2-7: نوشته ها و آثار سنایی…………………………………………………………………………………………………………………. 22

 

فصل سوم: توصیف داده‌ها

درآمد………………………………………………………………………………………………………………. 28

3-1: تعریف آتش………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-2: ریشه شناسی آتش………………………………………………………………………………………………………………………. 28

3-3: جایگاه آتش در اوستا…………………………………………………………………………………………………………………… 29

3-4: آتش در ایران باستان…………………………………………………………………………………………………………………… 30

3-5: جایگاه آتش در دین زرتشتی……………………………………………………………………………………………………… 31

 

3-6: احترام به آتش در منابع پهلوی………………………………………………………………………………………………….. 33

3-7: نماد آتش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34

3-8: آتش در فرهنگ و ادبیات ایران………………………………………………………………………………………………….. 36

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق

درآمد………………………………………………………………………………………………………………. 39

4-1: آتش و عشق…………………………………………………………………………………………………………………………………. 39

4-2: آتش و دل…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

4-3: آتش غیرت…………………………………………………………………………………………………………………………………… 44

4-4: آتش و هجران و فراق………………………………………………………………………………………………………………….. 44

4-5: آتش خشم……………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

4-6: آتش آز………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

4-7: آتش می……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

4-8: آتش لاله……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

4-9: آتش رخسار………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

4-10: آتش جهل………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

4-11: آتش نفس………………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

4-12: آتش مهر……………………………………………………………………………………………………………………………………. 51

4-12: آتش شوق………………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

4-14: آتش کینه………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

4-15: آتش طبع…………………………………………………………………………………………………………………………………… 52

یک مطلب دیگر :

4-16: آتش همّت…………………………………………………………………………………………………………………………………. 53

4-17: آتش شهوت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

4-18: آتش عنصری……………………………………………………………………………………………………………………………… 53

4-19: آتش ابراهیم………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

4-20: آتش موسی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

4-21: آتش دوزخ…………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

4-22: آتش ابلیس………………………………………………………………………………………………………………………………… 70

4-23: محک بودن آتش……………………………………………………………………………………………………………………….. 71

4-24: آتش در چیزی زدن………………………………………………………………………………………………………………….. 72

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………….. 76

فهرست منابع  77

چکیده

واژگان کلیدی: آتش، سنایی، حدیقه الحقیقه، دیوان.

مقدمه

سنایی‌ در دوره‌ اول‌ فعالیت‌‌های‌ ادبی‌ خویش‌ شاعری‌ مداح‌ بود، روش‌ شاعران‌ غزنوی، به خصوص‌ عنصری‌ و فرخی را تقلید می‌کرد. در دوره‌ دوم‌، که‌ دوره‌ تغییر حال‌ و تکامل‌ معنوی‌ او بود، به‌ معارف‌ و حقایق‌ عرفانی‌ و حکمی‌ و اندیشه‌های‌ دینی‌ پرداخت‌.در واقع سنایی اولین‌ شاعر ایرانی‌ پس‌ از اسلام‌ به شمار می‌رود که‌ حقایق‌ عرفانی‌ و معانی‌ تصوّف‌ را در قالب‌ شعر ارائه کرده است.

“سنایی” در عصر خودش یک شاعر نوگرا بود؛ بیشتر محقّقان او را مبدع و پایه گذار شعر عرفانی می­دانند. سبکی که او آغاز کرد، با عطار نیشابوری تداوم یافت و  در شعر جلال الدین محمد بلخی به اوج خود رسید. شعر عرفانی و قالب‌های مضامینی که سنایی آن ها را به کار گرفته، تنها نوآوری این شاعر بزرگ در ادب پارسی نیست. او در همه انواع شعر کلاسیک قبل از خودش نو آوری می کند و حال و هوای تازه­ای به آن ها می افزاید.

«سنایی، بیش از هرچیز به عنوان یکی از پیروان مسلک عرفان عابدانه معرفی شده است. هرچند این درونمایه شعری، تنها گرایش فکری- عقیدتی او نیست، اما این قدر مسلّم است که بخشی انبوه از شعر و محدوده­ای فراخ از اندیشه او را همین موضوع به خود اختصاص داده است.

 

یک مطلب دیگر :

4-1-3- لیکو: 19

4-1-4- مودگ (مویه و زاری): 20

4-1-5- شعر: 20

4-1-6- بجّار: 21

4-1-7- بیر (انتقام): 21

4-1-8- کارچ و کپن (کارد و کفن): 22

4-1-9- نازنیک: 23

4-1-10- کردی: 23

4-1-11- اَمبا: 23

4-1-12- گوات (باد): 23

4-2- بخش دوم- عزاداری: 25

4-2-1- مراسم ماه محرم : 25

4-2-2- آیین مرگ و عزاداری: 26

4-2-2-1- عزاداری عمومی: 26

4-2-2-2- مراسم غسل میّت: 27

4-2-2-3- طریقه کفن کردن میت: 28

4-2-2-4- حمل و دفن جنازه: 29

4-2-2-5- مراسم پرسه (پرسان) porsân : 30

4-3- بخش سوم – جشن ها و مراسم.. 31

4-3-1- ازدواج: 31

4-3-1-1- معیارهای انتخاب دختر: 31

4-3-1-2- ازدواج فامیلی: 31

4-3-1-3- معیارهای انتخاب داماد: 32

4-3-1-4- خواستگاری: 32

4-3-1-5- سانگ sâng  (بله برون): 32

 

4-3-1-6- مخفی ماندن عروس از داماد: 33

4-3-1-7- حنابندان: 33

4-3-1-8- کِلّـِه (حجله) : 33

4-3-1-9- جشن عروسی: 34

4-3-1-10- بردن داماد به خانه عروس: 34

4-3-1-11- آرایش عروس: 35

4-3-1-12- جهیزیه عروس: 35

4-3-2- جشن ها و اعیاد: 35

4-3-2-1- جشن سور / سوران/ (ختنه): 36

4-3-2-2- عید سعید فطر: 36

4-3-2-3- عید قربان: 37

4-3-3- مراسم.. 37

4-3-3-1- طلب باران: 37

4-3-3-2- عقیقه: 38

4-4- بخش چهارم – غذاها: 39

4-4-1- تباهِگ (tabâheg): 39

4-4-2- تنورچه(tanurčeh)  : 40

4-4-3- هَتوک (hatuk) آبگوشت: 40

4-4-4- دَلَگ (dalag) آش: 40

4-4-5- پختن سبزیجات خودرو: 41

4-4-6- خرما کنجت (کله هرما): 42

4-4-7- چنگال: 42

4-4-8- حلوا : 43

4-4-9- انواع نان: 43

4-4-9-1- تیموش (timuš): 44

4-4-9-2- سیسرک (sisērk): 44

4-4-9-3- لواش: 44

4-4-9-4- کماچ: 44

4-4-9-5- نان گرده (gerda) تافتون: 45

4-4-9-6- تِجگی (tejgi) سمنو: 45

4-4-9-7- نان روغنی: 45

4-5- بخش پنجم – بازی ها: 46

4-5-1- کپّگ (kappag) : 47

4-5-2- کاتِلی / اِشکاتِلی (kâteli / eškâteli) : 47

4-5-3- پُشت مه پشت (pošt ma pošt) : 48

4-5-4- چَل (čall) : 48

4-5-5- توتو (tutu) : 48

4-5-6- چَوک (čawk) : 49

یک مطلب دیگر :

4-5-7- بُوتَک (bōtak) : 50

4-5-8- لگوش (lagoš) : 50

4-5-9- ساچی (sâči) : 51

4-5-10- گول (gul) : 51

4-5-11- کلاه پرینتکا (kolâh perientakâ) : 51

4-5-12- لَپّر (lappar) : 52

4-5-13- هَدَک رو (hadakrōu) : 52

4-5-14- بازی چوب در هوا: 53

4-6- بخش ششم.. 54

4-6-1- جنگ و مبارزه: 54

4-6-2- مال جنگی / چپو (mâl jangi / čapaw) چپاولگری: 56

4-6-3- بید گیری (bēd, giri) انتقام گیری: 57

4-6-4- پَهِلّی pahelli : عفو، بخشش…. 60

4-6-5- مَیار و مَیار جلّی mayâr omayâr jalli : پناهندگی و پناهنده پذیری: 61

4-6-6- پتّر (pattar) : 63

4-6-7- دیوان: 64

4-7- بخش هفتم – هنجارهای اجتماعی: 65

4-7-1- هنجارهای مثبت: 65

4-7-1-1- مَزَن و مستری (mazan o masteri)  احترام بزرگان: 65

4-7-1-2- شور و مشورت šawr : 66

4-7-1-3- هَیا hayâ : حیا، پاکدامنی: 66

4-7-1-4- ذُواهیر dowâhayr : دعای خیر. 66

4-7-1-5- مَ ڈ ا mad,â : مرام. 67

4-7-1-6- یکّویی / یکّی yakkuwi / yakki اتحاد: 68

4-7-1-7- هَشَر hašar : کار دسته جمعی: 69

4-7-1-8- بِجّار bejjâr : همیاری: 69

4-7-1-9- باجی bâji : 70

4-7-1-10- وَپک wapk : وقف… 70

4-7-1-11- رَهم rahm : ترحّم.. 70

4-7-1-12- تَوکَل tawkal : توکّل.. 71

4-7-1-13- امانتداری amânatdâri : 71

4-7-1-14- راستی râsti : راستگویی.. 71

4-7-1-15- وَپا دای wapâdâri : وفای به عهد. 72

4-7-1-16- گریبی garibi : ساده زیستی.. 73

4-7-1-17- سُهل سِندی sohlsendi : صلح جویی.. 73

4-7-1-18- مَزَن دِلی mazandeli : شجاعت… 73

4-7-1-19- گَیرَت gayrat : غیرت… 74

4-7-2- هنجارهای منفی.. 74

4-7-2-1- شِگان šegân : طعنه. 74

4-7-2-2- مَگر و پریب magroprēb : مکر و فریب… 75

4-7-2-3- بَد دُوایی bad dwâyi : نفرین.. 75

4-7-2-4- اِیر جَنَگ (ērjanag) تحقیر : 77

4-7-2-5- کِینَگ و پدنَه (kēnag o pedna) = حسادت و توطئه : 78

4-8- بخش هشتم  – دسته بندی تابوهای بلوچی : 80

4-8-1- خانوادگی: 80

4-8-2- اعضای بدن.. 81

4-8-3- خوراک: 81

4-8-4- اجتماع: 82

4-8-5- آرزوها: 83

4-9- بخش نهم – آیین ها: 86

4-9-1- آیین های دینی: 86

4-9-2- آیین های قومی و منطقه ای : 89

4-9-3- آیین های تولد تا رشد و بزرگسالی: 91

4-10- بخش دهم – باورها و اعتقادات : 94

4-10-1- اعتقاد به دعا و تعویذ: 94

4-10-2- اعتقاد به طبیبان محلی برای درمان بیماری ها: 95

4-10-3- اعتقاد مردم به جنّ: 95

4-10-4- اعتقاد به نظر (چشم زخم): 96

4-10-5- اعتقاد به خرافات در بین مردم: 96

مسیحیان…………………………………………………………………. 34

یهودیان…………………………………………………………………… 34

مندائیان…………………………………………………………………. 35

یزیدیان………………………………………………………………….. 35

زبان…………………………………………………………………….. 36

آموزش و تحصیلات عمومی…………………………………………… 36

3. جغرافیای اقتصادی…………………………………………………… 36

کشاورزی……………………………………………………………….. 37

معادن…………………………………………………………………… 38

صنایع………………………………………………………………….. 39

بخش دوم: شیعیان عراق……………………………………………. 40

واژه‌شناسی شیعه……………………………………………………… 40

شیعه در لغت…………………………………………………………… 40

شیعه در اصطلاح………………………………………………………. 42

چگونگی ورود اسلام به عراق………………………………………… 43

عراق در آستانه ظهور اسلام…………………………………………. 43

ورود اسلام به عراق……………………………………………………. 43

شکلگیری جامعه شیعی عراق……………………………………….. 45

زمان و عوامل مؤثر در گسترش تشیع در عراق…………………….. 45

منشاء تشیع در عراق…………………………………………………. 46

اوضاع شیعیان عراق در عصر معاصر………………………………….. 47

شیعیان عراق پس از سقوط صدام…………………………………… 49

جمعیت شیعی عراق…………………………………………………… 50

ویژگی‌های جمعیتی شیعیان عراق…………………………………… 50

 

شیعیان مرکز عراق………………………………………………………. 52

شیعیان جنوب عراق………………………………………………………. 53

شیعیان غرب عراق………………………………………………………. 55

شیعیان شمال عراق…………………………………………………….. 56

مؤلفه‌های مذهبی مؤثر بر هویت‌یابی شیعیان عراق……………….. 57

امامت……………………………………………………………………… 57

شهادت امام حسین (ع)………………………………………………… 58

مهدویت……………………………………………………………………. 59

مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر جامعۀ شیعی عراق…………………….. 60

جایگاه مرجعیت به عنوان سرمایه‌ای اجتماعی……………………….. 60

آحاد شیعیان عراق……………………………………………………….. 61

وجود عتبات عالیات و اماکن مقدّس در عراق………………………….. 62

اوقاف شیعی در عراق……………………………………………………. 64

برگزاری مناسک و آیین‌های شیعی در عراق………………………….. 66

آیینهای عزاداری شیعیان عراق………………………………………….. 67

مراسم روز اربعین حسینی……………………………………………….. 67

انتظار و آیینهای آن………………………………………………………… 69

عناصر فرهنگی در جامعۀ شیعی عراق………………………………… 70

مساجد بزرگ و تاریخی………………………………………………….. 72

کتابخانه‌ها………………………………………………………………….. 73

مجلّات……………………………………………………………………… 75

چاپ و نشر…………………………………………………………………. 77

ناشران تخصصی شیعی…………………………………………………. 78

مراکز فرهنگی……………………………………………………………… 79

شبکه‌های ماهوارهای و تلویزیونی……………………………………… 80

رادیو………………………………………………………………………… 81

خبرگزاریها …………………………………………………………………..81

سایت‌های اینترنتی………………………………………………………. 81

آموزش و تحصیلات شیعیان عراق……………………………………… 81

دانشگاه و آموزش عالی………………………………………………….. 81

حوزه های علمیه…………………………………………………………..83

حوزه نجف…………………………………………………………………. 83

حوزه سامراء……………………………………………………………… 84

حوزه کربلا………………………………………………………………… 85

بخش سوّم: جریان‌های اسلام‌گرای عراق……………………………. 86

جایگاه جریان‌های اسلام‌گرای غیر شیعی عراق پس از صدام……….88

الف). جماعت اخوان المسلمین……………………………………….. 88

ب). حزب تحریر اسلامی………………………………………………… 89

یک مطلب دیگر :

فصل سوّم: جریان‌های عمدۀ شیعی در عراق معاصر………………… 92

بخش اوّل: جریان‌های اسلام‌گرای شیعی عراق پس از صدام……….. 94

1.حزب الدعوه اسلامی……………………………………………………95

زمان و مکان تشکیل حزب الدعوه………………………………………. 95

مؤسّسین حزب الدعوه…………………………………………………. 96

ساختار تشکیلاتی حزب الدعوه……………………………………….. 97

ادوار تاریخی سپری شده در حزب الدعوه…………………………….. 98

از تأسیس تا روی کار آمدن صدام حسین……………………………… 98

از روی کار آمدن رژیم بعث تا سقوط آن…………………………………. 99

از سقوط رژیم صدام حسین تا امروز…………………………………… 104

انشعابات حزب الدعوه اسلامی……………………………………….. 106

2.مجلس اعلای اسلامی عراق………………………………………… 107

زمان و مکان تشکیل «مجلس اعلای اسلامی عراق»……………….. 107

مؤسّسین مجلس اعلای اسلامی عراق……………………………… 107

ساختار تشکیلاتی مجلس اعلای اسلامی عراق……………………. 108

ادوار تاریخی سپری شده مجلس اعلای اسلامی عراق…………….. 108

انشعابات مجلس اعلا………………………………………………….. 110

3.جریان صدر……………………………………………………………… 110

زمان و مکان تأسیس جریان‌ صدر……………………………………… 110

مؤسسین جریان صدر………………………………………………….. 111

ساختار تشکیلاتی جریان صدر………………………………………… 111

ادوار تاریخی سپرسی شده در جریان صدر…………………………… 112

مجموعه‌های برآمده از جریان صدر…………………………………….. 113

4.حزب فضیلت اسلامی………………………………………………….114

زمان و مکان تأسیس حزب فضیلت……………………………………. 114

مؤسسین حزب فضیلت اسلامی……………………………………… 115

ساختار تشکیلاتی حزب فضیلت اسلامی……………………………. 116

ادوارتاریخی سپری شده در حزب فضیلت…………………………….. 116

بخش دوم: جریان‌های غیر مذهبی شیعی………………………….. 118

جنبش  وفاق ملی عراق (العراقیه)……………………………………. 119

زمان و مکان تأسیس جریان وفاق ملی……………………………… 119

مؤسسین جریان وفاق ملی………………………………………….. 119

ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملی…………………….. 120

اهداف و استراتژی‌ها………………………………………………….. 122

کنگره ملی عراق………………………………………………………. 123

زمان و مکان تأسیس کنگرۀ ملی عراق…………………………….. 123

مؤسسین کنگرۀ ملّی عراق…………………………………………. 123

ادوار تاریخی سپری شده در جریان وفاق ملّی………………………124

اهداف و استرات‍ژیها…………………………………………………….. 128

فصل چهارم: مؤلفه‌های اساسی و دیدگاه‌ جریان‌های عمدۀ شیعی عراق….130

بخش اوّل: مؤلفه‌های نظری………………………………………….. 131

نقش مرجعیت دینی در جامعه از نگاه جریان‌های شیعی…………. 131

تعریف مشارکت و مقاومت از سوی جریان‌های شیعی عراق……… 133

شکل و الگوی حکومت مطلوب از نظر جریان‌های شیعی عراق…… 135

رابطۀ دین وسیاست از نگاه جریان‌های شیعی عراق……………… 138

بخش دوّم: دیدگاه‌های عملی………………………………………… 143

موضع سیاست خارجی جریان‌های شیعی در عراق………………. 143

میزان تأثیر جریان‌های شیعی بر ساختاهای قدرت عراق………….. 147

دیدگاه جریانها در باره هلال شیعی…………………………………… 151

دیدگاه جریان‌ها در مورد توسعۀ فرهنگی……………………………. 152

دیدگاه جریان‌ها در توسعۀ سیاسی………………………………….. 153

دیدگاه جریان‌ها در توسعه اقتصادی…………………………………… 155

فصل پنجم: تحولات عراق نوین و رویکرد جریانهای شیعی عراق…….157

تحولات عمومی…………………………………………………………. 158

1.امنیت در عراق………………………………………………………… 158

2.انتخابات عراق و روندهای آن…………………………………………. 159

جریانهای شیعی و ائتلافهای انتخاباتی………………………………. 162

ائتلاف ملی عراق……………………………………………………….. 162

سوابق تاریخی – تشکیلاتی……………………………………………162

رفتار زیست محیطی……………………………………… 31

نگرش جدید نسبت به محیط زیست…………………… 35

سرمایه اجتماعی…………………………………………. 37

پیر بوردیو……………………………………………………. 39

جیمز کلمن…………………………………………………..41

فرانسیس فوکویاما…………………………………………. 43

روبرت پاتنام………………………………………………….44

الف- شبکه­های مشارکت اجتماعی…………………….. 46

ب- هنجارهای اجتماعی…………………………………..47

ج- اعتماد اجتماعی……………………………………….. 49

جمع­بندی…………………………………………………… 51

چارچوب نظری………………………………………………52

فرضیات تحقیق………………………………………………53

فرضیة اصلی پژوهش……………………………………… 53

فرضیات فرعی پژوهش……………………………………. 53

مدل تحقیق…………………………………………………54

فصل چهارم روش تحقیق

مقدمه…………………………………………………….. 57

روش شناسی تحقیق………………………………….. 57

جامعه آماری……………………………………………… 58

واحد تحلیل……………………………………………… 58

شیوه نمونه گیری…………………………………………58

تعیین حجم نمونه………………………………………… 59

سنجش و اندازه­گیری مفاهیم…………………………. 60

تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم………………………..60

ویژگی­های فردی پاسخگویان…………………………….. 61

پایگاه اجتماعی- اقتصادی………………………………. 62

رفتارهای زیست محیطی………………………………. 62

سرمایه اجتماعی………………………………………..64

شبکه­های مشارکت اجتماعی………………………… 64

هنجارهای اجتماعی……………………………………… 66

اعتماد اجتماعی……………………………………………67

آگاهی زیست محیطی…………………………………… 70

نگرش زیست محیطی…………………………………… 71

ابزار تحقیق………………………………………………… 72

اعتبار و پایایی ابزار سنجش…………………………….. 72

اعتبار تحقیق……………………………………………… 72

پایایی تحقیق……………………………………………… 73

جمع­بندی…………………………………………………… 73

فصل پنجم یافته­های پژوهش

مقدمه……………………………………………………… 76

بخش اول: توصیف داده ­ها

مقدمه……………………………………………………… 78

5.1.1 متغیرهای زمینه ­ای……………………………….. 78

1- توزیع پاسخگویان بر حسب شهر…………………….78

2-توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت…………………..79

 

3- توزیع پاسخگویان بر حسب سن……………………. 79

4- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل……………80

5- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال………….80

6- وضعیت طبقه ذهنی پاسخگویان……………………..81

7- وضعیت تحصیلات پاسخگویان……………………….. 82

5.1.2 متغیر موقعیتی- ساختاری……………………….. 82

5.1.3 متغیر وابسته (رفتارهای زیست محیطی)………..83

1- مصرف بهینه گاز………………………………………. 83

2- مصرف بهینه برق……………………………………….85

3- مصرف بهینه آب………………………………………… 86

4- استفاده از تولیدات دارای استاندارد زیست محیطی….87

5- حفاظت از منابع طبیعی…………………………….. 88

6- استفاده از وسایل بازیافتی………………………… 90

7- وضعیت رفتارهای زیست محیطی………………….. 91

5.1.4 متغیرهای مستقل……………………………….. 93

1- سرمایه اجتماعی…………………………………….93

الف-شبکه ­های اجتماعی……………………………… 93

1. شبکه­ های رسمی…………………………………. 93

2. شبکه­ های غیر رسمی……………………………… 94

3. وضعیت شبکه ­های اجتماعی………………………. 95

ب- هنجارهای اجتماعی…………………………………97

1. هنجارهای فردی……………………………………… 97

2. هنجارهای جمعی…………………………………… 98

3. وضعیت هنجارهای اجتماعی……………………….100

ج- اعتماد اجتماعی……………………………………. 101

1. اعتماد بین شخصی………………………………… 101

2. اعتماد تعمیم یافته………………………………….. 102

3. اعتماد نهادی………………………………………… 103

4. وضعیت اعتماد اجتماعی…………………………… 105

د- وضعیت سرمایه اجتماعی………………………….. 106

2- آگاهی زیست محیطی………………………………108

الف- آگاهی خاص زیست محیطی……………………. 108

ب- آگاهی عام زیست محیطی……………………….. 109

ج- وضعیت آگاهی زیست محیطی……………………. 109

3- وضعیت نگرش زیست محیطی…………………….. 111

بخش دوم: تحلیل داده ­ها

مقدمه……………………………………………………. 113

5-2-1- مقایسه تفاوتهای بین متغیرهای زمینه­ای و رفتارهای زیست محیطی…..114

یک مطلب دیگر :

5-2-2- آزمون فرضیه ­ها………………………………… 120

5-2-3- تحلیل رگرسیون خطی ساده (دو متغیره)……128

5-2-4- تحلیل رگرسیون چند متغیره…………………..130

5-2-5- تحلیل مسیر (آزمون مدل تحلیلی)……………132

جمع بندی……………………………………………… 133

فصل ششم: بحث نتیجه­ گیری

6-1- بحث و نتیجه گیری ………………………………. 137

6-2- محدودیت­های تحقیق……………………………… 140

6-3- پیشنهادات تحقیق……………………………….. 140

ضمایم

نمودار ماتریس روابط خطی……………………………. 144

پرسشنامه……………………………………………… 145

منابع و ماخذ…………………………………………… 151

چکیده:

امروزه، تهدیدات زیست محیطی در مرکز مهمترین پرسش­های وجدان انسان قرن بیست و یکم قرار دارد. این پرسش­ها افکار عمومی جهان را به طرز نگران کننده­ای به خود معطوف کرده و حساسیت شدیدی نسبت به محیط زیست در سطح جهانی به وجود آورده است. هیچ کس نمی­تواند این ادعا را بکند که پیدایش مواد آلوده کننده بر روی کره خاکی ما نتیجه برخی دگرگونی­های طبیعی و مستقل از اراده انسان است. اشتباهاتی که در افکار، نگرش و رفتار انسان در نتیجه فعالیت­های خود بر روی زمین مرتکب شده است، یکی از علت­های اصلی خساراتی است که محیط زیست متحمل آن گردیده است.

هدف اصلی این پژوهش، سنجش رفتار زیست محیطی و شناخت تاثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی می­باشد. به عبارت دیگر، هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که آیا با افزایش و یا کاهش سرمایه اجتماعی، در رفتارهای زیست محیطی تغییری به وجود می­آید یا خیر؟ روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایش است. نمونه آماری شامل 440 نفر از افراد بالای 18 سال ساکن در مناطق شهری استان کردستان بوده که با روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله انتخاب شده­اند.ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده است. علاوه براین، متناسب با دو وجه موضوع تحقیق و سؤالاتی كه در مطالعه و بررسی حاضر مهم بوده‌اند، نظریه‌های مربوطه، ارائه و بررسی شدند. برای آنكه تحقیق حاضر انجام گیرد از نظریه­های روبرت پاتنام (در مورد سرمایه اجتماعی) ودانلپ و ون­لیر(در مورد پارادایم جدید زیست محیطی)  به عنوان چارچوب نظری مورد استفاده قرار گرفته بود.

نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد که با وجود شرایط نامناسب و امکانات محدود زیست محیطی در استان کردستان رفتارهای مسئولانه زیست محیطی افراد مورد مطالعه در حد بالایی بوده­ است. علاوه بر این، یافته­ها حاکی از در حد نزدیک به متوسط بودن سرمایه اجتماعی افراد مورد مطالعه است. همچنین، نتایج تحقیقی حاضر نشان می­دهد که از یک سو، بین شهر، جنسیت، وضعیت اشتغال و طبقه ذهنی با رفتار مسئولانه زیست محیطی افراد رابطه وجو ندارد و از سوی دیگر، بین سن، وضعیت تاهل، نگرش زیست محیطی، آگاهی زیست محیطی، سرمایه اجتماعی و تحصیلات و رفتار زیست محیطی افراد رابطه وجود دارد.

در خاتمه، به دلایل احتمالی کم بودن میزان سرمایه اجتماعی، وجود رابط معکوس بین تحصیلات و رفتارهای زیست محیطی و عدم رابطه بین تحصیلات و نگرش زیست محیطی پرداخته شد. براین اساس، از جمله دلایل احتمالی کم بودن سرمایه اجتماعی مردم استان کردستان اولاً، ضعف رابطه دولت با نیروهای اجتماعی، ثانیاً، عدم توانایی جامعه در تامین حقوق افراد و نهایتاً، فقدان امنیت می­باشد. همچنین، به علت جدید بودن آموزش محیط زیست در ایران و فقدان محتوا و کیفیت مناسب برای آموزش محیط زیست در نظام آموزشی ایران، اولاً، دانش زیست محیطی در سطح پایینی بوده و ثانیاً، نمی­توان از کسانی که دارای تحصیلات بالای هستند، انتظار داشت که رفتارهای مسئولانه­ای نسبت به محیط زیست داشته باشند.

فصل اول: کلیات

بیان مسأله:

اگر چه مدتهاست بشر متوجه­ی اهمیت محیط زیست در زندگی خود شده است (فیروزی، 1384 :10)، اما امروزه، تهدیدات زیست محیطی در مرکز مهمترین پرسش­های وجدان انسان قرن بیست و یکم قرار دارد. این پرسش­ها افکار عمومی جهان را به طرز نگران کننده­ای به خود معطوف کرده و حساسیت شدیدی نسبت به محیط زیست در سطح جهانی به وجود آورده است.

جامعه­شناسان، زیست­شناسان، صاحبان صنایع، سیاستمداران، اکولوژیست­ها، اقتصاددانان، هر کدام علت تهدیدات زیست محیطی را از دیدگاه خود توضیح می­دهند (نگاه کنید به کامونر[1]، 1382: 10-3)، اما نقطه اشتراک­شان این است که بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع، آلوده سازی محیط و… نتیجه فعالیت­های انسان است.

ازدیاد جمعیت، فراوانی محصولات مصرفی، بالا رفتن سطح زندگی و افزایش تقاضای مردم، پیشرفت تکنولوژی، ضعف ارگان­های اجرایی حکومت­ها در اجرای برنامه­ها و پروژه­های اکولوژیکی حمایت از محیط زیست، استفاده بهره­جویانه و غیر اصولی از محیط طبیعی توسط سرمایه­داران (همان) و در نهایت کنش­های غیر مسئولانه انسان، نتایج ناگوار و خسارات نامطلوبی را به بار آورده و روز به روز این نتایج و خسارت­ها حادتر می­شود که از جمله می­توان به تخریب محیط زیست و اراضی کشاورزی، گرم شدن زمین، آلودگی هوا، آب، خاک، کاهش منابع طبیعی و نابودی جنگل­ها و مراتع، کاهش منابع تولید انرژی و بروز انواع بیماری­ها اشاره کرد.  بدین ترتیب، انسان با رفتارهایی که در قبال محیط زیست انجام می­دهد و تغییراتی که در محیط ایجاد می­کند، از قبیل تخریب جنگل برای ایجاد جاده و سد سازی، تغییر مسیر رودخانه، ریختن زباله در محیط طبیعی، مصرف انرژی زیاد، استفاد بیش از حد از منابع طبیعی و … –عمداً یا سهواً- به تخریب محیط زیست می­پردازد و محیط زیست را با تهدیدی نگران کننده مواجه می­کند. این تهدید ممکن است به قیمت پایان زندگی انسان بر روی کره زمین تمام ­شود.

بروز مسائل و مشکلات زیست محیطی موجب طرح این پرسش شده است که آیا محیط زیست می­تواند در برابر ادامه رفتار فعلی انسان­ دوام بیاورد؟ هر روز بر این آگاهی  افزوده می شود که نمی­توان همانند گذشته به مصرف منابع طبیعی جهان ادامه داد و نشانه­های تنگناهای زیست محیطی در سطح جهان آشكار شده است(عابدی سروستانی و دیگران، 1386: 59). اگرچه ارائه آمار و اطلاعات پیرامون وضعیت محیط زیست لازم است، اما بیش از این كه به اطلاعات علمی درباره خسارات وارد شده به زمین نیاز باشد، به توافقی درباره چگونگی رفتار نسبت به این سیاره نیاز است. در این شرایط، انسان باید به این پرسش نیز پاسخ گوید، هنگامی كه افراد خواهان به حداكثر رساندن سود خود هستند، چگونه می توان از بهره برداری بیش از حد و تخریب منابع طبیعی جلوگیری كرد؟ در واقع، چالش موجود، چگونه زندگی كردن بر روی زمین نیست، بلكه قبولاندن چرایی این چگونه زندگی کردن به افراد است (همان: 60).

وجود مسائل و مشکلات زیست محیطی سبب شد که عده­ی  زیادی از محیط زیست طرفداری کنند که به­زعم صاحب نظران جامعه­شناسی محیط زیست، بالاخص بوتکین[2] طرفداری از محیط زیست یک گرایش نسبتاً جدیدی است، اما ریشه­های آن در تاریخ گذشته انسان و جامعه قرار دارد. تمامی جوامع بشری مجبور به پرداختن به محیط زیست بودند، زیرا محیط نه تنها منابع ضروری حیات آنها را تامین می­کرد، بلکه کانون ستیز و تهدید برای ادامه حیات نیز بوده است (بوتکین ، 1385: 628). بوتکین معتقد است که در تمدن غرب همواره 3 پرسش در مورد انسان و طبیعت مطرح است:

1- شرایط طبیعت در غیبت هر گونه نفوذ انسان چگونه است؟