عنواندرآمد

فصل اول: کلیات پژوهش 

 

یک مطلب دیگر :

بهترین محصولات آرایشی برای زیبایی شما

 

 

 

1-1- بیان مسأله  1-2-پیشینه پژوهش 1-3-حدود پژوهش 1-4-سوالات پژوهش 1-5- فرضیات پژوهش 1-6-اهداف پژوهش 1-7-خلاصه مراحل پژوهش فصل دوم ـ تعاریف و نظریه­های زیباشناسی 2-1-زیباشناسی 2-2- تقسیم­بندی زیباشناسی 2-3-عناصرزیباشناسی ادبی 2- 3-1- لفظ 2- 3-2-معنا 2- 3-3-عاطفه 2- 3-3-1-معیارهای عاطفه 2-3-4- خیال 2-3-4-1-مضامین طیف و خیال در شعر کهن عرب 2-3-5-موسیقی فصل سوم- زندگی امام علی (ع) 3-1-قدرت ادبی امیرالمؤمنین(ع) 3-2-سیمای بلاغت در ادبی عربی تا عصر امام علی(ع) 3-3-امام علی(ع)و تأثیر بر ادب عربی فصل چهارم –تحلیل زیباشناسی خطبه­ها 4-1- خطبه طاووس 4-1-1-تحلیل خطبه طاووس 4-2-خطبه أشباح 4-2-1- تحلیل خطبه اشباح 4-3-خطبه قاصعه 4-3-1-تحلیل خطبه قاصعه فصل پنجم : نتیجه­گیری و پیشنهادات 5-1- نتیجه­گیری 5-2-پیشنهاد پژوهش منابع عربی وفارسی

چکیده عربی

چکیده انگلیسی

 

مقدمه

زیبا از مصدر زیبیدن دارای معانی همچون: زیبنده، شایسته، نیکو، جمیل خوش‌نما و آراسته است و زیبایی نیز یعنی حالت و کیفیت زیبا که عبارت است از نظم و هماهنگی که همراه عظمت و پاکی، در شیئی وجود دارد و عقل و تخیل و تمایلات عالی انسان را به تحسین وا می­دارد و لذت و انبساط پدید می­آورد و آن امری نسبی است. (معین، 1360: 1762) گویی از آن هنگام که بشر اندیشیدن و عاطفه وزیدن را آغاز کرده است هنرنمایی و روی آوردن به زیبایی را آغاز کرده است در تعریف زیبایی نظرهای متعددی ارائه شده است و شاید بتوان آن را حقیقتی قابل ادراک اما تعریف ناپذیر دانست و نقطه مشترک همه این تعاریف به مطلوب و خواستنی بودن زیبایی در نظر همه انسانها ختم می‌شود و نهج‌البلاغه را می‌توان به عنوان یک منبع اصیل زیباشناختی معرفی کرد که از آغاز پدیدار شدنش بر غنای ادبیات عربی افزوده است و همه بزرگان علم و ادب از سرچشمه آن نوشیده‌اند و این اثر گران سنگ هم از جهت محتوا غنی می‌باشد و هم هماهنگی کامل میان لفظ و معنا وجود دارد و سرشار از تصویر آفرینی و واقعیت‌های جهان هستی می‌باشد و کلام امیرالمومنین علی(ع) آمیخته با فصاحت و بلاغت و جاذبه‌های لفظی و تعبیری و عبرت‌آموزی از گذشتگان و یادآوری مرگ و قیامت و موسیقی دلنشین است و چنان در جان مخاطب می‌نشیند که او می‌پندارد می‌تواند چون کلام مولا بیاورد. اما این مخاطب را یارای قلم فرسایی نیست از آنجایی که کلام مخیل جانها را بر می‌انگیزد و ذهن را وادار به همانندسازی می‌کند و موسیقی نیز ابزاری برای القای معانی می‌باشد و معنا را زیباتر جلوه می‌دهد و عاطفه نیز مخاطب را با متن همراه می‌سازد؛ از آنجا که تک تک کلمات و جملات نهج البلاغه از جنبه زیبایی بی نظیر و در القای معانی تأثیر ژرف دارند و این زیبایی وشکوه در رساندن معانی خطبه­ها کمک شایانی می­کنند لذا پژوهشگر در این پژوهش در صدد بررسی عناصر زیبایی ادبی در سه خطبه از خطبه­های نهج البلاغه بر­آمده است و از میان خطبه­های مختلف که هر کدام دارای جایگاه ویژه­ای در معنا و زیبایی هستند سه خطبه طاووس، اشباح و قاصعه بخاطر اهمیت و تأثیری که عناصر زیبایی شناسی (لفظ، معنا، خیال، موسیقی و عاطفه)در زیبایی این خطبه­ها دارند، انتخاب شده و مورد تحلیل و بررسی قرار می­گیرند و در صور خیال به بررسی انواع تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و شیوه­های ارائه آن توسط حضرت؛ در لفظ و معنا به هماهنگی میان آن­ها و کاربرد صحیح واژگان؛ در موسیقی به انواع سجع، جناس و کلمات آهنگین و در  عاطفه به تأثیری که شیوه­های مختلف ارائه سخن بر جان­ها می­گذارد می­پردازیم.

به طور خلاصه این پایان‌نامه در پنج فصل کلی نگاشته شده است:

فصل اول: به کلیات تحقیق که شامل بیان مسئله، سوابق، فرضیه‌ها، اهداف، ابزار گردآوری تحقیق می‌پردازد.

فصل دوم: به بررسی نظریه‌ها و مفاهیم زیبایی و تقسیم‌بندی آن می‌پردازد.

فصل سوم: به جایگاه ادبی امام علی (ع) و تأثیر  امام علی(ع) بر ادب عربی می‌پردازد.

 

فصل چهارم: به بررسی عناصر زیبایی‌شناسی در خطبه‌های طاووس، اشباح وقاصعه می‌پردازد.

 

فصل پنجم: به نتیجه‌گیری وپیشنهادات می‌پردازد.

بیان مسأله

درباره‌ی چیستی زیبایی، سخن­ها بسیار رانده شده است. برخی زیبایی را تناسب و هماهنگی اجزا با کل و هماهنگی اجزا با یکدیگر و عده‌ای آن را به سودمندی یا توانایی یا لذت و یا عشق تعریف کرده‌اند. تعریف زیبایی بسیار دشوار است اما بی‌شک، زیبایی یک کیفیت نگارین نمادی است که از سه ویژگی برخوردار است و موجب انبساط روح و روان آدمی می‌گردد. اولاً همراه با لذت است، ثانیاً ملزوم مطلوبیت است یعنی چیز زیبا برای شخص، دارای ارزش و مطلوبیت است. ثالثاً شگفت انگیزی و تعجب آور بودن را به ارمغان می‌آورد.(یاسوف، 1388: 17) مطالعات فلسفی ونظری درباره زیبایی دانش زیباشناسی را به وجود آورده بر این اساس آن را می­توان تعریف کرد:«زیبا شناسی شاخه ای از فلسفه است که با طبیعت زیبایی وداوری درباره آن سروکار دارد»یا«گستره ای از دانش است که با  توصیف پدیده های هنری وتجربه زیباشناسی وتفسیر آن سرکار دارد»(عبد الحمید، 2001 :18) پیشینه گفتمان زیبایی‌شناسی در تاریخ عرب به قدمت تاریخ اعجاز قرآن كریم است. نخستین محور زیباشناسی، نظم قرآن بود كه آن را ابراهیم بن سیار معروف به نظام  مطرح كرد. وی مساله فصاحت و بلاغت عرب را می‌شناخت و از ادیبان عصر خود بود و می‌شناخت كه چگونه عرب در نظم و نثر چیر­­گی دارد برای نظام، این پرسش مطرح شد كه چگونه عرب نتوانست بمانند قرآن بیاورد، او نظریه اعجاز صرفه را مطرح كرد، تا نشان دهد كه با همه چندگانگی و پاشانی بودن قرآن، از نظم و اعجاز ویژه‌ای برخوردار است و به این كتاب زیبایی مخصوص بخشیده كه غیرقابل معارضه است جاحظ  شاگرد وی نیز كار استاد خود را دنبال كرد، هر چند كه او دیدگاه استادش درباره صرف را نمی‌پذیرفت‌، اما او كتاب نظم‌القرآن را به همین جهت نگاشت تا یادآوری كند كه برجستگی و ویژگی قرآن را به عامل بیرونی مانند صرفه برنمی‌گردد و خود این كتاب دارای نظم بی‌مانند است (زرکشی ،1997 :93)

واژه­های کلیدی: امام سجاد (ع)، صحیفه سجادیه، صور خیال.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                    صفحه    فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………… 3

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………. 5

1-3- سابقه و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….. 6

1-4- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………… 6

1-5- فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………….. 7

1-6- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………….. 7

 

فصل دوم: امام سجاد(ع) و صحیفه سجادیه

2-1- ویژگی های فردی امام سجاد (ع)………………………………………………………………… 11

2-1-1- ولادت امام سجاد (ع) ………………………………………………………………………….. 11

2-1-2- کنیه و نسب امام سجاد (ع) …………………………………………………………………… 11

2-1-3- لقب های امام سجاد (ع) ………………………………………………………………………. 11

2-2- ویژگی های اخلاقی و عبادی امام سجاد(ع)……………………………………………………. 12

2-2-1- بخشش امام سجاد (ع) …………………………………………………………………………. 12

2-2-2- عبادت و بندگی ………………………………………………………………………………….. 13

2-2-3- مقام علمی امام سجاد (ع) ……………………………………………………………………… 14

2-3- اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران امام سجاد (ع)………………………………………………. 15

2-3-1- رفتار امام سجاد (ع) با جنبش حره ………………………………………………………….. 17

 

2-4- شهادت امام سجاد (ع) …………………………………………………………………………….. 19

2-5- صحیفه سجادیه……………………………………………………………………………………….. 19

2-5-1- ابعاد صحیفه سجادیه ……………………………………………………………………………. 20

2-5-2- هدف و درون مایه صحیفه سجادیه ………………………………………………………….. 21

 

فصل سوم: تصویر ، خیال و تخیل

3-1- تصویر…………………………………………………………………………………………………… 25

3-1-1- تعریف لغوی تصویر ……………………………………………………………………………. 25

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                  صفحه

3-1-2- تصویر در اصطلاح ادبی………………………………………………………………………… 25

3-2 – خیال……………………………………………………………………………………………………. 27

3-2-1- تعریف لغوی خیال ………………………………………………………………………………. 27

3-2-2- خیال در اصطلاح ادبی …………………………………………………………………………. 27

3-3- تخیل ……………………………………………………………………………………………………. 29

3-3-1 – تعریف لغوی  تخیل……………………………………………………………………………. 29

3-3-2- تخیل در اصطلاح ادبی………………………………………………………………………….. 29

 

فصل چهارم:بررسی صور خیال در صحیفه سجادیه(تشبیه، مجاز ،استعاره و کنایه)

4-1- تشبیه…………………………………………………………………………………………………….. 33

4-1-1- بلاغت تشبیه……………………………………………………………………………………….. 34

4-1-2- تشبیه در صحیفه سجادیه ………………………………………………………………………. 35

4-2- مجاز…………………………………………………………………………………………………….. 50

4-2-1- بلاغت مجاز……………………………………………………………………………………….. 51

4-2-2- مجاز مرسل………………………………………………………………………………………… 52

4-2-3- مجاز مرسل در صحیفه سجادیه……………………………………………………………….. 53

4-2-4- مجاز عقلی…………………………………………………………………………………………. 56

4-2-5- مجاز عقلی در صحیفه سجادیه………………………………………………………………… 57

4-3- استعاره………………………………………………………………………………………………….. 59

یک مطلب دیگر :

4-3-1- بلاغت استعاره…………………………………………………………………………………….. 60

4-3-2- استعاره در صحیفه سجادیه …………………………………………………………………….. 62

4-4- کنایه……………………………………………………………………………………………………… 83

4-4-1- بلاغت کنایه………………………………………………………………………………………… 84

4-4-2- کنایه در صحیفه سجادیه ……………………………………………………………………….. 85

 

فصل پنجم :یافته های پژوهش

5-1- یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………. 101

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………… 107

• مقدمه:

 

«الحَمدُاللهِ رَبِّ العَالَمین؛ وَ الصَلاةُ وَ السَلامُ عَلی مُحَمَّد وَ آلِه الطَاهِرین»

در تاریخ بشریت، پیشوایان بزرگ الهی برای هدایت و رهایی انسان ها از چنگال ستم و تیره روزی به پا خاستند، خود سوختند و به دیگران روشنی بخشیدند و با گفتار و رفتار الهی خویش، چگونه زیستن را به آن ها آموختند. در پیشاپیش این دسته از پیشوایان، امامان اهل بیت (علیهم السلام ) قرار دارند که تاریخ زندگی آنان، برگ های زرینی را در تاریخ بشریت پدید آورده است و از جمله آن ها امام سجاد(ع) است. شیوه رفتار و گفتار ایشان برترین الگوی زندگی به شمار می آید. در حقیقت حضرت گنجینه ای  سرشار از همه رشته های علوم الهی اند و سخنگو و مفسر آیات قرآن به شمار می روند. از امام سجاد(ع) آثار ارزشمند و گرانقدری به یادگار مانده است. صحیفه سجادیه از مشهورترین این آثار می باشد که از افتخارات شیعه به حساب می رود و مهمترین سخنان حضرت را در امور گوناگون به شکل دعا بیان می دارد. این اثر جاودانه مشتمل بر پنجاه و چهار دعاست و دربرگیرندة معارف عظیم بشری در همه شوون زندگی است، به گونه ای که راه سعادت را در پیش روی بشریت می گشاید. «این دعا‌ها با فصاحت و بلاغت بسیار عجیب و مضامین بسیار عالی بیان شده‌اند که در حد اعجاز است و خود موید نسبت این دعا‌ها به امام سجاد (ع) است؛ زیرا این گونه جواهر معنوی جز در معادن حکمت اهل بیت نبوت یافت نمی‌شود، علاوه بر آن دعا‌ها و مناجات‌های دیگری نیز از حضرت نقل شده است که دارای معانی بلند و الفاظ زیبا و فصیح است». (عبداللهی، 1381: 16 و 17) این کتاب در بین عالمان و بزرگان به انجیل اهل بیت و زبور آل محمد(ص) ملقب گردیده و همانطور که انجیل و زبور داود دو کتاب آسمانی حاوی علوم و حکم بوده، صحیفه سجادیه نیز علوم و حکمی را دربردارد که جهانیان را به سعادت و نیکبختی می‌رساند. هرکس از روی اخلاص و با نیت پاک، دعایی از دعاهای آن را بخواند و در فهم معانی آن اندیشه کند، نور الهی در دل او تابیده و برای سعادت دنیا و آخرت قدم می‌گذارد. این کتاب را به اخت القرآن وصف نموده اند و نهج‌‌البلاغه را اخ القرآن گویند. (فیض الاسلام، 1375 :3 )

از آن جایی که امام سجاد(ع) در دوران اختناق و اوضاع ناگواری زندگی می‌کردند و نمی‌توانستند مطالب مورد نظرشان را آشکارا بیان کنند، از شیوه ی موعظه و دعا در این کتاب بهره برده اند. ( خامنه‌ای، 1361 :34 ). امام سجاد (ع) کتاب صحیفه سجادیه را با به کارگیری صور خیال و بیان هنری زینت داده اند و بر اثرگذاری و جذابیت آن افزوده اند. صور خیال از عوامل مولد زیبایی است از همین رو به « ابزار انتقال و انعکاس جهان و هستی به دنیای زبانی و ادبیات، ابزار شبیه­سازی می‌گویند که کارآمدترین این ابزارها تشبیه و استعاره است. هنرمندان با این ابزار از جهان بیرون و درون عکس و تصویر می‌گیرند لذا به این ابزار، صور خیال گفته اند. تشبیه و استعاره عنصر مشترک بین دو جزء را کشف می‌کند از این­رو با ایجاد پیوند میان پدیده‌ها، آن‌ها را به صورت خیالی قابل درک می‌سازند». ( شمیسا، 32:1381 )

بهره گیری هنرمندانه از صور خیال، اثر و نفوذ کلام را دو چندان می کند به همین دلیل کلامی که از بیان هنری بهره بیشتری داشته باشد، ماندگاری، تاثیر و پویایی آن به مراتب بیشتر است. بی شک کلام امام سجاد(ع)در کنار معانی و مضامین عمیق، از این ویژگی بهره ای وافر برده است. بررسی صور خیال سبک و ارزش هنری اثر را روشن می‌سازد و میزان قدرت و نوآوری را مشخص می‌کند؛ لذا نگارنده بر آن است که به بررسی و تحلیل صور خیال بپردازد. پژوهش حاضر می کوشد تصاویر هنری به کار رفته در صحیفه سجادیه را شرح دهد و شامل پنج فصل می باشد که فصل اول در برگیرندة کلیات تحقیق شامل بیان مسأله، سابقه و ضرورت انجام پژوهش، اهداف، فرضیات و روش تحقیق می باشد. فصل دوم اختصاص به بررسی زندگانی امام سجاد (ع) دارد. در این فصل مطالب  مختصری در مورد امام سجاد(ع) شامل تولد، لقب های حضرت، ویژگی های فردی امام(ع) و اوضاع و شرایط دوران ایشان ارائه می شود. فصل سوم در برگیرندة صور خیال است و به بیان تصویر و خیال و تعریف واژه های تصویر، خیال، تخیل، می پردازد و به ارزش و نقش آن ها اشاره می کند. در ادامه فصل چهارم که مهم‌ترین فصل است، به تعریف انواع صور خیال از حیث لغوی و اصطلاحی می پردازد و بلاغت و کاربرد هر یک از تصاویر از جمله تشبیه، مجازمرسل، مجاز عقلی، استعاره و کنایه را بیان می کند، سپس صور خیال در صحیفه سجادیه را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد؛ تا زیبایی های بخش بسیار کوچکی از این مجموعه  عظیم و گرانبها نمایانده شود. فصل پنجم به نتیجه گیری مباحث اختصاص دارد و در پایان منابع و مآخذ ذکر می شود. هر چند این تحقیق، خالی از اشتباه و نقص و کاستی نبوده؛ اما امیدوارم توانسته باشم گامی در عرصه ادبیات عربی و اشاعه فرهنگ دینی بردارم و در پایان امیدوارم که خداوند متعال تحقیق ناچیز این بنده حقیر را بپذیرد.

شایان ذکر است در تهیه و تدارک پژوهش از منابع متعدد و متنوعی استفاده شده است؛اما منبع اصلی، خود صحیفه سجادیه است و از موانع و مشکلات این تحقیق کمبود منابع و مراجع و آثار تخصصی در باب بلاغت و شیوه ی سخنوری امام سجاد(ع) است که مورد غفلت پژوهشگران واقع شده است. هرچند به خاطر اهمیت و شهرت صحیفه شروح زیادی نوشته شده است ؛ولی در زمینه ادبی، آن چنان که باید، کاری صورت نگرفته است. غیر از اشارات پراکنده ای که در لا به لای شروح به تصاویر ادبی آن شده است و از آن جمله می توان به ریاض العارفین اثر محمد بن محمد دارابی اشاره کرد که برخی از تصاویر ادبی را، در لابه لای شرح تحلیل کرده است و نیز تلخیص ریاض السالکین نوشته علیخان حسنی حسینی مدنی شیرازی به برخی از تصاویر ادبی اشاره کرده است ؛ولی به صورت جدی به بررسی جنبه ادبی آن نپرداخته است. بنابراین ضروری می نمود، نگارنده به تحلیل و بررسی تصاویر ادبی بپردازد. گرچه این پژوهش نمی تواند حق مطلب را ادا کند.

                                                                   « اللهم وفقنا لما تحب و ترضی »

 

1-2- بیان مسأله

مقدمه. 1

سؤال‌های اصلی تحقیق.. 2

فرضیه‌ها 2

ضرورت انجام تحقیق و اهداف… 3

سابقه و پیشینة تحقیق.. 3

روش کار و منابع تحقیق.. 3

فصل اول: بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی عصر عبدالله بردونی… 5

1- اوضاع سیاسی واجتماعی عصر شعر. 6

1-1.اوضاع یمن قبل از انقلاب 1962م. 6

1-2.تحولات سیاسی یمن در فاصله دو جنگ…. 6

1-2-1.سیاست امام یحیی در داخل کشور. 7

1-2-2.حرکت ملی ـ میهنی بین دو جنگ…. 9

1-3.تحولات سیاسی در یمن بعد از جنگ جهانی دوم. 9

1-3-1.یمن در زمان حکومت امام احمد. 10

1-3-2.انقلاب 1948م و 1955م. 10

1-3-3.کوشش‌های اصلاح طلبانه. 11

1-3-4.اوضاع سیاسی و اجتماعی در شمال یمن.. 12

1-3-5.انقلاب و پایان حکومت ائمه در یمن.. 15

1-3-6.انقلاب 1962م و اعلان جمهوری.. 15

1-3-7.جمهوری دمکراتیک خلق یمن.. 17

الف) جنوب یمن تحت نفوذ و سیطره بریتانیا 17

ب) حکومت بریتانیا در جنوب یمن در بین دو جنگ…. 18

1-3-8.اوضاع سیاسی واجتماعی  در جنوب یمن.. 20

1-3-9.بالا گرفتن حرکت‌های ملی و میهنی در جنوب بر علیه استعمار بریتانیا 20

1-3-10.انقلاب مسلحانه و استقلال جنوب یمن.. 21

1-3-11.تحولات سیاسی دریمن بعد از دو انقلاب… 22

1-3-12.اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی.. 26

1-3-13.وضعیت زنان در جامعه یمن.. 27

1-3-14.آموزش و پرورش… 27

1-3-15.مراکز فرهنگی.. 27

فصل دوم:  سیر زندگی عبدالله بردونی… 29

1- سیر زندگی شاعر. 30

1-1. نام و نسب و تولد. 30

1-2. بردونی و نابینایی.. 31

1-3. شیوه یادگیری.. 32

1-4. دوران كودكی.. 33

1-5. آغاز جوانی «عبد الله بردونی» 33

1-6. خصوصیات اخلاقی.. 34

1-6-1. بدبینی.. 35

1-7. فلسفه مرگ وی.. 36

2- زندگی ادبی.. 38

2-1.آغاز شاعری.. 38

2-2. تأثیر پذیری«بردونی» 40

2-3. فرهنگ «بردونی» 40

2-3-1.  رابطه فرهنگ با سیاست در نزد بردونی.. 41

2-4. موضوعات شعری «بردونی» 42

2-4-1. غربت و دوری از وطن.. 42

2-4-2. غم و اندوه. 45

 

2-4-3.دلتنگی و تنهایی.. 47

2-4-4. عشق.. 49

2-5. مکتب رمانتیسم و بردونی.. 50

2-5-1. مکتب ادبی رمانتیسم.. 51

2-5-2.اصول مکتب رمانتیسم.. 52

2-5-2-1.توجه به احساسات و هیجانات فرد. 52

2-5-2-2.آزادی و شخصیت… 53

2-5-2-3.گریز از اجتماع و واقعیت و سیر در عالم رؤیا و خیال. 53

2-5-2-4.تجدید در مضامین و ساختار اجناس ادبی.. 54

2-5-3. موضوعات کلی مکتب رمانتیک…. 54

2-6. فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی«بردونی» 56

2-6-1. سمت‌های سیاسی «بردونی» 59

2-7. منزلت ادبی «عبد الله بردونی» 59

2-8. بردونی در سخن ادباء و ناقدان. 60

2-9. آثار و تألیفات… 62

الف) آثار شعری «بردونی» 62

ب) آثار منثور. 63

ج) نسخه‌ها خطی چاپ نشده. 64

فصل سوم:  بررسی و پژوهشی در اشعار وطنی  عبدالله بردونی… 66

1- تاریخچه وطنیات در ادبیات عربی.. 67

1-1.وطن و شعر وطنی.. 67

1-2. معنی لغوی وطن.. 67

1-3. تعریف شعر وطنی.. 68

1-4. شعر وطنی در ادبیات عربی قدیم.. 69

1-5. شعر وطنی در ادبیات عربی معاصر. 71

1-6. عوامل به وجود آورندة شعر وطنی.. 72

1-7. مظاهر شعر وطنی.. 73

الف) گرایش عثمانی.. 73

ب) گرایش شرقی.. 74

یک مطلب دیگر :

ج) گرایش ناسیونالیستی.. 75

د) گرایش اقلیتی و منطقه ای.. 76

1- در مصر. 76

2- در لبنان. 77

ه‍ (گرایش بازگشت به وطن: 77

و)مساله فلسطین: 78

1-8.بردونی و یمن.. 78

1-9.بردونی شاعر وطنی و قومی.. 81

2- شعر «بردونی» 83

2-1. ویژگی‌های اشعار وطنی «عبدالله بردونی”. 84

2-1-1.تعصب وتعهد. 84

2-1-2.صداقت و واقعیت… 87

2-1-3.غموض و ابهام. 91

2-1-4. تکرار. 92

3- زبان اشعار وطنی بردونی.. 95

3-1.اسلوب ها 95

3-1-1.سخریه. 95

3-1-2.حوار. 98

3-1-3.تصویر. 99

3-2.صنایع ادبی.. 101

3-2-1.اسلوب ردالعجز الی الصدر. 101

3-2-2. مقابله. 104

3-2-3.طباق.. 105

4- مضامین اشعار وطنی.. 106

4-1.آزادی.. 106

4-2.دعوت به وحدت، همبستگی و تعاون. 109

4-3.مبارزه با استعمار. 115

4-4.انتقاد از رجال سیاسی.. 119

4-5.فقر و محرومیت… 124

4-6.صلح و امنیت… 125

4-7.جمهوری خواهی.. 126

4-8.میهن‌دوستی.. 129

4-9.تجلیل از قهرمانان ملی.. 131

4-10. افتخار به شکوه و عظمت گذشته و دعوت به احیای آن. 134

4-11.ضرورت فراگیری علم و دانش…. 135

4-12.جهل و عقب‌ماندگی.. 136

4-13.به تصویر کشیدن مشکلات مردم در زمان حکومت… 139

نتیجه. 141

فهرست منابع ومآخذ. 142

منابع فارسی.. 142

منابع عربی: 142

فهرست مقالات… 145

مقدمه

شعر وطنی بازتاب تحولات سیاسی جامعه و نتایج حوادث مربوط به آن است. حوادث پرفراز و نشیب جهان عرب در دوره‌ معاصر به ویژه در یمن شاعران را به شدت تحت تأثیر قرار داد که درباره وطن شعر سرایند؛ لذا شعر ملی ـ میهنی در دیوان شعرای معاصر از جایگاه والایی برخوردار است. عبدالله بردونی در این زمینه شاعری بزرگ و از پیشگامان شعر معاصر یمن به شمار می‌‌آید. او مسائل و مشکلات جامعه یمن را به واسطه اشعار وطنی‌اش به تصویر می‌‌کشد و گاه پا فراتر نهاده و به بیان مشکلات جامعه عرب می‌‌پردازد و در گرفتاری‌ها و مشکلات، خود را شریک غم و اندوه آنها می‌‌داند. قدرت بیان، عاطفه قوی، امتزاج سبک قدیم شعر با سبک جدید باعث شده که وی در این عرصه نام‌آور شود و شعرش جزء بهترین اشعار ملی ـ میهنی دوره‌ معاصر به شمار آید.

پژوهش حاضر تلاشی در جهت شناخت و طنیات این شاعر بزرگ است. علاوه بر کلیات متشکل از سه فصل است.در فصل اول به بررسی اوضاع سیاسی ـ اجتماعی عصر شاعرپرداخته شده است. فصل دوم به سیر زندگی شخصی و ادبی و معرفی آثار وی اختصاص دارد. در فصل سوم و نهایی تحت عنوان بررسی و پژوهش در اشعار وطنی، سعی بر آن بوده است که هدف اصلی از پژوهش برآورده شود. این فصل با بررسی تاریخچه شعر وطنی به طور خلاصه آغاز شده؛ پس از آن با دسته‌بندی  ویژگی‌های شعر وطنی و  زبان اشعار و سبک او ادامه یافته  است. این فصل با دسته‌بندی موضوعات وطنی همچون: آزادی، وحدت، به تصویر کشیدن مشکلات مردم، انتقاد از رجال سیاسی، مبارزه با استعمار و… خاتمه می‌‌یابد. و این مضامین بخش عمده‌ای از مجموعه اشعار عبدالله بردونی را به خود اختصاص داده است. به گونه‌ای که می‌‌توان گفت نبوغ وی در این زمینه شکوفا شده است. و عوامل زیادی از جمله: فقر و محرومیت، ظلم و ستم حاکمان، غربت و دوری از وطن و خانواده‌ بر روی شعر وی تأثیرگذار بوده است. وی در بیان این اشعار از مکتب ادبی رمانتیسم تأثیربسیاری پذیرفته است. در تمامی این مراحل سعی بر آن بوده که از نمونه‌های شعری متناسب برای هر بخش استفاده شود.

سؤال‌های اصلی تحقیق

با توجه به مطالب یاد شده در این پژوهش سؤالاتی مطرح می‌‌شود که پاسخ آنها زیربنای اصلی پژوهش را تشکیل می‌‌دهد. این سؤالات عبارتند از:

اشعار وطنی عبدالله بردونی به بیان چه موضوعاتی از مسائل ملی ـ میهنی پرداخته است؟

 

 

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                         صفحه

مقدمه      1

فصل اول کلیات تحقیق.. 4

1-1 بیان مسأله. 4

1-2   مقامه    5

1-3 کتاب «مقامات» حریری.. 6

1-4 تناصّ قرآنی در مقامات حریری.. 7

1-5 سؤال پژوهش… 9

1-6 پژوهشهای علمی انجام شده قبلی در ارتباط با پایان نامه (بطور مختصر) 9

1-7 حدود پژوهش (در صورت لزوم) 9

1-8 فرضیات پژوهش… 9

1-9 اهداف این پژوهش… 9

1-10 خلاصه مراحل روش پژوهش… 9

فصل 2 زندگی حریری.. 11

2-1 درآمد        11

2-2 زندگی حریری.. 11

2-3 اساتید حریری.. 12

2-4 حریری و دیوان خلافت… 12

2-5 زشت رویی حریری.. 12

2-6 آثار حریری.. 13

2-7 دیگر اشعار او. 13

2-8 سبب تألیف کتاب مقامات حریری.. 13

2-9 گنگی حریری در دیوان خلافت… 14

 2-10 راویان حریری.. 15

 2-11 حریری و نهی از شراب… 15

2-12 موافقان و مخالفان مقامات حریری.. 16

فصل3 مقامات و بینامتنیت… 18

3-1 درآمد……………………………………………. 18

3-2 نگاهی کلی به نثر عباسی.. 18

3-3 تصنیع در زندگی عربی.. 19

3-4 تصنیع و دواوین خلافت عباسی.. 19

3-5 جایگاه شاعران در نزد خلفا و امرا 20

3-6 اوجگیری موج تصنیع.. 20

3-7 تصنع……… 21

3-8 پیدایش و ظهور مقامات… 21

3-9 عوامل ظهور مقامات در عصر عباسی.. 22

3-9-1 عامل اجتماعی.. 22

3-9-2 عامل فرهنگی.. 24

3-10 مقامه در لغت… 24

3-11 مقامه در اصطلاح.. 25

3-12 سیر تحول معنایی مقامه. 

26

3-13 مقامه در قرآن.. 26

3-14 قهرمان در مقامات عربی.. 27

3-15 مبدع مقامات… 27

3-16 مقامات حریری.. 28

3-17 راوی و قهرمان مقامات حریری.. 28

3-18 شخصیت قهرمان داستان، واقعیت یا خیال.. 28

3-19 نام مقامات… 29

3-20 موضوع مقامات… 29

3-21 ارزش ادبی مقامات… 29

3-22 سبک مقامات… 30

3-22-1  استفاده از کنایات و آیات قرآن.. 30

3-22-2  استفاده از سجعهای متوالی وصنایع بدیعی.. 31

3-22-3  استفاده از شعر در میان نثر. 32

3-23 مقامات حریری راهی به درون وی.. 33

3-24 خلاصه ای از مقامات حریری.. 33

3-25 متأثران از مقامات حریری.. 34

3-26 مقامات حریری و ادب اروپایی.. 35

3-27 آثار حریری.. 36

3-28 بدیع الزمان همدانی.. 36

3-29 سیر مقامه نویسی پس از بدیع الزمان.. 37

3-30 حریری و مقایسة وی با بدیع الزّمان.. 37

3-31 تفاوت مقامات بدیع الزمان همدانی و حریری.. 39

3-32 متن و بینامتن.. 40

3-33  تناص در لغت… 41

3-34 تناص در اصطلاح.. 42

3-35 کریستوا و تعریف وی از بینامتنیت… 42

3-36 بینامتنیت در ادبیات غرب… 43

3-37 بینامتنیت در ادبیات عرب… 44

3-38 انواع تناص

یک مطلب دیگر :

فروش تاثیر رضایتمندی مشتریان بر سودآوری سازمان

…. 45

فصل4 بررسی بینامتنیت قرآنی(تناص) در کتاب مقامات حریری.. 48

4-1 درآمد…… 48

4-2 تأثیر مفردات و الفاظ.. 48

4-2-1 المثانی.. 49

4-2-2 فؤاد أُم موسی.. 49

4-2-3 أُم القری.. 49

4-2-4 إنّا للّه……… 50

4-2-5 السماء و الأرض…. 50

4-2-6 سواد الوجه و البیض…. 50

4-2-7 اصحاب الکهف… 50

4-2-8 المصابیح.. 51

4-2-9 الإنشقاق.. 51

4-2-10 ألَنَّا له. 51

4-3 تأثیر آیات قرآن.. 51

4-4 تأثیر مفاهیم قرآنی.. 61

4-4-1 یاری جستن از خدا 61

4-4-2 امر به معروف و نهی از منکر. 61

4-4-3 پنهان نبودن چیزی از خداوند.. 62

4-4-4 بازداشتن نفس… 62

4-4-5 مرگ              62

4-4-6 فریبنده بودن زندگی دنیا 63

4-4-7 وفای به عهد.. 64

4-4-8 مهمانی دادن حضرت ابراهیم. 64

4-4-9 استرجاع.. 64

4-4-10 قیامت… 65

4-4-11 توبه…. 66

4-4-12 سوگندهای قرآنی.. 67

4-4-13 داخل شدن در منزل.. 68

4-4-14 ربا خواری.. 68

4-4-15 عیبجویی.. 68

4-4-16 تحمل سختیها 69

4-4-17 کوتاه کردن آرزوها 69

4-4-18 زنده کردن مردگان.. 69

4-4-19 فضل خداوند.. 69

4-4-20 عمل نیک… 70

4-4-21 عدم غفلت خداوند.. 70

4-4-22 وفاداری.. 70

4-4-23 درخواست از خداوند.. 71

4-4-24 روشن ساختن پیری با موی سپید.. 71

4-4-25 یاری خواستن از خداوند.. 71

4-4-26 مأیوس بر نگرداندن.. 72

4-4-27 پنهان نماندن چیزی از خداوند.. 72

4-4-28 حفاظت از آتش جهنم. 72

4-4-29 صبر… . 73

4-4-30 داستان حضرت یوسف… 73

4-4-31 حضرت موسی و خضر(علیهما السلام) 73

4-4-32 بذل و بخشش… 74

4-4-33 بیثباتی دنیا 74

4-4-34  سرپیچی از نفس… 74

4-4-35 بخشش و گذشت… 74

4-4-36 رسوایی دنیا 75

4-5 تأثیر الفاظ و مفاهیم. 75

4-5-1 آموختن بیان و الهام کردن روشنی کلام. 75

4-5-2 هدایت به راه راست… 76

4-5-3 توانا بودن خداوند.. 76

4-5-4 باز گشت به سوی خدا 76

4-5-5 پنهان نبودن چیزی از خداوند.. 77

4-5-6 مرگ              77

4-5-7 نیکی          77

نجیب الکیلانی(1995م)رمان­نویس، شاعر و نظریه­پرداز عرصه­ی ادبیات اسلامی است. او آثارش را در راستای نشر مفاهیم اسلامی تالیف کرده و با تالیف تعداد زیادی رمان، کتاب و مقاله خدمات فراوانی به ادبیات اسلامی معاصر نموده است. رمان­های کیلانی آینه­ی تمام نمای عقاید اسلامی و دیدگاه­های سیاسی و اجتماعی او می­باشند. او همچون نویسنده­ای متعهد از منابع اصیل اسلامی جهت پایه ریزی رمان­هایش الهام می­گیرد و در آثارش پیام استقلال، آزادی و بازگشت به هویت اسلامی برای جوامع اسلامی را دارد.

کیلانی دو رمان تاریخی «عمالقة الشمال» و«لیالی ترکستان» را پیرامون بحران­هایی که نیجریه و ترکستان شرقی در قرن بیستم شاهد بودند، تالیف کرده است. و در آن­ها با رویکرد اسلامی خود، عقاید، مفاهیم و دیدگاه­های اسلامی خود را بیان نموده است. بینامتنی دینی در این دو رمان در دو سطح مستقیم و غیر مستقیم جریان دارد.

بینامتنی مستقیم شامل، بینامتنی با قرآن، احادیث نبوی، شخصیت­های دینی، حوادث تاریخ اسلام و احکام شرعی می­باشد.او غالبا آن دسته از مفاهیم را به طور مستقیم در رمان آورده است که هرکدام به نوبه­ی خود یک اصل مهم اسلامی به شمار می­روند، همچنین او شخصیت­های دینی و نیز حوادث تاریخی ویژه­ای را برای راساندن پیام خود به مخاطب انتخاب نموده است.

در بینامتنی غیر مستقیم نیز نویسنده در قالب نماد و نقاب به بیان دیدگاه­های اسلامی خود پرداخته است. از جمله این نمادها نام رمان­ها و توصیف برخی حالات و شخصیت­ها می­باشد که در حیطه­ی بینامتنی غیر مستقیم قرار می­گیرند. علاوه بر این کیلانی برای ابراز عقاید اسلامی خود نقاب شخصیت­های رمانرا بر چهره زده است. اودر این زمینه تنها به نقاب یک شخصیت بسنده نمی­کند بلکه از نقاب شخصیت­های مختلف رمان برای بیان دیدگاه­های خود سود می­برد.

————

کلیدواژه: ادبیات داستانی، بینامتنی دینی، نجیب کیلانی، عمالقة الشمال، لیالی ترکستان

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                  صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

<p>2-2-4- کشمکش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………15</p><p>2-2-5- حرکت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….16</p><p>2-2-6- محیط……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………17</p><p>2-2-7- فکر یا ایده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17</p><p>2-2-8- بافت و ریخت داستان…………………………………………………………………………………………………………………………………….18</p><p><strong>2-3- مهم­ترین انواع نمایشنامه</strong>……………………………………………………………………………………………………………………………………19</p><p>2-3-1- کمدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20</p><p>2-3-2- تراژدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………21</p><p><strong>2-4- نمایشنامه عربی</strong>…………………………………………………………………………………………………………………………………………………22</p><p>2-4-1- نمایشنامه­ عربی قبل از عصر نهضت………………………………………………………………………………………………………………….22</p><p>2-4-2- نمایشنامه­ عربی بعد از نهضت جدید………………………………………………………………………………………………………………..26</p><p>2-4-3- پیشگامان نمایش عربی در عصر نهضت…………………………………………………………………………………………………………….27</p><p>– مارون النقاش مؤسس نمایش عربی…………………………………………………………………………………………………………………………….28</p><p>– أبوخلیل قبانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29</p><p>– یعقوب صنوع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30</p><p>2-4-4- نمایشنامه در قرن 20……………………………………………………………………………………………………………………………………..31</p><p><strong>2-5- آغاز دوران معاصر نمایشنامه نویسی در مصر</strong>……………………………………………………………………………………………………..35</p><p><strong>2-6- نمایشنامه شعری</strong>……………………………………………………………………………………………………………………………………………….37</p><p><strong>فصل سوم : نگاهی به زندگی و ادبیات صلاح عبدالصبور</strong></p><p><strong>3-1- صلاح عبدالصبور در گذرگاه حیات و</strong>ادبیات………………………………………………………………………………………………………43</p><p>3-2- نمایشنامه­های صلاح عبدالصبور…………………………………………………………………………………………………………………………..48</p><p style="direction: ltr;"><a href="http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%aa%d8%ad%d9%84%db%8c%d9%84-%d9%85%d8%ad%d8%aa%d9%88%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%86/"><img class="size-full wp-image-587262 aligncenter” src="http://ziso.ir/wp-content/uploads/2020/10/thesis-paper-46.png” alt="پایان نامه” width="400″ height="208″ /></a></p><p style="direction: ltr;"><br /></p><p>3-2-1-بعد أن یموت الملک………………………………………………………………………………………………………………………………………..48</p><p>3-2-1-1- شخصیت­های برجسته نمایشنامه بعد أن یموت الملک…………………………………………………………………………………….49</p><p>– پادشاه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..49</p><p>– ملکه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….49</p><p>– شاعر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50</p><p>3-2-2- مأساة الحلاج…………………………………………………………………………………………………………………………………………………50</p><p>3-2-2-1- شخصیت­های برجسته نمایشنامه مأساة الحلاج……………………………………………………………………………………………….52</p><p>– حلاج……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52</p><p>– شبلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52</p><p>– حاکمان جور……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52</p><p>3-2-3- لیلی و المجنون………………………………………………………………………………………………………………………………………………53</p><p>3-2-3-1- شخصیت­های برجسته نمایشنامه لیلی و المجنون……………………………………………………………………………………………55</p><p>– سعید………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55</p><p>– لیلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..55</p><p>– استاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55</p><p>– زیاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56</p><p>– حسان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….56</p><p>3-2-4- الأمیرة تنتظر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56</p><p>3-2-4-1- شخصیت­های برجسته نمایشنامه الأمیرة تنتظر………………………………………………………………………………………………..58</p><p>– شاهزاده خانم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58</p><p>– قرندل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58</p><p>– سمندل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………58</p><p>3-2-5- مسافر لیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58</p><p>3-2-5-1- شخصیت­های برجسته نمایشنامه مسافر لیل……………………………………………………………………………………………………59</p><p>– مسافر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59</p><p>– بلیط فروش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 59</p><p>– راوی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60</p><p>&nbsp;</p><p>&nbsp;</p><p>یک مطلب دیگر :</p><div><span data-sheets-value="{"1″:2,"2″:"بهترین مقاصد گردشگری تایلند کدامند؟"}” data-sheets-userformat="{"2″:277185,"3″:{"1″:0},"9″:2,"10″:2,"12″:1,"14″:{"1″:2,"2″:353217},"15″:"Calibri, sans-serif","16″:11,"21″:1}” data-sheets-hyperlink="https://dlall.ir/%d8%a8%d9%87%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b5%d8%af-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%d8%aa%d8%a7%db%8c%d9%84%d9%86%d8%af-%da%a9%d8%af%d8%a7%d9%85%d9%86%d8%af%d8%9f/” style="text-decoration-line: underline; font-size: 11pt; font-family: Calibri, Arial; text-decoration-skip-ink: none; color: rgb(5, 99, 193);"><a class="in-cell-link” href="https://dlall.ir/%d8%a8%d9%87%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b5%d8%af-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%d8%aa%d8%a7%db%8c%d9%84%d9%86%d8%af-%da%a9%d8%af%d8%a7%d9%85%d9%86%d8%af%d8%9f/” target="_blank">بهترین مقاصد گردشگری تایلند کدامند؟</a></span></div><div><br /></div><p><strong>فصل چهارم : نمایشنامه­های صلاح عبدالصبور و میراث­های غربی و عربی&nbsp;</strong></p><p><strong>&nbsp;</strong><strong>تأثیرپذیری­های صلاح عبدالصبور در نمایشنامه­هایش</strong>…………………………………………………………………………………………………..62</p><p><strong>4-1-تأثیرپذیری عبدالصبور از آثار به ویژه نمایشنامه­های غربی(دوره جدید)</strong>………………………………………………………………..63</p><p>4-1-1- نمایشنامه­ی مأساة الحلاج………………………………………………………………………………………………………………………………..63</p><p>4-1-2- نمایشنامه­ی مسافر لیل…………………………………………………………………………………………………………………………………….66</p><p>4-1-3- نمایشنامه­ی لیلی و المجنون…………………………………………………………………………………………………………………………….68</p><p>4-1-4- نمایشنامه­ی الأمیرة تنتظر…………………………………………………………………………………………………………………………………72</p><p><strong>4-2- تأثیرپذیری­های عبدالصبور از فرهنگ و ادبیات قدیم و معاصر عربی</strong>…………………………………………………………………….73</p><p>4-2-1- میراث تاریخی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….73</p><p>4-2-2- میراث ملی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77</p><p>4-2-3- میراث دینی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..80</p><p>4-2-4- میراث صوفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………85</p><p>4-2-5- میراث ادبی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………90</p><p><strong>&nbsp;</strong></p><p><strong>&nbsp;</strong></p><p><strong>&nbsp;</strong></p><p><strong>فصل پنجم : مضامین نمایشنامه­های صلاح عبدالصبور&nbsp;</strong></p><p>5-1- فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..94</p><p>5-2- التزام و پایبندی متفکران…………………………………………………………………………………………………………………………………..100</p><p>5-3- فساد و ظلم و ستم حاکمان(بی­عدالتی رایج در جامعه)………………………………………………………………………………………….107</p><p>5-4- عشق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………110</p><p>5-5- آزادی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..117</p><p>نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 123</p><p>منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..125</p><p>منابع عربی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..127</p><p>مجلات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….129</p><p><strong>&nbsp;چکیده</strong></p><p>&nbsp;</p><p>ادبیات از دیرباز جلوه­گاه اندیشه، آرمان، فرهنگ، تجارب و روحیات یک ادیب بوده است. امروزه آثار ادبی به صورت مستقیم یا در قالب رمز و اشاره، در حقیقت بیانگر عواطف، آگاهی­ها، افکار و تجربیات نویسندگا­نش است. آن­ها با قدرت اندیشه و قوه­ی تخیل و به کارگیری بدیع زبان، جلوه و معنای خاصی به زبان می­بخشند و با نفوذ در فکر و جان خواننده آن­ها را در غم­ها و شادی­هایشان شریک می­کنند. در واقع برخی از آثار ادبی می­تواند صادق­ترین ترسیم کننده­ی زندگی فردی و اجتماعی و دغدغه های صاحب اثر باشد. ادبیات معاصر عربی، دربردارنده­ی مفاهیمی نو است که نتیجه پیشرفت تمدن بشری است. بیان مسائل گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … از آغاز تا به امروز در ادبیات وجود داشته است؛ اما در عصر مدرن نمود مشخص­تری دارد. از جمله شاعران و نویسندگان معاصر مصری که در بیان این گونه مسائل بسیار موفق بوده است، می­توان صلاح عبدالصبور را نام برد. آثار او به ویژه نمایش­نامه­هایش که در قالب نمایشنامه­های شعری است در فضای ادب عربی، دارای ویژگی های منحصر به­ فردی از لحاظ شکلی و محتوایی است که مضامین آن در اثر ارتباط شاعر با واقعیت­های ملموس زندگی حاصل می­شود. با بررسی وتحلیل نمایشنامه­های او می­توان به پیام­های بسیاری که ورای شکل ظاهری نمایشنامه­های اوست، پی برد. این رساله بر این است تا با تکیه بر نمایش نامه­های عبدالصبور و بررسی آن­ها، دغدغه­ها و مضامین مورد توجه او در جوامع عربی به ویژه مصر را بیان دارد.</p><p>&nbsp;</p><p><strong>کلید واژه­ها:</strong>&nbsp;ادبیات معاصر، صلاح عبدالصبور، نمایش­نامه، میراث، مسائل انسانی</p><p><strong>Abstract</strong></p><p>Literature has always portrayed the ideas, ideals, culture, experience and spirit of a literary man. The literary works directly or in the form of a code or hint, in fact, represent emotions, awareness , and mass opinion of their authors, experiences. They give power of thought, and imagination and the use of innovative ideas, give special meaning to the language and to influence the minds and souls of readers participate them in their sorrows and joys. in fact, some of the literary outlines the sincerest concerns of the individual and social life and owner of the work. Contemporary Arabic literature, embodies the new concepts is the result of the development of civilization. Expressing various issues of political, cultural, social, economic from the beginning up to now, have existed in the literature, but in modern times it is more specific. Including poets and writers of contemporary Egyptian expression of these issues has been very successful, named salah abdulsaboor. His works, especially his views in the form of a poem plays in the atmosphere of Arabic literature, has unique characteristics in terms of form and content, the themes of his relationship with tangible realities of life can be achieved. By surveying and analyzing, many messages can be realized beyond the appearance of his plays. This dissertation which relies on the plays of Abdulsaboor tries to express the concerns and themes addressed in the Arabic countries, especially Egypt.</p><p>&nbsp;</p><p><strong>Key words:&nbsp;</strong>Literature, Salah Abdulsaboor, drama, heritage, human issues.</p><p><strong>مقدمه:</strong></p><p>ادبیات به عنوان یکی از انواع آثار هنری می­تواند تصویرگر بسیاری از حوادث و رویدادهایی باشد که در یک ملت رخ داده است. این نوع هنری همواره در زندگی انسان تاثیرگذار بوده است. در حقیقت، ادبیات از بستر جامعه دور نیست؛ بلکه همواره از زندگی اجتماعی و دغدغه­های بشر گرفته شده است. ادبیات هر جامعه­ای زبان گویای رازهای مگوی آن جامعه به طور مستقیم یا در رهگذر نماد و رمز است.</p><p>نمایشنامه یکی از انواع مهم آثار ادبی است که نویسندگان از آن به واسطه­ی رابطه­ی تنگاتنگی که با جامعه دارد، برای بیان افکار و دغدغه­های خود بهره می­برند. نمایشنامه­ی شعری یکی از انواع نمایشنامه در دوران معاصر است که بسیار مورد توجه نویسندگان عربی قرار گرفته است. صلاح عبدالصبور یکی از سردمداران این نوع هنری است.</p>

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره حقوق متهم/حقوق متهم

 

فصل اول (مقدمه و کلیات تحقیق) ……………………………………………………………………………….	1
1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………	1
1-2 بیان مسأله و سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………..	3
1- 3 پیشینه و ضرورت تحیقیق ……………………………………………………………………………………………………….	5
1-4 اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………..	7
1-5 روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………	7
فصل دوم (تعاریف) ……………………………………………………………………………………………………	8
2-1 نگاهی به زندگی و آثار نجیب کیلانی………………………………………………………………………………………..	8
2-1-1 زندگی نجیب کیلانی………………………………………………………………………………………………………….	8
2-1-2 رویکرد اسلامی نجیب الکیلانی در نویسندگی………………………………………………………………………..	12
2-1-3  آثار کیلانی……………………………………………………………………………………………………………………..	15
2-1-3 جایگاه نجیب کیلانی در ادبیات معاصر عربی………………………………………………………………………….	16
2-2 بینامتنی………………………………………………………………………………………………………………………………..	18
2-2-1مفهوم بینامتنی از نظر لغوی…………………………………………………………………………………………………..	18
2-2-2 مفهوم بینامتنی از نظر اصطلاحی……………………………………………………………………………………………	19
2-2-3 جایگاه بینامتنی در نقد غرب………………………………………………………………………………………………..	21
2-2-4جایگاه بینامتنی در نقد عربی………………………………………………………………………………………………….	24
2-2-5 انواع بینامتنی………………………………………………………………………………………………………………………	26
2-2-6 نقاب………………………………………………………………………………………………………………………………..	29
2-2-7 بینامتنی دینی……………………………………………………………………………………………………………………….	30
فصل  سوم  (تجزیه و تحلیل)………………………………………………………………………………………..	33
3-1تحلیل بینامتنی دینی در رمان«عمالقة الشمال»………………………………………………………………………………….	33
3-1-1خلاصه­ای از حوادث رمان……………………………………………………………………………………………………..	33
3-1-2 نگاهی به سبک هنری و رویکرد اسلامی در این رمان………………………………………………………………..	35
3-1-3بینامتنی مستقیم(سطحی)……………………………………………………………………………………………………….	37
3-1-3-1بینامتنی با قرآن کریم………………………………………………………………………………………………………..	37
3-1-3-1-1 بینامتنی صریح………………………………………………………………………………………………………….	38
3-1-3-1-2 بینامتنی ضمنی……………………………………………………………………………………………………………..	46
3-1-3-2 بینامتنی با داستان­های قرآن………………………………………………………………………………………………..	50
3-1-3-2-1 داستان حضرت موسی (ع)…………………………………………………………………………………………….	50
3-1-3-2-2 داستان حضرت نوح (ع)……………………………………………………………………………………………….	51
نه 3-1-3-2-3 داستان حضرت یوسف (ع)………………………………………………………………………………………….	52
3-1-3-2-4 داستان حضرت یونس (ع)……………………………………………………………………………………………..	53
3-1-3-2-5 داستان مریم (ع)…………………………………………………………………………………………………………	54
3-1-3-3 بینامتنی با احادیث نبوی ……………………………………………………………………………………………………	55
3-1-3-3-1 بینامتنی صریح…………………………………………………………………………………………………………….	55
3-1-3-3-2 بینامتنی ضمنی…………………………………………………………………………………………………………….	58
3-1-3-4 بینامتنی با شخصیت اصحاب(رض)…………………………………………………………………………………….	60
3-1-3-4-1بینامتنی با شخصیت اصحاب با قومیت­های مختلف……………………………………………………………..	60
3-1-3-4 -2بینامتنی با شخصیت شهدای اصحاب ……………………………………………………………………………..	61
3-1-3-5 بینامتنی با حوادث تاریخ اسلام…………………………………………………………………………………………..	62
3-1-3-5-1 جنگ­های ردّه…………………………………………………………………………………………………………….	62
3-1-3-5-2 غزوه­ی بدر…………………………………………………………………………………………………………………	63
3-1-4بینامتنی غیر مستقیم (عمیق)……………………………………………………………………………………………………	63
3-1-4-1 نماد………………………………………………………………………………………………………………………………	64
3-1-4-1-1 عمالقة الشمال…………………………………………………………………………………………………………….	64
3-1-4-1-2محله­های تازه ساخت شهر……………………………………………………………………………………………..	65
3-1-4-1-3 زبان عربی…………………………………………………………………………………………………………………..	65
3-1-4-1-4 جاماکا……………………………………………………………………………………………………………………….	66
3-1-4-2 نقاب…………………………………………………………………………………………………………………………….	67
3-1-4-2-1 نقاب«عثمان أمینو»………………………………………………………………………………………………………..	67
3-1-4-2-2 نقاب«شیخ عبدالله»……………………………………………………………………………………………………….	68
3-1-4-2-3 نقاب «نور»…………………………………………………………………………………………………………………	69
3-1-4-2-4 نقاب«أحمدو بیللو»……………………………………………………………………………………………………….	70
3-2تحلیل بینامتنی دینی در رمان«لیالی ترکستان»…………………………………………………………………………………	71
3-2-1خلاصه­ای از حوادث رمان……………………………………………………………………………………………………..	71
3-2-2 نگاهی به زبان، سبک و رویکرد اسلامی در این رمان………………………………………………………………..	75
3-2-3بینامتنی مستقیم (سطحی)……………………………………………………………………………………………………….	76
3-2-3-1بینامتنی با قرآن کریم………………………………………………………………………………………………………..	76
3-2-3-1-1 بینامتنی صریح…………………………………………………………………………………………………………….	76
3-2-3-1-2 بینامتنی ضمنی……………………………………………………………………………………………………………..	80
3-2-3-2 بینامتنی با احادیث نبوی ……………………………………………………………………………………………………	83
3-2-3-3 بینامتنی با احکام شرعی…………………………………………………………………………………………………….	85
3-2-3-3-1 جایگاه«فتوی»…………………………………………………………………………………………………………….	85
3-2-3-3-2 تحریم ازدواج با کفار……………………………………………………………………………………………………	85
3-2-3-3-3 استحباب اذکار قبل از خواب ……………………………………………………………………………………….	86
ده 3-2-4بینامتنی غیر مستقیم(عمیق)……………………………………………………………………………………………………..	87
3-2-4-1 نماد………………………………………………………………………………………………………………………………	87
3-2-4-1-1 شب(نور) و تاریکی……………………………………………………………………………………………………..	87
3-2-4-1-2 زبان عربی………………………………………………………………………………………………………………….	88
3-2-4-1-3 چنگیزخان وفرزندانش………………………………………………………………………………………………….	89
3-2-4-2  نقاب…………………………………………………………………………………………………………………………….	89
3-2-4-2-1 نقاب«امیر قومول»…………………………………………………………………………………………………………	89
3-2-4-2-2 نقاب«خوجه نیاز»…………………………………………………………………………………………………………	90
3-2-4-2-3 نقاب«ژنرال باتور»………………………………………………………………………………………………………..	91
3-2-4-2-4 نقاب«مصطفی»…………………………………………………………………………………………………………….	91
3-3 مقایسه­ی بینامتنی دینی رمان«عمالقة الشمال» با «لیالی ترکستان»…………………………………………………………	93
فصل چهارم نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………..	95
ملخص البحث ………………………………………………………………………………………………………….	99
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………….	109
چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………	115