دانشگاه آزاد اسلامی

 

واحد یاسوج

 

دانشكده كشاورزی، گروه زراعت

 

پایان نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی (M.Sc.)

 

گرایش:  زراعت

 

عنوان:

 

بررسی اثر تاریخ كاشت و كشت مخلوط ذرت و ماش بر عملكرد و اجزای عملكرد ماش

 

استاد راهنما:

 

دکتر محمدمهدی رحیمی

 

استاد مشاور:

 

دكتر عبدالصمد كلیدری

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 عنوان               صفحه

چکیده: 1

فصل اول: مقدمه  2

 

1-1-کلیات   2

2-1- فرضیات آزمایش    5

3-1- اهداف آزمایش    5

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده  6

 

2-1- اهمیت ذرت   6

2-2- سطح زیر کشت و تولید ذرت   6

2-3-  اجزای عملکرد دانه  7

2-4- اهمیت حبوبات و ماش   7

2-5-گیاه‌شناسی ماش   9

2-6-تاریخ کاشت   9

2-6-1-تاثیر تاریخ کاشت بر تعداد غلاف در بوته  10

2-6-2- تاثیر تاریخ کاشت بر تعداد دانه در غلاف   11

2-6-3- تاثیر تاریخ کاشت بر وزن صد دانه  12

2-6-4- تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیک   13

2-6-5- تاثیر تاریخ کاشت بر عملكرد دانه  14

2-6-6- تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص برداشت   15

2-7-كشت مخلوط  16

٢-7–1- مزایای کشت مخلوط  17

٢-7–1-١- استفاده بهینه از منابع  17

٢-7–1-2- افزایش عملكرد 18

٢-7–1-٣- حفاظت خاك و كنترل فرسایش    18

٢-7-1-٤- حفظ حاصلخیزی خاك   18

٢-7-1-٥- استفاده كارآمد از آب   19

٢-7-1-٦- كنترل آفات و پاتوژن‌ها 19

٢-7-1-٧- كنترل علف‌های هرز در کشت مخلوط  20

٢-7-1-٨- پایداری تولید و كاهش ریسك تولید  20

٢-7-1-٩- حفاظت فیزیكی  21

٢-7-1-١٠- توزیع بهتر كارگر در طول فصل كار 21

٢-7-1-١١- افزایش كیفیت محصول  21

٢-7-1-١٢- حفاظت از سرما و باد 21

٢-7-1-١٣- باقی‌گذاردن بقایای گیاهی بیشتر در خاك   22

٢-7-1-١٤- حفاظت از محیط زیست   22

٢-7-1-١٥- كنترل علف‌های هرز 22

٢-7-2- معایب كشت‌های مخلوط  23

٢-7-2-١- رقابت بین‌گونه‌ای  23

٢-7-2-٢- محدودیت كاربرد ماشین‌آلات كشاورزی  23

٢-7-2-٣- متفاوت بودن نیاز غذایی و مبارزه با آفات و عوامل بیماری‌زا در کشت مخلوط  24

٢-7-2-٤- مدیریت مزرعه  24

٢-7-2-٥- اثرات سوء و زیان‌آور ترشحات ریشه‌ای  24

٢-7-3- عوامل مؤثر در عملكرد کشت مخلوط  24

٢-7-3-1- تراکم  24

2-7-3-2- آرایش مکانی گیاهان  25

٢-7-٣-3- ویژگیهای گیاهی  25

٢-7-3-4- تنش­های ناشی از شرایط دشوار محیطی  26

2-7-4- عوامل مؤثر در كشت مخلوط  26

2-7-4-1- انتخاب گیاهان همراه 26

2-7-5- نحوه تشكیل كشت مخلوط  28

2-7-6- روشهای ارزیابی كشت مخلوط  28

2-7-6-1- نسبت برابری زمین (LER) 29

2-7-6-2- محصول نسبی كل (RYT) 29

2-7-6-3- افزایش یا كاهش عملكرد واقعی (AYT) 30

2-7-6-4- سودمندی كشت مخلوط (IA) 30

2-7-8-كشت مخلوط ذرّت   31

2-7-9- بررسی كشت مخلوط ذرت و سایر گیاهان  34

فصل سوم: مواد و روشها 36

 

3-1- موقعیت جغرافیایی محل آزمایش    36

2-3- مشخصات خاک محل اجرای آزمایش    36

3-3- مشخصات طرح آزمایشی  37

4-3- عملیات آماده‌سازی زمین و كوددهی  38

5-3- كاشت بذور ماش و ذرت   38

6-3-عملیات داشت   38

7-3-برداشت نهایی  38

8-3- شاخصهای اندازه­گیری شده 39

1-8-3- عملکرد 39

2-8-3-  تعداد غلاف در بوته  39

3-8-3-  تعداد دانه در متر مربع (عملکرد دانه) 39

4-8-3-   تعداد دانه در غلاف   39

5-8-3-  عملکرد بیولوژیک   39

6-8-3-   وزن صد دانه  39

7-8-3-  شاخص برداشت   39

9-3- آنالیز داده ها 40

فصل چهارم: نتایج و بحث و پیشنهادات    40

 

4-1- عملکرد دانه ماش   40

4-2- عملکرد بیولوژیک ماش   46

 

4-3- شاخص برداشت   48

4-4- وزن هزار دانه  51

4-5- تعداد دانه در غلاف   53

4-6- تعداد غلاف در بوته  55

4-7- ارتفاع نهایی گیاه 57

4-8- پروتئین دانه  59

4-9- نتیجه‌گیری  71

4-10- پیشنهادات   71

4-11- فهرست منابع: 72

چکیده:

 

به منظور بررسی اثر تاریخ كاشت و كشت مخلوط ذرت و ماش بر عملكرد و اجزای عملكرد ماش آزمایشی به صورت كرت­های خرد شده در قالب بلوكهای كامل تصادفی در سال زراعی 1390- 1389 در پاتاوه در سه تکرار اجرا گردید. در این پژوهش ماش و ذرت به صورت مخلوط افزایشی کاشته شدند. در این آزمایش عامل اصلی شامل سه تاریخ کاشت مختلف ماش (کاشت ماش 15 روز پیش از کاشت ذرت، همزمان با ذرت و کاشت ماش 15 روز بعد از کاشت ذرت) و عامل فرعی شامل نسبت­های مختلف کاشت (کشت خالص دو گیاه و سه نسبت مختلف کاشت 100% ذرت + 5/12% ماش، 100% ذرت + 25% ماش و 100% ذرت + 50% ماش) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت ماش بر تمامی صفات به جزء وزن هزار دانه، ارتفاع نهایی گیاه و همچنین اثر الگوی کاشت بر تمامی صفات به جزء وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و پروتئین دانه تأثیر معنی­داری بود. برهمکنش تاریخ کاشت، الگوی کاشت فقط بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته و ارتفاع نهایی تأثیر معنی­دار بود. بیشترین عملکرد دانه ماش مربوط به تاریخ کاشت اول و الگوی کاشت سوم (100% ماش) با 3700 کیلوگرم  و کمترین عملکرد دانه  در  تاریخ کاشت سوم و الگوی کاشت 100% ذرت + 5/12% ماش با 650 کیلو گرم در هکتار بدست آمد.

واژه های كلیدی: ماش، ذرت، كشت مخلوط، تاریخ كاشت، عملكرد و اجزاء عملكرد.

1-1-کلیات

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و کمبود مواد غذایی، افزایش تولیدات کشاورزی بیش از پیش اهمیت می‌یابد. افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح و افزایش محصول در واحد زمان سه روش افزایش تولیدات کشاورزی محسوب می­شوند (مظاهری 1377). کارشناسان و متخصصان کشاورزی اعتقاد دارند که افزایش تولید غذا در جهان از طریق افزایش سطح زیر کشت بیش از سطح موجود دیگر میسر نیست. زیرا هر جا که آب و زمین مناسبی وجود داشته است، کاشت هم صورت گرفته است. حتی بعضی از کشورها مثل هلند و چین با خشک­ كردن حاشیه دریاها، زمین قابل کشت ایجاد کرده­اند (میرهادی، 1372). در کشورهای در حال توسعه همانند ایران هم زمین­های حاصلخیز و قابل کشت فراوانی وجود دارد که در حال حاضر بدون کشت رها شده­اند، ولی محدودیت آب مانع از به زیر کشت در‌آوردن اراضی می­شود (میرهادی، 1372). لذا این امر، به ویژه در کشورهای در حال رشد از طریق افزایش در واحد سطح مقدور است.  افزایش عملكرد گیاهان زراعی منجر به ایجاد فشار بر منابع طبیعی گردیده و پایداری سیستم­های كشاورزی را تهدید می­كند. زیرا كه این افزایش عملكرد چه با استفاده از رقم ‌های اصلاح شده و چه با كاربرد

یک مطلب دیگر :

 

اعتماد به نفس از دیدگاه رویکردهای روانشناسی

 كود شیمیایی و سموم دفع آفات منجر به استفاده مفرط و بی‌رویه از منابع طبیعی تجدید نشدنی شده است و پایداری سیستم را به خطر می‌اندازد و آن چه مسلم است كشاورزی پایدار را نباید تنها به عنوان مجموعه­ای از روش­ها به حساب آورد بلكه باید آن را نوعی بینش قلمداد نمود كه در آن جنبه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی فلسفی نهفته است و ابعاد فرهنگی آن كمتر از جنبه­های فنی و تكنیكی مربوطه نیست. كشاورزی پایدار، مستمر و در عین حال سودمندترین نحوه استفاده از انرژی خورشید و تبدیل آن به محصولات كشاورزی است كه بدون تخریب خاك، آب و محیط زیست انجام می گیرد (شایگان و همکاران، 1387). افزایش محصول در واحد زمان كه سومین راه حل افزایش تولیدات گیاهی است از طریق کاشت دو یا بیشتر از دو گیاه زراعی در یک مزرعه در هر سال یا زراعت چند کشتی  نیز امکان‌پذیر است (مظاهری 1377). كه این خود یكی از شیوه‌های كشاورزی پایدار محسوب می‌شود و با بهره‌گیری از اصل تنوع گیاهی در مزرعه موجب افزایش تولید، حفظ حاصلخیزی خاك و كنترل فرسایش و در مجموع بهره‌برداری بهینه از منابع می‌شود (مظاهری ١٣٧5). با بررسی منابع موجود روشن می‌گردد كه چند كشتی یكی از كهن‌ترین روش‌های زراعت در بین ملل متمدن عهد باستان به ویژه در مناطقی همانند آفریقا، جنوب‌شرقی‌آسیا، آمریكای مركزی و برخی نواحی مدیترانه بوده است و در این مناطق به‌كارگیری این روش سوددهی مكفی همراه داشته است. برآوردهای كمی نشان می‌دهد كه در آفریقا از جمله در كلمبیا ٩٠ در صد از كشت انواع لوبیا به‌صورت چند كشتی بوده و در مناطق گرمسیر درصد زمین‌های زیر كشت مخلوط از ١٧ در صد در هندوستان تا بیش از ٩٤ در صد در مالاوی متغیر است. همچنین در سال ١٩٢٣، ٥٧ در صد سطح زیر كشت سویا در تركیب با ذرت بوده است (Vandenmeer, 1989).

سیستم زراعت چند كشتی به انواع همزمان و غیر همزمان تقسیم بندی می­گردد. یكی از انواع چند كشتی همزمان، کشت مخلوط ردیفی  است. کشت مخلوط در مناطق گرمسیری دنیا به‌طور گسترده متداول می‌باشد. در حال حاضر این سیستم در مناطق معتدل نیز به‌سرعت در حال گسترش است (واندرمیر ١٣٧٩). كشت مخلوط از نظر پایداری در بعد زمان و مكان مزیت دارد. در مناطقی كه شرایط آب و هوایی در سال‌های مختلف متغیر است، كشت مداوم یك گیاه در سال‌های متوالی نمی‌تواند محصول خوبی به همراه داشته باشد در حالی كه تركیبی از گیاهان با نیاز‌های اكولوژیك متفاوت نوعی اطمینان برای زارع محسوب می‌شود (مظاهری ١٣٧7). پایداری زراعت مخلوط در دراز مدت اهمیت زیادی دارد چون نیازهای گونه‌های گیاهی به مواد غذایی و سایر عوامل متفاوت است. كشت مداوم یك گیاه در یك قطعه زمین باعث ایجاد كمبود مواد غذایی شده و شیوع آفات و بیماری‌ها را به همراه دارد. انتخاب مخلوط مناسب از گیاهان زراعی این مشكل را برطرف می‌كند. كشت یك گیاه لگوم با یك گیاه غیر لگوم با این هدف انجام می‌شود كه علاوه بر كنترل آفات و بیماری‌ها، ضمن جلوگیری از فرسایش خاك،‌ كاهش مصرف نیتروژن را نیز به‌همراه دارد (مظاهری ١٣٧5). اگر چه كشت مخلوط از نظر بیولوژیكی بر تك‌كشتی ارجحیت دارد، ولی در جامعه امروزی سودمندی بیولوژیك ملاك نیست و در تصمیم گیری زارع برای انتخاب سیستم كشت مسائل اقتصادی نقش فراتری دارد. بدیهی است كه عملیات كاشت، داشت و برداشت زراعت مخلوط به كارگر بیشتری (نسبت به تك كشتی) نیاز دارد ولی در عوض میزان مصرف علف‌كش و سموم گیاهی و كودهای شیمیایی كاهش می‌یابد. بنابراین در مناطقی كه درصد بیكاری زیاد و سرمایه اندك است و پایداری در كشاورزی از طریق كاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و حفظ محیط زیست مهم می باشد، زراعت مخلوط به عنوان یك راه حل پیشنهاد می‌گردد (مظاهری، ١٣٧5).

دلیل مهم افزایش محصول در سیستم کشت مخلوط، به دلیل استفاده بهتر از عوامل محیطی مانند نور، آب و مواد غذایی موجود در خاک است (Banik and et al, 2006). در واقع در کشت مخلوط، استفاده بهینه از منابع محیطی مانند آب، نور، خاک و مواد غذایی به اختلاف ارتفاع، نحوه قرار گرفتن اندام‌های هوایی و زیر زمینی و نیاز غذایی متفاوت گیاهان نسبت داده می‌شود (هاشمی دزفولی، 1379). البته كشت هر نوع گیاهی به‌صورت مخلوط الزاماً موجب افزایش عملکرد نمی‌شود، این مسأله عمدتاً تحت تأتیر پدیده رقابت درون گونه‌ای و برون گونه‌ای در جوامع گیاهی مخلوط می‌باشد. لذا با مطالعه خصوصیات فیزیولوژیكی، مرفولوژیكی و ژنتیكی گیاهان مخلوط شونده می‌توان گیاهانی را برگزید تا در تركیب جدید مقادیر كمتر تحت تأثیر رقابت قرار گیرد (مظاهری، ١٣٦8).

با توجه به خصوصیات فیزیولوژیك گیاهان می‌توان گفت كه در کشت مخلوط معمولاً سودمندی زمانی حاصل می‌شود كه گیاهان تشكیل دهنده مخلوط از نظر نحوه و میزان جذب عوامل رشد با یكدیگر متفاوت باشند و در نتیجه اگر در مجاورت یكدیگر قرار گیرند حداكثر استفاده را از منابع خواهند نمود. این موضوع از نظر رقابت چنین تفسیر می‌شود كه اجزای مخلوط در جذب مواد با هم رقابت نمی‌كنند و به عبارت دیگر رقابت برون گونه‌ای كمتر از درون‌گونه‌ای است، لذا حداكثر سودمندی زمانی حاصل می‌شود كه میزان رقابت حداقل باشد. اختلاف مورفولوژیك نیز در کشت مخلوط از اهمیت خاصی برخوردار است. تركیبی از گیاهان با تفاوت در حجم و گستردگی تاج پوشش باعث استفاده بهتر از نور می‌شوند و تركیبی از سیستم های مختلف ریشه‌ای جذب بیشتر آب و مواد غذایی را به دنبال خواهد داشت (مظاهری، ١٣٧5). سرانجام خصوصیات ژنتیكی نظیر سرعت جوانه‌زنی و ظرفیت جذب آب و مواد غذایی و اكسیژن نیز در میزان و نحوه گونه‌ها تأثیر به‌سزایی دارند (مظاهری، ١٣٧7)

یكی از مهم­ترین عوامل مطرح در روش کشت مخلوط ثبات عملكرد و كاهش خطرات در تولید است. یكی از ویژگی‌های دیگر کشت مخلوط كه اگر به ‌دلایلی شرایط محیطی برای رشد یك گیاه نامطلوب گردد، گیاه دوم با استفاده بیشتر از منابع، می‌تواند عملكرد قابل قبولی را در واحد سطح تولید كند. با توجه به اینكه تحقیقات مربوط به شیوه‌های کشت مخلوط بر روی گیاهان گرمسیری متمركز شده است، ولی بررسی‌های تكمیلی در مناطق معتدله نیز و حتی سردسیری نیز ضروری به ‌نظر می‌رسد (جوانشیر و همکاران، 1379). در کشت مخلوط، استفاده از گیاهان تیره لگومینوز به ‌دلیل ویژگی منحصر به فرد در تثبیت بیولوژیك نیتروژن و تولید پروتئین بالا كارایی سیستم را افزایش می­دهد (عطری، 1377، جوانشیر و همکاران 1379).

انتخاب تاریخ‌کاشت مناسب یکی از فنون زراعی است که با رعایت آن حداکثر محصول بدست خواهد آمد. از آنجایی که طول مراحل مختلف نمو تابعی از دو عامل اصلی حرارت و طول روز است؛ ممکن است تاریخ‌کاشت را به نحوی تغییر داد که مراحل مختلف نمو گیاه با وضعیت حرارت و طول روز موجود طی فصل رشد انطباق مناسبی یافته و میزان رشد رویشی و زایشی مطلوبی بدست آید. بدین لحاظ لازم است اطلاع کامل و صحیحی از خصوصیات رشد و نمو و نیازهای اکولوژیک محصول مورد کاشت و عوامل محیطی داشت تا بتوان تاریخ‌کاشت مناسبی را انتخاب نمود.

كاشت دو یا چند محصول در سال، موجب استفاده مؤثر از منابع طبیعی موجود در بخش كشاورزی و افزایش بازدهی اقتصادی آنها می‌شود و در بسیاری از مناطق كشور مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به مراتب فوق اهمیت كشت مخلوط از جنبه كشاورزی پایدار و نقش آن در كاهش مصرف كودهای شیمیایی و سموم دفع آفات بیش از پیش روشن می­شود. در این تحقیق اثر كشت مخلوط ذرّت و ماش و تاریخ کاشت بر عملكرد و اجزاء عملكرد ماش بررسی شده است.

2-1- فرضیات آزمایش

1-تاریخ كاشت بر عملكرد و اجزاء عملكرد ماش تأثیر گذار است.

2- تغییر در تراكم­های ماش بر عملكرد و اجزاء عملكرد ماش و ذرت تأثیر گذار است.

3- نسبت برابری زمین در كشت مخلوط ذرت و ماش بزرگتر از یك است.

3-1- اهداف آزمایش

دانشگاه آزاد اسلامی

 

واحد یاسوج

 

 دانشكده كشاورزی، گروه زراعت

 

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی  «M.Sc.»

 

گرایش: زراعت

 

عنوان:

 

بررسی اثر سطوح مختلف فسفر و تاریخ كاشت بر خصوصیات كمی و كیفی گل همیشه بهار

 

استاد راهنما:

 

دکتر محمدمهدی رحیمی

 

استاد مشاور:

 

فرج‌اله ناركی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان          صفحه

چكیده. 1

فصل اول: کلیات

1- كلیات… 3

1-1- مقدمه. 3

1-2- كشت گیاهان داروئی… 6

1-3- تعریف گیاهان دارویی… 8

1-4- استفاده از گیاهان دارویی… 8

1-5- گل همیشه بهار. 9

1-6- کشور های تولید کننده همیشه بهار. 10

1-7- خاستگاه و پراکنش همیشه بهار. 10

1-8- رده بندی و مشخصات گیاهشناسی… 11

1-9- مواد مؤثره. 12

1-10- استفاده دارویی… 14

1-11- اثرات آلرژی‌زا و تأثیرات جانبی… 16

1-12- استفاده خوراکی… 17

1-13- استفادههای دیگر. 18

1-14- اكولوژی… 18

1-15- اثر عوامل خاکی بر همیشه بهار. 19

1-16- نیازهای غذایی و توصیههای کودی… 20

1-17- اثر نیتروژن.. 20

1-18- تاریخ و فواصل کاشت…. 21

1-19- زمان برداشت محصول.. 21

1-20- تناوب کاشت…. 22

1-21- آماده سازی خاک…. 22

1-22- روش کاشت…. 23

1-23- مراقبت و نگهداری… 24

1-24- برداشت محصول.. 26

1-25- اهداف اصلاحی و انتخاب واریته. 27

فصل دوم: مرورری بر تحقیقات انجام شده

2- مرورری بر تحقیقات انجام شده. 29

2-1- افزایش تولید محصولات… 29

2-2- عناصر غذایی و عملكرد گیاه. 30

2-3- کودهای شیمیایی… 31

2-4- اهمیت تغذیه صحیح گیاه. 32

2-5- تأثیر عوامل مختلف بر عملكرد گیاهان دارویی… 33

2-5-1 – تأثیر تاریخ کاشت در گیاهان دارویی… 33

2-5-2- تأثیر ارقام مختلف…. 41

2-5- 3- فسفر. 44

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3- مواد و روش‌ها 49

3-1- مشخصات جغرافیائی محل اجرای آزمایش….. 49

3-2- شرایط اقلیمی محل اجرای آزمایش….. 49

3-3- مشخصات خاك محل اجرای آزمایش….. 50

3-4- محاسبات آماری طرح.. 50

3-5- تیمارهای آزمایش….. 51

3-6- روش اجرای آزمایش….. 51

3-7- روش محاسبه عملکردها 52

فصل چهارم: نتایج و بحث

4- نتایج و بحث… 54

4-1- ارتفاع ساقه. 54

4-2- تعداد غلاف در غنچه. 57

4-3- میانگین وزن هزار دانه. 60

4-4- وزن تر اندام هوایی… 63

4-5- میانگین عملکرد دانه. 65

4-6- میانگین عملکرد بیولوژیکی… 68

4-7- میانگین شاخص برداشت…. 71

4-8- نتیجه گیری… 75

4-9- پیشنهادها 77

فهرست منابع.. 81

چكیده

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف فسفر و تاریخ كاشت بر خصوصیات كمی و كیفی گل همیشه بهار، آزمایشی در سال 1390 در مزرعه مركز تحقیقات كشاورزی گچساران به‌صورت فاكتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل کود فسفر در چهار سطح كودی شامل: (شاهد)، 40 كیلوگرم در هکتار، 80 كیلوگرم در هکتار و 120 كیلوگرم در هکتار از كود سوپرفسفات معمولی و تاریخ كاشت در سه سطح با 20 روز فاصله از هم در سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد بررسی ارتفاع ساقه، تعداد غلاف در غنچه، وزن هزار دانه، وزن تر اندام هوایی، عملكرد دانه، عملكرد بیولوژیك و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد كه اثر کود فسفر بر کلیه صفات مورد مطالعه معنی­دار بود. اثر تاریخ كاشت و همچنین اثر متقابل كود فسفر و تاریخ كاشت بر كلیه صفات مورد مطالعه به‌جز وزن هزار دانه معنی­دار می‌باشد. تیمار ₃P (مصرف 80 كیلوگرم در هكتار كود فسفر) به‌عنوان مناسب‌ترین سطح فسفر و تیمار ₂D (تاریخ كاشت 20 اسفند) نیز به‌عنوان مناسب‌ترین تیمار تاریخ كاشت انتخاب شد. حداكثر ارتفاع ساقه به میزان 35 سانتی‌متر، تعداد غلاف در غنچه به میزان 67/31 عدد، وزن تر اندام هوایی معادل 1888 گرم در متر مربع، عملكرد دانه معادل 290 گرم در متر مربع، عملكرد بیولوژیك به میزان 8/840 گرم در متر مربع و شاخص برداشت معادل 3/34 در تیمار ₂D₃P (80 كیلوگرم فسفر و تاریخ كاشت 20 اسفند) حاصل گردید كه به عنوان تیمار مطلوب در این پژوهش شناخته شد.

واژه های كلیدی: همیشه بهار، تاریخ كاشت، فسفر.

 

1-1- مقدمه

از صدها قرن پیش، در روزگاران کهن و از دورانی که بشر به صورت انسان امروزی در صحنه حیات و زندگی خودنمایی داشت و برای بقاء خود مبارزه می‌کرد، به موازات تلاش برای تهیه غذا و پوشاک، به حفظ سلامت خود نیز می‌اندیشید. بنابراین اندیشه و تلاش برای تأمین سلامتی و یافتن روش‌هایی برای سالم زیستن و رفع ناراحتی‌های بدنی یا نا خوشی‌ها که بعداً به علم طب معروف شد، مسلماً در ردیف اولین جرقه‌های فکر انسان بوده و تلاش برای سالم زیستن و علم طب دارای ابعادی بسیار وسیع به درازای تاریخ خلقت انسان و پهنای هزاران تحقیق و تجسس و تجربه است. در ایران در دوران هخامنشی، طب گیاهی گسترش چشم‌گیری داشته و اضافه بر تجربیاتی که در کشور وجود داشته، از دست‌یافته‌های یونانی نیز استفاده می‌شده است. در دوره ساسانیان، طب سنتی در ایران گسترش فراوانی یافت و مدرسه طبی معروف جندی

 شاپور تأسیس شد. پس از انقراض سلسله ساسانیان، در دوران خلفای عباسی، مرکز طبی جندی شاپور به بغداد انتقال یافت و جنبشی برای ترجمه آثار طب یونان به زبان عربی شروع شد. از اولین پزشکان معروف ایرانی، محمدبن زکریای رازی و مؤلف دایرة‌المعارف پزشکی می‌باشد و قریب یکصد جلد کتاب و رساله نظیر حاوی، منصوری، طب‌الملوکی و رساله آبله و سرخک و نظایر آن نوشته است و به ریاست مرکز طبی بغداد نیز برگزیده شد. شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا در قرن پنجم هجری، کتاب‌های متعددی به زبان‌های عربی و فارسی نوشته است. از جمله کتاب‌های قانون، قولنج و رساله نبض، که رساله نبض به زبان فارسی است (میرحیدر، 1382). در روزگاران کهن، گیاهان نه تنها برای معالجه بیماری‌ها به کار گرفته می‌شده‌اند، بلکه عنصر اصلی تهیه مواد مختلف گیاهی برای مومیایی و حفظ اجساد و جلوگیری از فساد آنها و همچنین ترکیباتی برای زیبایی و آرایش زنان و تهیه روغن‌های طبی و عطرها و تریاق و ضد سم و نظایر آن بوده‌اند و مصارف غذایی گیاهان به عنوان ادویه خیلی محدود بوده است (فلاحتگر، 1382).

اواخر قرن نوزدهم، به دلیل پیشرفت‌های روزافزون علوم مختلف، به ویژه علم شیمی و داروسازی، اولین استخراج مواد خالص شیمیایی به منظور کاربردهای دارویی انجام گرفت و در راستای درمان بیماران، به نحو چشمگیری اعجاز نمود. بدین وسیله، طیف گسترده‌ای از داروها، در رنگ‌ها، شکل‌ها و اندازه‌های مختلف توسط متخصصان داروساز پدید آمد. ساخت این داروها سبب شد تا تحقیق بر روی گیاهان دارویی، یک باره به رکود کشیده شود آگاهی از عوارض سوء داروهای شیمیایی و با اشتیاق فراوان، آنها را  به بیماران خود تجویز می‌کردند، تا اینکه به تدریج زمزمه‌هایی در مورد عینیت یافتن مسأله اثرهای جانبی داروها در جوامع علمی شنیده شد. سرانجام، محققان با استفاده از تجربیات علمی، رفته رفته به منافع و مزایای استفاده از داروهایی با مواد مؤثره طبیعی پی بردند، بنابراین نظر پژوهش‌گران به گیاهان دارویی جلب شد و تحقیقات گسترده‌ای بر روی آنها انجام پذیرفت. به طوری که قرن بیستم را قرن گیاهان دارویی نام نهاده‌اند. در حال حاضر اهمیت کاشت، داشت، برداشت و فرآیندهایی كه پس از برداشت یک گیاه دارویی به منظور افزایش مقادیر مواد مؤثره تا استحصال آنها را در صنایع داروسازی مقرون به صرفه کند، بسیار مورد قرار گرفته است. مواد مؤثره تشکیل دهنده آنها نیز به راحتی قابل کنترل است. فراهم نمودن شرایط مساعد زیست محیطی نظیر آب و هوا، مواد و عناصر غذایی خاک، بهبود وضع خاک و مبارزه با آفات و بیماری‌ها در این مساحت‌های محدود نیز می‌تواند به آسانی و به موقع انجام گیرد. از این رو، گروه‌های تحقیقاتی صنایع نوین داروسازی بسیاری از کشورها، توجه خود را به کشت و پرورش گیاهان دارویی معطوف داشته‌اند (امیدبیگی،1386).

موطن اغلب گیاهان ادویه‌ای و طبی، مشرق زمین و مناطق استوایی واقع بین 25 درجه عرض شمالی و 10 درجه عرض جنوبی استوا بوده است. قاره آسیا منشأ تولید فلفل، دارچین، میخک، زنجبیل و نظایر آن و مناطق گرمسیر کشورهای آمریکایی، منشا انواع دارچین سبز، قرمز و وانیل هستند. در حالی که مناطق مدیترانه‌ای و معتدل شمال آفریقا و آسیا موطن اغلب گیاهان برگی، طبی و سبزیجات معطر مانند گشنیز، برگ بو، زیره، رازیانه، شنبلیله و نظایر آن است و از مناطق سردسیر آسیا و شمال اروپا جز معدودی گیاهان، مانند زیره سیاه و تره، اقلام متعددی به بازار گیاهان دارویی و ادویه‌ای دنیا عرضه نمی‌شود (میرحیدر، 1382).

متأسفانه ظهور طب نوین در غرب و بسط و گسترش آن در نقاط عالم، سبب شد تا دانش و مهارت استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی تحت‌الشعاع  آموزه‌های جدید قرار گرفته و به کلی از برنامه‌های حذف شود. اما رویکرد دوباره بشر به این روش درمانی باعث شد که امروزه بیش از 80 درصد تحقیقات در مراکز تحقیقات دارویی دنیا معطوف به استفاده از مواد گیاهی و طبیعی گردد. در حال حاضر در کشورهای غربی و آمریکا نهضت بسیار گسترده‌ای در زمینه استفاده از داروهای گیاهی و طبیعی شروع شده است (فلاحتگر،1382).

گیاه نیز مانند هر داروی شیمیایی دیگر دارای اثرات شیمیایی خاصی است که مصرف آن همانند سایر داروهای گیاهی دارای دوز و مقدار معینی است، لذا اگر به طور سرخود و نا به جا مصرف گردد، همانند سایر داروهای شیمیایی خطرناک بوده، اثرات سوئی به دنبال خواهد داشت ( فلاحتگر، 1382 ). در دوره جدید صنایع داروسازی، پزشکان و گروه‌های تحقیقاتی بسیاری از کشورها بار دیگر توجه خود را به منابع طبیعی و گیاهان داویی معطوف داشته‌اند، به طوری که امروزه شاهد احداث مزارع وسیع

یک مطلب دیگر :

 

امر به معروف، گروه همسالان، کاهش اضطراب، نهج البلاغه

 آزمایشی و تولیدی هستیم. کشت گیاهان دارویی در حال حاضر شاخه مهمی از کشاورزی و منبع اصلی استخراج و مواد اولیه ساخت داروهای موجود به شمار می رود (زمان،1382).

اهداف اجرایی این پژوهش عبارت است از :

1- بررسی و مقایسه اثر كود فسفر بر رشد گل همیشه بهار

2- بررسی اثر كاربرد كود فسفر و تاریخ كاشت بر خصوصیات كمی گل همیشه بهار

3- بررسی اثر كاربرد كود فسفر و تاریخ كاشت بر خصوصیات كیفی گل همیشه بهار

4- بررسی اثر تاریخ كاشت بر رشد گل همیشه بهار

فرضیات آزمایش نیز عبارتند از:

1- استفاده از كود فسفر باعث افزایش معنی‌دار عملكرد دانه در گل همیشه بهار می‌گردد.

2- استفاده از كود فسفر باعث افزایش معنی‌دار عملكرد بیولوژیكی در گل همیشه بهار می‌گردد.

2- افزایش معنی‌دار عملكرد بیولوژیكی در گل همیشه بهار در نتیجه مصرف كود فسفر

3- تاریخ كاشت بهینه باعث افزایش معنی‌دار عملكرد دانه در گل همیشه بهار می‌گردد.

4- تاریخ كاشت بهینه باعث افزایش معنی‌دار عملكرد بیولوژیكی در گل همیشه بهار می‌گردد.

1-2- كشت گیاهان داروئی

 فلات ایران به عنوان منشأ و خاستگاه بسیاری از گیاهان دارویی معرفی شده است و با توجه به نیاز صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی به گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولیدات صنایع مذکور، کشت گیاهان دارویی در کشور ما در حال گسترش بوده، در این رابطه انجام تحقیقات و مطالعات بیشتری لازم است (امیدبیگی، 1379). نیاز صنعت داروسازی به مواد گیاهان به حدی زیاد است که امکان تأمین آن از طبیعت غیر ممکن است، بنابراین بسیاری از این گیاهان باید در مزارع بزرگ کشت شوند و می‌باید یک سری عوامل اساسی در نظر گرفته شوند تا گیاه کیفیت و میزان مواد موثره خود را حفظ کند (زمان، 1382). روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی، بدون توسعه روش‌های مناسب کاشت و مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح، پیامدهای نگران کننده‌ای نظیر تخریب محیط زیست را در بر خواهد داشت. اگرچه قیمت گیاهان جمع‌آوری شده از منشأ طبیعی و وحشی بسیار ارزان‌تر است، ولی برای جلوگیری از نابودی عرصه‌های طبیعی، عدم یکنواختی محصولات جمع‌آوری شده و در بعضی موارد کیفیت پایین آنها، اجرای عملیات پس از برداشت نامناسب و در نهایت ناکافی، پاسخگویی نیاز صنایع دارویی نمی‌باشند و به منظور رفع نیاز صنایع دارویی، باید تولید و کشت گیاهان دارویی در مزارع و همچنین فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد. به طوری که از منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد دارویی در کشت و صنعت بهره‌برداری گردد. با توجه به این موضوع که هنوز انسان تمام استعدادهای دارویی طبیعت را به طور کامل نشناخته است، تاکید اصلی متخصصان، حفظ استعدادهای ناشناخته و جلوگیری از انقراض و حمایت از گونه های طبیعی است (امید بیگی، 1384). به منظور تامین مواد اولیه گیاهی مورد نیاز صنایع داروسازی، توصیه می‌گردد که کشت و پرورش گیاهان دارویی به صورت جدی انجام پذیرد. در این راستا بررسی عملیات زراعی مانند زمان کاشت، نحوه تکثیر، تغذیه و مدیریت آن، تاریخ برداشت و مراقبت‌های پس از برداشت در خصوص گیاهان دارویی، نقش مهمی را در افزایش محصول و کیفیت آن خواهد داشت. توجه نکردن به هر یک از موارد فوق، خسارت‌های جبران ناپذیری را متوجه تولید کنندگان خواهد نمود. برای مثال، برداشت گیاهان دارویی در زمان نامناسب، نه تنها میزان محصول به دست آمده را کاهش می‌دهد، بلکه محصول برداشت شده از کیفیت مناسبی نیز برخوردار نخواهد بود، زیرا عملکرد اندام مورد نظر و همچنین میزان متابولیت‌های ثانویه یک گیاه دارویی، در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه متفاوت است (امیدبیگی، 1388). برداشت گیاهان دارویی مشکل است و انجام این کار با ماشین به سختی امکان پذیر است، زیرا جمع‌آوری برخی از اندام‌های حاوی مواد موثره ( نظیر گلبرگ‌ها، گل‌ها، برگ‌ها و …) تنها با دست ممکن است. از این رو، تولید گیاهان دارویی به نیروی انسانی زیادی نیاز داشته و بر خلاف محصولات كشاورزی در بخش صنعتی با جمع‌آوری گیاهان دارویی کار به اتمام نمی‌رسد، بلکه پس از برداشت محصول، اندام‌های جمع‌آوری شده را باید تحت تاثیر عملیات مناسبی قرار داد تا به صورت قابل استفاده درآید (خشک کردن، استخراج ماده موثره، بسته بندی و …). در قرن حاضر تحقیقات گسترده‌ای بر روی گیاهان دارویی انجام پذیرفته و داروهایی با ماده موثره طبیعی، افق‌های جدیدی را برای جامعه پزشکان و داروسازان پژوهش‌گر گشوده است. از این رو، صنایع داروسازی و گروه‌های تحقیقاتی بسیاری از کشورها توجه خود را به کشت و تولید گیاهان دارویی معطوف داشته‌اند. با نگاهی اجمالی به فرهنگ مصرف داروهای گیاهی در ایران، میراث گرانقدر شناسایی و مصرف این گیاهان در طب غنی سنتی مشاهده می گردد. از طرفی، فلات وسیع ایران که از اقالیم و محیط‌های گوناگون برخوردار است و به همین دلیل فراوانی و تنوع گونه‌های این گیاهان در پهنه دشت‌ها و کوهساران ایران به بیش از 7500 گونه گیاهی (حدود دو برابر تعداد گونه‌های کشورهای اروپای غربی) می‌رسد که بخش قابل ملاحظه‌ای از آنها حاوی ذخایر متابولیتی با ارزشی می‌باشند (امیدبیگی، 1384 ).

از آنجا که گیاهان وحشی (بر خلاف گیاهان زراعی) در محدوده‌ جغرافیایی خاصی یافت می‌شوند و جمع‌آوری و دسترسی به آنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و استفاده از رویشگاه‌های وحشی جوابگوی صنایع داروسازی نخواهد بود و از طرفی چنین استفاده انبوه از گیاهان در طبیعت، مسلماً موجب نابودی آنها خواهد شد، بنابراین، باید نسبت به کشت این گیاهان در سطوح زراعی اقدام نمود (امیدبیگی، 1382). تخمین زده می‌شود 25000 گونه گیاهی دارای خواص بارز دارویی باشند. هر چند از این میان تنها حدود یک درصد (250 گونه) تا کنون به شکل علمی مورد مطالعه متخصصین قرار گرفته و به صورت خالص شده به مصرف جوامع انسانی رسیده‌اند (هاندا، 2005). گیاهان دارویی جزء اولین گیاهانی بوده‌اند که توسط بشر جمع‌آوری و مورد کشت و کار قرار گرفتند. به طور مشخص از اوایل قرن نوزدهم بود که دانشمندان پی بردند که می‌توانند از مواد مؤثره دارویی موجود در گیاهان در صنایع داروسازی استفاده کنند. از آن پس روش‌های علمی وی‍‍ژه‌ای برای استخراج مواد مؤثره موجود در گیاهان و نیز برای اعمال اثرات آنها بر انسان، جایگزین روش‌های سنتی گردید. به بیان دقیق‌تر از این تاریخ به بعد بود که تحقیقات بر روی گیاهان دارویی با هدف جدا سازی مواد فعال موجود در آنها و مشخص‌سازی ترکیب آن و اثرات دارویی مرتبط با آنها تدریجاً انجام گرفت (توموتاک، 2000).

1-3- تعریف گیاهان دارویی

 گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می‌شود که در درمان بیماری و یا پیشگیری از بروز آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. حدود این گستره با فرهنگ ملی استفاده از گیاهان دارویی، قوانین و مقررات و پیشرفت‌های علمی هر کشور تعیین می‌شود. در طب سنتی کشورها معمولاً هر گیاهی را می‌توان دارویی محسوب کرد. در تعریف دیگری چنین آمده است: گیاه دارویی به گیاهی گفته می‌شود که دارای مواد مؤثره مشخصی است، در درمان بیماری به کار می‌رود و نام آن گیاه در یکی از ماکوپه‌های معتبر بین المللی ذکر شده باشد (دوازده امامی، 1382).

از زیره سیاه به عنوان محرك اشتها، ضد تشنج، معرق و اسانس آن ضد قارچ است و یكی از مصارف مهم زیره سیاه به عنوان چاشنی و ادویه در صنایع غذایی است (امیدبیگی، 1381).

2-3-خواص دارویی و اهمیت كرفس كوهی

كرفس كوهی با نام علمی  Kelussia odoratissima M. یكی از گونه‌های منحصر به فرد گیاهان دارویی ایران و از خانوادهUmbelliferaceae  می‌باشد كه به عنوان سبزی مع

طر در غذا مصرف می‌شود و نیز به لحاظ دارا بودن خواص دارویی بسیار، از جمله تقویت كنندگی قلب، ضدعفونی كنندگی، كم كردن قندخون، كاهش فشارخون و غیره در گیاه

یک مطلب دیگر :

 

چرا رزومه تان اثرگذاری کافی را ندارد؟

 درمانی مورد استفاده فراوان قرار می‌گیرد(امید بیگی،1384).

خصوصیات كرفس كوهی

1-6- اهداف تحقیق 9

فصل دوم: مروری بر پژوهش های انجام شده

2-1- اثر تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد برنج 11

2-1-1- تنش آب موجب تغییرات و عکس العمل های زیر در ریشه می‌گردد 12

2-2- مراحل بحرانی تنش آبی محصول 13

2-3- نیاز آبی مراحل مختلف رشد برنج 14

2-3-1- نقش آب خاک در رشد و اعمال ریشه 15

2-3-2-  مرفولوژی ریشه برنج 16

2-4-  مکانیزم های گیاه در برخورد با خشکی 16

2-4-1- فرار از خشکی 16

2-4-2- اجتناب از خشکی شامل 17

2-4-3- تحمل به خشکی 17

2-5- تأثیر تنش رطوبتی بر عملکرد 18

2-5-1- تأثیر تنش رطوبتی بر گلدهی 18

2-5-2- تأثیر تنش رطوبتی بر عملکرد دانه (شلتوک) 19

2-5-3- تأثیر تنش رطوبتی بر تعداد دانه در خوشه 22

2-5-4- تأثیر تنش رطوبتی در توسعه و ظهور خوشههای برنج 24

2-5-5- تأثیر تنش رطوبتی بر تعداد پنجه بارور 25

2-5-6- تأثیر تنش رطوبتی بر وزن هزار دانه 26

2-5-7- تأثیر تنش رطوبتی بر تعداد دانه پوک در خوشه 27

2-5-8- تأثیر تنش رطوبتی بر  میزان پروتئین و کلرفیل 28

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- زمان، موقعیت و شرایط اقلیمی محل آزمایش 31

دمای حداقل، حداكثر و میانگین روزانه منطقه دهدشت در طول دورهی رشد برنج 32

3-2- ویژگیهای فیزیكی و شیمیایی خاك محل آزمایش 32

3-3- عملیات کاشت تا برداشت 33

3-4- نحوهی اجرای آزمایش و ویژگیهای مورد اندازهگیری 33

3-4-1- اعمال تیمارهای آزمایش 33

3-4-2- تاریخ و نحوهی نمونهگیری 34

3-5- صفات اندازهگیری شده در آزمایش 34

3-5-1- عملکرد بیولوژیک 34

3-5-2- ارتفاع 34

3-5-3- تعداد پنجه کل 35

3-5-4- تعداد پنجه بارور 35

3-5-5- عملکرد شلتوک 35

3-5-6- طول و عرض برگ پرچم 35

3-5-7- اندامهای هوایی 36

3-5-8- اجزای عملکرد 36

3-5-9- وزن هزار دانه 36

3-5-10- طول خوشه 36

3-5-11- میزان پرولین برگ 37

3-5-12- مقدارکلرفیل برگ 38

3-5-13- میزان آهن 39

3-5-14-  روش اندازهگیری پروتئین خام دانه 39

3-5- 15- شاخص برداشت 40

3-5-16- بهرهوری آب 41

3- 5-17-  نرم افزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل واریانس 41

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1 عملکرد و اجزای عملکرد 43

4-1-1-تعداد دانه پر در خوشه 43

4-1-2- تعداد دانه پوک درخوشه 46

 

4-1-3- تعداد سنبلچه در خوشه 46

4-1-4- تعداد خوشه در کپه 47

4-1-5- وزن صد دانه 47

4-1-6- عملکرد شلتوک 48

4-2- طول خوشه 56

4-3- ارتفاع بوته 57

4-4- عرض برگ پرچم 59

4-5- طول برگ پرچم 62

4-6- تعداد پنجه در هر کپه 63

4-7- تعداد پنجههای بارور در هر کپه 65

4-8- کاه و کلش 67

4-9- شاخص برداشت 73

4-10- بهروری آب 73

4-11- ویژگیهای کیفی برنج 75

4-11-1-  میزان آهن اندامهای هوایی 75

4-11-2-  میزان پروتئین دانه 76

4-11-3- میزان پرولین برگ 76

4-11-4- کلروفیلa 78

4-11-5- کلروفیلb 79

4-11-6- کلروفیل کل 80

نتیجه گیری 86

پیشنهادها 87

فهرست منابع 88

چكیده

به منظور بررسی اثرات دور آبیاری و ماده ضد تنش کراپ کاندیشنر بر عملکرد شلتوک، اجزای عملکرد و شاخص برداشت دو رقم برنج چمپای محلی دهدشت و چمپای پاکوتاه، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 در منطقه­ی دهدشت اجرا گردید. آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در 3 سطح (غرقاب دائم، آبیاری غرقابی تناوبی شامل اشباع کامل خاک 5 روز پس از محو شدن کامل آب از سطح زمین و غرقاب 10 روز پس از محو شدن کامل آب از سطح زمین)، سطوح فاکتوریل شامل دو رقم (ارقام چمپای پاکوتاه و چمپای محلی) و محلول­پاشی در دو سطح ( آب خالص، محلول­پاشی کراپ کاندیشنر در دو مرحله

یک مطلب دیگر :

 

شیوع اختلال افسردگی اساسی

 اوایل ساقه رفتن و خوشه­دهی) در کرت فرعی انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که اثر دور آبیاری، رقم، محلول­پاشی و برهمکنش آنها بر عملکرد شلتوک در سطح 1 ٪ معنی­دارشد، بطوری­که آبیاری غرقابی تا اشباع کامل خاک و سپس 10 روز پس از محو شدن کامل آب از سطح زمین باعث کاهش 22/27 و 71/44 درصدی عملکرد شلتوک به ترتیب در رقم­های چمپای پاکوتاه و چمپای محلی و باعث افزایش 6/47  و 58/65 درصدی میزان پرولین برگ به ترتیب در رقم­های چمپای محلی و چمپای پاکوتاه گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که رقم چمپای پاکوتاه در شرایط تنش رطوبتی و بدون تنش رطوبتی از لحاظ عملکرد شلتوک و اجزای عملکرد شلتوک (تعداد خوشه­چه، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و وزن صد دانه) از رقم چمپای محلی برتر بود. همچنین نتایج نشان داد که محلول­پاشی کراپ کاندیشنر در شرایط تنش رطوبتی باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک در هر دو رقم گردید. بین تیمارهای برهمکنش رقم و آبیاری، تیمار غرقابی و رقم چمپای پاکوتاه با میانگین 36/1 کیلوگرم بر مترمکعب بهره­وری آّب و برهمکنش آبیاری 5 روز پس از محو شدن آب از سطح زمین و رقم چمپای پاکوتاه با میانگین 35/1 کیلوگرم بر مترمکعب بهره­وری آّب از لحاظ آماری تفاوت معنی­داری وجود نداشت و با توجه به این نتیجه و میزان مساوی آب ورودی به کرت­ها و صرفه­جویی 10% آب مصرفی در تیمار آبیاری 5 روز پس از محو شدن آب از سطح زمین نسبت به تیمار غرقابی در هر دو رقم می­توان گفت بهترین دور آبیاری، آبیاری غرقابی تا اشباع کامل خاک 5 روز پس از محو شدن کامل آب از سطح زمین می­باشد.

کلمات کلیدی: آبیاری، کراپ کاندیشنر، عملکرد، برنج

مقدمه

برنج (Oryza  sativa) نقش مهمی در تغذیه نیمی از مردم جهان دارد که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.این محصول یک سوم سطح زیر کشت غلات را اشغال کرده است و تامین کننده 25 تا 60 در صد کالری 7/2 میلیارد نفر از جمعیت جهان می باشد. بیش از 90 در صد برنج دنیا در آسیا تو لید و مصرف می شود (تقی زاده و همکاران، 1387).

با توجه وسعت کشور ایران که حدود 165میلیون هکتار می باشد 16 میلیون هکتار آن را زمینهای زراعی تشکیل می دهند که از این مقدار حدود 11 میلیون هکتار در زیر کشت قرار دارند و بقیه بصورت آیش هستند. با توجه به اینکه برنج در بین کلیه محصولات زراعی بالاترین ارزش نا خالص را داراست و همچنین در آمد بیشتری نسبت به سایر محصولات دارد لذا کشاورزان به زراعت این محصول رو می آورند. در مناطقی مانند  استان  گیلان  و مازندران که شرایط اقلیمی و اکولوژیکی مناسبی برای کشت برنج دارد، کشت این گیاه بسیار رایج می با شد . در ایران قدیم زراعت برنج از سالیان خیلی دور بخصوص در بابل و شوش معمول بوده و امروزه رواج بیشتری یافته است (تقی زاده و همکاران، 1387).

سابقه کشت برنج در ایران به حدود 400 سال قبل از میلاد بوده و تاریخ کشاورزی نمایانگر آن است که در زمان  هخامنشیان  در ایران زراعت می شده و در دوره اشکانیان در گیلان و مازندران و خراسان زراعت آن معمول بوده و در دوران ساسانیان نیز در قسمتی از ایران مانند کاشمر و تاشکند برنج زارهای وسیعی وجود داشته است.

برنج پس ازگندم بیشترین سطح اراضی کشاورزی را در جهان به خود اختصاص داده است. در تولید محصول برنج آبیاری یکی از مهم ترین عوامل موثر می باشد. در حال حاضر روش آبیاری مورد استفاده برای این گیاه در کشور روش استغراقی یا غرقابی می باشد که استفاده از این روش موجب مصرف آب به مقدار بیش از حد مورد لزوم و پایین بودن میزان عملکرد به ازای هر واحد آب مصرفی می گردد.

برنج گیاهی است که نسبت به دیگر گیاهان تحت آبیاری بیشترین سطح زیر کشت را دارا است. بیش از 80 در صد منابع آب شیرین در قاره آسیا برای اهداف کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد که نیمی از کل این آب صرف تولید  برنج می شود. در ایران نیز کشاورزی بزرگترین متقاضی آب است بطوریکه حدود 93 درصد از آب قابل استحصال سالانه در این بخش استفاده می شود لذا لازم است که توجه ویژه ای به نحوه بکار گیری این منابع و برنامه ریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود ولی محدود برای کشت پایدار صورت گیرد.  همانطور که ذکر شد نیاز آبی برنج از سایر غلات بیشتر است و مقدار آن تابع عوامل متعدد نظیر رقم و اقلیم و حتی نوع کشت است. کمبود منابع آبی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع برنج لزوم استفاده بهینه و افزایش بهره وری از منابع موجود را می طلبد (حیدری­شریف­آباد، 1383).

روش مرسوم آبیاری برنج در مناطق برنج خیز ایران غرقاب دائم با ارتفاع مناسب در تمامی طول فصل رویشی است. محیط رشد برنج به دلیل نیاز آبی فراوان، آن را از دیگر نباتات متمایز می سازد بطوریکه علاوه بر آبیاری در مرحله داشت، مقدار قابل توجهی از آب آبیاری قبل از نشاکاری جهت تهیه  و آماده سازی زمین و غرقاب نمودن آن و علاوه بر آن مقدار قابل توجهی نیز در طول دوره رشد محصول بطور مستمر به صورت نفوذ عمقی مصرف می شود. بنابراین لازمه کشت آن  مدیریت  صحیح آبیاری می باشد چرا که کمبود آب در  شرایط  فعلی و بحران آینده آب  در  ایران واقعیت انکار ناپذیری می باشد که تنها با اتخاذ تمهیداتی بر پایه یافته های علمی قابل کنترل خواهد بود .

آینده تولید برنج به فعالیت ها و اتخاذ وگسترش استراتژی هایی بستگی دارد که آب را در برنامه ریزی های آبیاری بطور موثری استفاده نماید. این چنین استراتژِی ها و فعالیت ها یی برای دیگر قسمت های جهان نیاز مهم است. فعالیتهای اجرایی برای تامین آب در ایران دارای سابقه طولانی است که وجود سدها و شبکه آبیاری در شالیزارهای کشور موید این  نکته می باشد بنابراین به نظر می رسد  استفاده بهینه  از آب در کشوری  چون ایران که از نظر اقلیمی دارای وضعیت خشک تا نیمه خشک است از اهمیت بخصوصی در گسترش و توسعه فعالیتهای کشاورزی بر خوردار است.

بحران کمبود آب توجه صاحب نظران موسسه برنج ((IRRI را به خود معطوف نموده  است. بحرانی که از افزایش روز افزون تقاضا برای آب در بخش های مصارف شهری و صنعت ناشی میشود. همانند این منطقه در سایر مناطق نیز اصولا در چرخه مصرف آب، به کشاورزی نقش درجه سوم در تامین آب داده شده و برنج به عنوان گیاه پر مصرف بیشترین ضرر را خواهد دید (حیدری­شریف­آباد، 1383).

دکتر” بومن” عقیده دارد که در آینده کشاورزان باید عملکرد را بر اساس محصول بدست آمده برنج به ازای کیلوگرم واحد آب مصرف شده محاسبه نمایند و اگر بتوانیم کشاورزان را مجبور به ذخیره آب نماییم افزایش عملکرد در واحد سطح کم خواهد شد و اگر کشاورزان مجبور به پرداخت بهای آب باشند ناچاراً راندمان کاربرد آب را در زمین های خود اندازه گیری خواهند کرد.

دکتر ” بومن” علاوه بر بررسی راندمان آبیاری در مزارع، کمبود آب در مجموعه زمین هایی که از رودخانه “آنگات مسیم” آبیاری می شوند را بررسی کرد تا مناطقی که توسعه در آن جا باعث افزایش راندمان کل سیستم می شود را بیابد. ایشان می گویند: «اگر ما مقدار آب مورد استفاده گیاه را با مقدار آب از دست رفته در مزرعه بعلاوه فرونشست و تبخیر را مقایسه کنیم در می یابیم راندمان کاربرد آب حدود 30% می باشد یعنی 70% آب آبیاری به هدر می رود». اما قسمت عمده از این افت به هر نحو به سیستم بر می گردد و در پایین دست استفاده می شود لذا به جای مطالعه افت های هر مزرعه ما باید جریان آب را در کل سیستم مطالعه نموده و جاهایی را که آب واقعاً به هدر می رود بیابیم  یعنی جاییکه دیگر آب در پایین دست به کار نمی آید .

1-2- اهمیت غذایی سبزی ها

تحقیقاتی که توسط متخصصان و کارشناسان علوم تغذیه صورت گرفته بیانگر آن است که برای سالم زیستن و از زندگی لذت بردن باید مصرف سبزی جات و میوه جات در غذای روزانه به 80 درصد حجم کل غذا برسد در حالیکه مواد پروتئینی و مواد قندی مانند گوشت، تخم مرغ، پنیر و نشاسته فقط 20 درصد بقیه را تشکیل می دهد (حسنی زاده، 1383). امروز برای متخصصین ثابت شده است که بین غذایی که به مصرف می رسد و بروز سرطان رابطه وجود دارد و در افرادی که در مناطق روستایی زندگی می کنند، چون بیشتر سبزی مصرف می کنند کمتر مورد حمله بیماری های خطرناک از قبیل سرطان قرار می گیرند (دانشور، 1389).

اما افرادی که به شهرها مهاجرت نموده اند و به غذاهای شهری عادت کرده اند موارد بیماری سرطان در آنها بیشتر مشاهده شده است (حسنی زاده، 1383). از نظر مردم

 عادی ارزش غذاها فقط در کالری موجود در آنهاست ولی بدن انسان علاوه بر انرژی نیاز به مقادیر معین پروتئین، املاح و ویتامین ها دارد و به این دلیل متخصصین تغذیه

یک مطلب دیگر :

 

آیات و روایات

 همانطور که به رسانیدن تعداد لازم کالری به بدن اهمیت می دهند، متعادل بودن غذا را نیز مهم می دانند (خوشخوی و همکاران، 1389). سبزی ها اشتها آور بوده و به علت سلولز فراوان، دیر هضم و محرک و اهمیت بالایی در زندگی انسانی دارند. یک ماده غذایی بایستی دارای ویژگی هایی باشد که از آن جمله می تواند خوش طعم بودن، سیر کنندگی و بهداشتی بودن و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بودن آن است سبزی ها اکثراً بی واسطه به مصرف انسان رسیده و فاقد ضایعات ناشی از تغییر و تبدیل هستند. در صورتی که این ضایعات در جانوران گیاهخوار که با گیاهان تغذیه شده و فرآورده هایی نظیر شیر، تخم مرغ و گوشت تهیه می کنند بسیار است (سینگ و همکاران، 1386).

1-2-1- ویتامین ها

بسیاری از مواد مورد احتیاج بدن که وجود آنها حتی به مقدار بسیار کم برای ادامه حیات ضروری است (ویتامین ها)، در غذاهای حیوانی یافت نمی شود یا بسیار کم است. در صورتیکه در سبزی ها به میزان زیادی وجود دارد برای ادامه زندگی و سلامت اغلب سلولهای بدن، وجود ویتامین های مختلف امری لازم و حیاتی است. ویتامین ها مستقیماً در ساختار نگاهداری نسوج بدن کمک نمی کنند بلکه در ظریف ترین و حیاتی ترین اعمال و کارهای داخلی سلول دخالت دارند (دانشور، 1389).

ویتامین ها از جمله مواد آلی ضروری هستند که مقدار کافی آن می تواند در بسیاری از عملیات فیزیولوژیکی بدن تاثیر گذاشته و باید وارد بدن شوند زیرا بدن قادر به ساخت همه آنها نیست کمبود سبزی در تغذیه باعث کمبود و ویتامین ها و سایر مواد موثر در بدن می گردد که موجب بروز بسیاری از بیماری هاست (پیوست، 1388). کمبود کامل ویتامین که در قدیم بسیار رایج بود منجر به بیماری های مختلفی در انسان می گردد به آویتامینوز (Avitaminose) معروف است که بیماری آویتامینوز به علت تغذیه تک ماده ای در زمان طولانی بروز می کند (پیوست، 1384). بر اثر درست و صحیح مصرف نکردن ویتامین ها به مرور زمان ممکن است بیماری های مختلفی در بدن انسان بروز کند (دانشور، 1389).