7- دیدگاه تركیبی جُسلسُن…………………………………….. …………………….. 34

8- رویكرد تكاملی شارپ……………………………. ……………………….. 38

9- نظریه درك برابری والستر…………………………… …………………… 40

10- رویكرد پیشگیرانه گوردون و دورانا…………………………….. …………. 42

11- مدل تركیبی یانگ ولانگ………………………………………. ……………… 46

گفتار دوم: عشق ورزی……………………………………. …………………. 48

1- مبنای بیولوژیکی عشق………………………………………… …………….. 49

2- نظریه های عشق…………………………………………. …………………….. 52

2-1- تئوری مثل عشق………………………………………. ……………………… 54

نظریه عشق لی………………………………………………. ……………….. 56

سبک های عشق ورزی اولیه…………………………………… ………………… 57

سبک های عشق ورزی ثانویه………………………………………. …………….. 58

سلسله مراتب عشق…………………………………………………. ………………… 60

چرخه سلسله مراتبی عشق و دیگر هیجان ها………………. …………… 61

الگوی نخستین عشق……………………………………………….. ………………… 62

گفتار سوم: نظام عاطفی بوون درمانی…………………………………….. …………. 63

سیر تاریخی موثر بر دیدگاه نظام عاطفی…………………………………………. ……….. 63

مبانی دیدگاه نظام عاطفی بوون……………………………………………… …………………. 65

1-تعریف و مفهوم تفکیک خویشتن( خودتمایزی)……………………………… ………. 69

2- مثلث ها………………………………………………………………….. ………………….. 72

3- نظام عاطفی خانوادة هسته ای……………………………………. ………………….. 73

 

4- فرایند فرافكنی خانواده……………………………………………………… ………… 74

5- گسلش عاطفی (برش عاطفی)………………………………………………………. ………… 75

7- جایگاه همشیره ها………………………………………………………………… ………….. 76

8- واپسروی اجتماعی( واگردی اجتماعی)……………………………………………………… ………. 77

بخش دوم: پیشینه پژوهشی…………………………………………………………………. ………….. 78

گفتار اول: تحقیقات انجام گرفته در مورد صمیمیت………………………………………………………………………………. 78

گفتار دوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد سبکهای عشق ورزی………………………………………………………………. 87

گفتار سوم: تحقیقات انجام گرفته در مورد خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون……………………………….. 95

فصل سوم : روش پژوهش

1- نوع مطالعه و روش درمان……………………………………………………….. ………. 102

2- جامعه مورد مطالعه………………………………………………………………… ……….. 105

3ـ حجم، شیوه نمونه‌گیری و ویژگیهای دموگرافیک نمونه……………………………. ………. 105

4- روند اجراء پژوهش……………………………………………………………….. ………………. 106

5- اخلاق پژوهش…………………………………………………………………………. ……. 107

6- ابزار………………………………………………………………………… ………………………. 107

الف- پرسشنامه‌ی نگرش نسبت به عشق (LAS)………….. ………………………………………. 107

ب-پرسشنامه صمیمیت زوجین……………………………………………………….. ………… 108

7- نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات پژوهش……………………………………………… ………. 109

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………. …………….. 111

4-2- توصیف کمی داده­ها…………………………………………………………. …………… 111

4-2-1- اطلاعات مربوط به سبک های عشق ورزی………………………………… ………… 111

4-2-2- اطلاعات مربوط به صمیمیت………………………………………………….. ………. 112

4-3- آمار استنباطی………………………………………………………………… ………….. 113

4-3-1- بررسی همگنی واریانس، نرمال بودن و شیب رگرسیون متغیرها……………… ….. 113

الف: بررسی همگنی واریانس متغیرها……………………………………………………. ………… 114

ب: بررسی نرمال بودن متغیرها………………………………………………………………… ………… 115

ج:  بررسی همگنی شیب رگرسیون متغییرها………………………………………………………………. ……….. 116

4-3-2- بررسی فرضیه­ های پژوهش………………………………………………… …………. 117

یک مطلب دیگر :

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری

مقدمه……………………………………………………………………. ……………………. 141

بحث وتفسیر نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل فرضیه ها……………………………… ……… 141

اعتبار پژوهش………………………………………………………………………. ………………… 149

محدویت های تحقیق………………………………………………………………….. …………. 150

پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………….. ………….. 151

پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………… ……. 153

فهرست منابع…………………………………………………………………………… ……… 157

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………….. …………. 157

فهرست منابع لاتین…………………………………………………………………. …………… 163

پیوست ها                172

چکیده

هدف تحقیق: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج صورت گرفت.

روش تحقیق: پژوهش از نوع آزمایشی طرح آن به شیوة پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه تحقیق زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره سنندج بوده است. از این جامعه 30 آزمودنی به شیوة تصادفی ساده انتخاب شدند، با ابزارهای سبکهای عشق ورزی و صمیمیت میزان متغیرهای وابستة سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره اندازه‎گیری شد(پیش آزمون) و سپس به شیوة جایگزینی تصادفی، افراد در دو گروه 15 نفری(گروه آزمایش و گواه )گماشته شدند.

نتایج: نتایج تحلیل كواریانس چند متغیری نشان داد كه بین زنان گروه های آزمایش  و کنترل در متغیر های وابسته (سبکهای عشق ورزی و صمیمیت) تفاوت معنا داری وجود دارد(0001/0>p ). بدین ترتیب فرضیه های مبنی بر خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت در میان زنان مؤثر هستند، تائید شدند. همچنین نتایج پیگیری نشان داد كه روش درمانی در اثر بخشی بر سبکهای عشق ورزی و صمیمیت و مولفه های آن، بعد از  2ماه ماندگار است.

کلید واژه ها: خانواده درمانی مبتنی بر نظام عاطفی بوون- سبکهای عشق ورزی – صمیمیت – زنان

مقدمه

خانواده به عنوان یكی از اصلی‌ترین نهادهای اجتماعی می‌تواند نقش تعیین‌كننده‌ای در ایجاد كاركردهای مثبت در نظام اجتماعی داشته باشد. همچنین بررسی نحوة عملكرد خانواده‌ها می‌تواند در شناخت و حل مسائل فردی و اجتماعی كمك بزرگی كند. در میان عوامل اثرگذار بر سلامت روانی انسانها، خانواده نقشی بسیار مهم دارد. بسیاری از نابهنجاریهای روانی و رفتاری انسانها در خانواده ریشه دارد. خانواده می‌تواند محل آرامبخش برای همة اعضا باشد و در مقابل می‌تواند كانون پرتنش برای آنان باشد. لذا برای بهبود وضع روانی افراد، تلاش برای ایجاد ازدواج سالم و بهبود وضع روابط خانواده و افراد آن مهم‌ترین مسأله است.

یکی از معضلات مهم در زمینه زندگی زناشویی پدیده ای به نام «طلاق»[1] و اختلال زناشویی است که شیوع روز افزون آن پژوهشگران و نظریه پردازان حوزه خانواده و ازدواج را بر آن داشته که در مورد علل و عوامل تأثیرگذار بر آن به بررسی و تحقیق  بپردازند(گاتمن[2]، 1993). طلاق و اختلال زناشویی پدیده پیچیده ای است که عوامل مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی بر آن تأثیر گذار هستند. از میان علل و عوامل تأثیرگذار بر طلاق و اختلال زناشویی، عوامل فردی طلاق بیشتر مورد توجه مشاوران خانواده و ازدواج قرار گرفته است. عوامل فردی شامل عوامل ارثی و فیزیولوژیکی، ویژگی های شخصیتی و روانی، آموخته ها و ویژگی های جمعیت شناختی است. به نظر گاتمن (1993)،کارنی و برادبوری[3] (1997) بعضی ویژگی های روان شناختی مانند روان رنجوری و سبکهای روابط(عشق و صمیمیت) معیوب، ابعاد شناختی(طرح واره ها)، آسیب های پایداری را در روابط زناشویی به وجود می آورند و احتمال بروز طلاق و اختلال زناشویی را افزایش می دهند( فاتحی زاده، بهجتی اردكانی و نصراصفهانی، 1384).

انسان موجودی است که همواره ناگزیر بوده است كه در خانواده و همراه با سایر اعضاء و خویشاوندان خود، به صورت جمعی ادامه حیات دهد. این روابط خانوادگی و زندگی افراد در كنار خانواده، در عین حال كه عامل رشد، پیشرفت و مکان امن و آرامبخش بوده است،‌ در عین حال مکان تعارض، درگیری و جدال هم بوده است. همین امر به ایجاد دعوا و اختلاف بین اعضاء خانواده و زن و شوهر منجر گردیده است. بدینسان از دیرباز، دعوا و اختلاف در خانواده وجود داشته است و برای حل این نزاعها نیز روشها و راه‌حل‌هایی وجود داشته است كه در هر عصر و زمانی، تغییر و تكامل یافته است. در زمان ما اختلافات و طلاق گستردگی،‌ تنوع و پیچیدگی بیشتری یافته است. با افزایش اختلافات خانوادگی چاره برای حل و فصل آنها و پیدا کردن روشهای نوین مشاوره ای و خانواده درمانی متناسب با وضعیت جدید را می طلبد. یکی از جوانب بسیار مهم یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند (تانی گوچی[4] و همکاران، 2006؛ به نقل از ترکان، کلانتری و مولوی، 1385)، ولیکن آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی است (کارنی و برادبوری (1997)، نشانگر آن است که رضایت زناشویی به آسانی قابل دستیابی نیست (رزن گراندن[5]، 2004؛ به نقل از ترکان، کلانتری، مولوی، 1385). تحقیق حاضر با توجه به روند رو به افزایش طلاق و اختلال زناشویی در دهة اخیر درجهان)یانگ و لانگ[6]، 1998) و ایران (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) شکل گرفت. طبق آمار رسمی در ایران از هر 5 مورد ازدواج 1 مورد به طلاق منجر می شود (سایت سازمان ثبت و احوال، 1392) و احتمالاً میل به طلاق بسیار بیشتر از آمار باشد. طلاق و جدایی اثرات منفی زیادی چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ جسمانی بر زوجین بر جا می گذارد. این اثرات منفی شامل افزایش خطر بیماری های روانی، افزایش بیماری های جسمانی، خودکشی، تصادفات منجر به مرگ، خشونت و آدم کشی است. همچنین طلاق اثرات منفی زیادی بر فرزندان بر جای می گذارد که می توان به افسردگی، گوشه گیری، ضعف کفایت اجتماعی، مشکلات بهداشتی و تحصیلی اشاره کرد (گاتمن، 1993).

وجود روابط صمیمانه در بین زوجین از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین روابط صمیمانه بر بهزیستی فیزیکی، روانشناختی و بر توانایی زن و شوهر در جهت عملکرد موثر در زمینه‌های مختلف فردی، خانوادگی و شغلی موثر است. ایجاد و ابقاء رابطه صمیمانه به وسیله پیوندهای هیجانی خاصی تقویت می‌شود. همچنانکه روابط سالم در زندگی منافع و پیامدهای مثبتی را در بر دارد، روابط ناراضی کننده سلامت جسمانی و روانشناختی افراد را به خطر می‌اندازد و زمینه را برای مشاجره فراهم می سازد. داشتن رابطه صمیمانه و دلبستگی عاطفی با افراد نزدیک زندگی چون والدین، همسر و فرزندان یکی از مهمترین نیازهای بشری است(بارثولومو و هورویتز[7]،1991).