2-6-1- مطالعات خارجی…………………………………………………………………………………… 25

2-6-2- مطالعات داخلی…………………………………………………………………………………….. 29

فصل سوم: روش تحقیق

۳-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 33

۳-۲- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 33

۳-۳- جامعه آماری و حجم  نمونه…………………………………………………………………………. 33

۳-۴- ابزار اندازه­گیری……………………………………………………………………………………….. 33

۳-۵- تجزیه­آماری…………………………………………………………………………………………….. 34

۳-۶- اندازه­گیری کارایی به روش تحلیل فراگیر داده­ها (DEA)…………………………………….. 34

3-6-1- مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CRS)…………………………………………………….. 37

3-6-2- عامل تولید و محصول اضافی (مازاد)……………………………………………………………. 38

3-6-3- مجموعه مرجع………………………………………………………………………………………. 41

3-6-4- مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (VRS)…………………………………………………….. 42

3-6-5- مدل حداکثرسازی محصول………………………………………………………………………. 44

3-6-6- اطلاعات قیمتی و کارایی تخصیصی……………………………………………………………. 46

3-6-7- روش حداقل سازی هزینه…………………………………………………………………………. 46

3-6-8- روش حداکثرسازی درآمد……………………………………………………………………….. 47

3-6-9- تحلیل نموداری روش DEA……………………………………………………………………..

3-6-10- نکاتی در ارتباط با استفاده از روش DEA…………………………………………………….

3-6-11- برخی مزایا و اشکالات روش DEA…………………………………………………………….

۳-۷- داده و اطلاعات………………………………………………………………………………………. 50

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج

۴-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 5۳

۴-۲- نتایج توصیفی…………………………………………………………………………………………… 5۳

4-2-1- توزیع فراوانی نسبی جنسیت مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره…………………………… 5۳

4-2-2- توزیع فراوانی نسبی سن مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………………….. 5۴

4-2-3- توزیع فراوانی نسبی تحصیلات  مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره………………………. 5۴

4-2-4- توزیع فراوانی نسبی وضعیت تأهل مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………. 5۵

4-2-5- توزیع فراوانی نسبی وضعیت شغلی مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره…………………… 5۵

4-2-6- توزیع فراوانی نسبی سابقه کاری مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………… 5۶

4-2-7- توزیع فراوانی نسبی تولید محصول دیگر به جز کنسانتره واحدهای کنسانتره…………… 5۷

4-2-8- وضعیت مالکیت واحدهای کنسانتره……………………………………………………………. 5۷

4-2-9- توزیع فراوانی نسبی میزان تولید انواع کنسانتره در 1392 در واحدهای کنسانتره……….. 5۸

4-2-10- توزیع فراوانی نسبی میزان استفاده از مواد نگهدارنده در واحدهای کنسانتره…………… 5۸

4-2-11- توزیع فراوانی نسبی کیفیت میوه­های استفاده شده در واحدهای کنسانتره……………… ۵۹

4-2-12- توزیع فراوانی نسبی وضعیت صادرات در واحدهای کنسانتره……………………………. ۵۹

4-2-13- توزیع فراوانی نسبی میزان فروش محصول در صورت تحریم در واحدهای کنسانتره… 6۰

4-2-14- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر کیفیت محصول در واحدهای کنسانتره…….. 6۱

4-2-15- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر قیمت محصول در واحدهای کنسانتره……… 6۱

۴-۳- نتایج برآورد انواع کارایی……………………………………………………………………………. 6۲

۴-۳-۱- محاسبه کارایی فنی و شناسایی واحدهای مرجع واحدهای کنسانتره …………………….. 6۲

۴-۳-۲-  محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس.. 6۴

۴-۳-۳-  محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس . 6۶

۴-۳-۴- نتایج حاصل از برآورد کارایی فنی و مقیاس در وضعیت بازدهی متغیر نسبت به مقیاس…… 7۰

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهاد ها

۵-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 7۵

یک مطلب دیگر :

۵-۲- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………. 7۵

۵-۳- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………… 7۸

۵-۴- پیشنهادهای پژوهشی………………………………………………………………………………….. ۷۹

منابع………………………………………………………………………………………………………………. 8۰

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………. 8۶

ABSTRAC……………………………………………………………………………………………………

چکیده:

صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیت­های موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعه­ی روستایی ایفا می­کند. در این تحقیق به منظور بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از رهیافت تحلیل پوششی داده­ها صورت گرفت. داده­ها و اطلاعات مورد نیاز از میان 14 واحد کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش پرسشنامه و به طور مستقیم، در سال 1392 جمع­آوری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده مدل تحلیل پوششی داده­ها با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس نشان می­دهد که میانگین کارایی­های فنی، تخصیصی و اقتصادی 7/87، 59 و 8/52 درصد به دست آمد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 6/36، 6/85 و 8/86 درصد می­باشد. همچنین با فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی به ترتیب برابر با 8/75، 7/40 و 33 درصد به دست امد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 50 ، 7/89 و 4/88 درصد می­باشد که نشان­دهنده عدم کارایی تخصیصی و اقتصادی قابل ملاحظه در واحد کنسانتره استان است.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

بی تردید انسان در تمامی دوران زندگی خود همواره با مشکلی بنام محدودیت و کمیابی و مواجه بوده است. این محدودیت و کمیابی در تمامی زمینه ها از جمله عوامل تولید و به تبع آن کالاها و خدمات کاملا محسوس است. از این رو بشر برای زندگی چاره ای جز استفاده هر چه بهتر از امکانات موجود جهت دسترسی به تولید بیشتر و با کیفیت بالاتر ندارد. در دنیای ما آنچه که به روشنی پاسخگوی این نیاز می باشد، مفهوم بالقوه کارایی و بهره وری است. (ابریشمی و نیاکان، 1389).

در جهان کنونی میزان تقاضای کالا نسبت به عرضه آن، به دلایلی همچون افزایش جمعیت، افزایش سطح توقعات و انتظارات مردم جامعه و غیره به طور فزاینده­ای رو به افزایش است، این در حالی است که عدم تعادل در تولید و مصرف غذا در جهان و خصوصاً در کشورهای جهان سوم مسئله بسیار مهمی است که خطر وابستگی را هر چه بیشتر تشدید می­نماید، به عبارتی استقلال سیاسی و اقتصادی این کشورها را تهدید می­کند. چرا که استقلال در گرو قدرت تولید مواد غذایی می­باشد. در این راستا حتی کشورهایی که به منابع طبیعی و انرژی خود متکی هستند نیز در تلاقی فرآیند افزایش جمعیت از یک سو، کاهش تولید و افزایش روز افزون قیمت­ها از سوی دیگر، امکانات خرید و تأمین غذای مورد نیاز را به تدریج از دست خواهند داد، مگر آنکه خود تولیدکننده مواد غذایی خویش بوده و از پتانسیل­های بالقوه به خوبی استفاده نمایند (رمضانی، 1388).

بررسی تاریخ و روند رشد کشورهای توسعه یافته و مقایسه آن با کشورهای در حال توسعه نشان می دهد که وجه تمایز و نقطه قوت این کشورها، استفاده بهینه از فرصت ها و امکاناتی است که در اختیار داشته اند. این مقایسه نشان می دهد که بررسی های مرتبط با بهره­وری و کارآیی در جهت تحلیل وضعیت کنونی اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف و ارائه راه کارهای مؤثر در جهت رفع عقب­ماندگی، تا چه حد حائز اهمیت است. بیشتر کشورهایی که در سال اخیر رشد اقتصادی چشم­گیری داشته­اند، این رشد را عمدتا” از طریق افزایش کارآیی و بهره وری عوامل تولید به دست آورده­اند، به طوری که سهم سرمایه­گذاری جدید در این رشد در مقایسه با نقش افزایش کارآیی و بهره­وری اندک بوده است (ابریشمی و نیاکان، 1389).

امروزه یکی از مهمترین روش­های توسعه اشتغال و افزایش درآمد در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است. این فرآیندها می­توانند دربرگیرنده تغییرات فیزیکی، شیمیایی، نگهداری، بسته­بندی و توزیع تولیدات کشاورزی باشد (وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۸۴).

صنعتی شدن کشاورزی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر هستند و در تعامل با یکدیگر می­توانند مجموعه­ای از صنایع را برای دست­یابی به توسعه پایدار مناطق روستایی، معرفی کنند (UNIDO,2003).

بخش کشاورزی یکی از اساسی ترین پایه های استقلال هر کشور به شمار می رود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. این نقش از نظر تأمین موادغذایی، ایجاد اشتغال، تأمین  ارز درخور ملاحظه است و از این رو خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی همواره موردتوجه مدیران و برنامه ریزان بوده است. افزایش تولید محصولات کشاورزی می تواند از طریق افزایش کاربرد عوامل تولید (تا انتهای ناحیه دوم تولید)، تغییرات عمده تکنولوژی و یا بهبود کارآیی بهره بردارن صورت گیرد. افزایش کاربرد عوامل تولید و تغییرات عمده تکنولوژی با محدودیت هایی روبروست، از این رو در شرایط کنونی بهترین و عملی ترین راه افزایش تولید محصولات کشاورزی، بهبود کارآیی و بدست آوردن محصول بیشتر از مجموعه ثابتی از عوامل تولید است. (شفیعی و همکاران، 1385).

2-1- بیان مسأله

صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیت­های موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعه­ی روستایی ایفا می­کند.

افزایش کارآیی را می­توان به عنوان یک مکمل مناسب و بادوام برای مجموعهﻯ سیاست­هایی که تولیدات داخلی را تشویق و حفاظت و هم چنین استفادهﻯ بهینه از منابع را ترویج می­کند در نظر گرفت. کارآیی عامل بسیار مهمی در رشد بهره­وری منابع تولید به ویژه در اقتصاد کشاورزی کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. این کشورها از یک طرف با فرصت­های محدود برای توسعه و پذیرش فن­آوری­های جدیدتر مواجه­اند و از سوی دیگر از فن­آوری­های موجود نیز به طور کارا استفاده نمی­کنند. بنابراین هر مطالعه در زمینهﻯ کارایی کشاورزان در تولید محصولات کشاورزی و کوشش در جهت بهبود کارایی آن­ها، بهره­وری عوامل تولید در کشاورزی را افزایش خواهد داد. با تجزیه و تحلیل کارآیی، از یک سو درجهﻯ موفقیت بهره­برداران در استفادهﻯ بهینه از منابع مشخص می­شود و از سوی دیگر امکان افزایش تولید محصولات با استفاده از مجموعهﻯ مشخصی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار می­گیرد (حسن پور، ۱۳۷۶ ).