1-9 استفاده از HPLC و تاریخچه استفاده از کروماتوگرافی.. 12

1-9-1 کاربردها 12

1-9-2 دستگاه HPLC.. 13

1-9-3 حلالها در HPLC.. 14

1-9-4 موتور یا پمپ.. 15

1-9-5 انجکتر injector 16

1-9-6 ستون. 16

1-9-7 آشكارساز(Detector) 17

1-9-8 ارزیابی داده های دستگاه HPLC.. 18

1-9-9 شروع كار با دستگاه 18

1-10 گیاه گوجه‌فرنگی.. 19

1-10-1 گیاه شناسی گوجه فرنگی Lycopersicon esculentum mill)). 19

1-10-2 ویژگی های پزشکی گوجه فرنگی.. 19

1-10-3 ترکیبات موجود در گوجه فرنگی.. 21

1-11 اهداف تحقیق. 21

2- مواد و روش ها 23

2-1 شرایط و نحوه کشت.. 23

2-2 سنتز نانوذره استفاده شده 24

2-2-1 استفاده از نانوذرات آماده با اندازه 20 نانومتر خریداری شده از شرکت (Us nano research) 25

2-3 اعمال تیمار. 27

 

2-4 برداشت و نگهداری.. 28

2-5 اندازه گیری طول ریشه و ساقه. 28

2-6 اندازه گیری وزن تر وخشک ریشه، ساقه و برگ.. 28

2-7 اندازه گیری رنگیزه های کلروفیل و کاروتنوئید. 28

2-8 تعیین میزان فنل کل. 29

2-9 سنجش محتوای نیترات.. 29

2-10 اندازه گیری قند های محلول. 30

2-11 اندازه گیری مقدار پروتئین محلول. 30

2-12 سنجش و اندازه گیری میزان اسید های آمینه آزاد با استفاده ازHPLC.. 32

2-12-1 مراحل تهیه محلولهای مورد نیاز جهت سنجش مقدار كمی پروفایل اسیدهای آمینه با استفاده از روش  مشتق سازی OPA   32

2-12-2 اینترنال استاندارد. 33

2-12-3 مراحل تهیه ی بافر های دستگاه HPLC.. 34

2-13 آماده سازی نمونه ها برای کارهای ژنتیکی.. 35

2-13-1 ریشه دار کردن بذرها 35

2-13-2 پیش تیمار. 35

2-13-3 تثبیت.. 36

2-13-4 نگهداری.. 36

2-13-5 هیدرولیز. 36

2-13-6 رنگ آمیزی.. 36

2-13-7 اسکواش کردن. 37

2-13-8 مطالعه میکروسکوپی.. 37

2-14 آنالیز آماری.. 38

3- نتایج.. 40

3-1 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر تعداد برگ ها 40

3-2 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر اندازه اندام های هوایی.. 40

3-3 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر اندازه ریشه. 42

3-4 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نقره جذب شده توسط گیاه 42

3-5 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای کلروفیلa ، کلروفیل b و کاروتنوئید ها 43

3-6 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر وزن تر گیاه 44

یک مطلب دیگر :

3-7 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای فنل کل. 45

3-8 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نیترات اندام هوایی گیاه 45

3-9 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نیترات ریشه گیاه 46

3-10 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوی قند محلول گیاه 47

3-11 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای پروتئین محلول گیاه 48

3-12 سنجش و اندازه گیری میزان اسید های آمینه با استفاده ازHPLC.. 48

3-12-1 آنالیز داده‌های حاصل از گراف‌های دستگاه HPLC در غلظت‌های مختلف نانو ذرات نقره 48

3-12-2 کروماتوگرام وگراف‌خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به گروه کنترل 58

3-12-3 کروماتوگرام وگراف‌ خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 25 میلی گرم بر لیتر. 58

3-12-4 کروماتوگرام وگراف خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 50 میلی گرم بر لیتر. 59

3-12-5 کروماتوگرام وگراف خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 100 میلی گرم بر لیتر. 59

3-13 بررسی های ژنتیکی.. 60

3-13-1 شمارش سلول‌ها 60

3-13-2 نتایج مطالعات رنگ‌آمیزی.. 61

4- بحث.. 70

4-1 رشد ریشه و اندام هوایی.. 71

4-2 محتوی فنل. 72

4-3 محتوای نیترات.. 75

4-4 محتوی قند محلول. 76

4-5 پروتئین محلول. 76

4-6 اسید های آمینه. 78

4-7 ناهنجاریهای ژنتیکی.. 80

4-8 نتیجه‌گیری.. 81

4-9 پیشنهادات.. 82

5- پیوست.. 85

6- منابع. 87

چکیده

امروزه نانوذرات نقره به دلیل خاصیت آنتی باکتریالی شان به طور گسترده ای در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند، از این رو امکان ورود پسماندهایی از این مواد در محیط  زیست  وجود دارد و عدم اطلاع از اثرات نامطلوب آنها  از جمله خطراتی است که می تواند محیط زیست را تحت تاثیر قرار دهد. در این تحقیق به بررسی اثرات بیوشیمیایی و ژنتیکی نانوذرات نقره بر روی گیاه گوجه فرنگی که از جمله پر مصرف ترین سبزیجات در سبد غذایی همه ی افراد در سراسر دنیاست پرداخته شده است. در این تحقیق پس از خزانه گیری، گیاهچه ها ی دوبرگی به گلدانهای حاوی محلول های غذایی هوگلند انتقال داده شدند. دوهفته پس از انتقال  گیاهچه ها  به محیط هوگلند  ودر مرحله ی 5 برگ گسترده  گیاهان  به طور تصادفی به پنج گروه تقسیم شدند و هرگروه دوزهای  (0,25, 50, 75, 100) میلی گرم برلیتر نانوذره نقره را  در طی 20 روز دریافت کردند . آزمایش در قالب پنج تکرار انجام شد. آنالیز نتایج کاهش میزان رشد و رنگیزه های گیاه، کاهش میزان پروتئین محلول ، محتوی نیترات و قند های محلول وهمچنین افزایش میزان اسیدهای آمینه، محتوی فنلی گیاه و افزایش جذب نقره در دوزهای بالای استفاده شده را نشان داد. این فاکتور ها بیانگر ایجاد استرس اکسیداتیو  ایجاد شده در گیاه به وسیله نانوذرات نقره است. همچنین کاهش شدید ثابت میتوزی وافزایش ناهنجاریهای ژنتیکی در مریستم های راس ریشه در گیاهچه های تیمار شده با نانوذرات نقره مشاهده گردید.نانوذرات نقره با ایجاد استرس اکسیداتیو در گیاه و داشتن اثرات سمیتی بر روی محتوی ذخیره ای DNA و اختلال در تقسیم سلولی نرمال باعث  ایجاد گیاهان غیرطبیعی می‌گردد.

واژه های کلیدی: نانوذرات نقره، گوجه فرنگی، اثرات بیوشیمیایی،  اسید های آمینه آزاد، ناهنجاری کروموزومی، ثابت میتوزی

 

 

کلیات

2-2-4- 2-1- دما…………………………………………………………………………………….25

2-2-4- 2-2- اسیدیته……………………………………………………………………….26

2-2-4- 2-3 – نور…………………………………………………………..27

2-2-4-3- ژنتیک …………………………………………………………………….27

2-2-4-3-1- گروه­های سازگار رویشی……………………………..27

2-2-4-3-2- استرین، پاتوتیپ و نژاد……………………………………………………….29

2-2-4-3-3-جنبه های مولکولی تشخیص………………………………………30

2-2-4-3-4-میزبان­ها……………………………………………………………………………………..32

2-2-4-3-4-1- میزبان­های ورتیسیلیوم در جهان………………………………….32

2-2-4-3-4-2- میزبان­های ورتیسیلیوم در ایران………………………………………….36

2-2-5- نحوه آلودگی گیاه …………………….37

2-2-5-1- زهرابه­ها………………………………………………………………37

2-2-5-2- آنزیم­های پكتولیتیك…………………………………………………….38

2-2-5-3- آلودگی آوندها……………………………………………………………….38

2-2-6-تاثیر بیماری روی صفات کمی و کیفی موثر در عملکرد…………………………………39

2-2-7- چرخه زندگی………………………………………………………………..39

2-2-8- عوامل موثر در همه­گیری بیماری…………………………..41

2-2-9- کنترل بیماری……………………………………………………….43

2-2-9-1- کنترل زراعی………………………………………………………44

2-2-9-2- کنترل شیمیایی………………………………………………………44

 

2-2-9-3- ارقام مقاوم…………………………………………………………46

2-2-9-4- کنترل بیولوژیکی………………………………………………………………47

2-2-9-4- 1- Trichoderma sp……………………………………………………………….49

2-2-9-4-1-2- تریکودرما بعنوان عامل کنترل بیولوژیک……………………………………………50

2-2-9-4- 1-2- مکانیسم القای مقاومت در گیاهان توسط تریکودرما………………………………..54

2-2-9-4- 1-3 – القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم پراکسیداز………………………………………..56

2-2-9-4- 1-4-  القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم بتا- 1و3 گلوکاناز و تولید فنل……………………..57

فصل سوم : مواد و روش

3-1- مواد مورد نیاز…………………………………………………………………………….60

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………….60

3-2-1- تهیه محیط های کشت مورد استفاده جهت جداسازی و رشد جدایه ها………………………………….60

3-2-1-1- محیط کشت آب آگار  (WA)………………………………………………………………………………….60

3-2-1-2- محیط کشت سیب زمینی، دگستروز آگار (PDA)………………………………………………..60

3-3- نمونه برداری بوته های آلوده به قارچ Verticillum daheliae …………………………………………………………………60

3-4- جداسازی قارچ عامل بیماری……………………………………………………………….61

3-5- آزمون بیماریزائی جدایه­ها ………………………………………………………………..61

3-6- جداسازی و شناسایی قارچ تریکودرما………………………………………………………..62

3-7- بررسی تاثیر جدایه­های تریکودرما روی قارچ عامل بیماری ………………………………………….64

3-8- بررسی تاثیر ترکیبات گازی فرار کشت 96 ساعته آنتاگونیست­ها روی رشد میسلیومی قارچ ورتیسلیوم………………65

3-9-تهیه مایه تلقیح عامل بیماری و آنتاگونیست­ها …………………………………………………………………………………………..66

3-10- اثر جدایه­های تریکودرما در کنترل بیماری در شرایط گلخانه……………………………………………………………………..66

فصل چهارم : نتایج

4-1- مزرعه………………………………………………………………………….70

4-1-1- جمع آوری نمونه……………………………………………………………………….70

4-2- آزمایشگاه…………………………………………………………………………….70

4-2-1-شناسائی جدایه های تریکودرما ………………………………………………70

4-2-1-1- مشخصات قارچ Trichoderma harzianum  ……………………………………………………………………………….70

4-2-1-2- مشخصات قارچ Trichoderma virens……………………………………………………………………………………………71

4-2-2- قارچ عامل بیماری…………………………………………………………………………..75

یک مطلب دیگر :

4-2-3- اثبات بیماریزایی……………………………………………………………………76

4-2-4- بررسی تاثیر آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما بر قارچ عامل بیماری……………………………..76

4-5-4- آزمون کشت متقابل جهت بررسی قدرت رقابت بین جدایه های آنتاگونیست و قارچ عامل بیماری…………77

4-5-4- آزمون تولید مواد بازدارنده فرار…………………………………..86

6-4- بررسی تاثیر جدایه های مختلف قارچ تریکودرما بر روی پژمردگی ورتیسلیومی پنبه در شرایط گلخانه………….88

1-6-4- اندازه گیری درصد آلودگی …………………………………………………………..88

2-6-4- اندازه گیری طول گیاهچه(ریشه و ساقه)…………………………………………….89

فصل پنجم : بحث

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………….97

منابع……………………………………………………………………………………………98

  چكیده

پژمردگی در اثر گونه­های مختلف Verticilium ایجاد شده و از مهم­ترین بیماری­های پنبه در اغلب مناطق جهان می باشد. در بین گونه­های عامل بیماری، V. dahliae  گونه غالب در اغلب نقاط جهان است. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده و  موجب خسارت کمی و کیفی محصول می­گردد. از این­رو کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.

در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترین و اقتصادی­ترین روش­های مبارزه با این بیماری می باشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. استفاده از قارچ­کش­ها نیز تاثیر چندانی در کاهش خسارت بیماری ندارد. از این­رو یافتن روش­های دیگر کنترل بیماری، به­خصوص استفاده از عوامل بیولوژیک از اهمیت زیادی برخودار است.

دراین بررسی تعداد  پنج جدایه تریکودرما از کشت 18 نمونه خاک جمع آوری شده از مزارع مختلف پنبه گنبد در محیط کشت اختصاصی رزبنگال بدست آمد. از این تعداد سه جدایه در جلوگیری از رشد قارچ عامل بیماری (Verticilium dahliae) در شرایط آزمایشگاهی موثر بودند. از بین پنج جدایه، سه  با دارا بودن بیشترین قابلیت بازداری از رشد پاتوژن و تولید مواد فرار، به عنوان جدایه های برتر برای انجام همه آزمون های انتخاب شدند.

بر اساس خصوصیات بررسی شده در این تحقیق و مقایسه با صفات گزارش شده در منابع معتبر، جدایه ها به عنوان گونه­های Trichoderma harzianum، T. virens و T. asperallum.شناسائی شدند. در کشت متقابل جدایه12و 6،1 T. harzianum ،7 T. virens و4 T. asperallumدارای بیشترین قدرت بازدارندگی رشد قارچ عامل بیماری بودند. هیچیک از جدایه ها قادر به پارازیته کردن میسلیوم­های V. dahliae نبودند. از نظر متابولیت­های فرار، سه جدایه  T. harziamum 1, T. virens 7 and  T. asperallum 4 بیشترین تاثیر را نشان دادند. همچنین جدایه Trichoderma harziamum 1  در افزایش ارتفاع گیاهچه و همچنین اثرات کنترل کنندگی برخوردار بود.

• مقدمه

پنبه از محصولات مهم و بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان ازجمله آمریکا، استرالیا، ازبکستان، برزیل، پاکستان، چین، مصر، مکزیک و هند می­باشد.

این گیاه به­خاطر ارزش اقتصادی و تجاری در جهان، به طلای سفید معروف می­باشد. خصوصیات ویژه الیاف آن موجب گردیده كه علی­رغم توسعه سریع و فراگیر الیاف مصنوعی، این الیاف همچنان حدود 48% از مصرف جهانی را به خود اختصاص دهد و حتی در برخی موارد هیچ فرآورده دیگری، قابلیت جایگزینی با آن را نداشته باشد. قابلیت شستشو، ‌دوام، استحكام، ‌قابلیت هدایت بخار آب، دوام شیمیایی، نرمی، قابلیت انعطاف، تغییر دادن رنگ الیاف پنبه با رنگ­های شیمیایی و سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه از جمله خصوصیات الیاف پنبه می­باشند (ناصری، 1374).

جدا از اهمیت نساجی، در بین نباتات روغنی، پنبه مقام دوم را در جهان دارا بوده و كنجاله باقیمانده آن پس از روغن كشی نقش مناسبی در تغذیه دام دارد.  این ویژگی­ها همراه با افزایش روز افزون جمعیت بشر، موجب شده كه پنبه در بین گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار باشد. به همین دلیل، توجه به افزایش تولید آن از درجه اهمیت بالایی برخوردار است (رجبی، 1379).

پنبه به­علت داشتن موارد مصرف گوناگون، از نظر اقتصادی و تجارتی دارای اهمیت فوق العاده­ای بوده و به علت احتیاج به انواع وسایل و لوازمی که از فرآورده­های این گیاه تهیه می­گردد، روز به روز بر اهمیت آن افزوده می­شود.

الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و دانه آن به عنوان محصول فرعی، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند (عالیشاه و همکاران، 1382؛ عالیشاه و محمدی، 1389؛ رضایی و همکاران، 1385).

استفاده از پنبه در صنایع پارچه بافی، جوراب بافی، قالی بافی، تولید پتو، تهیه نخ قرقره، مبلمان منازل، لاستیک سازی، تهیه فیبر، تهیه فیلم عکاسی، پوشش کابل، پشم مصنوعی، طناب، اشیاء پلاستیک، تهیه لوازم آرایش، تهیه صابون، شمع، ورنی، نئوپان، پنبه بهداشتی، نوارهای طبی، تهیه روغن­ (خوراکی، صنعتی و طبی)، کنجاله برای خوراک دام و تولید کود، از مصارف عمده این ماده است (برزعلی وهمکاران، 1383؛ عالیشاه و محمدی، 1389).

با وجود این همه محاسن، این گیاه ارزشمند همواره مورد تهدید عوامل مخرب قرار می گیرد. از جمله عوامل مخرب بیماری های گیاهی هستند.

از جمله بیماری­هایی که پنبه را مورد تهدید قرار می­دهد، پژمردگی ورتیسلیومی بوده و از مهمترین بیماری­های پنبه در اغلب نقاط جهان، از جمله ایران است.

علایم بیماری ابتدا به صورت زردی و پژمردگی در مزرعه ظاهر شده و رفته رفته برگ­ها خشک می­شوند. قسمت­هائی از پهنک برگ کلروزه و نکروزه می­گردد. با تهیه مقطع از ساقه نقاط قهوه­ای در آوندها دیده می شود. شدت علایم به حساسیت گیاه میزبان، میزان تراکم قارچ در خاک و استرین قارچ بستگی دارد

این بیماری در اثر گونه­های مختلف Verticilium مثل V. albo-atrum، V. tricorpus ، V. nigrescens و V. nubilum ایجاد می­شود، ولی V. dahliae Kleb گونه غالب قارچ عامل بیماری می­باشد.

دو گونه اول دارای کنیدیوفورهای منشعب فراهم می­باشند. گونه V. dahliae دارای میکرواسکلروت­های سیاه­رنگی بوده که اندام مقاوم قارچ محسوب گشته، ولی V. albo-atrum دارای ریسه­های ضخیم و سیاه­رنگی می­باشد.

با قرار گرفتن ریشه گیاه در مجاورت میکرواسکلروت­های موجود در خاک، این میکرواسکلروت­ها جوانه زده و از طریق تارهای کشنده وارد آوندهای چوبی شده و در آنجا کنیدیوفور و کنیدی تشکیل می­دهند. از طریق آوند چوبی، کنیدیوم­ها به سرعت حرکت کرده و به نقاط بالای گیاه می­رسند.

2-3-1- سبزیجات …………………………………………………………………………….. 102-4- عوامل موثر در تجمع نیترات …………………………………………………………. 112-4-1- عوامل محیطی – اقلیمی ……………………………………………………………………….. 122-4-2- مواد غذایی خاک ………………………………………………………………… 122-5- توزیع نیترات در گیاه ………………………………………………………… 132-6- مضرات نیترات ……………………………………………………………………………… 142-7- اثرات سودمند نیترات ……………………………………………………. 152-8- اسید آسکوربیک ………………………………………………………………. 15

ه

2-9- سبزیهای مورد استفاده در پژوهش حاضر …………………………………….. 19

2-9-1- هویج ……………………………………………………………………………………. 192-9-1-1- اهمیت مصرف ………………………………………………………………..192-9-2- گوجه فرنگی …………………………………………………………………………… 202-9-2-1- اهمیت مصرف ……………………………………………………………………… 202-9-3- اسفناج …………………………………………………………………………………….. 212-9-3-1- اهمیت مصرف …………………………………………………………………………….212-9-4- کرفس …………………………………………………………………………………………….. 222-9-4-1- اهمیت مصرف ……………………………………………………………………. 222-9-5- بادنجان ……………………………………………………………………………………. 232-9-5-1- اهمیت مصرف …………………………………………………………………………….. 232-9-6- کدوسبز …………………………………………………………………………………. 242-10- وضعیت سبزیجات در کل کشور …………………………………………… 252-10-1- سطح برداشت ………………………………………………………………………………………. 252-10-2- میزان تولید ……………………………………………………………………………………………. 252-11- مروی بر پژوهش های پیشین ……………………………………………………. 28فصل سوم: مواد و روش ها ……………………………………………………………….. 313-1- مواد شیمیایی ………………………………………………………………………………….. 323-2-  تجهیزات مورد استفاده ………………………………………………………………………… 333-3- تهیه نمونه ها ……………………………………………………………………………………………… 333-3-1- آماده سازی نمونه ها ……………………………………………………………………………….. 343-4- اندازه گیری ماده خشک ……………………………………………………. 343-5- اندازه گیری نیترات …………………………………………………….. 343-6- اندازه گیری نیتریت ………………………………………………………………. 35

 

و

3-7- اندازه گیری اسید آسکوربیک ………………………………………………………… 36

3-8- تجزیه و تحلیل آماری ………………………………………………………………… 36فصل چهارم: نتایج و بحث …………………………………………………………. 374-1- نیترات …………………………………………………………………  384-1-1- اثر گیاه ………………………………………………………………. 384-1-2- اثر فرآیند …………………………………………………………………….. 394-1-3- اثر زمان نگهداری ……………………………………… 414-2- نیتریت …………………………………………………………… 424-2-1- اثر گیاه ……………………………………………………………….. 424-2-2- اثر فرآیند ……………………………………………………………………………. 434-2-3- اثر زمان نگهداری …………………………………………………………………….. 454-3- اسید آسکوربیک …………………………………………………………….. 474-3-1- اثر گیاه ………………………………………………………………………………………. 474-3-2- اثر فرآیند ………………………………………………………………………………… 484-3-3- اثر زمان …………………………………………………………………………….. 504-4- بررسی رابطه بین میزان نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک …………………………. 52فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ………………………………………………. 535-1- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………….. 545-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………. 54منابع و مراجع ………………………………………………………………………………………………….. 55پیوست ها …………………………………………………………………………………………………. 66English Abstract ………………………………………………………………………………70 

چکیده

نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در رنج وسیعی از مواد غذایی وجود دارند. سبزیجات به عنوان منبع مهم جذب نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در رژیم غذایی هستند. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر فرآیند انجماد و پخت بر میزان نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک سبزیجات پر مصرف است. در این تحقیق 6 نمونه سبزی از کلان شهر بطور تصادفی انتخاب شد. نمونه ها پس از اینکه تحت فرآیند پخت و انجماد قرار گرفتند. میزان نیترات و نیتریت با استفاده از روش دی آزو، میزان اسید آسکوربیک با استفاده از روش D. pinot مورد اندازه گیری قرار گرفتند. تجزیه، تحلیل نتایج با استفاده از تجزیه تحلیل سه طرفه و آزمون دانکن و نرم افزار SPSS انجام شد. اختلاف میانگین میزان نیترات و نیتریت در اکثر نمونه ها معنی دار نبوده است (P>0/05). اختلاف میانگین میزان اسید آسکوربیک با نیتریت بطور معکوس معنی دار بوده است (P<0/01). میانگین میزان نیترات و نیتریت در نمونه های بخارپز بیشتر از خام بوده است. میانگین میزان اسید آسکوربیک برای نمونه های خام بیشتر از بخارپز بوده است. طی زمان نگهداری میزان نیترات و نیتریت افزایش و میزان اسید آسکوربیک کاهش یافته است. استفاده از فرآیند انجماد در کوتاه مدت جهت نگهداری نمونه های خام و جهت جلوگیری از تولید نیترات و نیتریت و جلوگیری از بین رفتن میزان اسید آسکوربیک در نمونه های خام مناسب است.

کلمات کلیدی: اسید آسکوربیک؛ انجماد؛ پختن؛ نیترات؛ نیتریت.

 مقدمه

همگام با افزایش جمعیت میزان تقاضای مواد غذایی افزایش پیدا کرده و این امر سبب استفاده بی رویه کودهای شیمیایی و آلی جهت افزایش تولید محصول شده است (اردکانی و همکاران، 2005). مقادیر بیش از اندازه کودهای نیتروژنه که برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود. اگرچه تا حد زیادی مانع کاهش تولید خسارت های اقتصادی متعاقب آن می شود. اما از طرف دیگر از آنجا که گیاه قادر به جذب بیش از نیاز خود نیست در اکثر مواقع نیتروژن مازاد خاک به صورت نیترات ذخیره می شود (نوسنگو¹، 2003). این پدیده موجب بر هم خوردن تعادل بین مواد در خاک و به دنبال آن افزایش سطح نیترات در منابع آب زیر زمینی می شود (ناس²، 2005).

یک مطلب دیگر :

سبزیجات از مهم ترین منابع جذب نیترات محسوب می شوند. منابع مهم نیترات 75 تا 87 درصد و نیتریت 16 تا 43 درصد در سبزیجات است (اسپونار و تراکیک³، 1995؛ امر و حدیدی⁴، 2001).

نیترات ترکیبی با حداقل سمیت است. هر چند نیترات آزاد پس از بلع به سرعت از مجرای گوارش جذب می شود. تقریبا 20 تا 28 درصد آن پس از جذب توسط بزاق به درون دهان ترشح می شود (تاننبوم و همکاران⁵، 1976؛ اسپیگل هالدر و همکاران⁶، 1976؛ کورت بویر و همکاران⁷، 1995). بخشی از نیترات ترشح شده به درون حفره دهانی توسط باکتری های احیاکننده نیترات به نیتریت تبدیل می شود (اسپیگل هالدر و همکاران، 1976؛ استفانی و شولر⁸، 1980؛ کورت بویر و همکاران، 1995).[1]

نیترات تجمع یافته در سبزیجات طی یک سری واکنش های شیمیایی در دستگاه گوارش انسان به

نیتریت و نیتروز اسید تبدیل شده و در ترکیب با آمین نوع اول و نوع دوم موجبات تشکیل نیتروز آمین که مسبب ایجاد انواع سرطانها (معده، مثانه، دهان، روده)، بیماری مت هموگلوبینا¹ در کودکان و ناقص الخلقه زایی است می باشد (توروپ کریسنسن²، 2001؛ وارزینیاک و سزپانسکا³، 2008؛ هورد و همکاران⁴، 2009).

اکثر مواد غذایی حاوی مقادیر ناچیز نیترات هستند. برخی سبزیجات مثل: اسفناج، کاهو، کرفس و چغندر حاوی غلظت های بالای نیترات (mg/kg1000) و سیب زمینی، کلم و سبزیجات سبز میزان کمتری دارا بودند (mg/kg100-1000) و گوجه فرنگی کمترین غلظت نیترات را داشت (کمتر از mg/kg100) (MAFF، 1992).

محتوای نیترات و نیتریت در مواد گیاهی خام، به صورت کامل و مستقیم جذب نمی شوند. جابه جایی اولیه (شست و شو، پوست کندن) و روشهای پختن ممکن است در سطوح نهایی این ترکیبات تاثیر گذارند (نیدزیلسکی و موکروسینسکا⁵، 1992؛ زارنیکا و همکاران⁶، 1993؛ میچالیک و باکوسکی⁷، 1997؛ هارت – مندیکوا⁸، 1997؛ امال⁹، 2000؛ کمیسک و همکاران¹⁰، 2004).

 

شایان ذکر است که جذب نیترات در سبزیجات مختلف، متفاوت می باشد. میزان جذب نیترات توسط گیاه به عوامل گوناگونی از جمله مصرف کودهای ازته به مقدار و دفعات متعدد جهت حاصلخیزی خاک، شرایط رشد، شرایط آب و هوایـی، فصل، دمـا، شدت نور، نحوه کشت (سنتـی و گلخانـه ای)، زمان[2]

برداشت، تنش رطوبتی، گونه گیاهی، شرایط نگه داری محصول و pH خاک، سن گیاه، انبارداری پس از برداشت محصول متفاوت می باشد (هانتر و همکاران¹، 1982؛ دیک و همکاران²، 1996؛ رحمانی، 2006؛ پاولو و اهالیوتیس³، 2007؛ بروجرد نیا و همکاران، 2007).

استانداردهای مختلفی در رابطه با حداکثر مجاز نیترات و نیتریت در سبزیجات وجود دارد. در ایران حد مجاز ارائه نشده اما بطور میانگین حداکثر میزان نیتراتی که روزانه وارد بدن می شود بایستی کمتر از mg/kg65/3 وزن بدن باشد ( کمیسیون جوامع اروپایی⁴، 1999).

با توجه به اثرات مضر نیترات و نیتریت بر سلامت انسان حد مجاز روزانه برای این دو ماده تعیین شد. بر این اساس نیترات بین صفر تا 37 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و برای نیتریت بین صفر تا 06/0 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین شد (کمیته علمی اتحادیه اروپا⁵، 1995).

ویتامین ها بطور کلی  گروهی وابسته به ترکیبات آلی و غیر پروتئینی هستند که برای عملکرد صحیح و سلامت بدن مورد نیاز هستند (فنل⁶، 2004). هم چنین به عنوان ترکیبات اصلی و مغذی که به میزان خیلی کمی وجود دارند نیز شناخته شده اند. ویتامین های مختلف عملکرد شیمیایی مختلفی دارند. برخی مانند A، D، E  و K محلول در چربی هستند در حالیکه B  و C محلول در آب هستند (مجله داروسازی و پزشکی نیجریه⁷، 2012).

اهداف پژوهش

– بررسی تاثیر انجماد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در سبزیجات خام.

– بررسی تاثیر انجماد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در سبزیجات بخارپز.

– بررسی زمان نگهداری سبزیجات منجمد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک.

فرضیه پژوهش

– انجماد سبزیجات خام سبب کاهش نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک می شود.

– انجماد سبزیجات بخارپز سبب کاهش نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک می شود.

– با افزایش زمان ماندگاری میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک افزایش می یابد.

 

نیترات

نیترات یک ترکیب مهم در محیط شیمیایی بشر است. منبع مهم آن برای انسان غذا و آب آشامیدنی می باشد. ممکن است نیترات ها به طور طبیعی در غذا وجود داشته باشند یا به عنوان افزودنی جهت اهداف تکنولوژیکی مختلفی بکار برده شوند (شارات و همکاران¹، 1994). نیترات سمی نیست اما به آسانی توسط باکتری های موجود در دستگاه گوارش به نیتریت که بسیار سمی تر است تبدیل می شود. نیترات به راحتی از دستگاه گوارش به خون عبور می کند. جایی که با هموگلوبین در گلبولهای قرمز خون ترکیب شده و به فرم مت در می آید که توانایی حمل و  نقل اکسیژن را ندارد (هامیلتون²، 1976؛ سن و دونالدسون³، 1978؛ سن و همکاران⁴، 1979).

2-2- نیتریت

نیترات توسط راه های متابولیسمی پستانداران و باکتریایی می توانند به نیتریت تبدیل شوند. رویداد وسیع فعالیت کاهش دهندگی نیترات در باکتری ها بدین معنی است که نیترات به طور درونی در مکان های معروف بدن توسط تعداد زیادی از باکتری ها تولید می شود. به عنوان مثال: دهان، معده (اگر pH معده بیشتر از 5 باشد)، روده ی کوچک و کولون، مثانه آلوده به ادرار. مقدار نیترات تشکیل شده بستگی به فعالیت کاهش دهندگی نیترات جمعیت میکروبی و نیترات در دسترس دارد.

در انسانها، بزاق مهم ترین مکان برای تشکیل نیتریت است. حدود 25 درصد نیترات وارد شده به بدن به صورت پنهانی وارد بزاق می شود. حدود 20 درصد در دهان به نیتریت تبدیل می شود. بنابراین حدود 5 درصد نیترات رژیم غذایی به نیتریت تبدیل می شود (اسپیگل هالدر و همکارانش، 1976؛ ایزن براند و همکارانش¹، 1980؛ والترز و اسمیت²، 1981).

یک رابطه مستقیم بین pH  معده، مهاجرت باکتری ها و غلظت نیتریت معده در جمعیت های سالم در رنج مقادیر  pH1 تا 7 مشاهده شده است (مولر و همکارانش³، 1983، 1986).

نیتریت تحت متابولیسم اکسیداتیو به نیترات در بافتها و خون تبدیل می شود. مکانیسم اکسیداسیون بصورت واکنش اکسی هموگلوبین (Fe²⁺) در نتیجه تشکیل کمپلکس مت هموگلوبین (Fe³⁺) و در نهایت کاهش آنزیمی به نیترات است. سرعت واکنش بین نیتریت و هموگلوبین به گونه های مختلف وابسته است. سرعت واکنش در انسان، آهسته تر از حیوانات شکمبه دار اما سریع تر از خوک است (اسمیت و بیوتلر⁴، 1966).[2]

2-3- مسیرهای ورود نیترات به بدن

بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شد که عمده نیترات از سه طریق وارد بدن می شود:

– سبزیجات

قبل از زالو درمانی بیمار آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد این عفونت سرکوب

می شود.یکی از باکتری های مستقر در دستگاه گوارش زالو  Aeromonas

می باشد که باعث مرگ سایر میکروارگانیسم ها می شود وایجاد عفونت می کند.

زالوهایی که از خون تغذیه نمی کنند  نظیر   Eropobdella punctata اغلب

دارای سه باکتری Pseudomonas sp ،  Aeromonas sp وKlebsiell sp

تحت عنوان همزیست در دستگاه گوارشی خود هستند .

زالوها خود به تنهایی می توانند منبع تولید آنتی بیوتیک باشند .این ترکیبات

پپتیدی بسیار سریع تر وآسانتر ازآنتی بادی ها در بدن منتشرمی شوند ترکیبات

آنتی باکتریال پپتیدی زالو ممکن است به درمان بیماری انسان نیز کمک کند.

در هنگام خونخواری، زمانیکه زالو از خون اشباع شد از محل گزش، خود به

خود جدا می شود. معمولا”این زمان 20 دقیقه پس از شروع گزش به طول

می انجامد.

 

به طور معمول تعدادی انگل در دستگاه گوارش زالو وجود دارد اما در بدن

انسان نمی تواند زنده بماند ودر واقع تهدید کننده سلامت انسان نیست اماباکتری

ها، ویروس هاو انگل های ناشی از خون قبلی خورده شده می تواند ماهها در

بدن زالو فعال باقی بماند ومجددا” به انسان منتقل شود.بیماری هایی از قبیل

از این طریق از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.بهHepatitisBوHIV

همین دلیل پس از یک بار استفاده از زالو به هیچ عنوان نباید از آن برای

درمان فرددیگری استفاده شود وبلافاصله باید آنرا از بین برد.

در هنگام خونخواری باید از نزدیک کردن آتش ،سیگار،نمک ،صابون ویا مواد

محرک شیمیایی نظیر الکل ،سرکه به زالو جدا” خودداری شود زیرا موجب

بالا آوردن خون از قسمت درونی دستگاه گوارش یعنی جایی که چینه دان قرار

گرفته می شودو این مسئاله احتمال انتقال باکتری عفونت زا به زخم بیمار را

یک مطلب دیگر :

افزایش می دهد.

بررسی فلورمیکروبی خارجی سطح بدن زالوومقایسه آن با فلور میکروبی درونی

دستگاه گوارش وارتباط آنها با یکدیگر در این تحقیق مسأله مهمی است که تا

کنون در ایران تحقیقی در این رابطه انجام نشده است.

 

 

 

 

 

: فصل اول

 

 

کلیاتی

 در ارتباط

 با زالو

 

 

 

 

زالوها کرم های حلقوی هستند که به کرم های خاکی شباهت دارند ولی از لحاظ آناتومی با آنها متفاوتند.

کلمه زالو به زبان عربی به معنای ویدان یا علق می باشد . علق نام ویژه زالوست

و ویدان به معنای انواع کرم هاست که شامل زالو نیز می شود.

 

 

یک مطلب دیگر :