الف- تعاریف مفهومی. 15

ب- تعاریف عملیاتی. 16

فصل دوم: پیشینه­ی پژوهش

2-1 پیشینه نظری. 18

2-1-1 هوش هیجانی. 18

2-1-1-1 تعاریف هوش هیجانی. 18

2-1-1-2 كسب هوش هیجانی. 22

2-1-1-3 ویژگی­های هوش هیجانی. 23

2-1-1-4 طبقه بندی بار – اُن. 25

2-1-1-5 طبقه بندی گلمن. 25

2-1-1-6 سیر مطالعه‌ی هوش هیجانی. 26

2-1-1-7 اندازه گیری هوش هیجانی. 29

2-1-1-8 هوش هیجانی و بیماریهای روانی. 31

2-1-1-9 ابراز هیجان و پیامدهای آن در قلمرو سلامت. 33

2-1-1-10 یادگیری تنظیم هیجانات برای برخورداری از سلامت بهتر روان و بدن. 35

2-1-1-11 افزایش هوش هیجانی. 36

2-1-1-12 مدل هوش هیجانی مایر و سالووی. 41

2-1-2 حمایت اجتماعی. 46

2-1-2-1 تعاریف حمایت اجتماعی. 46

2-1-2-2 دلایل عدم احساس حمایت اجتماعی. 51

2-1-2-3 مقایسه­ی نقش خانواده ودوستان در احساس حمایت اجتماعی سالمندان. 52

2-1-2-4 نقش حمایت اجتماعی بر زندگی سالمندان. 53

2-1-3 سلامت روان. 55

2-1-3-1 تعریف سلامت روان:. 56

2-1-3-2 بهداشت روان:. 62

2-1-3-3 تعریف بهداشت روان در فرهنگهای مختلف:. 64

2-1-3-4 اصول بهداشت روانی:. 66

2-1-3-5 معیارهای بهداشت روانی در مكتب اسلام:. 68

2-1-3-6 تعریف بهداشت روانی و سه سطح پیشگیری. 69

2-1-3-7 خصوصیات افراد دارای سلامت روانی:. 72

2-1-3-8 نقش خانواده در تامین سلامت روان:. 75

2-1-3-9 نظریات مرتبط با  سلامت روانی:. 75

2-1-3-9-1 نظریه ی زیگموند فروید:. 76

2-1-3-9-2 نظریه ی آدلر:. 76

2-1-3-9-3 نظریه­ی سالیون :. 77

2-1-3-9-4 نظریه ی کارل راجرز :. 78

2-1-3-9-5 نظریه­ی آلبرت الیس :. 78

 

2-1-3-10 نظریات نوین مبتنی بر شناخت درمانی:. 80

2-1-3-10-1 نظریه­ی ویلیام گلاس:. 80

2-1-3-10-2 نظریه­ی اسکنیر :. 81

2-2بررسی پیشینه تحقیق. 82

2-2-1 پژوهش­های خارجی. 82

2-2-2پژوهش­های داخلی. 95

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 طرح پژوهش. 103

3-2 جامعه آماری. 103

3-3 نمونه و روش نمونه­گیری. 103

3-4 روش جمع­آوری داده­ها و اجرای تحقیق. 103

3-5 ابزار پژوهش. 104

الف) پرسشنامه هوش هیجانی شانه. 104

ب)پرسشنامه حمایت اجتماعی. 105

ج)پرسشنامه سلامت روان. 105

3-6روش تجزیه و تحلیل داده­ها. 109

فصل چهارم: یافته­های پژوهش

4-1یافته­های توصیفی. 112

4-2یافته­های استنباطی. 115

فرضیه­ی 1. 116

فرضیه­ی 1-1. 116

فرضیه­ی 1-2. 117

فرضیه­ی 1-3. 117

فرضیه­ی 1-4. 118

فرضیه­ی 2. 119

فرضیه­ی 2-1. 119

فرضیه­ی 2-2 . 120

فرضیه­ی 2-3 . 121

فرضیه­ی 2-4. 121

یک مطلب دیگر :

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

5-1 بررسی فرضیه­های پژوهشی. 124

5-1-1 بررسی فرضیه­ی اول. 124

5-1-2 بررسی فرضیه­ی دوم. 127

5-2 محدودیت­های پژوهش. 130

5-3 پیشنهادها. 131

5-3-1 پیشنهادهای کاربردی. 131

5-3-2 پیشنهادهای پژوهشی. 131

منابع

الف: منابع فارسی. 134

ب: منابع لاتین. 142

پیوست ها.. 148

چکیده لاتین.. 157

فهرست جداول

جدول شماره­ی 4-1: میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمره متغیرهای هوش هیجانی، حمایت اجتماعی، سلامت روان و خرده­مقیاس­های سلامت روان در پژوهش حاضر. 63

جدول 4-2: توزیع سنی شرکت­کنندگان در پژوهش. 66

جدول 4-3: اطلاعات مربوط به سطح تحصیلات شرکت­کنندگان در پژوهش   92

جدول 4-4: ضرایب همبستگی متغیرهای پژوهش… 93

جدول 4-5: نتایج تحلیل رگرسیون نقش هوش هیجانی بر سلامت روان   94

جدول 4-6: نتایج تحلیل رگرسیون نقش هوش هیجانی بر نشانه­های جسمانی   95

جدول 4-7: نتایج تحلیل رگرسیون نقش هوش هیجانی بر علائم اضطراب.. 95

جدول 4-8: نتایج تحلیل رگرسیون نقش هوش هیجانی بر اختلال در کنش اجتماعی. 96

جدول 4-9: نتایج تحلیل رگرسیون نقش هوش هیجانی بر علائم افسردگی   96

جدول 4-10: نتایج تحلیل رگرسیون نقش حمایت اجتماعی بر سلامت روان. 97

جدول 4-11: نتایج تحلیل رگرسیون نقش حمایت اجتماعی بر نشانه­های جسمانی. 98

جدول 4-12: نتایج تحلیل رگرسیون نقش حمایت اجتماعی بر علائم اضطراب   98

جدول 4-13: نتایج تحلیل رگرسیون نقش حمایت اجتماعی بر اختلال در کنش اجتماعی. 99

جدول 4-14: نتایج تحلیل رگرسیون نقش حمایت اجتماعی بر علائم افسردگی. 100

فهرست نمودارها

نمودار 4-1: توزیع سنی شرکت کنندگان در پژوهش.. 93

نمودار 4-2: اطلاعات مربوط به سطح تحصیلات شرکت­کنندگان در پژوهش   93

 

فصل اول

موضوع تحقیق

 

1-1مقدمه

هیجانات رویدادهای درونی هستند كه زیر مجموعه های روان شناختی بسیاری نظیر؛ پاسخ های زیست شناختی، شناخت ها و آگاهی‌های هشیار را هماهنگ می سازند. هنگامی كه رابطه شخص با خانواده و با همه انسان ها تغییر كند، هیجانات شخص نیز، تغییر خواهند كرد.

به عنوان مثال: شخصی كه خاطرات شیرینی از دوران كودكی به خاطر آورد، ممكن است دنیا به نظرش شاداب تر و بسیار مسرت بخش‌تر به نظر آید. زیرا هیجانات روابطی را در این حس (فضا) می‌كنند كه تداعی كننده معنایی مرتبط با این روابط می باشند. هوش هیجانی اصطلاح نسبتاً جدیدی است كه در تكمیل مفهوم هوش سنتی بر سهم اجتماعی، شخصی و هیجانی دررفتار هوشمندانه تأكید دارد (مایر و سالووی، 2001).

هوش هیجانی به عنوان یك مفهوم جدید از دهه 1990 وارد ادبیات روان شناختی شده و حاصل در هم تنیدگی دو حس هیجانی و عقلانی و رابطه متقابل عقل و احساس است.

هوش هیجانی مولفه تازه ای است كه خیلی از محققان به كاربرد آن در امور مختلف علاقمندند. نظریه هوش هیجانی و دیدگاه یوسنی درباره پیش بینی عوامل موفقیت در زندگی از جمله پیشرفت تحصیلی و مقابله كارآمد با عوامل فشارزا به عنوان منشأ اختلالهای روانی فراهم می آورد، زیرا بسیاری از ویژگی های شخصیتی همچون همدردی، خودگرایی، خوش بینی، خودانگیختگی، كنترل تكانه ها، خودآگاهی و مدیریت هیجان، زمینه ساز موفقیت در عرصه های گوناگون زندگی هستند.

به نظر می رسد هوش هیجانی از شخصیت و شاخص های شناختی (مثل هوشبهر) متمایز است و در پیش بینی پیامدهای واقعی و اساسی زندگی موثر باشد. به عبارت دیگر «هوش هیجانی ممكن است بهترین پیش بینی كننده موفقیت شخص در زندگی باشد» (سیاروچی و همكاران، 2001).

افرادی كه از هوش هیجانی پایینی برخوردارند قادر نیستند از سازوكارهای منسجم و منظم استفاده كنند بنابراین مستعهد ابتلاء به اختلالات اضطرابی می باشند (سیاروچی و همكاران، 2001). در مورد سلامت و بهداشت روانی دیدگاه ها و تعاریف زیادی آورده شده است و عوامل زیادی در داشتن و نداشتن بهداشت و سلامت روانی ذكر شده­اند : شناخت خود و محیط، داشتن ثبات عاطفی، تسلط بر هیجان ها، پذیرش مسئولیت، توانایی گرفتن تصمیمات شخصی، داشتن توانایی رویارویی با مشكلات و استدلال ها (پورافكاری، 1379)، بهداشت روانی را نیز می‌توان نوعی قابلیت ارتباط هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی، حل تضادها و تمایلات شخصی به طور مناسب و منطقی داشت (گنجی، 1376).

از عوامل مهم در سلامت روانی افراد هیجانات می باشند. به طور كلی توانایی های هیجانی برای تشخیص پاسخ های هیجانی مناسب در مواجهه با رویدادهای روزمره، گسترش دامنه بینش و ایجاد نگرش مثبت درباره وقایع و هیجانات، نقش موثری دارند. بنابراین افرادی كه توانایی، كنترل و استفاده از این توانش های هیجانی را دارند از حمایت اجتماعی، احساس رضامندی و سلامت روانی بیشتری برخوردار خواهند شد.

امروزه بسیاری از پژوهشگران معتقدند كه اگر فرد، از لحاظ هیجانی توانمند باشد بهتر می تواند با چالش های زندگی مواجهه شود و در نتیجه از سلامت روانی بهتری برخوردار خواهد شد (سیاروچی و همكاران، 2002، به نقل از نوری، 1383).