های جنایی افتراقی در فرآیند دادرسی کیفری برای اشخاص بزه دیده در قالب حق های ویژه و خاص مقرر گشته اند. در قانون جدید آیین دادرسی کیفری ایران مصوب 1393، قانونگذار رویکرد بزه دیده محور به اشخاص درگیر در فرآیند دادرسی داشته و حق های ویژه ای را در قالب سیاست های ترجحی، اقتداری و امتیازی برای آنان منظور کرده که در این پایان نامه به شرح آن اشاره خواهد شد.
واژگان کلیدی:
بزه دیده، دادرسی کیفری، سیاست جنایی افتراقی، حقوق انسانی 

مقدمه
در مقایسه با سایر انسانها، بزه دیدگان بیش از دیگران به محیطی امن و سالم برای رشد و شکوفایی استعداد های خود نیاز دارند و باید در شرایطی باشند که در مواقع لازم از حمایت و امداد های لازم برخوردار شوند. از این رو و با توجه به آنکه به موجب اسناد بین المللی و قوانین داخلی کشورها باید نسبت به بهبود شرایط جسمانی و روحی بزه دیدگان و حقوق آنها در فرآیند دادرسی کیفری توجهات لازم صورت گیرد. با توجه به نمودهای فراوان بزه دیده گی که ره آورد اوضاع نابسامان اقتصادی، فقر و

 بحران های جهانی و منطقه ایست و در شرایطی که اشکال خاص بزه دیده گی در مناطق گوناگون جهان هر روزه به شیوه ای جدید مشاهده می شود،استفاده از حمایت ها توجیه پذیر و ضروری  می رسد. با آنکه مطالعات بزه دیده شناسی در ایران مراحل آغازین خود را سپری می کند لیکن سابقه حمایت قانونی از بزه دیدگان خاصه حمایت کیفری به سالهای نخستین قانونگذاری جدید در کشور ما برمی گردد.

پایان نامه پیش رو با تمرکز بر مفهوم بزه دیده گی و بزه دیده و حقوق مربوط به آنها به بحث مهم حمایت های ضروری و لازم در دو عرصه داخلی بات رویکرد به قانون آیین دادرسی کیفری پرداخته است. در واقع تعهد عمده دولتها در حقوق داخلی  وابستگی تام و جدایی ناپذیر آن جای را برای بحث باز می کند که دولتهای گوناگون از جمله ایران در عرصه داخلی چه تعهداتی را در حوزه دادرسی کیفری برای حمایت از بزه دیدگان در این خصوص دارند.
حمایت از بزه دیده گی اطفال با حد و مرزی که در آینده نزدیک برای آن بیان خواهیم کرد کمتر مورد توجه قرار گرفته است. حساسیت تضییع حقوق کودکان که به نوعی تضییع حقوق کل جامعه تلقی می‌شود، به جهت خلاء مشهود ادبیات حقوقی و جرم شناسی راجع به مقوله بزه دیده گی اطفال زمینه ای برای نگارش پایان نامه پیش رو بوده است. پس از بیان کلیات موضوع در فصل اول این پایان نامه، در فصول دوم تا چهارم حق های بزه دیدگان در مراحل مخنلف دادرسی کیفری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
فصل اول- کلیات تحقیق
1-تعاریف و مفاهیم
در این بخش تعاریف و مفاهیم مرتبط با این پایان نامه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. این تعاریف در واقع معنی شناسی مفاهیم و واژگان کلیدی به کار رفته در این پایان نامه می باشند.
1-1-تعریف حمایت
حمایت واژه ای است عربی که از این زبان به زبان فارسی راه یافته است. در کتاب های لغت فارسی حمایت به معنی ماوی، ملجا و در امنیت و آسایش قرار داشتن به کار رفته است.[1] در زبان انگلیسی برا حمایت واژه protection را به کار برده اند که همان معانی از آن استنباط می شود. به طور کلی در نظام عدالت کیفری که مورد بحث ما می باشد حمایت به معنی مجموعه سازوکارهایی به کار بسته می شود که برای صیانت از حقوق انسان های درگیر در نظام عدالت کیفری به کار می روند.
1-2-تعریف بزه دیده
«بزه‌دیده»[2] از مشتقاتvictim  و در اصطلاح به شخصی گفته می‌شود که به دنبال رویداد یک جرم، آسیب یا آزار می‌بیند. در یک تعریف آمده است «بزه‌دیده کسی

یک مطلب دیگر :

رسانه و بزهکاری از دیدگاه جامعه شناسی انحراف

 است که یک خسارت قطعی، آسیبی به تمامیت شخصی او وارد آورده است و اکثر افراد جامعه هم به این مسئله اذعان دارند.»[3] درواقع بزه‌دیده به جهت یک عمل جنایی، متحمل آسیب شده و این آسیب می‌تواند به اشکال گوناگون مالی، بدنی، عاطفی، روحی و… باشد.[4] برای مثال شخصی که حمله خشونت‌آمیز، تجربه آزار جنسی یا سرقت را دارد، بزه‌دیده تلقی می‌شود. در مواقعی اعضای خانواده فرد نیز قربانی یا بزه‌دیده می‌شوند و ازاین‌روست که گفته شده عمل مجرمانه ممکن است بزه‌دیدگان متفاوتی داشته باشد. از بعد حقوق بشری، بزه‌دیده به‌صورت واقعی و مستقیم به‌وسیلۀ فعل یا عقیده مورد تعرض قرار گرفته و باید از حقوق حمایتی بهره‌مند شود. «کنوانسیون اروپایی حمایت از بزه‌دیدگان جرائم خشونت‌آمیز» و «کنوانسیون اروپایی حقوق بشر» بر این مهم تأکید کرده‌اند که بزه‌دیده در حالت خطر قرار دارد و باید متمتع از حقوق حمایتی باشد. آسیبی که به بزه‌دیده وارد می‌شود ممکن است ناشی از فعل یا ترک فعل باشد؛ اما عنصر دیگری که در تعریف بزه‌دیده باید لحاظ شود آن است که وی به لحاظ ارتکاب عمل مجرمانه شدیداً رنج می‌برد. بدین لحاظ می‌توان گفت بزه‌دیده شخصی است که از یک حمله خشونت‌آمیز، یک تجربه آزار جنسی یا سرقت آسیب می‌بیند.

وضعیت خاص اطفال مانند کم‌سن‌وسال‌بودن، وابستگی روانی و عاطفی به دیگر اعضای خانواده از‌جمله پدر و مادر، فقر، نیاز به توجه و محبت در کودکی و… و همچنین عوامل محیط و هم‌نشینی با هم‌سن‌و‌سالان کج‌رو و… ما را به این امر رهنمون می‌سازد که نگاهمان به کودک به‌عنوان بزه‌دیده و قربانی جرم و نه بزهکار معطوف باشد.[5] قربانی‌شدن به واسطه یکی از عوامل مذکور، زمینه‌ای است برای بزهکاری و به تعبیری می‌توان بزه‌دیدگی را مقدمه و زمینه‌ساز بزهکاری اطفال دانست.
با وجود این، ممکن است شخصی درعین‌حال هم بزهکار و هم بزه‌دیده واقع شود؛ مثلاً در منازعات و جرائم رانندگی طرفین هم بزهکار و هم بزه‌دیده هستند. این مورد به‌ویژه در آشوب‌ها و شورش‌ها و اختلال‌های اجتماعی بروز می‌کند.
1-3- تعریف فرآیند
فرایندپروسه یا روند  که در زبان انگلیسی معادل  Process برای آن به کار می رود به دنباله‌ای از تغییرات رخ‌دهنده در ویژگی‌های یک سیستم یا شیء گفته می‌شود. این تغییرات می‌توانند به طور طبیعی رخ دهند یا طراحی‌شده باشند. پس در کل فرایند به مجموعهٔ فعالیت‌های به هم پیوسته‌ای اطلاق می‌شود که برای ایجاد یک یا چند تغییر تعریف شده طراحی و پیاده شده‌است. در ضمن هر فرایند با یک فعالیت مشخص آغاز و با یک فعالیت مشخص نیز پایان می‌یابد. تشخیص این فعالیت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برای شناسایی فرایند برخوردار است. به منظور تأکید بر ضرورت تشخیص فعالیت‌های آغاز کننده و خاتمه دهنده، فرایند را به عنوان مجموعهٔ فعالیت‌های به هم پیوسته‌ای که با یک فعالیت مشخص آغاز می‌شود و با یک فعالیت مشخص پایان می‌یابد، نیز تعریف کرده‌اند.
1-4-تعریف دادرسی کیفری
آیین دادرسی کیفری یکی از رشته های مهم علوم جنایی است که به مطالعه سازمان و تشکیلات مراجع قضایی و نحوه رسیدگی به آنها می پردازد. در یک تعریف ساده می توان گفت که آیین دادرسی کیفری مجموعه اصول و مقرراتی است که برای کشف جرم، تعقیب متهم و تحقیق از او، تعیین صلاحیت و روش کار مراجع تحقیق و حکم و همچنین تجدید نظر از تصمیمات آنها و سرانجام چگونگی اجرای احکام کیفری وضع شده می پردازد.[6]

استاد مشاور:

 

دکتر اصغر پورشمس

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(پایان نامه مقطع ارشد)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
مقدمه:
انسان فطرتاً اجتماعی آفریده شده است، نیازهای او در جامعه و در ارتباط با افراد دیگر برآورده می‌شود و یکی از نهادهای اجتماعی مورد‌توجه قانونگذاران، نهاد خانواده می‌باشد و مهم‌ترین حرف قانون در هر جامعه‌ای بیان حقوق افراد آن جامعه برای حفظ و عدم تضییع آن می‌باشد و این مهم تنها در سایۀ آگاهی و تعهد و هماهنگی افراد جامعه از بدو تحقق شخصیت حقوقی انسان تا پایان آن می‌تواند به نحو مطلوب محقق گردد.
از طرفی بدون تردید، بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی، خانواده است که از به‌هم‌پیوستن آن‌ها جامعه شکل می‌گیرد؛ لذا می‌بایست همه برنامه‌هایی که در جهت اصلاح و سروسامان‌دادن جوامع، ارائه می‌شود با محوریت خانواده باشد. به عبارت دیگر، در راهکارهای اصلاحی جوامع نقش کلیدی و اساسی باید از آن خانواده باشد.
خانواده این کوچک‌ترین واحد اجتماعی متشکل از والدین و فرزندان است، که مهم‌ترین کارکرد آن تولیدمثل در راستای بقاء نسل بشر و ایجاد بستری مناسب جهت رشد فرزندان، این متولیان و گردانندگان آیندۀ چرخ‌های اجتماع، می‌باشد. تحقیقاً این مهم ممکن نمی‌گردد مگر آنکه اعضای خانواده به‌خصوص والدین که ارکان اصلی آن محسوب می‌شوند:

 

اولاً: در یک چهارچوب مشخص که مورد پذیرش عقل و فطرت انسانی است، با هم مرتبط باشند.
ثانیأ: با آگاهی از وظایف و تکالیفی که بر عهدۀ هر یک از آن‌هاست، دقیقأ به مسؤلیت‌های خویش در قبال یکدیگر عمل نموده و پایبند به آن باشند. می‌دانیم که یکی از معضلات مهم اجتماعی، عدم رعایت حقوق افراد در محدودۀ خانواده در مراحل مختلف زندگی است؛ به‌ویژه در دوران جنینی و کودکی که در آن فرد مستقلاً قدرت دفاع از خویش را ندارد و عدم رعایت حقوق این دوران، خسارات جبران‌ناپذیری به شخصیت افراد و آیندۀ جوامع وارد می‌کند.
در تمامی جوامع با هر عقیده و مسلکی، قوانین و مقررات و آداب و رسوم خاص، جهت ارتباط زن و مرد وجود دارد. هر زن و مردی که بخواهند در کنار یکدیگر و به‌صورت زوج، هستۀ اولیۀ خانواده را تشکیل دهند، ملزم به رعایت آن قوانین و آداب و رسوم می‌باشند و نیز نحوۀ ارتباط و مسئولیت‌های اعضاء خانواده مشخص و معلوم است.
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى» ای مردم ما شما را از زن و مردی آفریدیم. (حجرات: ۱۳)
خلقت انسان از یک زن و مرد است که ارکان خانواده می‌باشند و نیز در آیات دیگر به‌صورت صریح یا تلویحی وظایف اعضاء خانواده بیان گردیده است و در روایات وارده از معصومین«علیهم‌السلام» که به‌عنوان یکی از منابع چهارگانۀ استخراج احکام شرعیۀ فرعیه شمرده می‌شوند به‌صورت کامل تمام جزئیات وظایف و مسؤلیت‌های اعضاء خانواده و حقوق متقابل یکدیگر بیان شده است.
باید دانست انجام هر وظیفه‌ای منوط به آگاهی و اطلاعات لازم دربارۀ آن تکلیف می‌باشد. آگاهی عالمانه و دقیق که در پرتو آن انگیزۀ لازم جهت عمل به آن ایجاد شود. اعضاء خانواده ابتدا آگاه از مسئولیت‌های خویش گردند و آنگاه انتظار عمل به آن تکالیف و وظایف را از آن‌ها داشته باشیم.
وظایف و تکالیف اعضاء خانواده را در یک تقسیم‌بندی به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:
1-وظایف والدین نسبت به فرزندان
2-وظایف فرزندان نسبت به والدین
در فرهنگ غنی اسلام، این حقوق و وظایف به درستی رعایت گردیده؛ مثلاً اگر حق طاعت را برای والدین به گردن و در تعهد فرزندان و حق تربیت را برای فرزندان به گردن والدین (پدر و مادر) بر شمرده، این حق طاعت و این حق تربیت براساس حقوق متقابل جعل شده است؛ یعنی اگر بر فرزند لازم است که از والدین خود اطاعت کند به این دلیل نیست که والدین بر آن‌ها سلطه دارند و صرفاً به خاطر رعایت مصالح آن‌ها باشد؛ بلکه در حق طاعت، مصالح فرزند در نظر گرفته شده است و رعایت این حق، درواقع برای این است که پدر و مادر با فرزند، با هماهنگی کامل زندگی و رشد نمایند. درواقع پدر و مادر با امر و نهی، مطابق مصالح فرزند، علاوه‌براینکه فرزند خود را تربیت می‌کنند، خود در پرتو آن رشد می‌کنند.

یک مطلب دیگر :

اهمیت موضوع رعایت حقوق متقابل والدین و فرزندان برابر با اهمیت تربیت انسان‌های شایسته برای جامعه و استحکام نهاد خانواده است. شناخت صحیح و التزام به رعایت حقوق هریک از والدین و فرزندان می‌تواند جامعه را به سوی اعتدال اخلاقی، اجتماعی و رفتاری سوق دهد؛ به‌طوری‌که والدین شایسته می‌توانند خدمتگزاران مفیدی برای آیندۀ جامعۀ بشری بسازند و فرزندان برخوردار از پدر و مادر شایسته این فرصت را خواهند یافت که خود، پدران و مادران شایسته‌ای برای تربیت نسل‌های آینده باشند.
تحقیقاتی که تابه‌حال توسط دانشمندان و محققین محترم دربارۀ وظایف و تکالیف متقابل والدین و فرزندان صورت گرفته که امید است خدمات آن‌ها موردقبول درگاه پاک احدیت باشد، بیشتر حول محور اخلاقیات است و از منظر روایات وارده به موضوع پرداخته‌اند.
در آنچه که به‌عنوان پایان‌نامه، پیش روی است، تلاش شده است تا در لابه‌لای کتب فقهی و منابع اصیل به‌عنوان کتب پایه و مرجع، هر جا حکمی را که به نحوی بیان‌کنندۀ مسؤلیت‌های متقابل والدین و فرزندان نسبت به همدیگر بوده، یافته و به‌صورت دسته‌بندی‌شده ارائه شود. به بیان دیگر، وظایف و تکالیف متقابل والدین و فرزندان از دیدگاه فقهای امامیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. می‌دانیم که یکی از نکاتی که در مدخل هر بحث دارای اهمیت می‌باشد، تبیین مسئله، پرسش‌های اصلی، هدف، فرضیه‌ها، روش تحقیق، روش کار و تقسیم مطالب است که در آن موضوع به کار رفته است.
توضیح و بیان این مباحث کمک زیادی به فهم دقیق اصل موضوع می‌نماید؛ بنابراین لازم است قبل از ورود به مبحث اصلی، به ذکر این مباحث پرداخته شود.

کلیات تدوین رساله:
الف) تبیین مسئله
ب) سؤالات تحقیق
ج) اهداف
د) روش تحقیق
ه) روش کار
و) تقسیم مطالب
الف) تبیین مسئله:
خانواده به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی همواره مورد‌توجه ادیان و قانونگذاران بوده است؛ زیرا صلاح و فساد خانواده ارتباط مستقیم با کمال و انحطاط جوامع بشری دارد. در اسلام نیز اهتمام ویژه‌ای به این نهاد شده است. مطالعۀ حاضر به‌منظور بررسی حقوق متقابل والدین و فرزندان نسبت به همدیگر مورد بحث قرار خواهد گرفت و ضمن بررسی نظرات فقهای امامیه و باتوجه‌به شرایط کنونی جامعۀ اسلامی و تأثیر بسیار مهم رعایت حقوق متقابل والدین و فرزندان در استحکام خانواده امیدواریم که با بررسی و تحقیق این موارد، اثرات آن در کل جامعه، مفید واقع شود.
ب) سؤالات تحقیق:
هر پژوهش علمی بر پایۀ سؤال یا سؤالات مشخصی انجام می‌شود. بدیهی است که بیان سؤالات فرعی در یک تحقیق وسیع، در طرح تحقیق، امکان‌پذیر نیست؛ اما طرح سؤال یا سؤالات اصلی تحقیق ممکن می‌باشد. البته سؤالات فرعی نیز به‌طور جزئی و نه به‌طور کامل قابل‌طرح می‌باشد که در زیر، سؤالات اصلی و برخی از سؤالات فرعی آمده است.
سؤالات اصلی این تحقیق عبارت‌اند از:
1-حقوق والدین بر فرزندان از چه ابعاد و خصوصیاتی برخوردار بوده و به عبارتی دیگر کمیت و کیفیت حقوق پدر و مادر بر فرزندان چیست؟
2-حقوق فرزندان بر پدر و مادر، برعکس روش فوق چه نوع حقوقی است و ابعاد آن تا کجاست؟
سؤالات فرعی این تحقیق عبارت‌اند از:
1-آیا حق فرزند بر پدر از قبیل حق ولایت نوعی الزام و الجاء ایجاد می‌کند یا اسقاط‌پذیر است؟

بخش بزرگی از جامعه ی انسانی را به خود مشغول کرده است،خواهیم پرداخت و سپس به بیان کارکرد ها و انواع رسانه ها در جهان و نقش اساسی و سازنده ی آنها بر جامعه می­پردازیم.در فصل­های بعدی با توجه به مبانی مسئولیت مدنی و با در نظرگرفتن دقائق موجود در رسانه­های صوتی و تصویری به معرفی منابع و مبانی مسؤولیت مدنی و موشکافی مسؤولیت مدنی در رسانه­ها پرداخته و مسئولیت مدنی را از زاویه رسانه­های صوتی و تصویری مورد بررسی و موشکافی قرار داده و با توجه به مصادیق آن شناخت دقیقی از این مسئولیت در رسانه­های صوتی و تصویری ارائه می نمائیم.

 

فصل اول:تعریف و مفهوم رسانه­های صوتی ،تصویری و انواع آن
انسان شخصی است اجتماعی و در جامعه پیرامون خود زندگی می­کند و فطرت و ضرورت این زندگی اجتماعی،اجتماعی بودن انسان است.آدمی از بدو زندگی میل به جمع و جمع گرایی دارد و فطرت اجتماعی او،وی را ملزم می­سازد که با همنوعان خویش در تعامل و ارتباط باشد و همین ارتباط و تعامل با افراد بشر،اجتماع را تشکیل داده و به رغم این ارتباط،انسان در گروههای اجتماعی چون قوم،خانواده و جامعه قرار می­گیرد و این قرار­گیری در گروهها جامعه را ایجاد می­نماید. جامعه­ای که دور نمای آن روابط مجموعه­ای از انسانها با یکدیگر است که جامعه را سرپا نگهداشته است و فرایند این ارتباطات میان انسانها واکنش­هایی است که انسانها را متأثر می­سازد. اشکال ارتباطی بین جوامع گذشته به مراتب ساده­تر از امروزه بوده و گاه با روشن کردن آتش یا حک کردن منظور خود بر روی سنگ ها پیام خود را به افراد دیگر منتقل می­کردند. اما امروزه ارتباطات شکل پیچیده­تری به خود گرفته و پیشرفت فن­آوری و تکنولوژی نحوه­ی ارتباطات افراد را به طور غیر قابل باوری متحول نموده است.امروزه رسانه  که محصول و نتیجه­ی این
فن­آوری است از روزنه­ها و باریک راه­های چشم و گوش و اندیشه­ی انسان به جای­جای زندگی اجتماعی و خصوصی افراد در همه جای این کره­ی خاکی رخنه کرده  و تاثیری ژرف بر زندگی آن بنا نهاده است. رسانه در درون خانه­ها و حریم خصوصی و عمومی مردم آزادانه حضور پیدا کرده و اندیشه و فرهنگ و زبان افراد را دچار دگرگونی و تغییر و تحول کرده است.
گفتار اول: تعریف رسانه­های صوتی و تصویری
اگر تمامی وسایل شفاهی،نوشتاری و تصویری را که با گروه کثیری از مردم ارتباط برقرار کرده­اند و از طریق آنها اخبار،اطلاعات و نظرات منعکس یا منتشرمی شوند،رسانه­های گروهی یا وسایل ارتباط جمعی بنامیم،به تعریفی کلی دست یافته­ایم که می تواند تقریباً همه­ی رسانه­های گروهی را در بر گیرد.
رسانه­های گروهی،در فرهنگ لغت آکسفورد به «منابع اطلاعات و اخبار نظیر روزنامه­ها،مجلات،رادیو و تلویزیون که به گروه کثیری از مردم می­رسد و بر آنان تاثیر می­گذارد » تعریف شده­اند تعریف نسبتاً روشنی از وسایل ارتباط جمعی در مقررات داخلی جمهوری اسلامی ایران را می توان در «آیین نامه صدور اجازه تاسیس ،انحلال و نظارت بر فعالیت وسایل ارتباط جمعی خارجی و نمایندگان وابسته به آنها»ملاحظه نمود.طبق این تعریف،«وسایل ارتباط جمعی خارجی شامل کلیه مؤسسات مطبوعاتی، خبری،
خبر­گزاری، آژانس­های عکس،رادیو،تلویزیون و هرگونه مؤسسه یا سازمانی می شود که به کار انتشار یا انعکاس اخبار و اطلاعات اشتغال داشته و مقر اصلی آنها در خارج از کشور باشد.»^[1]
نکته­ی  حائز اهمیت این است که رسانه­های همگانی وسایل فنی انتقال پیام و بر قراری ارتباط هستند و این وسایل اگر با استفاده از فن­آوری و در سطحی نامحدود و برون

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره تاثیرات اقتصادی

 گروهی صورت گیرد در مقوله­ی

رسانه­های همگانی جای خواهد گرفت مثلاً سخنرانی ، به وسیله­ی زبان که خود از نخستین وسیله­ی برقراری ارتباطات اجتماعی است مادامی که با فن­آوری همگام نشده است رسانه تلقی نخواهد شد.
نکته­ی دیگری که مختص رسانه­هاست واز عبارت آن استفاده می شود،رسانه­ی همگانی ،به ارتباط جمعی و همگانی مربوط می­شود و سایر وسایل که بین چند نفر ارتباطی را برقرار می­نمایند را شامل نمی­شود همانند تلفن یا تلفن­های تصویری ،فاکس و تلگراف که اگرچه محصول فن آوری و ارتباطات هستند اما چون توان برقراری ارتباط همگانی ندارد، رسانه­ی همگانی محسوب نمی­گردند.
همانگونه که از اسم رسانه­های صوتی و تصویری مشخص است،آن دسته از رسانه­های همگانی که به صورت دیداری و یا شنیداری و یا هر دو توأماً با مخاطبین خود ارتباط برقرار می­کنند، رسانه­های صوتی وتصویری[2] نامیده می­شوند، همانند رادیو، تلویزیون، شبکه­های دیجیتال ماهواره­ای و یا اینترنتی ،
شبکه های پخش خانگی و غیره که به انواع آن در گفتارهای بعدی خواهیم پرداخت.
گفتار دوم : کارکرد رسانه­­های صوتی و تصویری
امروزه هیچ کس منکر عملکرد مهم رسانه­ها نیست و تأثیر رسانه­ها بر اندیشه ، فرهنگ ، توقعات و احساسات افراد امری محسوس و انکار ناپذیر است وظایف وکارکردهای رسانه­های گروهی با پیشرفت تکنولوژی متنوع شده است و فقط محدود به اطلاع­رسانی نیست بلکه جنبه­های آموزشی و
فرهنگ سازی،تبلیغی و تفریحی و…را نیز شامل  می شود . هر فردی نیز ممکن است تحت تاثیر یک یا چند کارکرد رسانه قرار گیرد و برنامه­های آن رسانه را دنبال کند اما نکته­ی مهم اینست که این کارکردهای متفاوت ممکن است در طرز زندگی افراد وعقاید آنها تاثیر بسزایی داشته باشد.ضمن اینکه با بررسی کارکردهای مختلف رسانه­های مذکور نوع مسؤولیت آنها و تاثیرات حقوقی ممکن متفاوت خواهد بود که این امر ما را ناگزیر از تفکیک می­نماید.در ذیل به برخی ازکارکرد­های رسانه­های همگانی اشاره می شود).
بند1: اطلاع­رسانی
شاید بتوان مهمترین کارکرد رسانه­ها را اطلاع رسانی نامید ،وظیفه­ی مهم رسانه، دادن اطلاعات و انتشار اخبار و وقایع است و همه­ی افراد نیز این حق را دارند که به این اطلاعات دسترسی آزاد داشته باشند و از همه­ی آنچه که در پیرامون خود اتفاق می افتد با خبر شوند و آگاهی یابند و به تحلیل و تفسیر این وقایع پرداخته و به واقعیات پی­ببرند.با این حال امروزه تنوع و گستردگی ­حوزه­ی نفوذ و قدرت تاثیر
رسانه­ها،آن­ها را از ابزار صرف عرضه­ی اطلاعات و اخبار خارج کرده و نقش­های متعددی را برای آن­ها فراهم کرده است.با وجود این نمی­توان حق اطلاع مردم از اخبار و دریافت اطلاعات را که ضرروت های زندگی در دنیای ارتباطات است را نادیده گرفت.
بند2: پر کردن اوقات فراغت و تفریح

2-5-2 قدمگاه امامزاده سید سلطان محمد. 14

2-5-3 گور شهیدان. 14

2-5-4 شهرت محلی نسب امامزاده 14

2-6 از نظر آب وهوا 15

2-7 از نظر دین ومذهب 15

2-8 زبان وگویش 15

2-9  از نظر سیاسی واجتماعی. 16

2-10 نگاهی به زندگی گذشته مردم روستای زیارت.. 18

2-10-1 مسكن. 18

2-10-2  خوراك 19

2-10-3 پوشاك 20

2-10-4 مشاغل. 21

2-10-5 كشاورزی و دامپروری. 21

2-10-6 بهداشت ودرمان. 21

2-10-7 تعلیم وتربیت 24

2-10-8  ارتباطات 27

2-10-9 رخدادها و اتفاقات.. 28

فصل سوم – روش تحقیق

3-1 روش تحقیق. 31

3-2 روش ابزار جمع آوری اطلاعات.. 31

3-3 شیوه کار و نحوه تجزیه و تحلیل. 31

3-4 ویژگی های فرهنگ و ادبیات عامه و ادبیات شفاهی مردم روستای زیارت (سیدسلطان محمد) 32

3- 5 فرهنگ عوام 36

3-6 ادب عوام 37

3-7 ضرورت واهمیت گردآوری فرهنگ وادبیات عامه فارسی. 37

3-8 فرهنگ عامه مردم روستای زیارت (پیر چوگان) 38

3-8-1 واج ها 39

3-8-2 سایر ویژگیهای زبانی. 42

3-9 انواع ادبی در ادبیات عوام روستای زیارت (پیر چوگان) 45

3-9-1 دوبیتی ها 46

3-9-2 ترانه ها 58

3-9-3 حنابندان 58

3-9-4 نوحه ها 59

فصل چهارم – نتایج

4-1 گویش… 64

4-1-1 گویش رودانی. 68

4-2 اشعار 70

4-2-1  لالایی ها 70

4-2-2 لالایی و چگونگی پیدایش آن در روستای زیارت سید سلطان محمد (ص) 72

4-2-3 نظر عوام روستای زیارت سید سلطان محمد (ع) درباره لالایی. 73

4-2-4 لالایی از  نظر دیگر. 74

4-2-5  موسیقی لالایی ها 74

4-2-6  هدف سرایندگان لالایی ها 75

4-2-7  کاربردهای لالایی. 75

4-2-8 درون مایه لالایی ها: 75

4-2-9 جنبه های مذهبی لالایی. 76

 

4-2-10 لالایی مرثیه ای. 77

4-2-11 کد خداها در لالایی ها 78

4-2-12 نمونه ای از لالایی های معروف در روستای (سید سلطان محمد (ع) 81

4-3 ترانه 89

4-3-1 ننه میزاد جواد 90

4-3-2  ترانه بازی. 91

4-3-3 ترانه نیایش… 91

4-3-4 ترانه مناسبتی. 93

4-3-5 ترانه نوازش.. 95

4-3-6 ترانه کار 96

4-3-7 ترانه آموزش.. 97

4-6-8 زنبیل گردانی. 98

4-6-9 راه خدا بگیره 98

4-6-10 کنکلوجو. 98

4-6-11 مادر شوهر لبی لبی (بله بله) 99

4-6-12 زهرای زنگی. 99

4-6-13 دیغل دوغی شکسته 100

4-6-14 چستکو بالشتکو. 100

4-6-15 دکی. 101

4-6-16 پت نازی. 101

4-6-17 اخکجو اخکجو. 102

4-6-18 اولی اول بار 103

4-6-19 بازی پیزگا 104

4-6-20 بازی کرابو. 105

4-6-21 بازی چهم بنوکا 106

4-6-22 «راه» 106

4-6-23 حنابندان. 107

4-6-24 سرتراشیدن داماد 108

4-6-25 مراسم استحمام 109

4-6-27 (راه ها) اشعار ویژه عروسی. 111

4-6-28 شعری به گویش مردم زیارت سید سلطان (ع) 112

4-6-29 نمونه هایی از اشعار رایج در روستای سید سلطان محمد (ع) 113

4-7 متل. 120

4-7-1 متل کشک پا 121

4-7-2 متل شوهر بیاید. 122

4-7-4 متل اهومبا 124

4-7-5 متل مناظره ای. 124

4-7-6 متل موروکو. 125

یک مطلب دیگر :

4-8 نوحه ها 127

4-9 تعریف چیستان. 136

4-9-1 پیشینه چیستان ها 137

4-9-2 ساختار چیستان. 137

4-9-3 انواع چیستان ها 138

4-10 ضرب المثل. 141

4-11 در پایان فصل چهارم- اشعار محلی ، سراینده – جانعلی خاوند. 168

4- 12 طلاق. 206

فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری

5-1 لغات و اصطلاحات عامیانه 220

5-2 نتیجه گیری 266

5-3 پیشنهادات.. 268

منابع فارسی. 270

چکیده انگلیسی. 272

چکیده:

از آن جا که فرهنگ و ادبیات عامه و شعر و سروده، میراث ماندگار گذشتگان کشور ماست بایستی در ابعاد گوناگون، آن را شناسایی و حفظ کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی سروده ها و اشعار محلی و ادبیات شفاهی و عامه روستای سید سلطان محمد (ع) است زیرا هویت فرهنگی و تاریخی اقوام و ملل یکی از شاخص های علمی ماندگار می باشد و پرداختن به آن از ضرورت های جامعه است.

از آنجا که شکاف بین نسلی روز به روز افزایش می یابد این پدیده باعث شده تا جوان امروزی برای بیان سوز درونی خویش به روش هایی متوسل شود که نتیجه آن فراموش شدن فرهنگ ادبی نسل گذشته و از بین رفتن سروده های محلی و اصطلاحات عامیانه است.

وهدف دیگر این پژوهش زنده کردن سروده های محلی، لالایی ها، ترانه ها، شروندها و ضرب المثل ها و چیستان و دیگر بازی های محلی که در روستای روستای سید سلطان محمد (ع) وجود دارد می باشد و هم چنین معرفی این سروده ها به نسل جوان امروزی و علاقمند کردن مردم منطقه خصوصاً جوانان به حفظ میراث فرهنگی و ادبی روستای خود از طریق ثبت و نسخه برداری از آنها می باشد تا این سروده های ارزشمند که با گویش و کلمات اصیل گذشتگان است برای نسل های آینده باقی بماند.

این جانب برای خدمت به زادگاه و وطن خویش، روستای روستای سید سلطان محمد (ع) از توابع شهرستان رودان تصمیم گرفتم به گردآوری سروده ها و اشعار محلی و بررسی آنها بپردازم و برای جمع آوری واژگان و سروده های محلی به مدت شش ماه در روستا به نزد پیران و سالخوردگان، شاعران محلی و مداحان و ذاکران و صاحب نظران رفتم و ار برخی ادارات طلب همکاری نمودم که پس از تهیه مطالب، با هدایت و مشاوره، اساتید بزرگوار، دکتر اسدا… نوروزی و دکتر جواد دهقانیان به تدوین نهایی رساله پرداختم که به شرح زیر در چهار فصل نگارش گردید و روش جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه با اهالی و پیران روستای روستای سید سلطان محمد (ع) است.

فصل اول کلیاتی پیرامون موقعیت جغرافیایی و تاریخی استان هرمزگان و فصل دوم در رابطه با ویژگی های فرهنگ و ادبیات عامه و ادبیات شفاهی مردم روستای سید سلطان محمد (ع) است.

فصل سوم بررسی سروده های محلی روستای سید سلطان محمد (ع) و فصل چهارم لغات و اصطلاحات محلّی روستای سید سلطان محمد (ع) است که به دقت آوانگاری شده و به ترتیب حروف الفبای فارسی مرتب و مدوّن شده است .

کلید واژه: سروده – گویش – پیر چوگان – ترانه – واژه – اصطلاحات محلی – آداب و رسوم.

از مهم ترین شاخص و تمایز ملل و اقوام مختلف همانا زبان آنهاست. زبان که خود مقوله­ای فرهنگی است می­تواند بارزترین شناسه هویت تاریخی، اجتماعی، قومی و ملی یک ملت محسوب شود و گونه­های آن چون لهجه و گویش غنای فرهنگی به زبان اصلی می بخشد و این نکته در مورد زبان فارسی که از زیر شاخه اصلی هند و اروپایی است که همانا بخشی از هویت تاریخی و ملی ایران زمین است که در بستر جغرافیایی همین مرز و بوم کهن کشورهای مجاور دچار نشیب و فرازهای زیادی شده است.

چه در فتح یونان و سلطه دو قرن آنان وچه در سلطه ترکان و حضور و سلطه اعراب مسلمان هیچ دگردیسی و انحطاط نگردیده و تغییرات جزئی اجتناب ناپذیر بوده و چنانچه این تهاجم ها صورت نمی­گرفت این اندک تغییر به علت مجاورت زبانی قابل تصور بود چون قرض گیری وقرض دادن در جنبه­های مختلف زبان از همگانی های آن است.

طبیعی است که در دوران مختلف در تقابل و تعامل با دیگر زبان ها و فرهنگ ها واژگان و اصطلاحات جدید وارد زبان فارسی شده و یا از آن به سایر زبان های دیگر راه یافته است.

میراث گران بهای ما که زبان، لهجه و گویش های ایرانی قسمتی از آن می باشد ریشه ای دیرپای دارد که به قدمت این سرزمین کهن است تاریخ و جغرافیای این مرز و بوم نشانه­ی تفکر و تدبر پیشینیان از جمله فلاسفه، دانشمندان، حکیمان، شاعران، نویسندگان و غیره است.

زبان فی نفسه در حال تغییر و تحول است همانند یک بچه متولد شده و رشد نموده شکوفا می شود و ممکن است بمیرد و نمونه زبان های مرده دنیا، زبان پهلوی، لاتین و سانسکریت هستند و البته تغییر و دگرگونی در مقوله آواها، واژگان سریع و در نحو بطئی است.

در تحولات جوامع بشری زبان ها، لهجه ها و گویش ها نیز دستخوش تغییرات می شوند. دوام و عدم تغیر کلی آنها در گذشته بستگی به عواملی چون غنای ادبی و علاقه سخنگویان به فرهنگ و آداب و رسوم خود بوده، همچنین کمبود ارتباط یا عدم ارتباط با دیگر زبان ها ازا جمله این عوامل محسوب می شود.

ولی در دنیای ارتباط با مهاجرت زیاد جمعیت از نقاطی به نقاطی دیگر وجود رسانه های همگانی چون رادیو.، تلویزیون، ماهواره، روزنانه، مجلات و وجود مراکز آموزشی عواملی هستند که در همگونی لهجه ها و یکسون شدن آنها با لهجه استاندار در یک کشور دخالت زیاد دارند. پس برای اینکه علاج واقعه را قبل از وقوع کنیم و برای این که دست ما از این گنجینه ذیقیمت کوتاه نشود همتی شایسته و بایسته می خواهد که این لهجه ها و گویش را قبل از نابودی جمع کرده و همین امروز و الا فردا دیر است.

دانشجویان و اساتید زبان و ادبیات و زبان شناسی در این زمینه وظیفه ای خطیر بر عهده دارند. از طریق جمع آوری لهجه و گویش های محلی می توان به آداب و رسوم، خلقیات، فرهنگ و وضعیت اقتصادی – اجتماعی اخلاقی، ترانه ها، چیستان ها، بازی محلی عقاید و سایر خصیصه های یک قوم دست یافت.

استان هرمزگان از نظر غنای لهجه ای یکی از مهم ترین نقاط کشور می باشد، لهجه های مینابی، رودانی، بشکردی فیشوری، کوفراربندری از لهجه ها و گویش های بارز کشور است که فقط بشکردی با دو لهجه مارزی گال و ملکی گال در شهرستان میناب بیش از 14700 سال قدمت دارد.

نقش نویسندگان، شاعران نقش بسزایی در حفظ و صیانت این گنجینه با ارزش دارند و در نقاطی که در گذشته دسترسی به آموزش کم بوده و میزان افراد تحصیل کرده و در آنجا ها کمتر از مناطق دیگر بوده، شاعران و نویسندگان رسالت سنگین تری را بر عهده داشتند تا بتوانند آداب و رسوم، تفکرات، ایده ها و سنت ها را در سینه ها حفظ کرده یا به رشته تحریر در آورند که تا برای نسل های آینده به یادگار بگذارند و بدیهی است که این امر در استان هرمزگان بالاخص روستای سید سلطان محمد (ص) و در حد امکان صورت پذیرفته است.

زبان وسیله ای شگفت آور است که ما در سرتاسر زندگیمان، از آن برای برقراری ارتباط استفاده می­کنیم و این وسیله ارتباط در زندگی روزمره انسان ها آن قدر اهمیت دارد که تصور دنیای بدون کلام ممکن نیست.

2ـ3ـ معنای اصطلاحی اعتدال…………………………………………………………………….. 9

2ـ4ـ واژگان مربوط به اعتدال…………………………………………………………………….. 9

2ـ5ـ فواید اعتدال………………………………………………………………………………….. 9

2ـ 6ـ مفهوم حقیقی اعتدال در فرهنگ قرآنی……………………………………………………… 10

2ـ7ـ عوامل خروج از اعتدال……………………………………………………………………… 11

2ـ 8 ـ افراط‌وتفریط دو طرف اعتدال……………………………………………………………… 11

2ـ9ـ ریشه‌ی افراط‌وتفریط…………………………………………………………………………. 12

2ـ10ـ اعتدال از دیدگاه حکما و دانشمندان………………………………………………………… 13

 

فصل سوم: زندگی‌نامه سعدی و مجد خوافی

3ـ1ـ زندگی سعدی…………………………………………………………………………………. 16

 

3ـ2ـ تحصیلات سعدی…………………………………………………………………………….. 17

3ـ3ـ ویژگی‌های اخلاقی سعدی……………………………………………………………………. 17

3ـ4ـ آثار سعدی……………………………………………………………………………………. 19

3ـ4ـ1ـ گلستان……………………………………………………………………………………… 20

3ـ5ـ ویژگی گلستان……………………………………………………………………………….. 21

3ـ6ـ مجد خوافی…………………………………………………………………………………… 23

3ـ7ـ مؤلفات مجد خوافی…………………………………………………………………………… 24

3ـ7ـ1ـ روضه‌ی خلد………………………………………………………………………………. 24

3ـ7ـ2ـ کنزالحکمه…………………………………………………………………………………. 26

3ـ 8 ـ برخی از ویژگی‌های سبکی روضه‌ی خلد…………………………………………………. 26

3ـ9ـ مذهب………………………………………………………………………………………… 27

یک مطلب دیگر :

3ـ10ـ ابواب روضه‌ی خلد………………………………………………………………………… 28

 

فصل چهارم: اعتدال و میانه‌روی در گلستان سعدی و روضه‌ی خُلد مجد خوافی

4ـ1ـ اعتدال در سبک گلستان……………………………………………………………………… 30

4ـ2ـ تأثیر آیات قرآن و احادیث در اشعار سعدی و مجد خوافی…………………………………… 33

4ـ3ـ اعتدال در طنز گلستان……………………………………………………………………….. 34

4ـ4ـ اعتدال و میانه‌روی در خوراک……………………………………………………………… 34

4ـ4ـ1ـ اعتدال و میانه‌روی در گفتار………………………………………………………………. 39

4ـ4ـ2ـ اعتدال در مهر و قهر……………………………………………………………………… 42

4ـ4ـ3ـ اعتدال در دوستی و دشمنی……………………………………………………………….. 43

4ـ4ـ4ـ اعتدال در انفاق……………………………………………………………………………. 44

4ـ4ـ5ـ اعتدال در دخل و خرج……………………………………………………………………. 45

4ـ4ـ6ـ اعتدال در شتاب و درنگ…………………………………………………………………. 46

4ـ4ـ7ـ اعتدال در معاشرت و برخورد……………………………………………………………. 47

4ـ4ـ 8 ـ عدالت در گلستان و روضه خلد…………………………………………………………. 48

4ـ4ـ9ـ در بیان کبر و حسد………………………………………………………………………… 58

4ـ4ـ10ـ در بیان بخل و لئیمی…………………………………………………………………….. 59

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری

نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………. 64

 

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………. 68

چکیده