تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر های پژوهش ……………………………………………………………………………… 14
تعریف نظری سبک دلبستگی …………………………………………………………………………………………………….. 14
تعریف عملیاتی سبک دلبستگی …………………………………………………………………………………………………. 14
تعریف نظری سبک هویت ………………………………………………………………………………………………………….. 15
تعریف عملیاتی سبک هویت ………………………………………………………………………………………………………. 15
تعریف نظری سلامت روان ………………………………………………………………………………………………………….. 16
تعریف عملیاتی سلامت روان ………………………………………………………………………………………………………. 16
تعریف نظری پیشرفت تحصیلی ………………………………………………………………………………………………….. 17
تعریف عملیاتی پیشرفت تحصیلی ……………………………………………………………………………………………… 17
فصل دوم
تعریف هویت ……………………………………………………………………………………………………………………………. 19
تقسیم بندی كلی نظریه های هویت ……………………………………………………………………………………………. 22
دیدگاه های نظری درباره شكل گیری هویت ……………………………………………………………………………….. 23
نظریه لوینگر …………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
نظریه هارتر ………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
نظریه كیگان …………………………………………………………………………………………………………………………….. 25
نظریه بلوز ………………………………………………………………………………………………………………………………… 25
نظریه گلاسر …………………………………………………………………………………………………………………………….. 26
نظریه جیمز ………………………………………………………………………………………………………………………………. 27
نظریه کلبرگ …………………………………………………………………………………………………………………………… 27
نظریه اریکسون ………………………………………………………………………………………………………………………… 28
عواقب عدم شكل گیری هویت مناسب ……………………………………………………………………………………….. 31
پیامد شكل گیری هویت مناسب …………………………………………………………………………………………………. 31
تثبیت هویت و آشفتگی هویت ………………………………………………………………………………………………….. 32
رشد هویت نوجوانی از دیدگاه اریكسون …………………………………………………………………………………….. 33
نظریه جیمز مارسیا …………………………………………………………………………………………………………………… 37
نظریه برزونسکی ………………………………………………………………………………………………………………………. 39
مدل برزونسکی …………………………………………………………………………………………………………………………. 40
فرایند هویت ……………………………………………………………………………………………………………………………… 40
محتوای هویت …………………………………………………………………………………………………………………………… 42
ساختار هویت : تعهد هویت ……………………………………………………………………………………………………….. 44
انواع سبك های پردازش هویت ………………………………………………………………………………………………….. 46
سبک هویت اطلاعاتی ……………………………………………………………………………………………………………….. 46
سبک هویت هنجاری ………………………………………………………………………………………………………………… 47
سبک هویت سردرگم/ اجتنابی ………………………………………………………………………………………………….. 47
رابطه بین سبك های پردازش هویت و پایگاه هویتی ………………………………………………………………….. 48
بحران هویت …………………………………………………………………………………………………………………………….. 50
رابطه هویت و ازدواج ( صمیمیت و دوستی ) ……………………………………………………………………………….. 52
خود پنداره و هویت ………………………………………………………………………………………………………………….. 53
هویت و جنس ………………………………………………………………………………………………………………………….. 53
گام اصلی در رشد هویت ……………………………………………………………………………………………………………. 54
عوامل موثر بر شكل گیری هویت ………………………………………………………………………………………………. 54
هویت در طول چرخه عمر …………………………………………………………………………………………………………. 57
تثبیت هویت …………………………………………………………………………………………………………………………… 58
تعریف دلبستگی ………………………………………………………………………………………………………………………. 59
نظریه های دلبستگی ………………………………………………………………………………………………………………… 60
نظریه یادگیری اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………………. 61
نظریه های رفتارگرایی ……………………………………………………………………………………………………………….. 61
نظریه رفتار شناسی طبیعی ……………………………………………………………………………………………………….. 62
نظریه روانكاوان ………………………………………………………………………………………………………………………… 63
نظریه اینسورث ………………………………………………………………………………………………………………………… 65
نظریه بالبی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 67
مراحل ایجاد وابستگی ……………………………………………………………………………………………………………… 72
علایم دلبستگی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 73
ارزیابی دلبستگی ……………………………………………………………………………………………………………………… 74
طبقه بندی كیفیت دلبستگی نوزاد …………………………………………………………………………………………….. 74
همبستگی رفتار در موقعیت ناآشنا با سایر متغیرها ……………………………………………………………………. 76
نظام دلبستگی ………………………………………………………………………………………………………………………… 77
مدل های فعال ساز درونی …………………………………………………………………………………………………………. 78
نظام كاوشی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 79
اهمیت رفتار حساس …………………………………………………………………………………………………………………. 79
عوامل موثر بر دلبستگی ایمن …………………………………………………………………………………………………… 80
ادراكات مشترك غلط درباره نظریه دلبستگی …………………………………………………………………………….. 81
خلق و خوی طفل و دلبستگی ……………………………………………………………………………………………………. 81
دلبستگی های متعدد ……………………………………………………………………………………………………………….. 82
وابستگی در طول چرخه عمر …………………………………………………………………………………………………….. 83
دلبستگی در بزرگسالی …………………………………………………………………………………………………………….. 84
سبک های دلبستگی در بزرگسالان ………………………………………………………………………………………….. 85
رابطه جنسی و دلبستگی …………………………………………………………………………………………………………… 86
روش های فرزند پروری و دلبستگی كودك …………………………………………………………………………………. 86
اشتغال مادر و مهد كودك ………………………………………………………………………………………………………….. 86
افسردگی مادر و تاثیر آن بر دلبستگی فرزندان ………………………………………………………………………….. 88
دلبستگی و رفتارهای بعدی ……………………………………………………………………………………………………….. 89
نشانه های مشکلات دلبستگی …………………………………………………………………………………………………… 90
اضطراب جدایی ………………………………………………………………………………………………………………………… 90
علل دلبستگی توام با ایمنی و مضطربانه …………………………………………………………………………………….. 91
دلبستگی و آسیب شناسی روانی ……………………………………………………………………………………………….. 92
استرس و مقابله با آن ………………………………………………………………………………………………………………… 93
نظریه اختلال دلبستگی …………………………………………………………………………………………………………….. 94
اختلالات وابستگی ……………………………………………………………………………………………………………………. 95
طبقه بندی دلبستگی در راهنمای تشخیص ICD ……………………………………………………………………….. 95
تعریف سلامت روان …………………………………………………………………………………………………………………… 96
رویكردهای مختلف سلامت روان
رویكرد زیستی نگری ………………………………………………………………………………………………………………… 100
رویكرد تحلیل روانی …………………………………………………………………………………………………………………. 100
رویكرد رفتار گرایی ………………………………………………………………………………………………………………….. 100
رویكرد انسان گرایی ………………………………………………………………………………………………………………… 101
رویکرد بوم شناسی ………………………………………………………………………………………………………………….. 102
نظریه گلدشتاین ………………………………………………………………………………………………………………………. 102
رویکرد هستیگرایی ………………………………………………………………………………………………………………… 103
رویکرد شناختی ………………………………………………………………………………………………………………………. 103
نظریه یونگ …………………………………………………………………………………………………………………………….. 104
نظریه اریکسون ……………………………………………………………………………………………………………………….. 104
تاریخچه بهداشت روان …………………………………………………………………………………………………………….. 105
اهمیت موضوع بهداشت روانی …………………………………………………………………………………………………… 106
اصول بهداشت روانی ………………………………………………………………………………………………………………… 106
خصوصیات افراد سالم ………………………………………………………………………………………………………………. 107
مدرسه و سلامت روانی …………………………………………………………………………………………………………….. 107
بهداشت روانی و اهمیت پیشگیری اولیه در مدارس ……………………………………………………………………. 108
تعریف پیشرفت تحصیلی ………………………………………………………………………………………………………… 109
پیشینه پژوهش
دلبستگی و سلامت ………………………………………………………………………………………………………………….. 110
دلبستگی و هویت ……………………………………………………………………………………………………………………. 114
هویت و سلامت روان ………………………………………………………………………………………………………………… 117
هویت و پیشرفت تحصیلی ……………………………………………………………………………………………………….. 120
دلبستگی و پیشرفت تحصیلی ………………………………………………………………………………………………….. 120
جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 122
فصل سوم : روش پژوهش
طرح تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………. 125
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………….. 125
روش اجرای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 126
ابزارهای جمع آوری دادهها
پرسشنامه سبک هویت برزونسکی ……………………………………………………………………………………….. 127
روایی و پایایی پرسشنامه سبک هویت …………………………………………………………………………………. 128
پرسشنامه سبک دلبستگی کولینز و رید ………………………………………………………………………………. 129
یک مطلب دیگر :
روایی و پایایی پرسشنامه سبک دلبستگی ……………………………………………………………………………. 130
پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ ……………………………………………………………………………………….. 131
روایی و پایایی پرسشنامه سلامت عمومی ……………………………………………………………………………… 132
روش های آمار توصیفی و استنباطی …………………………………………………………………………………….. 133
فصل چهارم: یافته های پژوهش
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 135
توصیف داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………….. 136
تحلیل داده ها
فرضیه 1: بین سبک های هویت و سلامت روان دانش آموزان رابطه وجود دارد …………………………. 138
فرضیه 2: بین سبک های هویت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد …………………. 142
فرضیه 3: بین سبک های دلبستگی و سلامت روان دانش آموزان رابطه وجود دارد ……………………. 145
فرضیه 4: بین سبک های دلبستگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد …………… 149
فرضیه 5: بین سبک های هویت و سبک های دلبستگی دانش آموزان رابطه وجود دارد …………….. 150
خلاصه نتایج . …………………………………………………………………………………………………………………………. 152
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………. 155
محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 164
پیشنهادهای پژوهشی ……………………………………………………………………………………………………………… 164
منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………… 166
منابع لاتین ……………………………………………………………………………………………………………………………… 171
فهرست جداول
شماره جدول عنوان شماره صفحه
1-4 شاخصهای توصیفی نمرات سلامت روان و خرده مقیاسهای آن …………………….. 136
2-4 شاخصهای توصیفی نمرات سبک های دلبستگی ………………………………………….137
3-4 شاخصهای توصیفی نمرات سبک های هویت ………………………………………………. 137
4-4 شاخصهای توصیفی نمرات پیشرفت تحصیلی …………………………………………….. 138
5-4 نتایج ضرایب همبستگی برای رابطه سبک های هویت و سلامت روان …………….. 139
6-4 خلاصه نتایج معنی داری مدل رگرسیون برای پیش بینی سلامت روان ……………. 140
7-4 ضرایب رگرسیون ……………………………………………………………………………………….. 141
8-4 نتایج ضرایب همبستگی برای رابطه سبک های هویت و پیشرفت تحصیلی …….. 142
9-4 خلاصه نتایج معنی داری مدل رگرسیون برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی ……… 144
10-4 ضرایب رگرسیون ……………………………………………………………………………………….. 144
11-4 نتایج ضرایب همبستگی برای رابطه سبک های دلبستگی و سلامت روان ………. 145
12-4 خلاصه نتایج معنی داری مدل رگرسیون برای پیش بینی سلامت روان …………… 147
13-4 ضرایب رگرسیون ……………………………………………………………………………………….. 149
14-4 نتایج ضرایب همبستگی برای رابطه سبکهای دلبستگی با پیشرفت تحصیلی .. 150
15-4 خلاصه ماتریس ضرایب همبستگی بین سبکهای دلبستگی باسبکهای هویت. 151
فصل اول
كلیات پژوهش
مقدمه
خانواده نخستین محیط اجتماعی است که کودک را تحت سرپرستی و مراقبت قرارمی دهد، ازاین رو بیش از تمام محیط های اجتماعی دیگر در رشد و تکامل فرد تأثیردارد. پیدایش بیشترعادات و عقاید کودک از خانه آغاز می شود و پایه های اصلی شخصیت هر فرد درسالهای نخستین زندگی او و درشیوه تعامل با مادر شکل می گیرد.
در واقع دلبستگی همانند یک تکه طناب نامرئی است که نه به وسیله یک چسب مادرزادی بلکه در گرمی تعامل ها جوش خورده است و اساسی برای سلامت هیجانی، روابط اجتماعی و نگرش به دنیا است. توانایی برای تنظیم هیجانات ، رشد فرا خود، تجربه همدلی و بهداشت روان همه مستلزم داشتن یک دلبستگی ایمن است ( ابوحمزه و خوشابی، 1385).
ایجاد یک هویت و دستیابی به یک تعریف منسجم ازخود ، مهمترین جنبه رشد عمومی اجتماعی در دوره نوجوانی است. انتخاب ارزش ها ، باورها و هدف های زندگی مهمترین مشخصه های اصلی این هویت را تشکیل می دهند. هم در دوره نوجوانی و هم جوانی این ارزش ها و هدف های زندگی مورد تجدید نظر قرارمی گیرند.
شکل گیری هویت درنوجوانی با خود پنداره ، عزت نفس و سلامت روانی فرد رابطه جدایی ناپذیر دارد. شرایط پرآشوب زمانه ما که هر لحظه سلامت عمومی فرد را تهدید می کند ، ایجاب می کند شناخت روشن از هویت خود داشته باشیم. ثباتی را که نمی توانیم در دنیا بیابیم باید در وجود خود ایجاد کنیم ، ازدیدگاه اجتماعی نیزهر فرد بایستی یک سری مسئولیت های فردی ، خانوادگی و اجتماعی را بپذیرد ، ازاین رو ثبات هویتی و آگاهی ازماهیت خویش، می تواند موجب سلامت روانی فرد شود.
شکل گیری هویت تاریخچه گذشته فرد و توانمندی های مورد نیاز برای سلامت روانشناختی دربزرگسالی را در هم می آمیزد (دانشپور و همکاران،1386).
رشد و تبلور احساس استقلال، تعیین هویت خود و مسئولیت پذیری و امیدواری به آینده در نوجوان در گرو نظام تربیتی کارا و جامع است. اگردراین نظام پاسخ قانع کننده به موضوعات اساسی زندگی مانند ارزشها ، نقش های اجتماعی، مذهب ، عقایدسیاسی و اهداف حرفه ای داده شود و نوجوان به یک نظام فکری دست یابد تا تکیه گاه او در تصمیم گیری های مهم او باشد و بداند کیست و چه اهدافی دارد و نهایتاً یک فلسفه برای زندگی خود ایجاد کند.
مدرسه و تحصیل به عنوان پل ارتباطی بین نوجوان و گروه های اجتماعی، به عنوان یک حیطه برای ایفای نقش نوجوان است. نوجوانی که به طور فعال درگیر فرایند کاوشگری است ، نیاز بالایی به شناخت و پیچیدگی شناختی احساس می کند و دراین مسیر به میزانی ازتعهد نیز دست یافته است ، لذا احساس استقلال شناختی بیشتری خواهد داشت و درامر تحصیل موفقتر خواهد بود.
بیان مسئله
یکی از مسائل مهم دوره نوجوانی هویت است. داشتن یک حس منسجم و محکم از هویت پیش نیاز رشد بهینه شخص در طول زندگی است و عدم تشکیل چنین حسی می تواند زمینه ساز آسیب های روانی _ اجتماعی باشد.
بذرهای تشکیل هویت ازدوران کودکی کاشته شده اند، اما اریکسون شکل گیری هویت را یکی از وظایف اساسی و مهم خاص دوره نوجوانی می داند.
در خلال دوره نوجوانی است که اریکسون برای فرد فرصت حل تعارضات خود را ، از ترکیب همسان سازی های قبلی درسطح بالاتر جهت رسیدن به یک کل جدید ، فراهم می بیند این تألیف براساس کیفیتی متفاوت از آنچه که در دوره های قبل وجود داشت استوار است .
مفهوم هویت که اریکسون در این دوره مطرح می کند دو چهره دارد: از یک سو به احساساتی رجوع می کند که یک فرد در مقابل خویشتن دارد(خودسنجی) ، از سوی دیگر بر روابط بین هویت شخص و توصیف هایی که دیگران ازاو به عمل می آورند تکیه دارد (منصور و دادستان،1383).
احساس خود، اساس شخصیت بزرگسالی ما را تشکیل می دهد. اگرپایه واساس ثابت و قوی باشد یک هویت فردی محکمی به دست می آید. اگرچنین نباشد ، نتیجه آن چیزی است که اریکسون آن راگم گشتگی هویت می نامد. اریکسون تأکید دارد که شکل گیری هویت برای آماده کردن نوجوان به عنوان فردی آماده انجام تکالیف در بزرگسالی، لازم است (برک[1]،2001).
مارسیا[2]در برسی مفهوم هویت براساس دیدگاه اریکسون به ارائه پایگاه های هویتی با توجه به میزان تعهد و کاوشگری درنوجوان پرداخت و چهار نوع وضعیت هویتی را مفهوم سازی کرد: پراکندگی هویت[3] ، تسلیم طلبی[4] ، تأخیر[5] و پیشرفت هویت[6].
نظریه پردازان جدیدتر (بورک[7] 1991، کرپل من[8] 1997، گرویتوانت[9] و برزونسکی[10] 1997) به جای بررسی پیامدهای شکل گیری هویت و پایگاه های ثابت هویتی به بررسی فرایندهای زیربنایی شکل گیری هویت پرداخته اند. براساس دیدگاه این نظریه پردازان فرایند هویت یک نظام کنترل است که مجموعه ای ازهنجارها و ضدهنجارها را در فرد ایجاد می کند. هویت مجموعه ای ازمعانی است که چگونه بودن را به فرد القا می کند ( به نقل ازفارسی نژاد 1383).
[چهارشنبه 1399-08-07] [ 02:14:00 ب.ظ ]
|