2-4-1-3: امنیت غذایی.. 34
2-4-2: چین.. 35
2-5: معرفی زمینه‌های مطالعاتی صورت‌گرفته. 35
فصل سوم: سیاست‌‌های مدیریتی منابع آب در کشورهای منتخب آسیایی… 38
3-1: عوامل ملی و منطقه‌ای مؤثر بر منابع آب.. 39
3-1-1: وضعیت آب در جهان. 39
3-1-2: وضعیت آب در منطقۀ خاورمیانه و آسیا 41
3-1-3: استراتژی بحران آب در خاورمیانه و آسیا 42
3-1-4: مروری بر عوامل زمینه‌ساز در سطح ملی.. 44
3-1-4-1: برخی از مشخصه‌ها و روندها از دیدگاه کمیت منابع آب [33] 44
3-1-4-2: برخی شاخص‌ها از دیدگاه مصارف منابع آب[33] 45
3-1-4-3: برخی شاخص‌ها از دیدگاه پیامدهای توسعۀ ناپایدار و جنبه‌های مدیریتی [33] 46
۱. بهره‌وری استفاده از منابع آب.. 46
۲. اجرای طرح‌های مکمل طرح‌های توسعۀ منابع آب.. 46
۳. اقتصادی و مدیریت مالی.. 46
۴. کیفیت منابع آب و مسائل زیست‌محیطی.. 46
۵. حلقه‌های مفقود 46
3-1-4-4: برخی شاخص‌ها از دیدگاه بهره‌برداری از رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک [33] 47
3-2: خلاصه‌ای از سیاست‌های مدیریتی منابع آب برای بررسی وضعیت آب در کشورهای منتخب… 47
3-2-1: پاکستان [34] 47
3-2-1-1: استراتژی‌های موجود برای مصرف مداوم از منابع آب.. 47
3-2-2: استرالیا [35] 49
3-2-2-1: استراتژی‌های ملی و درون‌کشوری.. 49
3-2-2-2: مدیریت منابع طبیعی.. 50
3-2-3: هند [36] 51
3-2-3-1: آب و توسعۀ پایدار 51
3-2-3-2: سیاست ملی آب.. 51
3-2-3-3: چهارچوب قانون‌گذاری.. 52
3-2-4: سریلانکا [37] 52
3-2-4-1: توسعۀ مداوم منابع آبی در سریلانکا 52
3-2-4-2: سیاست‌های توصیه‌شده 52
۱. تقویت روش‌های مدیریت مشارکتی برای دستیابی به دیرپایی اقتصادی و مالی.. 52
۲. توجه به قوانین موجود آب و ارائۀ قوانین جدید برای مدیریت مؤثر منابع آب سطحی و زیرزمینی برای استفادۀ مداوم  53
۳. بهبود سیستم داده‌های مدیریت.. 53
۴. تقویت مؤسسات مربوط به بخش آب ازطریق اصلاح اصول مدیریتی با تمرکز بر سیاست‌های موجود برای دستیابی به دیرپایی مالی  53
۵. طراحی جامع در آبگیرها 54
۶. برنامۀ هماهنگ‌سازی بخش ملی برای تأمین آب و تعیین بودجۀ بخش فاضلاب.. 54
3-2-4-3: استراتژی آینده برای هماهنگ‌سازی مؤثر 54
3-2-4-4: به کارگیری قوانین دوبلین در استراتژی‌ها و پروژه‌ها 54
3-2-5: چین [38] 54
3-2-5-1: طرح ملّی بررسی آب.. 54
2-2-5-2: قوانین سازمانی برای مدیریت و توسعۀ منابع آبی.. 56
3-2-6: اندونزی [39] 56
3-2-6-1: وضعیت جاری توسعه و مدیریت منابع آبی.. 56
۱. سیاست و استراتژی.. 56
۲. دستیابی به توسعۀ منابع آبی، طی طرح 25ساله. 56
۳. سیاست‌های بخش‌ها برای توسعه و مدیریت منابع آب.. 57
۱. اهداف و استراتژی‌ها برای طرح توسعۀ 25سالۀ دوم. 57
۲. سیاست‌های کلّی.. 58
۳. سیاست‌های ویژه 58
۴. سیاست مدیریت منابع آب.. 58
۵. استراتژی برای مدیریت منابع آب.. 58
۶. مصرف آب در بخش صنعت.. 59
۷. مصرف آب در بخش کشاورزی.. 59
۸. مصرف آب در بخش شهری.. 59
۹. کیفیت آب.. 59
۱۰. کنترل سیل.. 60
3-2-6-2: دغدغه‌ها و مشکلات موجود 60
3-2-7: مالزی [40] 60
3-2-7-1: طرح ملی آب.. 60
3-2-7-2: چهارچوب قانونی و سازمانی.. 60
۱. چهارچوب سازمانی.. 60
۲. چهارچوب قانون‌گذاری.. 60
3-2-7-3: مصرف مداوم منابع آب و حفاظت از آب.. 61
3-2-8: ایران [41] 61
3-2-8-1: مصارف فعلی آب.. 61
3-2-8-2: پیش‌بینی مصارف آب در آینده 62
3-2-8-3: منابع آبی تأمین‌شدنی برای سال 14700. 62
3-2-8-4: پیش‌بینی منابع آب برای تأمین نیازها در سال 14700. 62
3-2-8-5: راهبردهای توسعۀ منابع آب.. 63
۱. آب‌های زیرزمینی.. 63
۲. پساب‌های شهری و کشاورزی.. 64
۳. منابع آب سطحی.. 64
3-2-8-6: راهبردهای مصرف آب.. 64
۱. مصرف آب در بخش کشاورزی.. 64
۲. مصرف شرب و بهداشت و صنعت.. 65
3-2-8-7: راهبردهای حفاظت محیط‌زیست آبی.. 65
فصل چهارم: بازنگری در سیاست‌های مدیریت منابع آب… 67
4-1: تجارت آب مجازی در ایران: ظرفیت‌ها و کاربردها 68
4-2: تجارت آب مجازی از دیدگاه مدیران منابع آب و از دیدگاه کلان کشوری.. 70
4-3: راهکارهای فعلی تأمین آب در مناطق کشور 71
4-4: ضرورت تشکیل بانک آماری به‌منظور مطالعه و شفاف‌سازی.. 73
4-4-1: نیازمندی‌های آماری.. 74
4-4-2: نیاز به شفاف‌سازی صادرات و واردات کالاها از دیدگاه تجارت آب مجازی.. 75
4-5: اقتصاد سیاسی تجارت آب مجازی.. 76
4-6: سیاست‌های امنیت غذایی در کشور و تأثیر آن بر مصرف آب.. 77
4-7: تجارت آب مجازی و روابط بین‌الملل.. 81
4-8: سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی و لزوم تمرکززدایی.. 83
4-9: تجارت آب مجازی و بخش‌های کشاورزی و صنعت و خدمات.. 84
4-10: تجارت آب مجازی و سیاست‌های حمایتی دولت در بخش کشاورزی.. 86
4-11: تجارت آب مجازی و تأثیرات زیست‌محیطی.. 88
4-12: تجارت آب مجازی و اصلاح الگوی کشت… 88
4-13: توسعۀ پایدار و تجارت آب مجازی.. 90
4-14: تعمیم موضوع به تجارت درون‌کشوری و بین‌المللی آب مجازی.. 91
4-14-1: طبقه‌بندی مباحث و مطالعات آب مجازی.. 92

1. مباحث و مطالعات اولیه. 92
2. تجارت آب مجازی و شفاف‌سازی تجارت محصولات از منظر آب مجازی جابه‌جاشده 93
3. برنامه‌ریزی و راهبردهای کلان. 93

۱. توسعۀ مدل‌های مفهومی و ریاضی و برنامه‌ریزی.. 93
۲. بررسی موانع و روابط ساختاری.. 93
فصل پنجم: استراتژی ملی مدیریت منابع آب با رویکرد آب مجازی… 96
5-1: مقدمه. 97
5-2: استراتژی‌های نوین مدیریت منابع آب.. 97
5-2-1: تجارت آب مجازی و امنیت غذایی.. 98
5-2-2: تجارت آب مجازی و ملاحظات سیاسی.. 101
5-2-3: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش کشاورزی.. 104
5-2-4: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش صنعت.. 107
5-2-5: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش مدیریت شهری.. 108
5-3: الگوهای مدیریتی پیشنهادی.. 109
5-3-1: خودکفایی کامل محصولات کشاورزی.. 110
5-3-2: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و واردات آب مجازی.. 114
5-3-3: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و صادرات و واردات آب مجازی.. 118
5-4: برابری فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی سناریوها 132
5-5: تکمیل سناریوهای پیشنهادی به‌منظور حفظ منابع آب با رویکرد آب مجازی.. 139
فصل ششم: جمع‌بندی و تحلیل داده‌ها. 143
6-1: مقدمه. 144
6-2: گزینش منطقۀ مدنظر. 144
الف. مشخصات منطقه و بررسی برخی بخشهای متأثر از سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی… 146
6-3: کلیات.. 146
6-4: منابع آب.. 148
6-4-1: آب‌های سطحی.. 148
6-4-2: آبهای زیرزمینی.. 149
6-5: طرحهای انتقال بین‌حوضه‌ایِ آب در استان.. 151
6-6: بررسی شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استان اصفهان.. 156
6-7: بررسی وضع موجود برخی زیربخش‌های کشاورزی استان اصفهان.. 158
6-7-1: محصولات زراعی و باغی.. 159
6-7-2: آب و خاک… 160
ب. بررسی جامع مصارف آبی و تحلیل سیاستهای بخش کشاورزی در استان، با استفاده از… . 162
6-8: نگاهی جامع به مصارف بخش کشاورزی در سال‌های ۱۳82 و ۱۳83 و ۱۳84، از دیدگاه آب مجازی.. 163
6-9: بررسی تولید محصولات راهبردی و عمدۀ کشاورزی و دامی در سال‌های آخر برنامۀ چهارم توسعه… 193

6-10: بررسی بازدهی اقتصادی آب در بخشهای کشاورزی و صنعت و در کالاهای راهبردی کشت‌پذیر در استان.. 203
6-11: بررسی سیاست‌های امنیت غذایی و مصرف آب در استان با استفاده از مفهوم آب مجازی تا افق 14700. 207
منابع. 209
فهرست جدول‌ها
جدول 1-1: (منبع [2]) 3
جدول 1-2: (منبع [2]) 3
جدول1-3: میانگین سالانۀ حجم آب مجازی درحال جابه‌جایی در بازۀ زمانی 1977تا۲۰۰۱ به‌تفکیک محصولات (منبع: [2]) 5
جدول 1-4: خصوصیات آب آبی و آب سبز (منبع: [10]) 9
جدول 1-5: بزرگ‌ترین واردکنندگان آب مجازی و میزان حفظ منابع آب میانگین سالیانه. دورۀ زمانی 1997تا۲۰۰۱. (منبع: [14]) 14
جدول 1-6: بزرگ‌ترین صادرکنندگان آب مجازی و میزان کاهش منابع آب میانگین سالیانه. دورۀ زمانی 1997تا۲۰۰۱. (منبع: [14]) 14
جدول 2-1: تخمین نیاز سالانۀ نیروی کار و آب آبیاری برای تولید محصولات عمدۀ کشاورزی در درون مصر در طی سال‌های 1993تا1997. دسته‌بندی محصولات در سه دستۀ واردات و خودکفایی و صادرات، نشان‌دهندۀ مسیرهای آب مجازی است. 31
جدول 2-2: تولید داخلی و واردات گندم و ذرت و تخمین آب و زمین و نیروی کار مجازی موجود در گندم و ذرت وارداتی طی سال‌های 1993تا1997. 32
جدول 2-3: تولید داخلی و صادرات پنبه و برنج و تخمین آب و زمین و نیروی کار مجازی در پنبه و برنج صادراتی، در طی سال‌های 1993تا1997. 34
جدول 3-1: پخش جهانی منابع تجدیدشوندۀ آب (منبع: [33]) 40
جدول 3-2: میزان آب دردسترس و آب قابل‌برداشت طی سال‌های 1960تا۲۰۲۵ (منبع: [26]) 43
جدول 3-3: برآورد سرمایه‌گذاری لازم برای منطقۀ خاورمیانه و آسیا 1996تا۲۰۰۵ (منبع: [33]) 44
جدول 3-4: وضعیت آب در کشور و برنامۀ تأمین نیازهای آبی کشور 61
جدول 3-5: نحوۀ تأمین نیازهای آبی در سال 14700. 63
جدول 3-6: حجم پساب‌های اصلی در سال 14700. 63
جدول 3-7: منابع آب موجود در کشورهای آسیا (منبع: [42]) 66
جدول 4-1: بررسی سیاست‌های امنیت غذایی در کشور از منظر آب آبی موردنیاز و با استفاده از مفهوم آب مجازی برای سال 1385. 79
جدول 4-2: میزان وابستگی اقتصاد ملی به واردات آب مجازی در کشورهای منتخب در طی سال‌های 1995تا۱۹۹۹ (منبع: [46]) 85
جدول 5-1: بزرگ‌ترین واردکنندگان آب مجازی و میزان حفظ منابع آب میانگین سالیانه فاصلۀ زمانی 1997تا2001 (منبع: [57]) 102
جدول 5-2: اندازۀ آب مجازی موجود در تولیدات کشاورزی (منبع: [59]) 105
جدول 5-3: تولیدات گروه‌های گوناگون غذایی در ایران (منبع: www.fao.org) 106
جدول 5-4: تولیدات گروه‌های گوناگون غذایی در ایران (منبع: www.fao.org) 106
جدول 5-5: اندازۀ آب مجازی موجود در تولیدات صنعتی (منبع: [59]) 108

یک مطلب دیگر :

جدول 5-6: نیاز آبی محصولات و فرآورده‌های گوناگون گروه‌های غذایی.. 113
جدول 5-7: میزان مصرف و نیاز به محصولات غذایی و آب موردنیاز کشور ایران، 200۱تا200۳ (منبع: www.fao.org) 113
جدول 5-8: میزان منابع آبی در ایران (منبع: www.fao.org) 114
جدول 5-9: واردات گروه‌های گوناگون غذایی به ایران (منبع: www.fao.org) 117
جدول 5-10: واردات گروه‌های گوناگون غذایی به ایران (منبع: (www.fao.org.. 117
جدول 5-11: میزان مصرف و واردات محصولات غذایی و آب مجازی وارد‌شده به کشور ایران، 200۱تا200۳ (منبع: www.fao.org) 118
جدول 5-12: تولیدات و صادرات و واردات محصولات غذایی کشور چین، 200۱تا200۳ (منبع: www.fao.org) 123
جدول 5-13: تولیدات و صادرات و واردات محصولات غذایی کشور ترکیه، 2001تا۲۰۰۳ (منبع: www.fao.org) 123
جدول 5-14: تولیدات و صادرات و واردات محصولات غذایی کشور بنگلادش، 2001تا۲۰۰۳ (منبع: www.fao.org) 124
جدول 5-15: تولیدات و صادرات و واردات محصولات غذایی کشور قزاقستان، 2001تا۲۰۰۳ (منبع: www.fao.org) 124
جدول 5-16: تولیدات و صادرات و واردات محصولات غذایی کشور تایلند، 2001تا۲۰۰۳ (منبع: www.fao.org) 124
جدول 5-17: تولیدات، صادرات و واردات محصولات غذایی کشور امارات، 2001تا۲۰۰۳ (منبع: www.fao.org) 125
جدول 5- 18: صادرات گروه‌های گوناگون غذایی از ایران (منبع: www.fao.org) 125
جدول 5- 19: صادرات گروه‌های گوناگون غذایی از ایران (منبع: www.fao.org) 126
جدول 5-20: تولیدات، صادرات، واردات و مصرف محصولات غذایی کشور ایران، 200۱تا200۳ (منبع: www.fao.org) 127
جدول 5-21: صادرات محصولات غذایی و آب مجازی صادر‌شده از کشور ایران، 200۱تا200۳ (منبع: یافته‌های تحقیق، www.fao.org) 128
جدول 5-22: تولیدات، صادرات، واردات و مصرف محصولات غذایی و آب مجازی کشور ایران، 200۱تا200۳. 134
جدول 5-23: برابری سناریوهای پیشنهادی و جدول امتیازدهی.. 136
جدول 5-24: درصد پیشنهادی دگرگونی‌های تولید و صادرات و واردت در گروه‌های غذایی در سناریوی سوم. 140
جدول 6-1: پروژه‌های بین‌حوضه‌ای انتقال آب در استان اصفهان. 152
جدول 6-2: بررسی تولیدات و مصارف محصولات زراعی و باغی. مصارف آب همۀ محصولات زراعی و باغی و تراز تجارت آب مجازی در استان اصفهان در سال 1387  164
جدول 6-3: وضعیت صرفه‌جویی و مصارف آبی استان در بخش زراعت و باغداری در سال 1387. 168
جدول 6-4: وضعیت تجارت آب مجازی محصولات زراعی و باغی در استان در سال 1387. 168
جدول 6-5: بررسی تولیدات و مصارف محصولات زراعی و باغی. مصارف آب همۀ محصولات زراعی و باغی و تراز تجارت آب مجازی در استان اصفهان در سال 1388  170
جدول 6-6: وضعیت صرفه‌جویی و مصارف آبی استان در بخش زراعت و باغداری در سال 1388. 176
جدول 6-7: وضعیت تجارت آب مجازی محصولات زراعی و باغی در استان در سال 1388. 176
جدول ۶-۸: بررسی تولیدات و مصارف محصولات زراعی و باغی. مصارف آب همۀ محصولات زراعی و باغی و تراز تجارت آب مجازی در استان اصفهان در سال 1388  177
جدول 6-9: وضعیت صرفه‌جویی و مصارف آبی استان در بخش زراعت و باغداری در سال 1389. 182
جدول 6-10: وضعیت تجارت آب مجازی محصولات زراعی و باغی در استان در سال 1389. 182
جدول 6-11: بررسی مصارف آب و وضعیت تجارت آب مجازی محصولات دامی استان در سال 1387. 183
جدول 6-12: بررسی مصارف آب و وضعیت تجارت آب مجازی محصولات دامی استان در سال 1388. 184
جدول 6-13: بررسی مصارف آب و وضعیت تجارت آب مجازی محصولات دامی استان در سال 1389. 186
جدول 6-14: وضعیت تجارت آب مجازی در استان اصفهان در سال‌های 1387تا1389 با احتساب کالاهای کشاورزی و دامی.. 187
جدول 6-15: بررسی میزان مصارف آبی، صرفه‌جویی در مصرف آب آبیاری و وضعیت تجارت آب مجازی با افزایش رفتار تولید محصولات زراعی (میزان تولید ثابت و سطح زیرکشت کاهش می‌یابد) در سال‌های 1387تا1389 در استان اصفهان. 187
جدول 6-16: بررسی اهداف کمّی تولید محصولات راهبردی و عمدۀ زراعی و باغی استان اصفهان در سال 1387 با توجه به برنامۀ چهارم توسعه و از دیدگاه تجارت آب مجازی.. 194
جدول 6-17: بررسی اهداف کمّی تولید محصولات راهبردی و عمدۀ زراعی و باغی استان اصفهان در سال 1387 با توجه به برنامۀ چهارم توسعه و از دیدگاه تجارت آب مجازی.. 196
جدول 6-18: مقایسۀ وضعیت مصارف آبی و تجارت آب مجازی سال‌های ۱۳87 و ۱۳88 با سال‌های 1387تا1389 در تولید محصولات عمده و راهبردی   198
جدول 6-19: بررسی اهداف کمّی تولید محصولات دامی استان اصفهان در سال 1387، با توجه به برنامۀ چهارم توسعه و از دیدگاه تجارت آب مجازی   199
جدول 6-20: بررسی اهداف کمّی تولید محصولات دامی استان اصفهان در سال 1388، با توجه به برنامۀ چهارم توسعه از دیدگاه تجارت آب مجازی   199
جدول 6-21: مقایسۀ وضعیت مصارف آبی و تجارت آب مجازی سال‌های ۱۳87 و ۱۳88 یا سال‌های 1387تا1389 در تولید محصولات دامی  200
جدول 6-22: بررسی میزان مصارف آبی، صرفه‌جویی در مصرف آب آبیاری و وضعیت تجارت آب مجازی با افزایش عملکرد تولید محصولات عمده و راهبردی (میزان تولید ثابت و سطح زیرکشت کاهش می‌یابد) در سال‌های 1387 و 1388 در استان اصفهان. 201
جدول 6-23: محاسبۀ بازدهی اقتصادی آب، بخش‌های زراعت و باغداری، استان اصفهان سال‌های 1387تا1389. 203
جدول 6-24: محاسبۀ بازدهی اقتصادی آب، بخش‌های زراعت و باغداری، استان اصفهان سال‌های 1387تا1389. 203
جدول 6-25: محاسبۀ بازدهی اقتصادی آب در سال‌های 1387تا1389 با استفاده از مفهوم آب ذخیره‌شده در کالا، برای کالاهای راهبردی قابل تولید در استان اصفهان به‌صورت استانی و میانگین کشوری.. 205
جدول 6-26: بررسی سیاست‌های امنیت غذایی کشور در استان از منظر آب آبی و سبز موردنیاز با استفاده از مفهوم آب مجازی برای سال 1386  207