4-4-2-آزمایش هیدرومتری مضاعف………….. 41
4-5- آماده سازی مقاومت فشاری تک محوری….. 42
4-6-جمع بندی………………………… 44
فصل پنجم- بیان نتایج و تفسیر داده های آزمایشگاهی
5-1- مقدمه………………………….. 46
5-2- آزمایش کرامب……………………. 47
5-3- آزمایش هیدرومتری مضاعف…………… 47
5-4- آزمایش مقاومت فشاری محصور نشده……. 48
5-5- صحت آزمایشات انجام گرفته…………. 75
5-6- تعیین درصد بهینه نانو رس مونتموریلونیت اصلاح نشده   76
فصل ششم- نتیجه گیری و پیشنهادات
6-1- نتیجه گیری……………………… 79
6-2- پیشنهادات………………………. 82
منابع……………………………… 106
فهرست شکل ها
عنوان                                                                        صفحه
شکل 3-1- کانی رس……………………….. 21
شکل 3-2- (a) چهار وجهی سیلیکا، (b) ورق های سیلیکا، © هشت وجهی تک آلومینیوم،
(d) ورق های آلومینیوم………………….. 22
شکل3-3- ساختمان کائولینیت،ایلیت و مونتموریلونیت  23
شکل3-4- نمونه های مختلف ترک ایجاد شده در اثر از دست دادن رطوبت  26
شکل3-5- ترک های ایجاد شده در طی زمان……… 27
شکل3-6-مونتموریلونیت……………………. 32
شکل3-7-ترک ترمیم یافته………………….. 33

 

شکل 4-1- آزمایش دانه بندی خشک وتر………… 37
شکل 4-2- تعیین حدود اتربرگ………………. 39
شکل4-3-……………………………….. آزمایش کرامب 41
شکل4-4- آزمایش هیدرومتری مضاعف…………… 42
شکل 4-5- ساخت نمونه همگن………………… 44
شکل 5-1- تغییرات نمونه خاک با 5/2 درصد نانورس بعد از دوماه با میکروسکوپ
الکترونیSEM………………………….. 75
شکل 5-2- تغییرات نمونه خاک با 5/2 درصد نانورس بعد از یکماه با میکروسکوپ
الکترونیSEM………………………….. 75
شکل 5-3- وجود نانو رس مونتموریلونیت در محل ترک بعد از دو ماه در نمونه
با 5/2درصد نانو رس با میکروسکوپ الکترونیFESEM   76
فهرست جدول ها
عنوان                                                                        صفحه
جدول2-1- حدود خمیری، روانی و دامنه ی خمیری خاک با درصدهای مختلف افزودنی
MMN و بنتونیت……………………….. ..11
جدول4-1-مشخصات فیزیکی و شیمیایی نانورس مونتموریلونیت اصلاح نشده  .38
جدول 4-2-مشخصات خاک رس مورد استفاده………. .39
جدول 5-1-تعداد آزمایش های انجام شده………. .46
جدول 5-2-نتایج آزمایش کرامب……………… .47
جدول 5-3-نتایج آزمایش هیدرومتری مضاعف…….. .47
جدول5-4-مقایسه مقاومت نهایی بدست آمده ازآزمایش تک محوری برای نمونه های خاک
با درصدهای مختلف افزودنی……………….. .48
جدول 5-5- تغییرات    در زمان براساس میزان ماده افزودنی .49
جدول 5-6- تغییرات و E50در زمان 3 روز براساس میزان ماده افزودنی………………………………………… .54
جدول 5-7- تغییرات و E50 در زمان 7 روز براساس میزان ماده افزودنی………………………………………… .59
جدول 5-8- تغییرات و E50 در زمان14 روز براساس میزان ماده افزودنی………………………………………… .64
جدول 5-9- تغییرات و E50 در زمان28 روز براساس میزان ماده افزودنی………………………………………… .69
جدول 5-10- تغییرات و E50در زمان60 روز براساس میزان ماده افزودنی………………………………………… .74
فهرست نمودارها

یک مطلب دیگر :

عنوان                                                                        صفحه
نمودار2-1- حدود خمیری ، روانی و دامنه ی خمیری با درصدهای مختلف نانو رس………………………………………. …………….11
نمودار 2-2- نتایج آزمایش مقاومت فشاری محدود نشده با درصد های مختلف نانو رس………………12…………………
نمودار2-3- میزان دبی خروجی در طول آزمایش در بنتونیت 10% و رطوبت 18%………………………………………… …………….15
نمودار2-4- بررسی زمان رسیدن به خود ترمیمی کامل برای نمونه هایخاک طبیعی، خاک
طبیعی با 10% بنتونیت، خاک طبیعی با 20% بنتونیت،خاک طبیعی با 30% بنتونیت………………………………….. ……………16
نمودار2-5- تغییرات میزان جریان با زمان سپری شده  ……………16
نمودار2-6- ارتباط جریان بحرانی با عمق ترک…. ……………17
نمودار2-7- ارتباط جریان بحرانی با نسبت   ……………17
نمودار3-1-تاثیر رطوبت در نشست خاک………… ……………30
نمودار4-1-منحنی دانه بندی……………….. ……………38
نمودار5-1-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….50
نمودار5-2-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی بعد از 3 روز…………..50
نمودار5-3-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 1% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….51
نمودار5-4- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 1% افزودنی بعد از 3 روز………….51
نمودار5-5- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه…………………………………………………………………………………………………………52
نمودار5-6- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی بعد از 3 روز……….52
نمودار5-7-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه…………………………………………………………………………………………………………..53
نمودار5-8- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی بعد از 3 روز………….53
نمودار5-9-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….55
نمودار5-10-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی بعداز7 روز …………55
نمودار5-11 -تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 1% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه…………………………………………………………………………………………………………56
نمودار5-12- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 1% افزودنی بعد از 7 روز………56
نمودار5-13-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………..57
نمودار5-14 تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی بعد از 7 روز……57
نمودار5-15- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………..58
نمودار5-16- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی بعد از 7 روز……..58
نمودار5-17-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه…………………………………………………………………………………………………………60
نمودار5-18-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی بعداز14 روز ……..60
نمودار5-19- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با1% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….61
نمودار5-20-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با1% افزودنی بعد از 14 روز………61
نمودار5-21-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی در مرحله اولیه بعد
از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………………62
نمودار5-22- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5/2% افزودنی بعد از 14 روز….62
نمودار5-23- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….63
. نمودار5-24- تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه با 5% افزودنی بعد از 14 روز……63
نمودار5-25-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی در مرحله اولیه
بعد از ساخت نمونه………………………………………………………………………………………………………….65
نمودار5-26-تغییرات مقاومت فشاری محصور نشده برای نمونه بدون افزودنی بعداز28 روز ……….65

استادان راهنما:

 

آقای دکتر مدندوست – آقای دکتر موسوی

 

 

 

اسفند 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(پایان نامه مقطع ارشد)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
بتن خودتراکم به دلیل خواص روانی وکارایی بسیار مطلوب، مورد توجه بسیاری از محققین قرارگرفته است. هدف از این پایان نامه تأثیر استفاده از خرده لاستیک بر خواص تازه و سخت شده بتن خودتراکم         می باشد. خواص سخت شده بتن خودتراکم در دوحالت بدون حرارت و نمونه های حرارت دیده تحت درجه حرارت های مختلف 300 ، 600 و 900 درجه سانتی گراد بررسی شده است. حرارت دهی نمونه های بتنی با آهنگ یک درجه سانتی گراد در دقیقه انجام شد. به منظور بررسی فاکتورهای تأثیرگذار بر خواص سخت شده بتن خودتراکم در نمونه های بتنی درحرارت‌های بالا،  علاوه بر استفاده از مقادیر مختلف خرده لاستیک  دو نسبت آب به مواد سیمانی (34/0 و 39/0) و دو اندازه برای بزرگترین بعد سنگدانه ها                          ( 5/12 و 5/19 میلی متر ) مورد استفاده قرار گرفت و تأثیر هر کدام از آن ها در حالت تازه  توسط آزمایش های جریان اسلامپ ، قیف V و جعبه L شکل بررسی شد. سپس به منظور ارزیابی نمونه های بتنی حاوی خرده لاستیک در سن 90 روزه آزمایش های مقاومت فشاری – آزمایش اولتراسونیک – جذب آب وکاهش وزن به روی آنها انجام شد.
نتایج حاکی از آن است که استفاده از خرده لاستیک سبب کاهش خواص روانی بتن خودتراکم          می گردد ، به نحوی که استفاده از 9 درصد خرده لاستیک در مخلوط های با بزرگترین اندازه سنگدانه 5/12  میلی متر سبب کاهش جریان اسلامپ تا 3 درصد شد. همچنین افزایش نسبت آب به سیمان نیز تاثیر قابل توجهی بر کاهش لزجت مخلوط بتن خودتراکم در پی داشت به طوری که بیشترین تغییرات لزجت در مخلوط های با بزرگترین بعد سنگدانه ۱۹/۵ میلی متر و نسبت آب به مواد پودری 39/0 با افزایش 3/13 درصدی همراه بود. از طرفی با افزایش درجه حرارت مقاومت فشاری نمونه های بتنی کاهش یافت . به نحوی که کاهش مقاومت فشاری مخلوط حاوی 9 درصد خرده لاستیک تحت دمای 900 درجه سانتی گراد نسبت به مخلوط فاقد لاستیک در همان دما 7/15 درصد می باشد. این کاهش برای نمونه های حاوی خرده لاستیک تا 9 درصد می باشد. کاهش سرعت امواج اولتراسونیک نیز تحت دماهای 300 و 600 و 900 درجه سانتی گراد برای مخلوط های با نسبت آب به مواد پودری 39/0 نسبت به مخلوط حرارت ندیده ، در مقایسه با مخلوط های مشابه اما با نسبت آب به مواد پودری 34/0 به ترتیب 3/1 ، 5/0 و 3/0 درصد بیشتر شد و همچنین جذب آب نمونه های بتنی رشد قابل توجه نشان داد.
کلمات کلیدی:
 بتن خودتراکم، درجه حرارت بالا، خرده لاستیک، خواص تازه، خواص سخت شده
مقدمه

 

یک مطلب دیگر :

بتن یكی از پرمصرف‌ترین مصالح شناخته شده در مهندسی عمران است كه روز به روز بر استفاده از آن افزوده می‌شود. در این میان از یك سو، با پیشرفت علم و تكنولوژی و پیدایش سیستم‌های پیچیده‌تر ساختمانی و از سوی دیگر با روند رو به گسترش ساخت و ساز‌های عمرانی در سطح كلان، نیاز به بكارگیری مصالح ساختمانی جدیدتر با كارآیی بیشتر، بسیار محسوس می‌باشد. از آنجائیكه طراحی سازه‌های بتن مسلح روز به روز پیشرفته‌تر می‌گردد، شكل طراحی شدة مقاطع و اعضاء سازه‌ایی نیز پیچیده‌تر گردیده و دیگر تراكم آرماتورگذاری در چنین مقاطعی امری غیرعادی جلوه نمی‌كند. بعلاوه نبود یا كمبود كارگران ماهر و مجرب در محل احداث سازه از سویی دیگر، از دیگر مشكلاتی بوده كه مهندسان عمران همواره با آن دست به گریبان بوده‌اند.
استفاده از بتن خود تراكم راه‌حل مناسبی برای رفع مشكلات احتمالی ذكر شده است. بتن خود تراكم، تكنولوژی تازه‌ای از بتن است كه در آن، بتن می‌تواند به شكلهای مختلف با آرماتوربندی حجیم در قالب ریخته شود، بدون اینكه نیاز به هرگونه ویبره‌ای باشد. از خصوصیات جالب آن این است كه تحت اثر وزن،خودراتحكیم نموده و هم زمان یكنواختی خود را نیزحفظ می كند
بتن خود تراکم^[1] اولین بار برای دستیابی به بتن با ساختار پایدار در سال 1988 مطرح گردید و مطالعات اولیه پیرامون کارایی بتن خود تراکم، توسط اکامورا اگاوا (1989) و اکامورا (1993) در دانشگاه توکیو انجام گرفت [1-2-3]. طبق نظریه‌ای، بتن خود تراکم بتنی است که دارای سیالیتی باشد که تراکم آن بدون نیاز به انرژی خارجی انجام شود و به علاوه، در حین و پس از اتمام بتن‌ریزی بصورت یکپارچه باقی بماند و به راحتی در خلال آرماتورهای متراکم حرکت کند [4]. اجرای سریع‌تر ساختمانها، کاهش نیروی انسانی به دلیل خود تراکمی بودن SCC، بهبود دوام به دلیل کاهش نفوذپذیری، آزادی عمل بیشتر در طراحی مقاطع از مزایای استفاده از بتن SCC می‌باشد.
اولین کاربرد عملی بتن خود تراکم درساخت یک ساختمان در سال1990 در ژاپن بوده و پس از آن ،
درسال 1991 از این بتن جهت ساخت برجهای پل معلق کابلی شینکیبا اوهاشی استفاده به عمل آمد که درنوع خود بی نظیر بود [5].
در 20 سال اخیر، تمرکز زیادی بر روی قابلیت استفاده از انواع زباله های شهری در صنایع مواد ساختمانی رواج داده شده است و تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است. که در بسیاری از موارد اضافه نمودن مواد بازیافتی علاوه بر فوایدی که برای حفظ محیط زیست به همراه دارد موجب تاثیرات خوبی بر روی خواص محصولات نهایی شده است.
یکی از مواد بازیافتی جدید که در صنعت بتن از آن استفاده می شود لاستیک می باشد. به منظور حل بحران مصرف مقادیر زیاد مواد لاستیکی بازیافت شده، استفاده مجدد از آنها در صنعت بتن یک راه حل امکان پذیر در استعمال این مواد می باشد. پلاستیک های بازیافتی می توانند به عنوان سنگدانه در بتن استفاده شوند. با این وجود، تاکید این موضوع مهم است که استفاده مجدد از مواد بازیافتی به علت هزینه بالای حمل و نقل و تاثیر قیمت کل تمام شده محصولات، هنوز صرفه اقتصادی ندارد. علاوه بر این، مهم است که از هزینه های دیگر نیز غفلت نشود، که مستقیما به نوع بازیافت به ویژه، لزوم به جمع آوری گازهای متصاعد شده در اثر سوزاندن مواد و حضور عنصرهای سمی و ناپاک، مرتبط می باشد.
هدف از انجام پژوهش

3-6-1  مدل سازی حوضچه تیپ شش انجمن آبادانی امریکا در خروجی لوله­ها 36
3-6-2 ساخت حوضچه آرامش با نتایج تحقیقات دکتر گوئل و همکاران 38
3-7 دانه بندی مصالح 45
3-8 عمق نرمال پایاب 46
3-9 کنترل نوع آبشستگی در پایاب 51

 

3-9-1 روش­های تنش برشی 51
3-9-2 روش­های سرعت بحرانی 51
3-10 مشخصات هیدرولیکی مدل 53
3-11 روند کلی انجام آزمایش­ها 54
فصل چهارم 57
4-1 مقدمه 58
4-2 تعیین مدت زمان انجام هر آزمایش 58
4-3 بررسی شکل کلی حفره آبشستگی 60
4-4 مقایسه حوضچه آرامش گوئل و همکاران با حوضچه تیپ شش انجمن آبادانی امریکا 61
4-5 بررسی اثر زاویه دیوار حوضچه آرامش گوئل روی عملکرد آن 64
4-6 بررسی اثر شیب معکوس کف حوضچه روی عملکرد آن 68

یک مطلب دیگر :

4-7 کاهش طول حوضچه 73
4-8 بررسی پایداری عملکرد حوضچه نسبت به تراز آب پایاب 75
فصل پنجم 79
5-1 نتیجه­گیری 80
5-2 پیشنهادات 81
فهرست مراجع 83
فصل اول
مقدمه ، کلیات و تعاریف


1-1 مقدمه
کلمه فرسایش که در انگلیسی اروژن و در زبان فرانسه اروزیون تلفظ می­شود، از ریشه لاتین ارودری[2] به معنی سائیدگی می­باشد و عبارتست از سائیده شدن سطح زمین. به­طور کلی فرسایش خاک[3] عبارتست از جابجایی و جداشدن ذرات خاک از بستر اصلی خود وانتقال آن به مکانی دیگر در اثر عامل انتقال دهنده (الیسون[4]، 1947). در صورتیکه عامل جدا کننده ذرات از بستر و انتقال آنها آب باشد، به آن فرسایش آبی[5] می­گویند.
زمانی که آب از یک تراز به تراز پایین­تر منتقل می شود انرژی پتانسیل آن به انرژی جنبشی تبدیل می شود. در صورت مهار نشدن انرژی بالای جنبشی جریان در طولانی مدت می­تواند باعث خرابی و ایجاد فرسایش در پایین دست جریان شود. برای جلوگیری از خسارات ناشی از انرژی فوق العاده آب در سرعت­های فوق بحرانی و نیز به منظور از بین بردن انرژی اضافی سینتیک موجود در چنین آبی، عموماً از سازه­های خاصی به نام انرژی گیرنده[6] که در پایین دست جریان ساخته می شوند استفاده می شود. اینگونه سازه­ها علاوه بر از بین بردن انرژی آب، وسیله ای برای کنترل و مهار پرش هیدرولیکی و بوجود آوردن شرایط وقوع آن در یک موقعیت مکانی خاص نیز بشمار می روند. به عبارت دیگر موقعی که یک پرش هیدرولیکی روی یک سطح صاف رخ می دهد کوچکترین تغییری در اعماق جریان بالا و پایین دست آن میتواند باعث تغییر مکان پرش به یکی از دو سو گردد، لذا منطقی است در حوضچه ها از سازه­هایی جهت کاهش حساسیت از جمله آب پایه[7] استفاده گردد.
در حالت کلی دو روش برای کاهش انرژی آب وجود دارد، روش اول استفاده از تبدیل­های موضعی و یا اجزاء دیگری که باعث آشفتگی جدی در جریان می شوند، روش دوم بر اساس پرتاب آب به یک نقطه دوردست است که در این میان جریان به ذرات ریزی تبدیل می شود و در برخورد با هوا و برگشت به زمین مقدار زیادی از انرژی خود را از دست می دهد (ابریشمی 1380).

مبحث دوم: آثار. 18

گفتار اول: در حوزۀ مابعد الطبیعه. 18

گفتار دوم: در حوزۀ فلسفه هنر. 20

گفتار سوم: در حوزۀ فلسفۀ سیاسی.. 21

مبحث سوم: زمینه های شکل گیری اندیشه های ماریتن.. 23

گفتار اول: ویژگی های زمانۀ ماریتن.. 23

گفتار دوم: ماریتن و تجدد ستیزی.. 28

فصل دوم: مبانی فلسفه تومائی و تأثیرات آن بر فلسفۀ ماریتن.. 31

مبحث اول: دلبستگی ماریتن به توماس آکویناس… 32

مبحث دوم: فلسفۀ تومایی و مبانی آن. 38

گفتار اول: رابطۀ فلسفه و دین در مکتب تومائی.. 38

گفتار دوم: خداشناسی در مکتب تومائی.. 41

گفتار سوم: مابعدالطبیعه در مکتب تومائی.. 44

گفتار چهارم: وجود و ماهیت… 45

گفتار پنجم: معرفت شناسی در مکتب تومائی.. 49

گفتار ششم: سیاست و اخلاق در مکتب تومائی.. 53

گفتار هفتم: مکتب تومائی در بستر تاریخ.. 54

گفتار هشتم: معارضان فلسفۀ نوتومایی.. 54

فصل سوم: مبانی نظری فلسفه سیاسی ماریتن.. 57

مبحث اول: چارچوب کلی نظریۀ ماریتن در فلسفۀ سیاسی.. 58

مبحث دوم: مبانی هستی شناسی (متافیزیکی) 62

گفتار اول: نیاز به مابعدالطبیعه تومائی.. 64

گفتار دوم: ماریتن و موضوع مابعدالطبیعه. 66

گفتار سوم: ماریتن و اصول اولیۀ عقل نظری.. 70

گفتار چهارم: مفهوم سوژه از نظرگاه ماریتن.. 72

گفتار پنجم: ماریتن و راه های اثبات وجود خداوند. 73

 

مبحث سوم: مبانی معرفت شناسی.. 75

گفتار اول: واقع انگاری انتقادی ماریتن.. 75

گفتار دوم: ماریتن و علم بما هو کلی.. 77

گفتار سوم: ماریتن و مشکل دکارتی.. 77

گفتار چهارم: ماهیت دانستن از دیدگاه ماریتن.. 80

گفتار پنجم: معرفت به واقعیت فیزیکی از نظر ماریتن.. 81

فصل چهارم: جایگاه انسان از دیدگاه ماریتن.. 83

مقدمه. 84

مبحث اول: دیدگاه های انسان شناختی مسیحیت قرون میانه و انسان گرایی نو. 85

گفتار اول:  دیدگاه مسیحیت قرون وسطی.. 85

گفتار دوم: دیدگاه انسان گرایی نو. 86

مبحث دوم: عناصر اصلی انسان شناسانۀ ماریتن.. 89

گفتار اول: انسان گرایی پیشرفته. 89

گفتار دوم: رابطۀ انسان و جامعه. 90

گفتار سوم: تمایز میان فرد و شخص…. 91

الف: ریشه های مکتب اصالت شخص در اندیشۀ آکویناس… 93

ب: کاربردهای تمایز فرد و شخص…. 95

ج: نقد و بررسی دیدگاه ماریتن درباره تمایز شخص و فرد. 97

فصل پنجم: قانون طبیعی و حقوق بشر از دیدگاه ماریتن.. 101

مقدمه. 102

مبحث اول: قانون طبیعی در نظر ماریتن.. 103

گفتار اول: قانون طبیعی در قرائت کلاسیک و نو. 103

الف: قرائت کلاسیک از قانون طبیعی پیش از رنسانس… 104

ب: تلقی از قانون طبیعی پس از رنسانس… 106

ج: قانون طبیعی در دوران معاصر. 109

د: سایر قرائت های قانون طبیعی.. 110

ﻫ: نظریه های رقیب قانون طبیعی.. 112

گفتار دوم: قرائت ماریتن از قانون طبیعی.. 115

الف: قانون طبیعی به مثابة مبنایی برای حقوق بشر. 115

یک مطلب دیگر :

ب: تحلیل ماریتن از سابقۀ تاریخی قانون طبیعی.. 117

گفتار سوم: ارتباط هستی شناسی و معرفت شناسی ماریتن با نظر وی در بارۀ قانون طبیعی  119

الف: عامل هستی شناسانه. 120

ب: عامل معرفت شناسانه. 121

گفتار چهارم: معرفت ارتکازی و نقش آن در کشف حق های طبیعی.. 122

الف: نقش معرفت ارتکازی در تجربیات و معارف بشری.. 123

یکم: تجربۀ عرفانی.. 123

دوم: معرفت شعری.. 124

سوم: تجربۀ اخلاقی.. 124

ب: نقش معرفت ارتکازی در کشف حق های طبیعی.. 125

گفتار پنجم: قوانین الزام آور از چشم انداز ماریتن.. 126

الف: قانون طبیعی و قانون سرمدی.. 126

ب: قوانین طبیعی و قوانین ملل.. 127

ج: قوانین وضعی.. 129

مبحث دوم: حقوق بشر در نظر ماریتن.. 130

گفتار اول: خاستگاه حق های بشری و دسته بندی آنها 130

گفتار دوم: تمایز میان تملک و اعمال حق.. 132

گفتار سوم: دسته بندی حق ها 133

الف: حق حیات… 133

ب: حق آزادی و گونه های آن. 134

یکم: آزادی انتخاب… 135

دوم: آزادی از محدودیت… 135

گفتار چهارم: نقد و بررسی دیدگاه های ماریتن دربارۀ حقوق بشر. 139

فصل ششم: دولت و دموکراسی.. 143

مقدمه. 144

مبحث اول: نظریۀ دولت… 145

گفتار اول: خیر مشترک به مثابۀ خاستگاه قدرت… 145

الف: مفهوم، كاربرد و ویژگی‏های خیر مشترک.. 145

ب: نقد و بررسی نظریۀ خیر مشترک.. 148

گفتار دوم: نظریۀ ابزار انگاری دولت… 150

گفتار سوم: اقتدار و حق حاکمیت… 153

گفتار چهارم: کثرت گرایی.. 155

مبحث دوم: دموکراسی.. 157

گفتار اول: سیاست به مثابۀ زمینه ساز اخلاق و معنویت… 157

گفتار دوم: پیوند مکراسی با اخلاق.. 160

گفتار سوم: دموکراسی و عقلانی کردن اخلاق زندگی سیاسی.. 162

گفتار چهارم: دموکراسی، ابزار کنترل دولت… 165

گفتار پنجم: نقد و بررسی دیدگاه ماریتن در بارۀ دموکراسی.. 167

فصل هفتم: رابطة دین و دولت… 171

مقدمه. 172

مبحث اول: رسالت فرهنگی و قدسی دین.. 173

گفتار اول: رسالت فرهنگی دین.. 173

گفتار دوم: رسالت قدسی دین.. 174

مبحث دوم: بُعد سیاسی کلیسا و نقش آن در تعالی بدنۀ سیاسی.. 176

مبحث سوم: اصول حاکم بر تنظیم رابطۀ دولت و کلیسا از نظر ماریتن.. 182

گفتار اول: اصول ثابت و پایدار. 182

الف: اصل آزادی کلیسا 183

ب: اصل تفوق کلیسا 183

ج: اصل همکاری کلیسا و دولت… 184

گفتار دوم: نقش توجه به عنصر تاریخ در تنظیم رابطۀ دولت و کلیسا 187

مبحث چهارم: اعمال اصول ثابت برای تأسیس جهان مسیحی جدید. 190

گفتار اول: جهان مسیحی جدید و ویژگی های آن. 190

گفتار دوم: اعمال اصول ثابت و پایدار بر جهان مسیحی جدید. 198

الف: اصل تأمین آزادی کلیسا 198

ب: اصل تفوق کلیسا بر دولت… 203

ج: اصل همکاری دولت با کلیسا 205

یکم: کلی ترین نوع همکاری.. 206

دوم: تصدیق عمومی به وجود خداوند. 207

سوم: انواع خاص همکاری متقابل.. 207

معنای حقیقت از نظر ابن‌سینا 39

حقّ به معنای صدق   47

نظریه مطابقت   49

پیشینة بحث مطابقت   51

قضایای مختلف و ملاك صدق آن‌ها 53

علم از منظر ابن‌سینا 55

علم حضوری و حصولی   57

راه کسب علم حصولی از نظر ابن‌سینا 63

نفسِ عالمه انسان   67

عقل نظری و عقل عملی   73

خیال نزد ابن‌سینا 80

تصوّر و تصدیق   84

حقیقت، اخلاق و عدالت   87

ابن‌سینا و علم شهودی   98

فصل چهارم: 110

معنای حقیقت از نظر ابن‌عربی   110

مقدمه: 111

علم از منظر ابن‌عربی: 119

 

ملاک و میزان علم در عرفان ابن‌عربی   127

خیال از نظر ابن‌عربی   135

راه وصول به حقیقت نزد ابن‌عربی/ عقل، دل یا وحی   141

رابطه عقل و دل از نظر ابن‌عربی   143

1. وصول مستقیم معرفت شهودی به حقیقت 148
2. مصون بودن معرفت شهودی از شک، تردید، سهو و نسیان 150
3. وسعت بی پایان قلمرو شناخت عرفانی بر خلاف محدودیت شناخت عقلی 151
4. اهداف والا و نتایج ارزشمند معرفت عرفانی 152

حقیقت، تجلّی و انسان کامل   154

اصول تجلّی   163

1- نیاز تجلّی به وجه فاعلی و وجه قابلی   163

2- حقیقت، تجلّی و جمال  166

3- حقیقت، تجلّی و نزول  173

4- مرتبه الوهیت (واحدیت) و شروع تجلّی   180

5- تشکیک در مظاهر حقیقت   183

6- ارتباط میان دین و تجلّی حقیقت   184

7- ارتباط میان شکر، دعا و تجلّی حقیقت   189

فصل پنجم: نتیجه‌گیری   191

پی نوشت‌ها: 197

منابع   205

 

چکیده

 

موضوع: مقایسة نظریات ابن­سینا و ابن­عربی دربارة حقیقت

در این رساله سعی شده تا سیر تحوّلی و تطوّری معنای حقیقت از ابن‌سینا تا ابن‌عربی بررسی شود و معلوم شود آنها در این موضوع چه اختلافات و چه اشتراکاتی دارند.

از آنجا که هدف اصلی تصوّف اسلامی کسب معرفت نسبت به ذات حقّ و وصول به آن است؛ ابن‌عربی با استدلالی کردن عرفان، آن را به مرحلة جدیدی به نام عرفان نظری وارد کرد. از سوی دیگر در اندیشه و فلسفه اسلامی استدلالی‌ترین حکماء مسلمان (ابن‌سینا) رویکردی اشراقی و عارفانه نیز دیده شود. از این رو در تاریخ فلسفه اسلامی گفتگویی قابل فهم و عالمانه میان فیلسوف و عارف به وجود آمده است. این گفتگو تنها در بستر حکمت اسلامی به عنوان زمینه‌ای مشترک، میسّر شده است.

یک مطلب دیگر :

از جمله وجوه ارتباطی این دو حکیم این نکته است که ابن‌سینای پیروِ برهانِ عقلی، برای حقّ معانی وجودی قائل است[1] و عارفی چون ابن‌عربی نیز موضوع علم عرفان نظری را «وجود به معنای حقّ تعالی» قرار داده است. او در قوس صعود، اعتقاد را به عنوان وجهی از تجلّی حقّ در مظهر عالم روح انسان و عقل مطرح می‌نماید. از این‌رو تمامی اعتقادات تجلّی حقّ محسوب می‌شوند و ریشه در حقیقت مطلق دارند. وجوه وجودی و معرفتی حقّ به نوعی مایه برون رفت از مشکل ارتباط وجودی میان دانش و متعلّق آن دانست.

همچنین ابن‌سینا در کنار اعتقاد راسخ به علم حصولی (مبتنی بر صورت ذهنی) به علم حضوری قائل است. این درحالی است که اعتقاد به علم حضوری بدون اعتقاد به دریافت شهودی (بدون صورت ذهنی) ممکن نخواهد بود. ابن‌عربی نیز در مقام یک عارف راه اصلی معرفت را کشف و شهود می‌داند. در این رساله کشف و شهود عرفانی مساوق با علم حضوری در نظر گرفته نشده؛ بلکه تنها بی‌واسطگی موجود در هر دوی آنها به عنوان وجه مشابهت مد نظر بوده است.

در ضمن ابن‌سینا در برخی آثار فلسفی خود هم‌چون سلامان و ابسال، رساله الطیر، بخش‌های پایانی الإشارات و التنبیهات و … در رسیدن به وجه علمی حقّ علاوه بر علم حصولی، کشف عرفانی را پذیرفته، برای آن توجیه عقلانی ارائه داده و لذا می‌توان گفت به علم شهودی قائل شده است. در ضمن هرچند برخی عارفان طریق معرفت حصولی را بطور کامل ردّ کرده‌اند؛ ولی ابن‌عربی عقل نظری را در جای خود پذیرفته است. او در این باب طریق علم حصولی را ناکافی و غیر مطلق می‌داند. او مُبدِع عرفان نظری است و در برخی مواضع، همچون فص آدمی از کتاب فصوص، از نتایج براهین بوعلی (امکان و وجوب) نیز استفاده کرده است.

نکته دیگر آنکه از منظر عرفائی چون ابن‌عربی تنها علم شهودی شایسته است علم نامیده شود. در علم شهودی هیچ‌گاه دوگانگی میان عالم و معلوم وجود ندارد تا به دنبال ارتباط میان آنها باشیم. ابن‌سینا نیز در کتب و رسائل مختلفی در مورد کشف عارفان و علم حضوری سخن‌رانده است. پس می‌توان این سخن او را نیز به نوعی یکی از راه‌های دیگر برون رفت از فاصله موجود در دوگانگی میان معلوم بالذات و معلوم بالعرض (صورت ذهنی و متعلّق شناسایی) دانست.

نکته پایانی آنکه در فلسفة ابن‌سینا میان حقّ و عدالت ارتباط وجود دارد و در اندیشه محیی‌الدین موضوع تجلّیّات حقّ در افق انسان کامل (ولی عادل الهی) مورد اهتمام جدّی است.

واژگان کلیدی:  حقّ، حقیقت، صدق، مطابقت، تجلّی، علم حصولی و علم حضوری، عقل نظری و عقل عملی

مقدمه :

مفهوم تزاحم و تعارض از لوازم معنایی تکامل و کمال در زندگی مادی است. همین تعارضات و تزاحمات است که موجب ارتقاء و یا سقوط در بین موجودات بطور اعم و انسان‌ها بطور اخص می‌شود. در بستر همین تعارضات در عالم انسانی است که یک طرف مدعی «حق»ّ می‌شود و طرف دیگر را به پایمال کردن حقوق خود متّهم می‌سازد. این دعاوی ممکن است دربارة روابط افراد با یکدیگر باشد، یا افراد با حکومت و یا حکومت‌ها با یکدیگر.

از این رو «حقّ» مفهومی است که هر انسانی به نوعی با آن آشناست و اغلب دربارة آن سخن می‌گوید و استدلال می‌آورد. مرتباً انسان‌ها مدّعی آن می‌شوند و یا حقّی را منکر می‌شوند. آنها برای حق خود می‌جنگند و کشته می‌شوند و یا می‌کوشند که حقوق دیگران را از بین ببرند. در ادیان و علی الخصوص اسلام نیز به حقّ هم در معنای «حق بودن» و هم در معنای «حق داشتن» توجه شده است. هرچند معنای اول در هستی شناسی و دومی در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها ریشه دارد؛ اما معنای دوم نیز به معنای اول باز می‌گردد و بدون آن ریشة خود را از دست می‌دهد. اساس همة موجودات حق است و هر موجود و به تبع آن هر انسانی حقوقی دارد و ادیان بر حق خواهی و مبارزه با ظلم و ستم تأکید ورزیده‌اند. در اندیشة اسلامی مسئله حق گستردگی خاصی دارد که از یک سو در قلمروهای گوناگون سیاسی، اخلاقی، حقوقی و اقتصادی و از سوی دیگر در قلمروهای زندگی فردی، خانوادگی، ملّی و بین المللی مطرح است. بطور اجمالی با مراجعه به منابع دینی و کتاب‌های فلسفی، کلامی، تفسیری و فقهی اندیشمندان مسلمان، به سادگی می‌توان گستردگی بسیارِ مسئلة حقّ را به اثباترساند. با توجه به این مطلب، در اندیشه اسلامی   مسئلة حق دو ویژگی بنیادین و مهم بدین قرار دارد: 1. رابطة حق با باورهای دینی (وجه وجودی حقّ) 2. رابطة حق با اخلاق و قانون.

از آنجا که موضوعات دینی و قرآنی تأثیر بسزایی در نوع اندیشة فلاسفه و اندیشمندان مسلمان دارند؛ مسئلة حق در میان اینان وجوه مشترک زیادی دارد. ما به عنوان وارثان فرهنگی کهن و باستانی با تمامی وجوه و گستردگی‌اش، می‌توانیم در حدّ وسع خود این سرمایه را شناخته و با به کارگیری مزیت‌های خاص آن آینده‌ای پربارتر را برای خود رقم بزنیم. از جمله وجوه مهمّ و قابل اعتنای این فرهنگ، حکمت اسلامی است که با وجود تمامی تلاشی که در بررسی ابعاد آن صورت گرفته امّا هنوز در این حوزه جای کار بسیاری باقی مانده است. از جمله حیطه‌هایی که می‌توان گفت در آن کار چندانی صورت نگرفته، نگرش به حکمت ذوقی و عرفان به عنوان علم است. در بستر این حکمت است که مشخّصه اصلی عرفان اسلامی، علم و معرفت می‌شود. در عرفان اسلامی بهترین راه سلوک راه شناخت حقیقت است و از این روست که تصوّف در عالم اسلامی به عرفان نیز شناخته می‌شود. در این سنّت سالک با شناخت و معرفت حقیقی است که به مرتبه عارفِ واصل نائل می‌آید.[2] هر چند این موضوع در تمامی حکمت‌های باستانی از یونان، هند، ایران و … وجود داشته و وجه مشترک همه آنهاست امّا در حکمت اسلامی به دلیل تأکید خاص اسلام بر دانش­آموزی و فضیلت علم و عالم، شناخت و معرفت وجه ممیزۀ عرفان اسلامی شده است.

حقیقت از جمله مبنایی‌ترین موضوعات اندیشه‌ی بشری همواره هم مورد اهتمام و مطمح نظر فیلسوفان بوده و هم به عنوان هدف غایی، همّت سالكان و عارفان را به خود جلب كرده است. ویژگی خاصّ فرهنگ اسلامی موجب شده است که استدلالی­ترین فیلسوفان مسلمان، به‌نحوی نگاهی اشراقی و عارفانه داشته باشند و لذا بتوان در این فرهنگ گفتگویی قابل فهم و عالمانه میان فیلسوف و عارف ترتیب داد و در این وادی با تمامی اختلافات و تفاوت‌های اندیشه‌ای، قائل به حکمتی فراگیر و مشترک شد.