بند اول: زوال حق حاصل از شرط در قالب ایقاع اسقاط……………………………………………………. 46
بند دوم: انحلال شرط از طریق تراضی………………………………………………………………………………… 47
گفتار سوم: صرف نظر از شرط در برابر عوض………………………………………………………………………… 54
مبحث دوم: شرایط صرف نظر از شرط…………………………………………………………………………………… 58
گفتار اول: شرایط انصراف دهنده از شرط………………………………………………………………………………. 59
بند اول: اراده (قصد و رضا)………………………………………………………………………………………………………. 59
بند دوّم: اهلیت…………………………………………………………………………………………………………………………. 62
گفتار دوم: موضوع و جهت صرف نظر از شرط………………………………………………………………………. 65
عنوان………………………………………………………………………………………..صفحه
فصل سوم: قلمرو و آثار صرف نظر از شرط
مبحث اول: قلمرو صرف نظر از شرط……………………………………………………………………………………… 72
گفتار اول: شروط به نفع طرفین قرارداد…………………………………………………………………………………. 72
بند اول: شرط فعل……………………………………………………………………………………………………………………. 72

بند دوم: شرط صفت………………………………………………………………………………………………………………… 77
بند سوم: شرط نتیجه………………………………………………………………………………………………………………. 85
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 85
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 89
گفتار دوم: شروط به نفع شخص ثالث…………………………………………………………………………………….. 94
بند اول: شرط فعل……………………………………………………………………………………………………………………. 95
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 95
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 98
بند دوم: شرط صفت………………………………………………………………………………………………………………… 105
بند سوم: شرط نتیجه………………………………………………………………………………………………………………. 107

یک مطلب دیگر :

الف: اعتبار و نحوه‌ی تحقق شرط نتیجه به نفع ثالث…………………………………………………………….. 107
ب: قابلیت اسقاط شرط نتیجه به نفع ثالث…………………………………………………………………………….. 112
مبحث دوم: آثار صرف نظر از شرط………………………………………………………………………………………… 115
گفتار اول: شروط صحیح………………………………………………………………………………………………………….. 115
بند اول: سقوط شرط………………………………………………………………………………………………………………… 115
بند دوم: بازگشت عقد به حالت اطلاق و جایگزین شدن شرط ضمنی……………………………….. 118
بند سوم: ممتنع شدن شرط وابسته در فرض تقابل شروط………………………………………………….. 122
گفتار دوم: شروط باطل…………………………………………………………………………………………………………….. 124
بند اول: باطل غیر مبطل………………………………………………………………………………………………………….. 124
عنوان………………………………………………………………………………………..صفحه
بند دوم: باطل مبطل………………………………………………………………………………………………………………… 129
الف: دیدگاه فقیهان…………………………………………………………………………………………………………………… 130
ب: دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………………………………. 137
نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………… 141
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………… 146

مقدمه
الف-طرح موضوع
شرط ضمن عقد، به دو طریق تبعی و مستقل زائل می‌شود؛ زوال تبعی شرط، در نتیجه‌ی بطلان و انحلال عقد مشروط صورت می‌گیرد، حال آنکه در زوال مستقل، که موضوع اصلی پژوهش حاضر است، مشروط‌له می‌تواند از شرطی که به نفع او شده صرف نظر نموده که به آن اسقاط شرط نیز گفته می‌شود. ماده‌ی 244 قانون مدنی بر اساس اتفاق نظر فقیهان، مشروط‌له را قادر به صرف نظر از شرط معرفی کرده است.
ممکن است در ابتدا چنین تصور شود که این موضوع، دارای اهمیت قابل توجه‌ای نیست، لیکن دقت نظر و تأمل در مفاد دو ماده‌ی 244 و 245 و آرای فقهی و حقوقی، مسائل و ابهاماتی را مطرح می‌سازد که پژوهش حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به آن می‌باشد. شرط به تبع عقد انشاء شده و در شمار اعمال حقوقی قرار دارد، از سوی دیگر اسقاط، برای زوال حق اعتبار گردیده، بنابراین لازم است تبیین شود که ساختار حقوقی عمل مزبور چیست و آیا اسقاط، معطوف به شرط یا اثر حاصل از آن است؟