گیری.. 66

2-2-2- تجهیزات مورد نیاز برای ساخت نمونه كامپوزیت مشبك… 68

2-2-3- نگهدارنده آزمون خمش سه‌نقطه‌ای.. 70

2-2-4- دستگاه آزمون خمش سه‌نقطه‌ای.. 73

یک مطلب دیگر :

2-2-5- سیستم اعمال فشار بر روی نمونه‌های كامپوزیتی مشبك… 74

2-3- روش انجام آزمایش…. 74

2-3-1- ساخت قالب سیلیكونی.. 76

2-3-2- روش ساخت نمونه‌های كامپوزیتی مشبك خودترمیم‌شونده 79

2-3-2-1- محاسبات مربوط به وزن و درصد حجمی مواد مورد نیاز برای ساخت نمونه. 79

2-3-2-2- برش الیاف و پارچه شیشه. 83

2-3-2-3- ساخت شبكه خودترمیم‌شونده 83

2-3-2-4- ساخت نمونه كامپوزیت‌مشبك (خودترمیم‌شونده و شاهد) 85

2-3-2-5- كدگذاری نمونه‌ها 89

2-3-3- تخریب نمونه‌های خودترمیم‌شونده 92

2-3-4- آزمون خمش سه‌نقطه‌ای.. 93

فصل سوم: نتایج و بحث… 94

3-1- نتایج آزمون خمش نمونه‌های كامپوزیت مشبك…. 95

3-1-1- نمونه‌های شاهد. 95

3-1-2- نمونه‌های خودترمیم‌شونده 108

3-1-2-1- تخریب نمونه‌های خودترمیم‌شونده 108

3-1-2-2- محاسبه بازده ترمیم و تعیین درصد حجمی بهینه مواد خودترمیم‌شونده 111

3-1-2-3- تعیین مدت‌زمان بهینه مورد نیاز برای ترمیم. 120

3-2- نتایج آزمون خمش نمونه‌های اپوكسی مشبك…. 121

3-2-1- نمونه‌های شاهد. 121

3-2-2- نمونه‌های خودترمیم‌شونده 125

3-2-2-1- تخریب نمونه‌های خودترمیم‌شونده 125

3-2-2-2- محاسبه بازده ترمیم و تعیین درصد حجمی بهینه مواد خودترمیم‌شونده 127

2-1-     مقدمه.. 12

2-2-      مفهوم نقاط کوانتومی.. 12

2-3-      عوامل کاهش بازده در سلولهی خورشیدی تک پیوند. 13

2-4-      رویکردهای متفاوت با بهره گرفتن از ویژگیهای نقاط کوانتومی در طراحیQDSSCs 13

2-4-1-تنظیم گاف انرژی در نقاط کوانتومی.. 14

2-4-2-اثر حاملهای داغ. 15

2-4-3-تولید چندین جفت الکترون-حفره (اکسایتون) 17

2-4-4-سلولهای خورشیدی با نوار میانی.. 18

2-5-     سلولهای خورشیدی بر پایهی نقاط کوانتومی (QDSSCs) 19

2-5-1-ساختار و اصول عملکرد سلول های خورشیدی بر پایهی نقاط کوانتومی.. 20

2-5-2-اجزای مختلف سلول خورشیدی بر پایه نقاط کوانتومی.. 21

2-5-2-1-الکترود آند…………………………. 21

2-5-2-2-نقاط کوانتومی به عنوان حساس کننده و جاذب نور 22

2-5-2-3-الکترولیت اکسایشی کاهشی پلی سولفید. 24

2-5-2-4-الکترود مقابل…………………….. 25

2-5-3-برهمکنشهای انتقال و عبور الکترون-حفره در سلول های خورشیدی بر پایه نقاط کوانتومی.. 26

2-6-      مقایسهی سلولهای خورشیدی حساس شده با رنگدانه و نقاط کوانتومی.. 28

2-6-1-تفاوتهای ساختاری  و زمان انتقال بار در DSSCs و SSSCs. 29

2-7-      مروری بر نقاط کوانتومی به کار برده شده در QDSSCs به عنوان حساس کننده 34

2-8-     مروری بر کاتدهای به کار برده شده در QDSSCs 37

2-9-     نتیجهگیری.. 38

فصل 3-  ساخت و  روش های مشخصه یابی سلول های حساس شده با نقاط کوانتومی.. 41

3-1-     مقدمه.. 41

3-2-     مواد و تجهیزات مورد نیاز 41

3-2-1-مواد اولیه  41

3-2-2-تجهیزات مورد استفاده در فرایند ساخت… 42

3-3-     ساختارکلی سلول های حساس شده با نقاط کوانتومی.. 43

3-3-1-آماده سازی فوتوآند. 44

3-3-1-1- شستشوی زیرلایه…….. 44

3-3-1-2-لایه نشانی خمیر نانوذرهای TiO₂  به روش دکتر بلید. 45

3-3-1-3-پخت حرارتی در کوره……….. 47

3-3-1-4-حساسسازی فوتوآند با نقاط کوانتومی کادمیوم سولفید به روش سیلار (SILAR) 47

3-3-1-5-ساخت نقاط کوانتومی CdSe  و حساسسازی آند به روش حمام شیمیایی(CBD) 49

3-3-2-آمادهسازی الکترود کاتد. 52

3-3-2-1-ساخت کاتد نوع اول از جنسCuS. 53

3-3-2-2-ساخت کاتد نوع دوم از جنس PbS. 53

3-3-2-3-ساخت کاتد نوع سوم از جنس مس سولفید/ سرب سولفید و سرب سولفید/مس سولفید. 54

3-3-2-4-ساخت کاتد با لایه نشانی پی در پی CuS/PbS…  به روش سیلار 54

3-3-3-ساخت الکترولیت پلی سولفید برای سلول های خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی.. 55

3-3-4- بستن سلول های QDSSCs. 55

3-4-     روش های مشخصه یابی فوتوولتایی سلول های خورشیدی نقطه کوانتومی.. 57

3-4-1-اندازه گیری منحنی های ولتاژ – جریان.. 57

3-4-1-1-اندازه گیری منحنی های ولتاژ-جریان در روشنایی.. 57

3-4-1-2-اندازه گیری بازدهی تبدیل انرژی خورشیدی به الکتریکی و فاکتور کارکرد سلول.. 57

3-4-1-3-اندازه گیری منحنی های ولتاژ-جریان در تاریکی.. 58

3-4-2-اندازه گیری افت ولتاژ سلول با زمان.. 58

3-4-3-طیف سنجی امپدانس الکتروشیمیایی (EIS) 60

فصل 4-  تحلیل و نتایج مشخصه یابی سلول های ساخته شده. 64

4-1-مقدمه. 64

4-2- آنالیز میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) نانو ذرات تیتانیوم اکسید. 64

4-3-طیف جذب و عبور آند ها 67

4-4- مشخصه یابی کاتد ها به روش SEM… 68

4-5- مشخصات فوتوولتایی سلول های ساخته شده بر پایه کاتدهای مختلف… 71

4-6- بررسی اثر افزایش تعداد سیکل های سیلار در ساخت کاتد های نانو کامپوزیتی.. 76

4-7-آنالیز امپدانس الکتروشیمیایی.. 79

4-7- بررسی گرافن به عنوان کاتد در QDSSCs 81

4-7-1-ساخت کاتد با پوشش گرافن و کامپوزیت آن با سرب سولفید. 81

4-7-2-بررسی مشخصه های فوتوولتایی سلول ها با کاتد گرافن / سرب سولفید. 82

4-7-3-ساختار ترکیبی گرافن با دیگر ساختار های نانو کامپوزیتی به عنوان کاتد. 83

یک مطلب دیگر :

4-8-مقایسه ی کاتد های نانوکامپوزیتی با کاتد های ترکیبی باگرافن.. 87

فصل 5-  نتیجهگیری و پیشنهادات… 93

5-1-     جمع بندی و نتیجهگیری.. 93

5-2-      پیشنهادات… 94

مقالات ارائه شده. 95

فهرست مراجع.. 96

پیشگفتار
در این تحقیق به ساخت و مشخصه یابی سلول های خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی پرداخته شده است. برای ساخت آند در این سلول ها معمولاً از نانوذرات تیتانیوم اکسید(TiO2) استفاده می شود که بر روی زیر لایههای شفاف و رسانای اکسید قلع آلاییده شده با فلوئور پوشش داده میشوند. در این جا جهت حساسسازی فوتوآندها از نقاط کوانتومی کادمیوم سولفید و کادمیوم سلنید استفاده میشود. تا به حال کاتدهای مختلفی برای این سلول ها به کار رفته است. در این پژوهش به بررسی کاتدهای مس سولفید و سرب سولفید و مقایسهی آنها پرداخته شده است و بعد از آن روشی جدید تحت عنوان روش لایه نشانی دورهای برای ساخت نانو کامپوزیت مس سولفید/سرب سولفید به عنوان کاتدی مؤثر در سلولهای خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی با بازدهی بالا معرفی شده است. در این روش کاتدها به روش پوشش پی در پی لایه های مس سولفید و سرب سولفید بر روی شیشههای FTO با روش جذب و واکنش پی در پی یونی (سیلار ) ساخته شدند. با استفاده از کاتد نانو کامپوزیتی مس سولفید/سرب سولفید بازدهی نسبتاً خوبی برای این سلولها به دست آمد که این بازدهی قابل قیاس با کاتد موثر و بهینه شده مس سولفید در سلولهای خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی میباشد.خواص فوتوولتایی این سلولها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسیها نشان داد که بازدهی این سلولها در مقایسه با کاتدهای مس سولفید و سرب سولفید به ترتیب بیش از2 و 3 برابر افزایش یافته است. پس از معرفی این روش به عنوان روشی نوین در ساخت کاتدهای نانو کامپوزیتی به بهینه کردن این کاتدها و بهینه کردن تعداد سیکلهای سیلار مس سولفید/سرب سولفید پرداخته شده است. در ادامه به منظور افزایش بازدهی و بهینه کردن عملکرد این سلول ها صفحات گرافن نیز به عنوان کاتد مورد استفاده قرار گرفت ،صفحات گرافنی به علت دارا بودن ساختار دو بعدی دارای سطح موثر بالا هستند. گرافن همچنین دارای رسانایی الکتریکی قابل مقایسه با فلزات میباشد. با توجه به سطح موثر مناسب و رسانایی قابل توجه، انتظار میرود کاتدهای متشکل از صفحات گرافنی، خواص کاتالیستی مناسبی در حضور الکترولیت مورد استفاده در سلول های خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی نشان دهند. بنابراین با توجه به مزایای ذکر شده برای گرافن؛ در این پژوهش به بررسی خواص فوتوولتائیک این سلول ها و تحلیل کارکرد گرافن به عنوان کاتد در این سلولها پرداخته شده است. همچنین نتایج مناسبی که از کاتدهای نانوکامپوزیتی مس سولفید/سرب سولفید در این تحقیق گرفته شده است، منجر به تلفیق این دو کاتد و ارائهی کاتدی ترکیبی از آنها شده است؛ که در اینجا به طور کامل به بررسی و مشخصه یابی خواص فوتوولتایی آنها پرداخته شده است.

مقدمه و سلولهای خورشیدی حساس شده با رنگدانه
مقدمه
کنترل گرمایش جهانی و جلوگیری از افزایش بیش از حد دمای کرهی زمین یکی از موضوعات چالش برانگیز قرن بیست و یکم میباشد. محدود کردن افزایش دمای کره زمین در حد 2 درجه سانتی گراد به نحوهی استفاده از سوختهای فسیلی بستگی دارد، زیرا گازهای ناشی از سوختهای فسیلی به خصوص گاز دی اکسید کربن (CO2) مانع از تبادل حرارتی جو زمین با خارج شده و گرما داخل جو محبوس میشود به همین دلیل این شرایط به فرآیند تولید گازهای گلخانهای شهرت یافته که افزایش آب و هوای زمین را در پی داشته است. بالا رفتن دمای کره زمین باعث بروز تغییر در آب و هوا میشود. بخش اعظم انتشار این گازها ناشی از استفادهی بیرویهی منابع انرژی فسیلی از جمله زغال سنگ، نفت و گاز توسط کشورهای توسعه یافته و صنعتی میباشد. این منابع اولیهی انرژی نه تنها باعث تغییرات آب وهوا بلکه سلامت انسان و اکوسیستم را نیز در معرض خطر قرار میدهد. از سوی دیگر منابع انرژی جهان محدود هستند و به طور یکنواختی توزیع نشدهاند. همهی اینها باعث میشود بشر به سمت منابع تجدید پذیر انرژی از جمله آب، باد، بیومس و انرژی خورشیدی سوق یابد.
در حالی که منابع انرژی در آینده میبایست ترکیبی از این منابع باشد، انرژی خورشیدی به تنهایی 10000 برابر مصرف روزانهی سیارهی ما را تأمین می کند. خورشید معادل 1024×3 ژول انرژی در سال به سیارهی ما میدهد، بنابراین با پوشش دادن تنها % 1/0 از سطح زمین با سلولهای خورشیدی با بازدهی % 10 نیاز فعلی بشر به انرژی تأمین می شود، اما استفادهی گسترده از این نوع انرژی نیازمند تکنولوژی برتر و تخمین صرفه اقتصادی میباشد.
البته انرژی خورشیدی با محدودیتهایی نیز رو به رو است از جمله غیر پیوسته بودن و پراکندگی این منبع؛ زیرا حرکت زمین موجب عدم تداوم نور خورشید در 24 ساعت شبانه روز میباشد، همچنین نقاط جغرافیایی مختلف به یک میزان از این انرژی بهره نمیبرند مثلاً در کشورهایی مانند فنلاند و سوئد که آفتابگیر نیستند، این انرژی غیر کاربردی میشود. علاوه بر این ذخیرهسازی و انتقال انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ مستلزم سرمایهگذاری وسیعتر میباشد.
بهرهبرداری از این انرژی نیازمند رسیدن به تکنولوژی و صنعت فوتوولتائیک که تولیدکنندهی انواع سلولهای فوتوولتائیک است، میباشد. این سلولها تبدیلکنندهی مستقیم انرژی خورشیدی به انرژی الکتریکی هستند. این سلولها به دلیل عدم نیاز به اجزای متحرک؛ هزینهی نگهداری پایینی دارند و به همین دلیل جهت کاربردهای بلند مدت مورد توجه قرار گرفتهاند.
امروزه صنعت از سلولهای نیمه هادی فوتولتائیک در محصولات مصرفی مانند: ساعتهای خورشیدی، ماشین حسابها، اسباببازیها و غیره یا مونتاژ شدهی این سلولها در ماژولهای خورشیدی استفاده میکند. سلولهای خورشیدی فوتوولتائیک بسته به نوع تکنولوژی به کار برده شده در ساختشان به سه نسل تقسیم میشوند:
نسل اول: رایجترین سلولهایی هستند که در مصارف صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار میگیرند و از ویفرهای سیلیکونی تک کریستالی و چند کریستالی ساخته میشوند که حدود % 85 از سهم بازار را به خود اختصاص دادهاند. خلوص بالای کریستال های سیلیکون مورد نیاز و همچنین دمای بالا هنگام ساخت و مقادیر زیاد ماده مورد نیاز جهت ساخت این سلولها پارامترهای تعیین کننده در تخمین هزینهی این سلولها هستند. بازده این سلولها به شدت به زاویهی تابش نور فرودی وابسته است بنابراین در تولیدات تجاری علاوه بر بازده، هزینه نصب و نگهداری پنلها هم مهم است و همهی عوامل باید با هم بهینه شوند. هم اکنون شرکتهای تجاری در راستای کاهش هزینه تمام شده به کمتر از 1 دلار به ازای هر وات و تولید پنلهای سبکتر و انعطافپذیرتر حرکت می کنند.
نسل دوم: به علت هزینهی ساخت بالا، ویفرهای سیلیکونی به سرعت با سلولهای نسل دوم جایگزین شدند. این سلولها بر اساس تکنولوژی فیلمهای لایه نازک میباشند که بر پایهی سیلیکون آمورف، کادمیوم تلوراید (CdTe) ،مس ایندیم سلنید(CIS) و مس ایندیم گالیم سلنید(CIGS) ساخته میشوند که معمولاً بین یک زیر لایهی شفاف رسانا و الکترود کاتد پوشش داده میشوند. این سلولها % 15 بازار تجاری را شامل میشود.
حد ترمودینامیکی بازدهی تبدیل نور به الکتریسیته برای سلولهای فوتوولتائیک با تک پیوند p-n (نسل اول و دوم) تحت تابش استاندارد AM1.5 G برابر % 9/32 میباشد. که این حد ، حد شاکلی کوئیزر نامیده میشود که از این واقعیت سرچشمه میگیرد که فوتونهایی با انرژی کمتر از شکاف انرژی جذب نمیشوند و فوتونهایی با انرژی بالاتر از شکاف انرژی، انرژی اضافه (Ephoton-Egap) را به صورت گرما ساطع میکنند.
نسل سوم : سلولهای خورشیدی نسل سوم با هدف افزایش بازدهی بالاتر از حد شکلی-کوئیزر به موازات پیشرفتهای لایه نازک مورد توجه قرار گرفتند. به این منظور از مفاهیم و رویکردهای علمی از جمله: سلولهای چند پیوندی، مبدلهای اپتیکی، تولید چندین حامل بار توسط اثر یونیزاسیون و وارد کردن ناخالصی در ساختار استفاده کردند. بازدهی بالاتر از % 40 برای سلولهای چند پیوندی با استفاده از متمرکز کردن نور خورشید گزارش شده است.
سلول های خورشیدی رنگدانهای (DSSCs) و سلولهای خورشیدی حساس شده با نقاط کوانتومی (QDSSCs) و همچنین سلولهای پلیمری جزء سلولهای نسل سوم هستند که در ادامه به تفسیر آنها می پردازیم.

1-1-2-خصوصیات فیزیکی ایمین­ها ………………………………………..4

1-1-3-روش­های تهیه ایمین­ها ……………………………………………………..4

1-1 -3-1-سنتز ایمین­ها با استفاده از الدهید­ها یا کتون­ها با آمین­ها ……………………………5

1-1-3-2-سنتز ایمین­ها با استفاده از ترکیبات آلی­فلزی ……………………………….7

1-1-3-2-1-واکنش نیتریل­ها با معرف گرینیارد ………………………………………….7

1-1-3-2-2-واکنش C-کلرو-N-بنزیلیدن آنیلین­ها با معرف گرینیارد ………………………………………8

1-1-3-2-3-واکنش اکسیم ها با معرف گرینیارد …………………………………………..8

1-1-3-3-سنتز ایمین ها از طریق هیدروژن­زدایی از آمین ها …………………………………………9

1-1-3-4-سنتز ایمین­ها با استفاده از واکنش بین فنول­ها یا فنول­اتر­ها و نیتریل­ها …………………………9

1-1-3-5-سنتز ایمین­ها با استفاده از واکنش­های کاهشی ………………………………………10

1-1-3-5-1-سنتز ایمین­ها از کاهش اکسیم­ها ………………………………………………..10

1-1-3-5-2-سنتز ایمین­ها از کاهش نیتریل­ها ………………………………………………..10

1-1-3-6-سنتز ایمین از طریق واکنش آمید­های فلزی با کتون­های آروماتیک …………………………………..11

1-1-3-7-سنتز ایمین­ها با استفاده از واکنش کتال­ها و آمین­های نوع اول ……………………………11

1-1-3-8-سنتز C- سیانو ایمین­ها با استفاده از نیترون­ها ………………………………………………..11

1-1-3-9-سنتز ایمین­ها با استفاده از ایزوسیانات و الدهید ……………………………………………………12

1-1-3-10-سنتز ایمین­ها با استفاده از ایلید­های فسفر و نیتروسو بنزن ………………………….12

1-1-4-واکنش­های ایمین­ها ……………………………………………………………13

1-1-4-1 واکنش های افزایشی ایمین ها …………………………………………………13

1-1-4-1-1 افزایش هسته دوستی آب به ایمین­ها ………………………………………………..13

1-1-4-1-2- افزایش هیدروژن به ایمین­ها ………………………………………………13

1-1-4-1-3- افزایش هسته دوستی آمین­های نوع اول به ایمین­ها …………………..15

1-1-4-1-4- افزایش هسته دوستی ترکیبات دارای هیدروژن فعال …………………………15

1-1-4-1-5- واکنش افزایش الکترون دوستی هالوژن­ها به ایمین­ها ……………………………15

1-1-4-1-6- واکنش افزایش گروه­های آلکیل به ایمین­ها …………………………………….16

1-1-4-2- واکنش های تشکیل حلقه ……………………….17

1-1-4-2-1- واکنش تشکیل حلقه تیازولیدون ……………………….17

1-1-4-2-2- واکنش تشکیل حلقه بتا لاکتام ……………………………………17

1-1-4-2-3- واکنش تشکیل حلقه دی­آزیریدین ………………………………….18

1-1-4-2-4- واکنش تشکیل حلقه آزیریدین ……………………………………18

1-1-4-2-5- واکنش­های حلقه­سازی به صورت درون مولکولی ………………………..18

1-1-4-2-6- تشکیل حلقه با واکنش دیلز-آلدر ……………………………………………19

1-1-4-3- واکنش سه جزئی ایمین­ها با استر­های استیلنی و الدهید­ها ……………………………..20

1-2- تعیین خواص ضد باکتریایی ………………………………………………….21

1-2-1- باکتری­های گرم مثبت و گرم منفی ………………………………………………….22

1-2-1-1- باکتری استافیلوکوکوس اورئوس ……………………………………………………..22

1-2-1-2- باکتری باسیلوس سوبتیلیس ……………………………………………23

1-2-1-3- باکتری اشرشیاکلای ………………………………………………………………….23

1-2-1-4- باکتری سودوموناس آئروژینوزا …………………………………………..23

1-3- هدف از تحقیق …………………………………………….24

فصل دوم : بخش تجربی

2-1- بخش تجربی ……………………………………..26

2-1-1- مواد و حلال های مورد استفاده ……………………………………….26

2-1-2-دستگاه ها و لوازم مورد استفاده ………………………………………..27

2-1-3- روش خشک کردن حلال دی کلرو متان ………………………………………………28

2-2- سنتز مشتقات  N-سینامیلیدن آنیلین (a-i1) ………………………………………………….28

2-2-1- روش کار سنتز مشتقات N-سینامیلیدن آنیلین (a-i1) ……………………………….28

2-2-2- خواص فیزیکی N-سینامیلیدن آنیلین (a1) ………………………………………………29

2-2-3- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 4 – برمو آنیلین (b1) ………………………..29

2-2-4- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 4 – کلرو آنیلین (c1) ………………………………………..30

2-2-5- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 4 – متیل آنیلین (d1) …………………………………….30

2-2-6- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 3 – کلرو آنیلین (e1) ……………………………31

2-2-7- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 3 – متیل آنیلین (f1) ……………………………………….31

2-2-8- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – …………..32

2-2-9- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 2 – متیل آنیلین (h1) ……………………………………..32

2-2-10- خواص فیزیکی  N– سینامیلیدن – 2 – متوکسی آنیلین (i1) ……………………………………….33

2-3- واکنش سه جزیی مشتقات N– سینامیلیدن آنیلین با دی متیل استیلن دی کربوکسیلات و N’,N-دی فنیل پارابانیک اسید ..33

2-3-1- روش کار عمومی واکنش سه جزیی مشتقات N-سینامیلیدن آنیلین با دی متیل استیلن دی کربوکسیلات و N’,N-دی فنیل پارابانیک اسید .35

2-3-2- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-2،4-دی­اکسو-1،3،8-تری فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](a4) و II(a4)[.35

2-3-3- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(4-برمو­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](b4) و II(b4)[ ……………………………………37

2-3-4- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(4-کلرو­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](c4) و II(c4)[ …………………………………….39

2-3-5- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(4-متیل­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](d4) و II(d4)[ ……………………………………41

2-3-6- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(3-کلرو­­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](e4) و II(e4)[ …………………………………….43

2-3-7- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(3-متیل­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](f4) و II(f4)[ ……………………………………..45

2-3-8- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(2-برمو­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](g4) و II(g4)[ ……………………………………47

2-3-9- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(2-متیل­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](h4) و II(h4)[ ……………………………………49

2-3-10- خواص فیزیکی و مشخصات طیفی دی­متیل-8-(2-متوکسی­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](i4) و II(i4)[ ………………………………………51

2-4- بررسی خواص ضد باکتریایی ……..53

2-4-1- باکتری­های مورد استفاده …….53

2-4-2- روش کار …………………..53

فصل سوم: بخش بحث و نتیجه گیری

3-1- بررسی واکنش دو جزیی مشتقات آنیلین و سینامالدهید ………..56

3-2- بررسی واکنش­های چندجزیی مشتقات N-سینامیلیدن آنیلین­ها و دی­استر استیلنی  در مجاورت N’,N – دی فنیل پارابانیک اسید …………57

3-2-1- بررسی واکنش سه جزیی مشتقات N-سینامیلیدن آنیلین، دی­متیل استیلن دی­کربوکسیلات و N’,N-دی­فنیل پارابانیک اسید ..57

3-2-2-مکانیسم پیشنهادی واکنش سه جزیی مشتقات N-سینامیلیدن آنیلین­ها، دی­متیل استیلن دی­کربوکسیلات و N’,N-دی­فنیل پارابانیک اسید ….58

3-3- بحث و بررسی طیف ترکیبات سنتز شده …….60

3-3-1- بررسی طیف دی­متیل-2،4-دی­اکسو-1،3،8-تری فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](a4) و II(a4)[ 60

یک مطلب دیگر :

3-3-2- بررسی طیف دی­متیل-8-(4-برمو­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](b4) و II(b4)[ ………………………………………………………………………………….66

3-3-3- بررسی طیف دی­متیل-8-(4-کلرو­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](c4) و II(c4)[ ……………………………………………………………………………72

3-3-4- بررسی طیف دی­متیل-8-(3-متیل­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](f4) و II(f4)[ …………………………………………………………………………….79

3-3-5- بررسی طیف دی­متیل-8-(2-متوکسی­فنیل)-2،4-دی­اکسو-1،3-دی­فنیل-7-](E)-2-فنیل­وینیل[-6-اکسا-1،3،8-تری­آزا-اسپیرو[4.5]دک-9-ان-9،10-دی­کربوکسیلات  I](i4) و II(i4)[ ……………………………………………………………………………..85

3-4- بررسی خاصیت ضد باکتریایی ترکیبات (e1)، b)II4)، e)I4) و e)II4) ……………………………………………………………………..91

3-5- نتیجه ­گیری ……….92

3-6- پیشنهادات ……93

طیف­ها………………………….     …..94

– ایمین

ایمین­ها ترکیباتی با پیوند دوگانه کربن نیتروژن هستند که استخلاف­های متصل به این پیوند دوگانه، شامل گروه­های آلکیل، آریل و یا هیدروژن می­باشند] 1 [.

ایمین­ها دارای ساختار کلی زیر می­باشند:

1-1-1-  انواع ایمین­ها

ایمین­ها بر اساس نوع استخلاف­های متصل به آنها (R, R’, R”) به گروه­های الدیمین[1]، کتیمین[2]، آنیل[3] و شیف باز[4] دسته بندی می شوند:

1-1-1-1-الدیمین

الدیمین­ها ترکیباتی هستند که در آنها R آلکیل یا آریل و R’ هیدروژن باشد. مثالی از الدیمین:

1-1-1-2-کتیمین

کتیمین­ها ترکیباتی هستند که در آنها R و R’ هر دو آلکیل یا آریل باشد. مثالی از کتیمین:

یکی از کاربرد­های الدیمین­ها و کتیمین­ها استفاده آنها به عنوان رقیق كننده­های فعال جدید است. رقیق كننده­های فعال تركیباتی هستند كه در واكنش­هایی ازجمله  سخت شدن لاك­ها  شركت كرده و  پس از سخت شدن به عنوان بخشی از مواد غیر فرار در لایه سخت شده باقی می­مانند.

1-1-1-3-آنیل

آنیل­ها ترکیباتی هستند که در آنها R و R’ آلیفاتیک، آروماتیک و یا هیدروژن باشد و R” فنیل یا مشتقات فنیلی باشد. مثالی از آنیل:

1-1-1-4-شیف باز

شیف باز­ها ترکیباتی هستند که در آنها R آریل ، R’ هیدروژن و R” آریل یا آلکیل باشد. مثالی از شیف باز:

از ترکیبات شیف باز به عنوان لیگند استفاده می­شود. برای کمپلکس­های سنتز شده با لیگاند­های شیف باز، خواص مغناطیسی، کاتالیزگری، دارویی و فلوئورسانی گزارش شده است[2-9].

1-1-2- خصوصیات فیزیکی ایمین­ها

ایمین­ها بر اساس نوع استخلاف متصل به پیوند دوگانه کربن نیتروژن هم به حالت فیزیکی مایع و هم جامد یا کریستال یافت می­شوند. در مواردی که استخلاف متصل به نیتروژن ایمین از نوع آریل می­باشد، ایمین مورد نظر در حالت جامد و زمانی که این استخلاف از نوع آلکیل باشد معمولا ایمین به حالت مایع وجود دارد.

1-1-3- روش­های تهیه ایمین­ها

ایمین­ها را با روش­های مختلفی می­توان ساخت که در ادامه به برخی از این روش­ها اشاره می­شود:

1-1 -3-1- سنتز ایمین­ها با استفاده از الدهید­ها یا کتون­ها با آمین­ها

رایج­ترین روش تهیه ایمین­ها واکنش الدهید­ها یا کتون­ها با آمین­ها می باشد. این واکنش اولین بار توسط دانشمند آلمانی به­نام هوگو شیف[5] در سال 1864 انجام شد (شمای 1-1 ) [16].

شمای 1-1: سنتز ایمین­ها با استفاده از الدهید­ها یا کتون­ها و آمین­های نوع اول

مکانیسم واکنش به این صورت می­باشد که ابتدا آمین نوع اول به الدهید یا کتون اضافه می شود و حد واسط کربینول[6] I را به­وجود می آورد سپس با از دست دادن آب ایمین مربوطه حاصل می­شود. در این واکنش از کاتالیزور اسیدی استفاده می­شود که مکانیسم تهیه ایمین در مجاورت کاتالیزور اسیدی در شمای 1-2 آورده شده است:

شمای 1-2: مکانیسم تشکیل ایمین­ها

برای مثال از واکنش استو­فنون با اتیل­آمین، کتیمین مربوطه حاصل می­شود (شمای 1-3 )[17].

شمای 1-3: واکنش تهیه کتیمین

از واکنش بین بنزالدهید و متیل آمین، الدیمین مربوطه به­دست آمده است (شمای 1-4 )[18].

شمای 1-4: واکنش تهیه الدیمین

همچنین از واکنش بین بنزالدهید و آنیلین، فراورده آنیل حاصل شده است (شمای 1-5 )[19].

شمای 1-5: واکنش تهیه آنیل

واکنش­های تهیه شیف باز در بیو­شیمی اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال ترکیب PLP که از مشتقات الدهیدی ویتامین B₆ می باشد از طریق گروه الدهیدی خود می تواند به گروه آمینو در آنزیم­ها متصل شود و شیف باز تشکیل دهد. در ادامه این شیف باز، از آنزیم به نیتروژن آمینواسیدها منتقل می­شود (شمای 1-6 )[20].

شمای 1-6: استفاده از واکنش­های شیف باز در بیو­شیمی

1-1-3-2-سنتز ایمین­ها با استفاده از ترکیبات آلی­فلزی

1-1-3-2-1- واکنش نیتریل­ها با معرف گرینیارد

در این واکنش یک آریل یا آلکیل گرینیارد به آریل سیانید اضافه می­شود که ابتدا یک حد واسط آلی­فلزی به­وجود می­آید سپس با هیدرولیز کنترل شده این حدواسط، کتیمین با بازده 70% حاصل می­شود.

هیدرولیز شدید این حد­واسط در نهایت به کتون منجر می­شود بنابراین در مرحله آخر از آمونیاک استفاده می­شود (شمای 1-7)[21].

شمای 1-7: تهیه ایمین­ها از نیتریل­ها و معرف گرینیارد

1-1-3-2-2- واکنش C-کلرو-N-بنزیلیدن آنیلین­ها با معرف گرینیارد

در C-کلرو-N-بنزیلیدن آنیلین­ها، اتم کلر می­تواند با گروه­های آلکیل یا آریل معرف گرینیارد با بازده بسیار خوبی جایگزین شود و ایمین مربوطه حاصل شود (شمای 1-8 ).

شمای 1-8: تهیه ایمین ها از C-کلرو-N-بنزیلیدن آنیلین­ها و معرف گرینیارد

1-1-3-2-3- واکنش اکسیم ها با معرف گرینیارد

اکسیم­های تهیه شده از الدهید­های آروماتیک با معرف گرینیارد واکنش می­دهند که محصول عمده این واکنش بنزیل آمین است و محصول جانبی واکنش، یک کتیمین می باشد (شمای 1-9)[24].

شمای 1-9- تهیه ایمین ها از اکسیم ها و معرف گرینیارد

1-1-3-3- سنتز ایمین ها از طریق هیدروژن­زدایی از آمین ها

واکنش هیدروژن زدایی از آمین ها اولین بار توسط ریتر[7] انجام شد. برای مثال ایزوبورنیل آنیلین با سولفور در دمای 220 درجه سانتی­گراد هیدروژن­زدایی می­شود و آنیل مربوطه با بازده 89% حاصل می­شود (شمای 1-10)[25].

شمای 1-10: تهیه ایمین­ها از طریق هیدروژن­زدایی از آمین­ها

1-1-3-4- سنتز ایمین­ها با استفاده از واکنش بین فنول­ها یا فنول­اتر­ها و نیتریل­ها

فنول­ها و اتر­های آنها با آریل یا آلکیل سیانید­ها در اتر و در مجاورت کاتالیزور هیدروژن کلراید واکنش می­دهد و کتیمین با بازده بالا تولید می­شود (شمای 1-11) .

شمای 1-11: تهیه ایمین­ها از فنول­ها یا فنول اتر­ها و نیتریل­ها

1-1-3-5- سنتز ایمین­ها با استفاده از واکنش­های کاهشی

 1-1-3-5-1- سنتز ایمین­ها از کاهش اکسیم­ها

اکسیم­های آلیفاتیک در واکنش با هیدروژن در مجاورت کاتالیزور نیکل و تحت فشارکاهش می­یابد و کتیمین مربوطه با بازده 30% حاصل می­شود (شمای 1-12) [29].

شمای 1-12: سنتز ایمین­ها با کاهش اکسیم­ها

1-1-3-5-2- سنتز ایمین­ها از کاهش نیتریل­ها

2-3. سیّد جمال الدّین و حوزه ی نجف………………………………. 22

2-4. سفرهای سیّد جمال الدّین و سرانجام او………………………………. 23

فصل سوم: اتّهامات وارده بر سیّد جمال الدّین اسد آبادی

3-1. ملیّت سیّد جمال الدّین……………………………….39

3-2. دین و مذهب سیّد جمال الدّین………………………………. 42

.1-2-3الحاد و بی دینی………………………………. 43

.2-2-3بابیت……………………………….46

3-3- سیّد جمال و فراماسونری………………………………… 48

3-4- سیّد جمال عامل انگلیس……………………………….50

فصل چهارم: شرایط و گفتمان ها در آستانه ی انقلاب مشروطه

4-1. مقدّمه……………………………….54

4-2. اوضاع ایران در آستانه ی انقلاب مشروطه……………………………….56

4-2-1. شرایط بین المللی………………………………. 56

4-2-2. شرایط فرهنگی-اجتماعی………………………………… 58

4-2-3. شرایط سیاسی……………………………….59

4-2-4. شرایط اقتصادی………………………………. 61

4-3. گفتمان های رایج در آستانه ی انقلاب مشروطه……………………………… 62

4-3-1. گفتمان ملّی گرایان ( روشنفکران متجدّد و غرب گرا ) ……………………63

4-3-2. گفتمان دینی………………………………. 64

4-3-2-1. مشروطه خواه ……………………………….64

4-3-2-2. مشروطه ی مشروعه خواه……………………………….65

4-3-3. گفتمان اصلاحی سیّد جمال الدّین اسد آبادی ………………………………. 66

فصل پنجم: سیّد جمال الدّین و انقلاب مشروطه

5-1- مقدّمه……………………………….72

5 -2- سیّد جمال الدّین و مشروطه ………………………………. 73

5  -3 : ابعاد مختلف اندیشه های سیّد جمال الدّین اسد آبادی …………………….82

5-3-1- بعد فردی………………………………… 83

5-3-2 : بعد فرهنگی و اجتماعی………………………………… 85

5-3-3 : بعد دینی………………………………… 89

عوامل انحطاط و عقب ماندگی………………………………. 90

5 -3-4. بعد سیاسی………………………………… 94

الف) رابطه دین و سیاست……………………………….97

ب. مبارزه با استبداد داخلی………………………………. 98

ج: مبارزه با استعمار……………………………….100

5-4.مقایسه اندیشه های سیّد جمال الدّین اسد آبادی با دیگراصلاح طلبان هم عصراو………103

الف. از جهت شیوه برخورد با فرهنگ و تمدّن غرب………………..104

ب . از جهت چگونگی پذیرش علوم و فنون ( نوگرایی و اصلاح )…………………..105

ج. ازجهت چگونگی برخورد با استعمار سیاسی غرب ……………………………….107

د . از جهت نوع رابطه دین با سیاست……………………………….108

یک مطلب دیگر :

5 -5. سیر انتقال اندیشه های سیّد جمال الدّین……………………………….109

5-5-1 : قلم ( مکتوبات )………………………………. 110

5-5-2. زبان ( سخنرانی ها و گفتارهای تاریخی )……………………………… 115

5-6:تأثیر اندیشه های سیّد جمال الدّین برتوده های مردم و سران مشروطه…………116

5-6-1. سیّد جمال و توده های مردم……………………………….117

5-6-2. سیّد جمال الدّین و روشنفکران و سیاسیون……………………………….119

5-6-3. سیّد جمال الدّین و علما ( روحانیون )……………………………….125

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………… 135

پیشنهادات………………………………. 137

محدودیت ها………………………………. 137

منابع……………………………….. 138

چکیده:

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیّد جمال الدّین اسدآبادی در تحول گفتمان سیاسی شیعه در آستانه ی انقلاب مشروطه ی ایران است. با توجه به این که سیّد جمال ده سال پیش از مشروطه در گذشته است ،در این تحقیق تلاش شده با استفاده از روش های اسنادی و کتابخانه ای به بررسی کتب ،رسائل ،مقالات ،اسناد، گفته ها و خاطرات نزدیکان و هم عصران سید جمال پرداخته شود.

یافته های این پژوهش مشخص می کند در آستانه مشروطه گفتمان های متفاوت وگاه متضادی همچون گفتمان های دینی، که خود به دو دسته ی مشروطه خواه و مشروعه خواه  تقسیم می شود وگفتمان غربگرا رایج بوده است؛که به دلیل عدم انطباق و سازگاری با شرایط موجود و ناتوانی در انعکاس شرایط واقعی جامعه،نتوانسته عاملی مهم و اساسی در ایجاد انقلاب مشروطه باشد؛این درحالی است که افکار و اندیشه های سید جمال،که در قالب نامه،مقاله و سخنرانی منتشر می شده است؛ از یک سو نوعی گفتمان خاص را بوجود آورده، که ما آن را (گفتمان اصلاحی سید جمال) نامیده ایم؛و از دیگر سو گفتمان مذکور بیشترین تأثیر بر روند شکل گیری انقلاب مشروطه داشته است.در گفتمان اصلاحی سید جمال به دلیل شناخت همه جانبه ی او از دنیای متمدن(غرب)و تحولات ناشی از مدرنیته و همچنین درک شرایط متفاوت حاکم بر جامعه ی ایران، نقایص موجود در گفتمان های دیگر به چشم نمی خورد و به خوبی توانایی انعکاس شرایط و مشکلات جامعه ی ایران را دارا بود؛ به همین دلیل این گفتمان توانست بیشترین تأثیر را در جهت دهی فکریِ گروه ها و اقشار مختلفی همچون علما، سیاسیون و توده ی مردم داشته باشد و در نهایت به مثابه ی دستاویزی در بحران های سیاسی و فکری آستانه مشروطه خود نمایی کرد که نتیجه تمسک به آن پیروزی انقلاب مشروطه بود.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

سیّد جمال الدّین مصلحی بزرگ دنیای اسلام که هر چند بیش از یک  قرن از در گذشت او می گذرد ولی همچنان تفکر و راه و روش او الهام بخش بسیاری از شخصیت ها، متفکران و روشن فکران مسلمان است. و دنیای عرب و همه مصلحان شیعی ایرانی تحت تاثیر مستقیم و یا غیرمستقیم سیّد جمال بوده اند.^[1]

جنبش هایی نظیر اعرابی پاشا و اخوان المسلمین در مصر، مهدی سودانی و دکتر حسن   الترابی در سودان و جنبش های مشروطیت در عثمانی و مصر و ایران همگی ریشه در نهضت فکری_ سیاسی سیّد جمال داشته اند.^[2]

از دلایل عمده ی وسعت این تاثیر گذاری می توان به عوامل زیر اشاره کرد :

الف) حرکت سیّد جمال در سطحی فراتر از مذهب و ملّیت خاص و به طور عام در سطح جهان اسلام بود، چرا که  او همه ی کشور های اسلامی را وطن خود می دانست.

ب)سیّد جمال،جهانی،عام وانسانی می اندیشید ومتعّهد به ارزش های والای انسانی بود.

ج) سیّد جمال نه غرب ستیز بود و نه غرب گرا، بدین معنی که نه مانند سنّت گرایان به گونه ای احساسی و سطحی به رد  مطلق  غرب می پردازد و نه مانند متجدّدان غرب گرا
کور کورانه و به طور مطلق غرب را پذیرفته بود، او قائل به تمیز و تفکیک جنبه های مثبت و منفی تمدّن  جدید  بود. سیّد جمال با روی کردی انتقادی به سنّت و مدرنیته خواهان ترکیب و تلفیق جنبه های منطقی، عقلایی، انسانی و مفید هر دو از موضع دینی و تفکر دینی بود.^[3]

بزرگانی چون دکتر شریعتی درباره ی او چنین می گویند: (( در عصری که استعمار غرب در اوج سلطنت جهانی و شرق در حضیض خواب خرگوشی آن هم در جامعه های اسلامی، که  بر سر هر کشوری آدمک هایی از قبیل ناصر الدّین شاه حکومت  می کرد فریادی از حلقوم تنهایش بر می آورد. و  هم چون صور اصرافیل و ملّت های مسلمان کفن  بر خویش می درند و از قبرستان سکوت و رکود بر می شورند)).^[4]

افکار سیّد جمال در شرایطی که جهان اسلام در عقب ماندگی ذهنی و انحطاط فکری و اجتماعی و …  در خواب غفلت عمیقی به سر می بردند و دنیای غرب گام در مسیر  پیشرفت گذاشته و از دنیای شرق در جهت استعمار و  بردگی استفاده می کردند، ماهیت ضد استعماری دارد.

مقدمه…………………………………………………………………………………… 18

3-1-بحث های نظری درباره مساله قومیت و ناسیونالیسم قومی……………….. 18

3-1-1-قومیت پدیده ای کهن یا ابزاری………………………………………… 18

3-2-چگونگی سیاسی شدن قومیت……………………………………………. 19

3-3-عوامل شکل گیری ناسیونالیسم قومی……………………………………. 20

3-4-جایگاه اقوام در ساختار اجتماعی –فضایی ملت ایران………………………. 21

3-5-جایگاه امنیت در ساختار فضایی جغرافیایی ملت………………………….. 23

3-5-1-امنیت ، امنیت ملی…………………………………………………………. 23

3-5-2-امنیت ملی و مولفه های آن……………………………………………… 24

3-6-تهدید اقوام علیه امنیت کشور………………………………………………… 27

نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 28

بخش چهارم : قومیتها

فصل اول: قومیت و قوم گرایی در ایران

مقدمه………………………………………………………………………….. 31

4-1-1-قومیت و گروه های قومی : مفاهیم مخدوش شده………………….. 31

4-1-2-قومیت و قبیله گرایی در خاورمیانه……………………………………… 32

4-1-3-قبایل و دولتها در ایران : بررسی کلی……………………………….. 33

4-1-4-ویژگی اساسی قبایل ایران……………………………………………. 34

4-1-5-پراکندگی فرهنگی و سیاسی ایلات…………………………………. 35

4-1-6-روابط میان ایلات و دولت در ایران…………………………………… 36

4-1-7-روابط دولت با ایلات………………………………………………………. 37

4-1-8-جامعه و سیاست در کردستان، بلوچستان و آذربایجان……………… 38

4-1-9-ظهور گرایشهای سیاسی و محلی گرا در میان کردها……………. 39

4-1-10-بلوچستان…………………………………………………………………. 40

4-1-10-1-ظهور گرایش های سیاسی محلی گرا در بلوچستان……………. 41

4-1-11-آذربایجان………………………………………………………………… 42

4-1-11-1-ظهور گرایشهای سیاسی محلی گرا در آذربایجان……………………. 42

نتیجه گیری……………………………………………………………………….. 43

فصل دوم : بحران هویت قومی در ایران

مقدمه………………………………………………………………………………… 45

4-2-1-عوامل بحران هویت قومی…………………………………………………. 46

4-2-2-عوامل اجتماعی بحران……………………………………………………. 46

4-2-2-1-تعدد و تنوع قومی…………………………………………………… 46

4-2-2-2-تعدد و تنوع زبان و گویش……………………………………………. 47

4-2-2-3-تنوع و تعدد دینی مذهبی………………………………………………. 47

4-2-2-4-عامل جمعیتی (دموکرافیک)……………………………………….. 48

4-2-2-5-منشا قومی نژادی ناهمگون نخبگان سیاسی یا نظامی حاکم……… 48

4-2-2-6-تبعیض و پیش داوری های قومی………………………………………. 49

4-2-2-7-ناهمگونی مخالفان سیاسی……………………………………………. 49

4-2-3-عوامل اقتصادی بحران………………………………………………… 49

4-2-4-عوامل اداری- سیاسی بحران……………………………………………. 50

4-2-5-عوامل آموزشی بحران…………………………………………………….. 51

4-2-6-عوامل طبیعی و جغرافیایی………………………………………………… 51

فصل سوم : سیاستهای قومی در ایران معاصر

مقدمه……………………………………………………………………….. 54

4-3-1مدل سیاست های قومی در تاریخ معاصر ایران………………………. 54

4-3-2-سیاستهای قومی قبل از انقلاب…………………………………….. 55

4-3-3-مناسبات حکومت ها با اقوام ایلات و عشایر در ایران…………….. 55

4-3-4-سیاستهای قومی در دوره قاجار…………………………………………. 56

4-3-5-سیاستهای قومی در دوره ی پهلوی اول……………………………… 58

4-3-5-1-تخته قاپو، اسکان اجباری……………………………………………….. 59

4-3-5-2-پیامدهای اسکان……………………………………………………….. 60

4-3-6-سیاستهای قومی بعد از انقلاب………………………………….. 61

4-3-6-1-اهداف و رویکردها…………………………………………………….. 61

4-3-6-2-رویکرد واقع گرایانه……………………………………………………. 62

4-3-7-روابط دولت- اقوام در جمهوری اسلامی ایران…………………… 63

4-3-8-روابط دولت- اقوام از بعد اجرایی………………………………………. 64

4-3-9-دوره انتقالی……………………………………………………………….. 65

4-3-10-روابط دولت- اقوام از بعد فرهنگی…………………………………. 66

نتیجه گیری…………………………………………………………………….. 68

فصل چهارم : مسئله وحدت ملی و الگوی سیاست قومی

مقدمه…………………………………………………………………………… 70

4-4-1-تنوع قومی…………………………………………………………….. 70

4-4-2-شاخص های بحران قومی در ایران…………………………………. 71

4-4-3-سیاست قومی: مفهوم شناسی……………………………………… 72

یک مطلب دیگر :

4-4-4-جایگاه سیاسی قومی…………………………………………………. 73

4-4-4-1-مدیریت سیاسی…………………………………………………… 73

4-4-4-2-علوم رفتاری…………………………………………………………… 74

4-4-4-3-جامعه شناسی سیاسی…………………………………………….. 74

فصل پنجم: هویت، تاریخ و روایت در ایران

مقدمه……………………………………………………………………………… 76

4-5-1-صورت بندی مفهوم دولت……………………………………………… 76

4-5-2-هویت جمعی بعنوان برآیند آگاهی و روایت……………………….. 77

4-5-3-خاطره و گفتمان هویت………………………………………………… 78

4-5-4-سهم هویت ملی………………………………………………………. 79

4-5-6-ایدئولوژی سیاسی و هویت اجتماعی ایران…………………………. 80

4-5-7-مدرنیسم پهلوی و هویت ملی ایران……………………………………. 82

4-5-8-گفتمان سنت گرای ایدئولوژیک و هویت اسلامی …………………… 83

نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 84

بخش پنجم: قوم کرد

فصل اول : فراز و فرود جنبش کردی

مقدمه……………………………………………………………………………….. 87

5-1-1-کردها از جنگ چالدران تا جنگ جهانی اول……………………………. 88

5-1-2-کردها بعد از جنگ جهانی او ل تاکنون………………………………….. 88

5-1-3-کردستان ایران…………………………………………………………… 89

5-1-4-علل خیزش جنبش کردی……………………………………………. 91

5-1-5-همبستگی کردی…………………………………………………………… 91

نتیجه گیری………………………………………………………………………… 92

فصل دوم: روند توسعه در مناطق کردنشین ایران قبل و پس از انقلاب

مقدمه……………………………………………………………………………….. 96

5-2-1-رویکردهای توسعه……………………………………………………….. 97

5-2-2-برنامه ریزی در ایران، اهداف و خط مشی ها…………………………. 98

5-2-3قوم کرد……………………………………………………………………….. 99

نتیجه گیری………………………………………………………………………….. 105

منابع……………………………………………………………………………….. 106

چکیده:

ناهمگنی قومی، دینی و اقتصادی، ویژگی ساختی عموم کشور های جهان سوم، بخصوص خاورمیانه می باشد . البته این داوری، به مفهوم تصدیق همسانی کشور های پیشرفته نیست . به تعبیر اوکانر از مجمع 132 ملت- کشور موجود (1972) فقط 12 تای آن (1/9درصد ) به طور قطع از نظر قومی همگن بوده اند منتهی وجود شکافهای گوناگون در کشورهای پیشرفته خاصیت هم افزا ندارند بلکه تمایزهای موجود همدیگر را تعدیل می کنند. از این رو پیامدهای امنیتی مهمی ندارند در حالیکه جنگ قومیتها و استفاده از خرده فرهنگها در جهان سوم بویژه خاورمیانه فصل مهمی از تاریخ درگیریها این ملتها را نشان میدهد. واقعیت موجود با فرایند نوین غلبه گفتمان خودگردانی و با استقلال جویی همه اقوام به جای استیلا جویی یک قوم ، عملا به مساله ای امنیتی تبدیل گردیده و در بسیاری از موارد  تمامیت اراضی واحدهای مختلف سیاسی را تهدید می نماید .

به هر علت و شرایط کشور ما نیز کشوری است متشکل از اقوام مختلف که عناصر و مولفه های متفاوتی بین آنها و دولت مرکزی پیوند یا گسست ایجاد کرده است و احساس قوی در میان طیف وسیعی از جمعیت کشور کتمان ناپذیر است .

آنها در خارج از مرزهای ایران ایرانی هستند لیکن به نظر می رسد در داخل مرزها به همان اندازه که ایرانی هستند، دارای تعلق قومی یا مذهبی هم می باشند. و در همین راستا پژوهش حاضر با تاکید بر قومیت ها و چالش روبروی دولتها موضوع را مورد کنکاش قرار داده است.

بخش اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

چنین به نظر می رسد كه در دهه آینده كلیه كشورها به نحوی با مسئله ناسیونالیسم قومی مواجه خواهند شد. از آنجا كه قومیت یكی از شاخص های عمده در شناخت ظرفیت طبیعی كشورها برای نیل به ثبات و دوری از خشونت به حساب می آید. امنیت كشورها در دهه آینده بدون توجه به این مسئله رقم نخواهد خورد. درجمهوری اسلامی ایران وجود قومیت كرد درغرب كشور با گسستهای دینی و اقتصادی و متاثر از تحریكات خارجی می تواند خطرآفرین باشد. در جوامع چند قومی موضوع همزیستی مفهوم تنوع قومی با وحدت ملی امریست منوط به اتخاذ رهیافتی كه بتواند در عین كثرت در خرده فرهنگ های قومی، وحدت درمنش ملی را محقق سازد. قومیت با زیر عنوانهایی چون انفكاك قومی، علایق قومی، گرایشات واگرایانه، استقلال خواهی یا تجزیه طلبی، هویت قومی و چالشهای قومی درمقیاس ملی، عناوینی است كه نیازمند مطالعه از منظر امنیت ملی می باشد.

امنیت در نگاه نخست به عنوان مفهومی ساده، به اطمینان ازحفظ، دوام و بقای داشته ها، و تضمین منافع و تامین علایق اطلاق می شود. برخی امنیت را به صورت «ایجابی» و «سلبی» تقسم می كنند. در معنای ایجابی امنیت، وجود احساس رضایت و اطمینان نزد دولتمردان و شهروندان، و درمعنای سلبی امنیت، نبود ترس، اجبار و تهدید را به عنوان یك شاخص در نظر می گیرند (افتخاری،1377).

همچنین به عقیده رابرت مك نامارا: امنیت ملی به نوعی متضمن اعتماد ملی، آزادی، توسعه و بهبود موقیت یك كشوراست. در كنار امنیت و امنیت ملی واژه قومیت نیز باید گنجانده شود كه بیشتراستفاده كاربردی دارد و برداشت­های متفاوتی از آن صورت گرفته است. در این میان تعریف آنتونی اسمیت دارای كاربرد بالایی است: قوم عبارت از یك جمعیت انسانی مشخص با یك افسانه اجداد مشترك، عناصرفرهنگی، پیوند با یك اعتقاد، آگاهی و فرهنگ مشترك را داراست. اعضای یك ملت اگراحساس كنند در دستیابی به حق و حقوق موقعیتی برابر دارند هویت ملی بحران كمتری خواهد داشت، اما اگراقوامی نتوانند خود را با فرایند ملت سازی، ادبیات ملی، زبان رسمی، تعلیمات عمومی و مذهب رسمی هماهنگ سازند به حد شهروند درجه دوم سقوط كرده و از برخی حقوق محروم و به حاشیه رانده می شوند و احساس محرومیت موجب تقویت هویتهای مادون ملی مانند قومیت، نژاد، محله گرایی و… می شود و محركی برای دست زدن به اعمال سیاسی و خشونت می گردد به خصوص دركشورهای با تفاوت های قومی این مشكلات بیشتر می شود.