ج) عقاید شیخیه کرمانیّه. 25

3. شیخیه همدان. 26

الف) تاریخ پیدایش…. 26

ب) بزرگان. 28

ـ میرزا محمد باقر همدانی (1239 ـ 1319 هـ.ق) 28

ـ میرزا ابوتراب نفیسی کرمانی.. 30

ج) عقاید. 30

فصل‌دوم: شیخیه‌کرمان وهمدان وعقائدآنان. 32

مدخل.. 33

1ـ اصول دین: 35

2ـ معاد. 36

3ـ معراج.. 39

4ـ غلو در خصوص ائمهb. 41

5ـ رکن رابع. 43

فصل‌سوم: رکن‌ رابع‌ در اندیشه شیخیه‌کــــرمانی.. 46

مقدمه. 47

پیشینه تاریخی.. 48

رکن رابع از دیدگاه شیخ احمد احسائی: 50

رکن رابع از دیدگاه سید کاظم رشتی: 52

رکن رابع از دیدگاه حاج محمد کریم خان کرمانی: 54

رکن رابع از دیدگاه حاج محمد خان کرمانی: 60

رکن رابع در دیدگاه جانشینان حاج محمد خان کرمانی: 68

فصل چهارم: نقدهای‌شیخیه ‌همدان برشیخیه‌کرمان. 74

مقدمه: 75

یک مطلب دیگر :

الف: بدعت بودن این ادعا. 75

ب: مطرح ساختن خویش و دعوت به خود. 76

ج: تفسیر های ذوقی و برداشتهای سطحی از آیات و روایات… 77

رکن رابع در نظر شیخیه همدان: 79

نقدهای شیخیه همدان بر وحدت ناطق.. 82

نتیجه‌گیری: 100

ملحقات: نقدهای‌شیعه بررکن رابع. 103

مقدمه: 104

نیابت عامه در زمان غیبت کبری.. 105

1ـ ادله ولایت فقیه: 106

الف ـ دلایل عقلی: 106

فهرست منابع. 115

چکیده

یکی از مباحث مطرح شده ازسوی شیخیه که موجب ایجاد یک واژه جدید در ادبیات اعتقادی شیعه و یکی از مهم­ترین موجبات جدایی گروهی از شیعیان از بدنه اصلی گردید بحث «رکن رابع» است.

با طرح این موضوع مباحث فراوان و نظرات گوناگون پیرامون آن مطرح گردید و مجالس متعددی در خصوص رد یا دفاع و توضیح آن در حوزه های علمیه شکل گرفت. آنچه موضوع این تحقیق است همین اختلاف برداشت پیرامون این واژه است که در میان دو گروه از شیخیه واقع شد. شیخیه کرمان با محدود کردن تعریف رکن رابع و مطرح کردن شیعه کامل و ناطق واحد آن را منحصر در وجود یک نفر از علماء شیخی نمودند که این تعریف از سوی شیخیه همدان مورد نقد و انتقاد قرار گرفت.

در این تحقیق سعی گردیده از منابع شیخیه کرمان، تعریف رکن رابع بیان شده و از منابع شیخیه همدان نقدهای آن بررسی و ذکر گردد. شیخیه همدان معتقدند آنچه بزرگان گفته اند غیر از بیان ناطق واحد است و این قول را بدعت در دین و انحراف در عقاید بزرگان شیخیه و گمراهی و ضلالت نام برده­اند و می­­گویند منظور مشایخ ما از رکن چهارم، معرفت راویان و ناقلان آثار ائمه اطهار b و پیشوایان دین مبین است. حاج محمد کریم خان نه تنها قایل به وحدت ناطق نیست بلکه اعلمیت و افضل بودن در عالم را هم لازم نمی­داند و می­گوید می­توان از مفضول نیز تبعیت کرد. لذا این اعتقاد را از ابداعات محمد خان کرمانی دانسته و بر علیه او مطالب فراوان بیان نموده­اند و در مقابل شیخیه کرمان خویش را مفسر حقیقی نظرات شیخ و سید و محمد کریم خان دانسته و به دفاع از این تعریف و تعمیم آن به نظرات مشایخ خویش پرداخته­اند.