سفارش به رفع نیازهای حجاج. 49
ث ) حج در روایات رسیده از سایر ائمه معصومین ( علیهم السلام ) 49
ج ) نتیجه گیری از احادیث : 54
فصل دوم. 54
فلسفه و اسرار عمیق حج : 55
1-بعد اخلاقی حج ………………………………………………………………………………………….……………………………55
2-بعد سیاسی . اجتماعی : 60
3-بعد فرهنگی : ………………………………… ………………………63
4-بعد اقتصادی حج :………………… 65
5.بعد حقوقی حج : 69
6.اصول بین المللی حج : 71
7.بعد جهانی حج : . 73
فصل اول. 76
فلسفه اعمال و آداب حج.. 76
اسرار اعمال حج : 76
گستردگی مسائل و اسرار حج : 76
چرا كعبه ، كعبه است ؟ 77
غسل احرام ؛ شستشوی گناهان : 80
جامه احرام ، جامه طاعت : 81
تلبیه. 83
محرمات احرام : 88
نظارت مستقیم خداوند بر اعمال حج : 91
اشواط سبعه : 94
حجرالاسود : 96
حجر و مقام : 98
مقام ابراهیم : 98
حجر اسماعیل : 100
حطیم. 001
ملتزم : 100
مستجار : 101
اركان كعبه : 101
آب زمزم ، جام طاعت : 102
صفا و مروه : 103
وجوب سعی میان صفا و مروه : 104
اسرار عرفات : 109
فضیلت و فلسفه عرفات : 111
وجوب وقوفین : 115
افاضه و كوچ به سوی مشعر : 118
منی ، سرزمین رسیدن به آرزوها : 119
رمی جمرات ؛ رمی هر شیطان و شیطنت : 121
قربانی ؛ سربریدن آز و طمع : 123
فلسفه قربانی : 124
اهمیت قربانی : 125
آداب قربانی : 126
تكلیف گوشتهای قربانی : 127
وجوب قربانی در حج تمتع. 129
فصل دوم. 133
حجّ مقبول : 133
روح و جان كعبه ولایت است : 134
حسن ختام. 138
منابع و مآخذ. 140
فلسفه و آداب حج از دیدگاه قرآن و سنت
چکیده:
حج ، به معنای قصد ، آهنگ و حركت بوده كه در اصطلاح به قصد زیارت خانه خدا ، اختصاص پیدا كرده است..
هدف از این تحقیق و پژوهش ، بررسی فلسفه حج ، این واجب الهی ، از دیدگاه و منظر آیات قرآن كریم و روایات و سنت معصومین علیهم السلام می باشد و زمینه فلسفه و علل وجوب حج بیت الله الحرام و فلسفه آداب ومناسكی كه در ایام و شرایط مخصوص بر زائر خانه خدا واجب می شود . بررسی و تحقیق فوق از نوع كتابخانه ای می باشد .
منابع مورد استفاده با استمداد اصلی از كلام الله مجید ؛ منابع دست اول از تفاسیر قدیم وجدیدو كتب روایی مختلف و متنوع ، نهج البلاغه ،… وكتب جدید در زمینه حج می باشد و در ضمن از بررسی بعضی از پایان نامه ها و مطالب مندرج در ماهنامه و روزنامه ها و نیز غفلت نشده است .
این پایان نامه شامل سه فصل می باشد:
در فصل اول به اثبات این كه كعبه اولین مركز جهانی برای عبادت است ، و سپس به علل وجوب حج و اهمیت و شرایط و … آن پرداخته شده است .
* در فصل دوم فلسفه احكام حج از منظر آیات و روایات بیان شده و در نهایت حج را از منظر ابعاد اخلاقی ، سیاسی – اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، حقوقی ، جهانی بررسی و تبیین شده است.
* در فصل سوم فلسفه اعمال و آداب حج از احرام و تلبیه و طواف و سعی و عرفات و مشعر و منی و قربانی به طور مفصل از دیدگاه آیات و روایات بحث و توضیح داده شده است .
و در پایان شرایط حج مقبول و این كه روح و جان كعبه ولایت است و حسن ختام پایان نامه خود را مزین به فرمایشات بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی قدس سره الشریف در خصوص اهمیت حج نموده ام.
حج به لحاظ تاریخی پیشینه بس ممتدی داردبه روایتی از زمان نزول آدم و حوا علیهما السلام بر كره خاكی كه منزلگاه آن حضرت وعبادتگاه ایشان و حتی قبل از آن مطاف فرشتگان بوده است ، تخریب خانه خدا در زمان طوفان نوح و تجدید بنای آن توسط حضرت ابراهیم(ع ) یعنی 4 هزار سال قبل بوده كه به جرأت می توان گفت كعبه كهن ترین معبدی است كه تاریخ بشر سراغ دارد و تا كنون جایگاه خود را حفظ كرده است و یكی از پر استقبالترین معابد جهان شمرده می شود .
حج ، همچون برنامه های دیگر اسلامی برای مبارزه با نفس و رویكرد به فلاح و رستگاری است و مناسك حج با پوشیدن لباس احرام و حركت از میقات آغاز می شود ، زائر در شرایطی قرار می گیرد كه بیش از 20 عمل از جمله نگاه كردن به آیینه ، كشتن حشرات و حیوانات و … موجب كفاره و یا بطلان حج می شود . این محدودیت ها دقت او را نسبت به محیط پیرامون و همچنین وظایف وی را در قبال دیگران از جمله محیط طبیعی و محیط زیست تبیین می كند و هر یك از مناسك حج نوعی بصیرت را می طلبد كه زائر خانه خدا با تأمل متوجه برنامه عظیم اسلام و آیین ابراهیمی می شود و بینش جدیدی پیدا می كند .
حج انسان را با طبیعت و فوق طبیعت ، فرهنگ جهانی و تجربه ملتهای گوناگون و میراث موحدانه ابراهیم (ع ) و اسماعیل(ع ) پیوند زده و اساس خانه را به عنوان واحد جامعه توحیدی تعریف و مشخص می كند كه انسان چگونه از منیت خود فاصله بگیرد و چگونه یكرنگی خود را با طبقات اجتماع حفظ كند و چگونه مذبح نفسانیات ، شهوات و پرستش شیطان را در رمی جمرات به نمایش بگذارد و نشان دهد انسان موحد نمی تواند با ابلیس درون و برون سازش كند بلكه باید تكلیف خود را با تمام شیاطین روشن كند و به نظام مقدس روی آورد كه حقیقت و پرستش ذات احدیت تحت لوای ولایت و اساس آن را شكل می دهد .
مقدمه:
حج ، وادی سیر و سلوك عرفانی و طور سینای عارفان ربانی است .
حج ، ضیافت خانه قدسی حضرت رحمان و گلشن با صفای كمال و تعالی انسان است
حج ، نشانه عبودیت مطلق و مظهری از فرشته سیرتی انسان است .
حج ، دریای ژرفی است از عارفان و عرفان ، معنویت ، تقدس ، روحانیت و ایمان
رشید الد ین میبدی می گوید : حج عوام نوعی است وحج خواص نوعی دیگر . حج عوام قصد كوی دوست است وحج خواص ، قصد روی دوست ، آن رفتن به سرای دوست و این رفتن برای دوست ، عوام به نفس رفتند ودر و دیوار دیدند خواص به جان رفتند ، گفتار و دیدار یافتند .
او كه به هوای نفس رود ، رنج یابد و بار كشد ، تا گرد كعبه برآید و این كه با جان رود ، بیارآمد و بیاساید و كعبه خود گرد سرایش برآید .
عاشق و عارف كامل آیت الله حسن زاده آملی می فرماید :
|
|
|
|
|
|
یک مطلب دیگر :
اسلام دارای مبانی و اركانی است كه برآنها بنا شده و بدانها قوام گرفته و بدون آنها فرو می ریزد . یكی از این اركان حج است .
امام باقر ( علیه السلام ) می فرماید:« بُنِیَ الّاِسّلامُ عَلیَ خَمّسَةِ اَشّیاءٍ : عَلَی الصَلوه وَ الزَكاةِ وَ الصَوّمِ وَ الحَجِ وَ الّوِلایَةِ »[1]
اسلام بر پنج بنیان نهاده شده است : نماز ؛ روزه ؛ زكات ؛ حج وولایت .
بنابراین كسی كه عمدا”حج نگذارد ، ركنی از اركان دین الهی خویش را نابود كرده است. از همین رو خداوند درباره ترك عمدی حج به كفر تعبیر فرموده است.«و من كفر فان الله غنی عن العالمین.»[2]
حج از آن جهت كه جزو مبانی و اركان اسلام است تجلیگاه دو اصل كلیت و دوام است بلكه مظاهر این دو اصل زوال ناپذیری ؛ همگانی بودن و همیشگی بودن را گوشزد می نماید. لذا با توجه به این همه فضیلت و اهمیـــــت این ركـــن اساسی اسلام به بررسی و تحقیق و تفحص و تفسیر آن دركلام الهی و سنت معصومین علیهم السلام پرداخته تا گوشه هایی از ابعاد گوناگون حج را در حد استطاعت نظاره گر باشیم .
در این پژوهش به طور بسیار مفصل به فلسفه وجوب حج و بخصوص ابعاد مختلف آن از دیدگاه های كاملاً متفاوت با پژوهشهای دیگر پرداخته شده اكثر نویسندگان در این زمینه فقط در ابعاد خاصی و یا چند بعد محدود به بررسی فوایدو ابعاد آن پرداخته اند اما در این تحقیق شما می توانید از دیدگاهها و ابعاد كاملاً جدید و از منظرهای متفاوت و متنوع و جمع شده و مرتب شده در یك جا بهره ببرید و سپس به فلسفه آداب ومناسك حج بر اساس ترتیب وجوب پرداخته و از آیات و روایات به تناسب و با نظم ویژه استفاده شده كه خواننده را از سردرگمی كه در بعضی از منابع در این زمینه وجود دارد رهایی می بخشد و مجموعه منسجم و یك دست در اختیار او می گذارد .
بخش اول
وجوب حج
فصل1) اهمیت جایكاه تحقیق حاضر
فصل2) اولین مركز جهانی برای عبادت
فصل3) وجوب حج
فصل اول
اهمیت جایگاه تحقیق حاضر
الف) تعریف و تبیین موضوع :
تعریف حج : در لغت به معنی ، قصد نمودن به جهت حركت به سوی مكانی یا شخصی ، آهنگ جایی نمودن، مكرر به جایی آمدن.[3]
در روایات اسلامی حج را ” پیروزی وكامیابی ” معنی كرده اند ، زیرا حج گذار با تحمل رنج و زحمات بر نفس خود و شیطان پیروز می گردد . حج به معنای ” اَفْلَحَ ” یعنی رستگار شده نیز آمده ” و یقال حج فلان ای افلح”[4]
خداوند می فرماید : ” ففرّوا الی الله إنّی لكم منه نذیر مبین”[5] یعنی ازگناهان به سوی خدا بگریزید .
در تفسیر فرماید به سوی خدا حج گذارید تا گناهانتان بخشیده شود.[6]
كلمه حج را با دو گونه حركت خوانده اند : الحج لغة و قیل الحج بالفتح الاسم و بالكسرمصدر[7]
مردم حجاز آن رابه فتح و اهل نجد به كسر می خوانند[8] و هر دو به معنی قصد زیارت كردن یا انجام دادن مراسم مخصوص می باشد و در اصطلاح شامل قصد خانه خدا كردن و انجام اعمال و مناسكی است كه دستور آن در شرع مقدس اسلام آمده است . حج یك حركت است ، یك قصد و تصمیم گیری است و یكی از مترقی ترین ابعاد اعتقادی دین مبین اسلام است ، حج یك دوره كامل اسلام شناسی است ، حج آدمی را به خدا نزدیكتر می كند ، مكتب توحید را به او می شناساند و رسالت بزرگ اسلام را بیشتر توصیه می كند .
هدف از اعمال و مناسك حج همان قرب و منزلت الهی و رشد و ارتقاء انسان به كمالات معنویه و رسیدن به لقاء محبوب و غرق شدن در دریای عشق وعرفان الهی و غرق و محو شدن در بحر بیكران عبادت معبود و اله یكتا و بی همتاست و هر كدام از اعمال حج به نوعی انسان را در این را مدد و یاری می نماید .
حج یك سلسله دستور و مراسم و مناسكی دارد كه پی بردن به راز و رمزش بسیار سخت است ، معنای طواف و سعی و هروله وقوف عرفات و مشعر كردن در منی و سر تراشیدن و قربانی و … بسیار پیچیده و راز و رمزی شگرف در آنها نهفته می باشد و حاجی باید به همه این اسرار واقف باشد و به فلسفه وجودی این عبادت بزرگ بیندیشد تا به اهداف آن و حج مقبول دست یابد و چه منبعی بهتر و برتر از كلام خدای كریم و فرمایشات معصومین علیهم السلام كه ما را در ایصال هر چه سریعتر به فیض اكمل و درك هر چه بیشتر و خط وافرتراز طواف كعبه مقصود و در اتصال به محبوب یاری خواهد رساند ؟ !
ب (اهداف تحقیق :
|
[سه شنبه 1399-07-29] [ 04:25:00 ب.ظ ]
|
