یک مطلب دیگر :

 فصل سوم: بررسی اثر خرابی پیشرونده در سازه­ها
3-1- خرابی پیشرونده …………………………………………………………………………………………………………..38
3-1-1- تئوری خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………………………………39
3-1-1-1- تعیین درجه­ی مقاومت سازه بر اساس سختی ………………………………………………………………………….39
3-1-1-2- تعیین درجه­ی مقاومت سازه بر اساس میزان خرابی ایجاد شده ………………………………………………40
3-1-1-3- تعیین درجه­ی مقاومت سازه بر اساس انرژی ……………………………………………………………………………41
3-1-2- انواع خرابی پیشرونده …………………………………………………………………………………………………………………………42
3-1-2-1- خرابی کلوچه مانند ……………………………………………………………………………………………………………………..42
3-1-2-2- خرابی زیپ مانند ……………………………………………………………………………………………………………………….43
3-1-2-3- خرابی دومینو مانند ……………………………………………………………………………………………………………………44
3-1-2-4- خرابی پیشرونده در سطح مقطع ……………………………………………………………………………………………….45
3-1-2-5- خرابی ناشی از ناپایداری ……………………………………………………………………………………………………………46
3-1-2-6- حالت ترکیبی خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………….47
3-1-3- عوامل موثر در ایجاد خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………..47
3-2- آسیب­پذیری ساختمان­ها در برابر خرابی پیشرونده ……………………………………………………………………………………47
3-3- اشکال مختلف ناپایداری در سازه­های فضاکار …………………………………………………………………………………………….50
3-3-1- ناپایداری موضعی در سطح مقطع اعضا ……………………………………………………………………………………………..50
3-3-2- ناپایداری عضوی …………………………………………………………………………………………………………………………………51
3-3-3- ناپایداری گرهی …………………………………………………………………………………………………………………………………..51

 

3-3-4- ناپایداری پیچشی گرهی …………………………………………………………………………………………………………………….52
3-3-5- ناپایداری کوپل ……………………………………………………………………………………………………………………………………52
3-3-6- ناپایداری مسیری ………………………………………………………………………………………………………………………………..53
3-3-7- ناپایداری عمومی …………………………………………………………………………………………………………………………………53
3-4- روش­های آنالیز خرابی پیشرونده …………………………………………………………………………………………………………………54
3-4-1- روش استاتیکی خطی …………………………………………………………………………………………………………………………54
3-4-2- روش استاتیکی غیرخطی …………………………………………………………………………………………………………………..55
3-4-3- روش دینامیکی خطی …………………………………………………………………………………………………………………………56
3-4-4- روش دینامیکی غیرخطی ……………………………………………………………………………………………………………………56
3-5- طراحی مقاوم در برابر خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………………57
3-5-1- آیین­نامه­ها و دستورالعمل­ها ………………………………………………………………………………………………………………..57
3-5-2- دلایل نامناسب بودن آیین­نامه­های طراحی موجود ……………………………………………………………………………58
3-5-3- روش­های طراحی در برابر خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………..59
5-5-3-1- روش طراحی مستقیم …………………………………………………………………………………………………………………59
5-5-3-2- روش طراحی غیرمستقیم ……………………………………………………………………………………………………………60
 فصل چهارم: مقاوم سازی گنبدهای فضاکار در برابر خرابی پیشرونده
4-1- طراحی اولیه­ی سازه­ی گنبدها …………………………………………………………………………………62
4-1-1- مشخصات هندسی گنبدها …………………………………………………………………………………………………………………62
4-1-2- مشخصات مصالح و مقاطع مورد استفاده در طراحی اولیه ………………………………………………………………..62
4-1-3- مشخصات اتصالات و قیود تکیه­گاهی …………………………………………………………………………………………………64
4-1-4- آیین­نامه­های مورد استفاده در بارگذاری و طراحی سازه …………………………………………………………………..64
4-2- مقاوم­سازی سازه­ها در برابر خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………66
4-2-1- آنالیز خرابی پیشرونده ………………………………………………………………………………………………………………………..68
4-2-1-1- آنالیز استاتیکی خطی ………………………………………………………………………………………………………………..68
4-2-1-2- آنالیز استاتیکی غیرخطی …………………………………………………………………………………………………………..68
4-2-1-3- آنالیز دینامیکی خطی ………………………………………………………………………………………………………………..69
4-2-1-4- آنالیز دینامیکی غیرخطی ………………………………………………………………………………………………………….70
4-3- بررسی آسیب­پذیری گنبدهای فضاکار در برابر خرابی پیشرونده ……………………………………………………………….71
4-3-1- گنبد دیاماتیک ……………………………………………………………………………………………………………………………………72

یک مطلب دیگر :

4-3-1-1- نتایج آنالیزهای استاتیکی خطی و دینامیکی خطی در گنبد دیاماتیک …………………………………..73
4-3-1-2- نتایج آنالیز استاتیکی غیرخطی در گنبد دیاماتیک …………………………………………………………………..74
4-3-1-3- نتایج آنالیز دینامیکی غیرخطی در گنبد دیاماتیک ………………………………………………………………….75
4-3-1-4- جمع بندی نتایج آنالیزهای مربوط به گنبد دیاماتیک ……………………………………………………………..77
4-3-2- گنبد لملا …………………………………………………………………………………………………………….78
4-3-2-1- نتایج آنالیزهای استاتیکی خطی و دینامیکی خطی در گنبد لملا …………………………………………..78
4-3-2-2- نتایج آنالیز استاتیکی غیرخطی در گنبد لملا …………………………………………………………………………..80
4-3-2-3- نتایج آنالیز دینامیکی غیرخطی در گنبد لملا …………………………………………………………………………..80
4-3-2-4- جمع بندی نتایج آنالیزهای مربوط به گنبد لملا ………………………………………………………………………82
4-3-3- گنبد دنده­دار ………………………………………………………………………………………………………..82
4-3-3-1- نتایج آنالیزهای استاتیکی خطی و دینامیکی خطی در گنبد دنده­دار ……………………………………..83
4-3-3-2- نتایج آنالیز استاتیکی غیرخطی در گنبد دنده­دار ……………………………………………………………………..84
4-3-3-3- نتایج آنالیز دینامیکی غیرخطی در گنبد دنده­دار ……………………………………………………………………..85
4-3-3-4- جمع بندی نتایج آنالیزهای مربوط به گنبد دنده­دار …………………………………………………………………87
4-3-4- گنبد اشودلر ……………………………………………………………………………………………………….87
4-3-4-1- نتایج آنالیزهای استاتیکی خطی و دینامیکی خطی در گنبد اشودلر ……………………………………….88
4-3-4-2- نتایج آنالیز استاتیکی غیرخطی در گنبد اشودلر ……………………………………………………………………….90
4-3-4-3- نتایج آنالیز دینامیکی غیرخطی در گنبد اشودلر ………………………………………………………………………91
4-3-4-4- جمع بندی نتایج آنالیزهای مربوط به گنبد اشودلر ………………………………………………………………….93
4-3-5- مقایسه­ی نتایج …………………………………………………………………………………………..93
4-4- مقاوم سازی اعضای آسیب­پذیر گنبدهای فضاکار در برابر خرابی پیشرونده ……………………………………………..93
4-4-1- مقاوم سازی گنبد لملا ……………………………………………………………………………………………………………………….94
4-4-2- مقاوم سازی گنبد دنده­دار ………………………………………………………………………………………………………………….95
4-4-3- مقاوم سازی گنبد اشودلر ……………………………………………………………………………………………………………………96
4-5- بررسی ضریب اثرات دینامیکی در ترکیب بار استاتیکی خطی ………………………………………………………………….97
4-5-1- گنبدهای دیاماتیک …………………………………………………………………………………………………………………………….98
4-5-1-1- گنبد دیاماتیک 6 عضوی …………………………………………………………………………………………………………..98
4-5-1-2- گنبد دیاماتیک 24 عضوی ………………………………………………………………………………………………………..98
4-5-1-3- گنبد دیاماتیک 66 عضوی …………………………………………………………………………………………………………99
4-5-1-4- گنبد دیاماتیک 126 عضوی ……………………………………………………………………………………………………100
4-5-2- گنبدهای لملا ………………………………………………………………………………………………………………..102
4-5-2-1- گنبد دیاماتیک 36 عضوی ……………………………………………………………………………………………………..102
4-5-2-2- گنبد دیاماتیک 60 عضوی ………………………………………………………………………………………………………103
4-5-2-3- گنبد دیاماتیک 84 عضوی ……………………………………………………………………………………………………..104
4-5-2-4- گنبد دیاماتیک 108 عضوی …………………………………………………………………………………………………..104
4-5-2-5- گنبد دیاماتیک 132 عضوی …………………………………………………………………………………………………..105
4-5-2-6- گنبد دیاماتیک 156 عضوی ……………………………………………………………………………………………………106
4-5-3- گنبدهای دنده­دار ……………………………………………………………………………………………………………108
4-5-3-1- گنبد دنده­دار 12 عضوی …………………………………………………………………………………………………………108
4-5-3-2- گنبد دنده­دار 36 عضوی …………………………………………………………………………………………………………109
4-5-3-3- گنبد دنده­دار 60 عضوی …………………………………………………………………………………………………………109
4-5-3-4- گنبد دنده­دار 84 عضوی …………………………………………………………………………………………………………111
4-5-4- گنبدهای اشودلر ……………………………………………………………………………………………………….112
4-5-4-1- گنبد اشودلر 12 عضوی ………………………………………………………………………………………………………….112
4-5-4-2- گنبد اشودلر 48 عضوی ………………………………………………………………………………………………………….113
4-5-4-3- گنبد اشودلر 84 عضوی ………………………………………………………………………………………………………….113
4-5-4-4- گنبد اشودلر 120 عضوی ……………………………………………………………………………………………………….114
4-5-5- مقایسه نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………………….
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات
5-1- نتیجه­گیری …………………………………………………………………………………………………………….117

این مشكل می تواند با توجه و رعایت مسائل قید شده در ذیل در مراحل مختلف زنجیره پس از برداشت مرتفع شود(رید، 2009):

-تمیز و ضدعفونی كردن ظرفها

یک مطلب دیگر :

2-4  تصویر در شعر……………………………………………………………………………………………………………………13

2-4-1  نقش ادوات تشبیه در تصویر……………………………………………………………………………………13

2-4-2  تصویر در شعر از دیدگاه  نویسندگان  خارجی…………………………………………………………..13

2-4-3  اصول ساختن تصویر………………………………………………………………………………………………14

2-5  صور خیال………………………………………………………………………………………………………………………….16

2-5-1  تشبیه….. ……………………………………………………………………………………………………..16

2-5-2  استعاره ……………………………………………………………………………………………………….17

2-5-3  کنایه …………………………………………………………………………………………………………..18

2-5-4  حقیقت و مجاز……………………………………………………………………………………………..19

2-6   عناصر طبیعت درصور خیال……………………………………………………………………………………………….20

2-7   ادوار شعر فارسی تا دوره نظامی………………………………………………………………………………………….24

2-8  بررسی سبک های شعری تا قرن ششم …………………………………………………………………………………24

2-8-1  سبك خراسانی یا تركستانی…………………………………………………………………………………….24

2-8-2  مختصات تاریخی دوره سبك خراسانی یا تركستانی…………………………………………………..24

2-8-2-1  دوره طاهریان و صفاریان…………………………………………………………………………….24

2-8-2-2  دوره سامانیان……………………………………………………………………………………………..25

2-8-2-3  دوره غزنویان……………………………………………………………………………………………..25

2-8-2-4  پیدا شدن سلجوقیان در دهه سوم قرن پنجم……………………………………………………26

2-8-3  مختصات سبك شعرخراسانی…………………………………………………………………………………..26

 

2-9  شعر قرن ششم در عصر نظامی……………………………………………………………………………………………..27

2-10  سبک آذربایجانی………………………………………………………………………………………………………………27

2-11  مختصات شعر قرن ششم…………………………………………………………………………………………………..28

2-12  بررسی قالب شعری و صور خیال در انواع شعر فارسی………………………………………………………..30

فصل سوم : شرح احوال و آثار نظامی گنجوی.…………………………………………………………………………..32

3-1  زندگی نامه ی نظامی………………………………………………………………………………………………………….33

3-1-1   معرفی نظامی……………………………………………………………………………………………………….33

3-1-2   والدین و انساب…………………………………………………………………………………………………..33

3-1-3   شهر گنجه…………………………………………………………………………………………………………..34

3-1-4   همسر و فرزندان………………………………………………………………………………………………….34

3-1-5   مذهب نظامی………………………………………………………………………………………………………35

3-1-6   نظامی و افکار صوفیانه…………………………………………………………………………………………35

3-1-7   نظامی و دانش های زمان………………………………………………………………………………………35

3-1-8   نظامی و معاصران…………………………………………………………………………………………………37

3-1-9   شیوه ی شاعری…………………………………………………………………………………………………..37

3-2  آثار نظامی…………………………………………………………………………………………………………………………38

3-2-1  مخزن الاسرار……………………………………………………………………………………………………….38

3-2-2  خسرو و شیرین…………………………………………………………………………………………………….39

3-2-3  لیلی و مجنون……………………………………………………………………………………………………..40

3-2-4  هفت پیكر…………………………………………………………………………………………………………..41

3-2-5  اسكندر نامه………………………………………………………………………………………………………..41

فصل چهارم : بررسی تصویرگری طلوع و غروب خورشید در خمسه نظامی.………………………………43

4-1  تصویرگری طلوع و غروب خورشید در خمسه نظامی…………………………………………………………..44

4-1-1  تصویرگری طلوع………………………………………………………………………………………………..44

4-1-2  تصویرگری غروب………………………………………………………………………………………………52

4-2  صور خیال طلوع و غروب خورشید در خمسه نظامی……………………………………………………………57

4-2-1  تشبیه………………………………………………………………………………………………………………….57

4-2-1-1  تشبیه از خورشید- صبح- روز……………………………………………………………58

4-2-1-2  تشبیه از ماه- شب…………………………………………………………………………….80

یک مطلب دیگر :

4-2-2  استعاره وانواع آن…………………………………………………………………………………………………92

4-2-2- 1  استعاره مصرّحه……………………………………………………………………………….92

4-2-2-1-1  استعاره مصرّحه از خورشید- صبح- روز…………………………………..92

4-2-2-1-2  استعاره مصرّحه از ماه- شب……………………………………………………114

4 -2-2- 2  استعاره مکنیّه (تشخیص)………………………………………………………………….122

4 -2-2- 2-1  استعاره مکنیّه (تشخیص) از خورشید- صبح- روز……………………123

4 -2-2- 2-2  استعاره مکنیّه (تشخیص) از ماه- شب…………………………………….130

4-2-3  کنایه……………………………………………………………………………………………………………………136

4-2-3-1  کنایه از خورشید- صبح- روز…………………………………………………………….136

4-2-3-2  کنایه از ماه- شب………………………………………………………………………………147

4-2-4  مجاز…………………………………………………………………………………………………………………..153

4-2-5  طلوع و غروب با توجه به اعتقادات مذهبی نظامی………………………………………………….. 157

فصل پنجم : نتیجه گیری.………………………………………………………………………………………………………….160

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………….161

جدول ها و نمودارها………………………………………………………………………………………………………………….163

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………….165

Abstract ………………………………………………………………………………………………………………………………167

چکیده :

طبیعت با جلوه‌های زیبا، همیشه همه انسانها بویژه شاعران و نویسندگان را تحت تاثیر قرار داده و پیوسته ستایش و توصیف شده و بازتاب گسترده ای در آثار آنان داشته است. در این میان خورشید، به عنوان یک پدیدۀ نجومی و تصاویر مربوط به آن زمینۀ ساخت مضامین و معانی بلند ادبی شده است و بیشترین سهم را در مجسّم کردن خیالات شاعران در متون مختلف ادب فارسی داشته است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تصویرگری طلوع و غروب خورشید و چگونگی استفاده از صور خیال در خمسۀ نظامی است. نتایج تحقیق نشان داد که نظامی در مثنوی خمسه (پنج گنج) می‌كوشد تا با زبان هنر سخن بگوید. او توانسته است با تصویرسازی‌های بی‌نظیر و با تلفیق عرفان، شرع، حكمت، زهد و عشق زیبایی منظومه‌های خویش را جاودانه سازد. و در این میان او به میزان قابل توجه ای در تصویرگری طلوع و غروب خورشید از صور خیال استفاده کرده است که بخش اعظم آن به کارگیری صور خیال نظامی در پنج گنج استعاره از نوع مصرّحه می باشد. وهمچنین به میزان بسیار زیادی نظامی در تصویر گری طلوع و غروب خورشید از عبارات و مضامین و قصص واحادیث قرآنی استفاده كرده است‌ که از اعتقادات مذهبی و اطلاعات سرشار او در این زمینه نشأت گرفته است.

کلید واژه :  طلوع، غروب، تصویرگری، صورخیال، پنج گنج، نظامی گنجوی

1 – فصل اول (کلیات تحقیق)

1 – 1     مقدمه :

نظامی یکی ازشاعران بزرگ در تاریخ ادب فارسی است که در ایجاد تصاویر بکر و بدیع هنرنمایی های بسیار زیبایی داشته است. از جمله تصویر آفرینی های نظامی می توان به تصاویر طلوع وغروب خورشید اشاره کرد که به کرّات در شعر خود به کار برده است، عمومأ تصویر سازی های شاعرانه تنها در عصر و زمانه ی آفرینش شعر تازگی خاصی دارد امّا با گذشت زمان گرد رخوت بر آن نشسته و تازگی خود را از دست می دهد امّا شعر حکیم سخن نظامی از این نقیصه مبرّاست، به گونه ای که خواننده با خواندن شعر او و درک تصاویر او احساس کهنگی نمی کند که این امر به جهت زیبایی و بدیع بودن تصاویر شعری نظامی است که اجازه کهنگی به آن نداده است.

هدف و انگیزه این تحقیق بررسی تصویرگری طلوع و غروب خورشید در آثار نظامی بوده است تا هنرنمایی این شاعر بزرگ را در معرض نمایش بگذارد و از آنجایی که این موضوع در آثار شاعران بزرگی همچون فردوسی و خاقانی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است بررسی این موضوع در آثار شاعر بزرگی چون نظامی نیز خالی از فایده نخواهد بود از اینرو تصمیم گرفتم با بضاعت اندک خود به بررسی این موضوع بپردازم.

در این پایان نامه سعی شده است با تعمق و تأمل بیشتر در پنج گنج هنرنمایی نظامی در زمینه تصویر سازی ها ی طلوع و غروب خورشید بررسی شود و چگونگی استفاده وی از صور خیال مورد تجزبه و تحلیل قرار گیرد .

از مشکلات عمده ای که در این تحقیق با آن مواجه گردیدم نبودن منابع و کتب مرجع و جامع با ویرایش جدید بود که کمبود آن موجب کندی روند جمع آوری مطالب و عدم پیشرفت سریع تحقیق گردید. تحقیق حاضر از نوع پژوهش های توصیفی _ تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق فیش برداری است. این پژوهش در پنج فصل به نگارش درآمده در فصل نخست به کلیات پژوهش اشاره شده است. در فصل دوم به مبانی نظری پژوهش پرداخته شده است. در فصل سوم به معرفی زندگی نامه و آثار شاعر قرن ششم نظامی گنجوی پرداخته شده است. در فصل چهارم  به بررسی تصویرگری طلوع و غروب خورشید با استفاده از صور خیال “تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز” پرداخته شده است و درفصل پنجم به نتایج تحقیق پرداخته شده است.

1 – 2   بیان مسأله   

«شناخت فرهنگ و تمدن ایران زمین از مهمترین مواردی است که جوانان این کهن بوم و بر باید بدان توجه بیش تری نمایند و تلاش کنند پیشینه ی فرهنگی این سرزمین را با مطالعه و بررسی آثار به جا مانده از فرهیختگان و اندیشمندان پیشین بهتر بشناسند. به زبان دیگر مطالعه ی زندگی ، اندیشه و آثار هنرمندان و اندیشه وران بزرگ این کشور که بر تارک جهان خوش نشسته اند و رخشان و درخشان اند امری است ضروری و اجتناب ناپذیر است».(علی پور،1383 :6)

اگر بخواهیم در ادب کهن فارسی به شاعران موفق و برتری که در زمینه ی داستان های اساطیری و عاشقانه قلم فرسایی نموده اند اشاره کنیم بی گمان نام حکیم نظامی گنجه ای به ذهن ها خطور می کند او شاعر قرن ششم هجری است ، که زندگی او مصادف با دوره ی دوم حکومت غزنویان است این دوره  اوج عزّت و ذلّت سلجوقیان و حکومت خونریز خوارزمشاهیان است. در آغاز جوانی به تحصیل ادب و تاریخ همت گماشت. وی با اصول عرفان آشنا بود و عملا نیز به زهد و تصوف می پرداخت و پادشاهان نیز رعایت مقــام او را می كردند و در حضور وی از می و مطرب پرهیز می كردند.

1-11- نیاز زهکشی اراضی شالیزاری.. 19

1-11-1- زهکشی شالیزار در اواسط فصل رشد برنج. 20

1-11-2- زهکشی در زمان برداشت.. 21

1-11-3- زهکشی اراضی شالیزاری و توسعه کشت دوم. 21

2-1- مروری بر مطالعات انجام شده 24

3-1- موقعیت جغرافیایی استان و مشخصات محل اجرای پژوهش… 38

3-2- طرح آزمایشی مورد استفاده 38

3-3- پارامترهای مورد اندازه گیری در آزمایش… 44

3-3-1 درصد رطوبت وزنی. 46

3-4- تجزیه و تحلیل آماری.. 46

4-1 ارتفاع بوته. 49

4-2 طول سنبله. 50

4-3 تعداد پنجه. 52

 

4-4 تعداد دانه در خوشه. 53

4-5 تعداد سنبله در متر مربع. 55

4-6 وزن هزار دانه (گرم) 56

4-7 وزن ماده سبز در حالت علوفه ای.. 58

4-8 عملکرد دانه در حالت علوفه ای.. 60

4-9 عملکرد دانه در حالت برداشت دانه ای.. 61

4-10 شاخص برداشت غیر علوفه ای.. 63

4-11 بررسی روند تغییرات عملکرد دانه نسبت به فواصل زهکش های زیرزمینی و سطحی. 65

4-12 بررسی روند تغییرات میانگین رطوبت خاک سطحی در تیمارهای مختلف.. 66

5-1 نتیجه گیری و پیشنهادات.. 69

منابع. 71

چکیده

زهكشی زیرزمینی اراضی شالیزاری با هدف خشك كردن زمین در زمان برداشت (بالابردن
تحمل­پذیری خاك)، زهكشی میان­فصل و پایین آوردن سطح ایستابی پس از برداشت برنج (جهت كشت پاییزه و زمستانه) احداث می­گردد. به منظور بررسی اثر انواع زهکشی (سطحی و عمقی) و فواصل آنها بر عملکرد و اجزای عملکرد تریتیکاله به عنوان کشت دوم در اراضی شالیزاری این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک­های کامل تصادفی با سه پایه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت در سال 1392 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل الف- زهکشی سطحی با سطوح: 1- بدون زهکشی، 2- زهکشی سطحی با فواصل 5 متر و 3- زهکشی سطحی با فواصل 10 متر از یکدیگر و ب- زهکشی عمقی با عمق متوسط یک متر، 1- سطوح بدون زهکشی عمقی، 2- زهکشی عمقی با فواصل 5/7 متر از یکدیگر، 3- زهکشی عمقی با فواصل 10 متر از یکدیگر و 4- زهکشی عمقی با فواصل 15 از یکدیگر می­باشند. جنس لوله­های استفاده شده در این تحقیق P.V.C مشبك خرطومی با قطر 125 میلی­متر و پوشش به کار رفته برای لوله­های زهکش، پوسته برنج می­باشد. نتایج نشان داد که تاثیر زهکشی زیرزمینی و زهکشی سطحی بر ارتفاع بوته گیاه، طول سنبله، تعداد پنجه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن

یک مطلب دیگر :

آشنایی با نرخ فرار سایت ؛ رقمی تلخ و سرنوشت ساز برای همه!

 هزار دانه، وزن ماده سبز در حالت علوفه­ای، عملکرد دانه در حالت برداشت علوفه­ای و دانه­ای در سطح آماری 1% معنی دار گردید. اثر متقابل فواصل زهکش زیرزمینی و زهکشی سطحی بر تعداد پنجه در سطح آماری 5 درصد معنی­دار است. ترکیب زهکشی زیرزمینی با فاصله 5/7 متر و زهکشی سطحی با فاصله 5 متر باعث 3 برابر شدن تعداد پنجه و تعداد سنبله در متر مربع نسبت به شاهد گردید، نیز باعث شش برابر شدن عملکرد دانه در حالت برداشت دانه­ای نسبت به شاهد شد. همچنین تاثیر زهکشی زیرزمینی و سطحی بر شاخص برداشت علوفه­ای و غیر علوفه­ای معنی­دار نگردید. در نهایت می­توان بیان نمود که ترکیب زهکش زیرزمینی و سطحی باعث افزایش عملکرد تریتیکاله می­شود.

کلمات کلیدی: زهکشی زیرزمینی، زهکشی سطحی، تریتیکاله.

 

1-1- مقدمه

جهان امروز با چالش­های زیادی در زمینه تأمین غذا و ایجاد شرایط اشتغال و درآمد برای قشر عظیمی از جمعیت در حال ازدیاد روبروست. در ایران برنج بعد از گندم دومین غله­ای است که برای تغذیه مردم مورد استفاده قرار می­گیرد. بیشترین کشت برنج در ایران در سه استان شمالی کشور عبارت از گیلان، مازندران و گلستان با 71 درصد از سطح زیر کشت کل کشور انجام می­گیرد. بر اساس نتایج آخرین آمار موجود 238 هزار هکتار از اراضی استان گیلان به کشت برنج اختصاص دارد. پایین بودن سرانه مالکیت زمین برای هر خانوار کشاورز، واردات بی رویه برنج، افزایش سریع هزینه­های کشت برنج و کم­آبی در سال­های اخیر موجب کاهش شدید درآمد کشاورزان شالیکار گردیده است. ادامه روند مذکور می­تواند تولید برنج را مورد تهدید جدی قرار دهد. از مهم­ترین راهکارهای افزایش درآمد شالیکاران و تشویق آنان به ادامه تولید برنج توسعه کشت دوم بعد از برداشت برنج می­باشد. در این راستا حل چالش­های مهمی مانند مبارزه با غرقابی اراضی ناشی از باران­های نیمه دوم سال، گزینش محصولات مناسب کشت دوم و تاثیر آن بر کشت اول (برنج) و بازاریابی و فرآوری و همچنین اتخاذ سیاست­های حمایتی موجب توسعه کشت دوم خواهد شد با این کار اراضی مذکور می­تواند جهت تأمین بخشی از غذای جامعه، گریز از بیکاری فصلی کشاورزان و رهایی از کشاورزی تک محصولی مورد استفاده مفیدتر قرار گیرد. تک محصولی بودن یک منطقه جغرافیایی ممکن است تحت تأثیر پیامدهای ناگواری از قبیل سقوط ناگهانی قیمت محصول و یا بروز همه­گیری (اپیدمی) آفت­های گیاهی، ضررهای فراگیر اقتصادی به بار آورد. بدین منظور اجرای طرح­های کاربردی برای کشت دوم بعد از برنج می­تواند کمک ﻣﺆثری در رفع این معضلات باشد. در حال حاضر از اولویت­های مهم بخش کشاورزی استان گیلان فراهم­آوری امکان استفاده از مزارع شالیکاری برای کشت محصولات مناسب به عنوان کشت دوم می­باشد. برای نیل به این هدف تعیین اراضی مستعد برای کشت دوم، شناسایی محصولات متناسب با اقلیم منطقه، شناسایی محدودیت­های طبیعی و اقتصادی و اجتماعی کشت دوم و در نهایت ارائه راهکارهای مناسب مربوط مدنظر می­باشد.

در سطح جهانی نیز افزایش شدید جمعیت و تقاضا برای مواد غذایی و فرآورده­های کشاورزی سبب گردیده اراضی زراعی بصورت متمرکز مورد بهره­برداری قرار گیرند. در این راستا در اراضی شالیزاری نیز سیاست کشت دوباره برنج و همچنین کشت گیاهان دیگر پس از برداشت برنج (کشت دوم) توسعه پیدا کرده است.

1-2- ضرورت اجرای طرح کشت دوم بعد از برنج

نیل به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی از هدف­های مهم برنامه­ریزی بخش کشاورزی است. تولید محصولات کشت دوم در اراضی شالی موجب افزایش توان مالی کشاورز و به تبع آن افزایش درآمد ناخالص ملی در بخش کشاورزی خواهد شد. علاوه بر این، ایجاد اشتغال در سطح روستاها، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، ترغیب سرمایه­گذران به ایجاد صنایع تبدیلی مواد غذایی و صنایع وابسته در روستاها از دیگر فواید کشت دوم در گیلان است. از طرفی استفاده از بقولات به عنوان کشت دوم در تناوب موجب کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی و در نتیجه حفظ محیط زیست می­شود. ایجاد زمینه مناسب برای تثبیت شالیزارها و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی از دیگر پیامدهای مطلوب و بسیار مهم کشت دوم است. با افزایش تولیدات مواد غذایی در استان علاوه بر خودکفایی در این محصولات می­توان در جهت توسعه صادرات گام برداشت. خارج نمودن هرزآب­های مزرعه و تهویه مطلوب خاک، مبارزه با آفت کرم ساقه خوار برنج که در میان کاه و کلش زمستان گذرانی می­کند و تهیه و تأمین بخشی از نیازهای دامداری­های استان از طریق کشت محصولاتی مانند شبدر، از دیگر اثرات مثبت کشت دوم است.

تفکر کشت دوم بعد از برداشت برنج در اراضی شالیکاری استان گیلان از دیرباز مدنظر دست اندرکاران کشاورزی، کارشناسان و مروجان استان بوده و همواره این سوال مطرح می­شد که چرا بایستی سطحی وسیعی از اراضی مناسب شالیزار استان مدت 6 الی 7 ماه از سال بدون استفاده رها گردد. تولید و عرضه انواع محصولات سبزی و صیفی، علوفه، حبوبات و دانه­های روغنی که در حواشی جاده­های روستایی در معرض فروش از تولید به مصرف قرار می­گیرد مبین این واقعیت ملموس می­باشد که عدم کاشت و بدون استفاده ماندن اراضی شالیکاری استان به ویژه در 6 ماه دوم سال ناشی از کم­کاری کشاورزان نیست؛ بلکه از یک طرف ناشی از فقر تحقیقاتی و عدم معرفی محصولات و ارقام مناسب و از طرف دیگر عدم برنامه­های اجرایی حمایتی می­باشد.

در این بین، استراتژی توسعه کشت محصولات دوره زراعی پاییزه در استان گیلان مورد توجه بسیاری از صاحب­نظران قرار گرفته است. برخورداری فیزیکی از سامانه منابع تولیدی فراوان و ظرفیت به کارگیری 238 هزار هکتار اراضی شالیکاری این استان برای توسعه کشت دوم نقاط قوتی است که لزوم پژوهش و تحقیق به منظور عملیاتی کردن این استراتژی را آشکار می­سازد. اگرچه فقدان زیر ساخت­های مناسب در استان گیلان برای توسعه کشت دوم تهدیدی جدی در مسیر توسعه بخش کشاورزی این استان است ولی منافع اجتماعی نظیر ایجاد درآمد جنبی، ایجاد اشتغال پایدار، تخصیص بهینه منابع و استفاده حداکثری از ظرفیت تولید و افزایش تولید محصولات کشاورزی در راستای تحقق اهداف خودکفایی پارامترهایی است که توجه بیشتر به توسعه کشت دوم را حائز اهمیت نشان می­دهد.