درخت گردو از جنس Juglans از خانواده ی Juglandaceae است. نام علمی این جنس از کلمه ی لاتیـــن Jovis Glans به معنی فندق ژوپیتـــرگرفته شده است که برابر بررسی های دیرین شناسی و گروه شناســی گونه های مختلف آن بر روی کره زمین از دوران سوم زمین شناسی وجود داشته است و از دوران چهارم زمیـن شناسی به بعد آثار آن درکشورهای اروپای شرقی دیده شده است (طباطبایی ،1371).

گردو از درختان خزان دار و برگ پهن است که در بسیاری از نقاط جهان به طور طبیعی روییده یا کاشته می شود. منشا اصلی درخت گردو را آسیای غربی و حوالی هیمالیا و منطقه فلات ایران می دانند که از آن جا به یونان و روم و سپس به سایر نقاط اروپا و آمریکا برده شده است.

درخت گــردو در کشور ما در جنــگل های شمــال از آستــارا تا کپه داغ و ساحل دریای شمال و ارتفاعات منطقه شمال تا ارتفاع 2200 متر از سطح دریا دیده می شود و در جنـگل های غرب مانند سنندج و مریوان و همچنین سایر مناطق کم ارتفاع ایــران مانند
دره گز، مغان در شمال تا اقلید فارس در جنوب، ارتفاعات دامنه‌های البرز، مناطق كوهستانی خراسان، اطراف کوه های آذربایجان، دامنه‌های رشته كوههای زاگرس، تفرش، گلپایگان، تویسركان، اطراف كوههای لاله‌زار و جبال بارز در کرمان مناطقی وجود دارد كه از مراكز
گردو كاری ایران می‌باشند (وحدتی، 1382).

کشــور ما از زمان های قدیــم در کاشت، داشت و گسترش گردو در جهان سهم شایسته ای داشته است و اکنــون نیز مهم ترین گردوی موجــود در جهان گردوی ایرانی (Juglans regia L.) است که منحصر به فرد بوده و مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد (بی نام، 1377).

استانهای مهم تولیدکننده گردو در ایران عبارتند از: استانهای مازندران، کردستان، همدان، زنجان، سمنان، تهران، مرکزی، اصفهان، کهکیلویه و بویراحمد، فارس و کرمان
می باشد. کهن ترین درخت گردو کشور در اورگان نزدیک شهــرکرد است که رویـش آن را مربوط به زمان یزدگرد ساسانی یعنی14700سال پیش می دانند (وحدتی، 1382).

در کشاورزی مهمترین و عمومی ترین کاربرد درخت گردو مغز آن است که ماده ای خوشمزه و خوراکی است و مقدار زیادی چربی، پروتئــین، مواد قندی و نشاسـته دارد. از این محصول برای تهیه روغن های گیاهی و همچنین مصارف دارویی هم استفاده می شود. درخت گردو از نظر محیط زیست برای ایجاد فضای سبز و جلوگیری از آلودگی هوا و فراهم آوردن طراوت و زیبایی حائز اهمیت است (طباطبایی و همکاران ،1371).

 

 

1-2- تولید گردو در ایران و جهان

 

طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا و فرانــسه و سایر مناطــق گردو خیز جهان شش گونه گردو وجود دارد که از نظر پایـه و میوه در مرتــبه بالایی قرار دارند. از این شــش گونه، یک گونه آن به نام گردوی ایرانی است که درحــدود سال 1562 میلادی تعــدادی از آن را به انگلستان برده و در آن جا کشت و گسترش داده اند و بعدها توسط مهاجران به آمریـکا برده شده است. به همین دلیل گردوی ایرانی درآمریکا به نام گردوی انگلیسی نامیده شده است اما در عین حال باغبانان قدیمی امریکا این نوع گردو را گردوی پارسی می نامند (درویشیان، 1376).

بر اساس اطلاعات سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی،[1]کشورهای چین، آمریکا و ترکیه در سالهای 2007 و 2008 به ترتیب مقام اول تا سوم تولید گردو را در جهان داشتند و ایران پس از این سه کشور با تولید 170 هزار تن مقام چهارم را به خود اختصاص داده است. میزان تولید و فروش گردو در چهار کشور جهان در سالهای 2007 و 2008 در جدول 1-1 آمده است (فائو 2009).

 

      جدول 1 -1- میزان تولید و فروش گردوی چهارکشورجهان در سالهای 2007 -2008 (فائو 2009).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نام کشور	میزان تولیدبه تن	میزان فروش به هزار   دلار
چین	503000	616934
آمریکا	290000	356055
ترکیه	170897	211661
ایران	170000	208506

 

 

در سال 2006 و قبل از آن ایران مقام سوم را از لحاظ میزان تولید و فروش گردو پس از چین و آمریکا داشته است که در جدول 1-2 نشان داده می شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

       جدول 1-2- میزان تولید و فروش گردو از سال 1998 تا 2006 (فائو 2009)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سال	میزان تولید به تن	میزان فروش به هزار دلار
1998	145820	178849
1999	142906	175275
2000	130605	160188
2001	168031	206091
2002	178000	218318
2003	150000	183976
2004	168320	206446
2005	170000	208506
2006	170000	208506

 

 

در کشور ما محصول گردو در بین سایر محصولات کشاورزی در مرتبه نوزدهم قرار دارد. اکنون گونه های مختلف گردو در نقاط وسیعی در دنیا کاشته می شود این گونه ها در واقع همگی چند منظوره هستند یعنی قسمتهای مختلف آن از میوه تا چوب کاربردهای مختلفی دارند. در صنعت برای استفاده از چوب پر نقــش و نگار آن، در صنــایع مبل سازی، در و پنجــره سازی، ماکت سازی، نظامی، مجسمه سازی، قالب کفش، کنده کاری و غیره به کار می روند (طباطبایی و همکاران، 1371).

به طوری که گفتیم کشور ما اکنون مقـام چهـارم را در تولید گردو دارد به همین جهت با توجه به این موضـوع و همـچنین با توجـه به فوایـد گوناگـون و نقش اقتصادی این فرآورده ارزشمند کشاورزی، جا دارد مقامـات مسئـول کشـور نگرشی بجـا و شایسته همراه با
برنامه ریزی مناسب به آن داشته باشنـد و دانشگاه ها و مراکز علمی و موسسات فنی و آموزشی ذیربط آن را به عنـوان یک مورد اسـاسی و قابل توجـه در حیـطه کشـاورزی و اقتـصادی شنــاخته و به آن توجـه مخصوص داشته باشند، تا کاشــت داشــت و برداشـت آن از یک طرف و توسعه آن برای تولید محصول بیشتر از طرف دیگر با زمینه های علمی موجود در جهان هماهنـگی پیدا کند به ایـن معنی که بـه عوامل موثـر در کیفیـت محصول گردو قبل از برداشت و هنگام برداشت توجه شود و راه های عملی و کاربردی را دراین زمینه در اختیار باغـداران و تولید کنندگان محصول قرار دهنـد و بدیـن وسیله به بهبـود کمـیت و کیفـیت و کاهش هزینه های تولید بپردازند و پس از برداشت به عوامـل موثر در نگهـداری و عرضـه آن به بازار فروش توجه بیشتری داشته باشند.

عوامل موثر در کیفیـت گـردو پس از برداشت علاوه بر مواردی نظیـر برداشت صحیح، درجه بندی گـردو و بستـه بندی، روشهای نگهداری در انبـار، مبارزه با آفات انبـاری و روشهای کنتـرل آنها، اثرات پوشش های خوراکـی همـراه با مواد آنتـی اکسیـدان سنتزی و اسـانس های گیـاهی نیز بـر روی مغـز گردو است و هدف تحقیقـات ما در این زمینه می باشد.

 

 

1-3- اهداف پژوهش

 

1- به تعویق انداختن فساد چربی در مغز گردو به وسیله ی کاربرد پوشش های پلی ساکاریدی به همراه مواد آنتی اکسیدان سنتزی

2- به تعویق انداختن فساد چربی در مغز گردو به وسیله ی کاربرد پوشش های پلی ساکاریدی به همراه اسانس های گیاهی

3- تاثیر این پوشش ها بر خواص فیزیکی و شیمیایی مغز گردو نظیر رنگ، طعم، درخشندگی، بافت ، کاهش وزن، درصد رطوبت، میزان روغن کل و پراکسید  

 

 

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

 

                     2- مروری بر پژوهش های انجام شده

 

 

   2-1- گیاه شناسی گردو

 

گردو، گیاهی از خانواده Juglandaceae است. این خانواده از شش جنس و 60 گونه تشكیل شده است و جنس Juglans از مهمترین جنس این خانواده است. این جنس دارای 21 گونه می‌باشد كه همگی خزان‌دار و دارای میوه خوراكی هستند. برخی از این گونه‌ها از نظر چوب نیز با ارزش می‌باشند. مهمترین گونه آن از نظر میوه، گردوی ایرانی (Juglans regia) و از نظر چوب، گردوی سیاه شرق آمریكا (J. nigra) است. سایر گونه‌ها به طور غیرمستقیم (مثلا به عنوان پایه) حائز اهمیت می باشند (وحدتی،1382).

گونه های گردو همگی یک پایه بوده و دارای گل های تک جنسی هستند. به این معنی که گل های نر و ماده آن به طور مجزا بر روی یک درخت تشکیل می شوند. گل آذین های نر(شاتون ها) بیشتر در قاعده شاخه های سال قبل تشکیل می شوند. در حالی که گل آذین های ماده در نوک شاخه های سال جاری تشکیل می شوند. گل های ماده علاوه بر شاخه های حاصل از جوانه انتهایی، بر روی شاخه های حاصل از جوانه های جانبی شاخه سال قبل نیز تشکیل می شوند، گل های ماده گاهی به صورت تكی و غالباً به صورت گروههای دو تا سه‌تایی و در برخی ژنوتیپ ها به صورت خوشه‌ای تشكیل می‌شوند نوع اخیر که به گردوهای خوشه ای معروف هستند به دلیل کوچک بودن اندازه میوه ها و پایین بودن میزان چربی و کیفیتی که دارند اهمیت اقتصادی نداشته ولی از لحاظ زینتی مورد توجه باشند. میوه درخت گردو سخت و دارای رنگ سبز روشن می باشد که در هنگام بلوغ، برون بر و میان بر سبز میوه از آن جدا
می شود. درون بر میوه ی گردو سخت و چوبی بوده و مغز را دربر می گیرد. مغز دارای دو لپه است که هر لپه توسط شیار ناقصی به دو قسمت تقسیم می شود. مغز گردو بدون آلبومین بوده و دارای اندوخته ی روغنی است. فضای داخلی میوه توسط دیواره غضروفی ناقصی تقسیم شده است (مدنی وهمکاران ،1387).

 

 

2-1-1-گل

 

گل­های نر در بهار و کمی قبل از گل­های ماده ظاهر می­شوند و گرده به کمک باد به خامه گل ماده می­رسد. گردو یک میوه­ خشک ناشکوفا بوده و برچه آن دو تا چهار بخشی است و در هنگام جوانه زنی در داخل پوسته­ سخت باقی می­ماند (رسول زادگان، 1380; Wilson and Ogawa, 1979).

 

 

2-1-2-ریشه

 

ریشه درخت گردو محکم، استوار، عمیق، نسبتا قطور و در ابتدا محوری است، به طوری که پس از کاشت دانه گردو در سال اول گاهی ریشه ای به عمق یک متر و بیشتر و به قطر بیش از 4 سانتیمتر تولید می شود. درختان گردو دارای دو سیستم ریشه بندی هستند:

1 -ریشه عمیق و محوری

2-ریشه های فرعی، جانبی و افشان. ریشه های فرعی گردو نیز نسبتا قوی بوده و در اطراف نهال یا درخت گسترش می یابند.

 

 

 

2-1-3- ساقه

 

شکل ساقه در درختان گردو بسیار متفاوت است. ساقه درختان در گردوهای خودروی جنگلی بلند، مستقیم، کم و بیش نامنظم و دارای سرعت رشد متغییر بوده که به تراکم درختان و فواصل آنها از یکدیگر بستگی دارد. پا کوتاه نگه داشتن درخت گردو از ارزش صنعتی چوب آن می کاهد. ساقه درخت گردو در اوایل، رشد سریع داشته و به چهار متر هم می رسد ولی بعد از رشد اولیه، از رویش طولی بازایستاده و منشعب می گردد.

 

 

2-1-4- جوانه ها

 

     در گردو جوانه ها درشت، پهن و فلس دار ولی کوتاه هستند. جوانه های انتهایی بدون فلس می باشند. جوانه ها در بهار خیلی دیر (اردیبهشت ماه) باز می شوند.

 

 

2-1-5- برگ ها

 

      برگ اکثر گردوها مرکب با برگچه های متقابل و با دمبرگ بلند و معطر می باشد و از نظر گیاه شناسی جزء برگ های مرکب تک شانه به شمار می رود.

1-1-3- دلایل ازدیاد رویشی …………………………………………………………………………………………………………6

1-1-4- ازدیاد به وسیله قلمه ………………………………………………………………………………………………………..6

1-2- هلو ……………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-2-1- منشأ هلو و انتشار آن ……………………………………………………………………………………………………….7

1-2-2- گیاه شناسی هلو ………………………………………………………………………………………………………………7

1-2-3- پایه ها ……………………………………………………………………………………………………………………………8

1-2-4- نیازهای محیطی………………………………………………………………………………………………………………..8

1-2-4-1- نیازهای دمایی و نور ……………………………………………………………………………………………………8

1-2-4-2- خاک …………………………………………………………………………………………………………………………9

1-2-4-3- نیاز آبی ……………………………………………………………………………………………………………………..9

1-3- بادام …………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-3-1- منشا بادام و انتشار آن ………………………………………………………………………………………………………9

1-3-2- گیاه شناسی بادام …………………………………………………………………………………………………………..10

1-3-3- پایه ها ………………………………………………………………………………………………………………………….11

1-3-4- نیازهای محیطی …………………………………………………………………………………………………………….12

1-3-4-1- نیازهای دمایی و نور ………………………………………………………………………………………………….12

1-3-4-2- نیاز آبی ……………………………………………………………………………………………………………………12

1-3-4-3- خاک ……………………………………………………………………………………………………………………….12

1-4- هیبرید هلو بادام GF677 ……………………………………………………………………………………………..13

1-4-1- موارد استفاده از پایه و منابع آن ……………………………………………………………………………………….13

1-4-2- مزایای اصلی هیبریدهای دورگه هلو بادام GF677 ………………………………………………………14

1-4-2-1- مقاومت به خاک های آهکی ……………………………………………………………………………………….14

1-4-2-2- قدرت رشد ………………………………………………………………………………………………………………14

1-4-2-3- سیستم رشد بذری …………………………………………………………………………………………………….14

1-4-2-4- مقاومت به کمبود آهن ……………………………………………………………………………………………….14

1-4-2-5- مقاومت به خشکی …………………………………………………………………………………………………….15

1-4-2-6- افزایش محصول ………………………………………………………………………………………………………..15

1-4-2-7- مقاومت به بیماری ها …………………………………………………………………………………………………15

1-4-3- موانع اصلی پایه ی دورگه هیبرید هلو  بادام GF677 …………………………………………………..15

1-4-4- روشهای مختلف تکثیر پایه ی هیبرید هلو  بادام GF677 ……………………………………………..16

1-4-5- اثرات فیزیولوژیک اکسین ……………………………………………………………………………………………….16

1-4-6- روش های کاربرد اکسین ………………………………………………………………………………………………..17

1-4-6-1- روش فروبری در محلول رقیق ……………………………………………………………………………………17

1-4-6-2- روش فروبری در محلول غلیظ (فروبری سریع) ……………………………………………………………17

1-5- محیط کشت ریشه زایی ……………………………………………………………………………………………………..18

1-6- بسترهای کشت …………………………………………………………………………………………………………………18

1-6-1- پرلایت …………………………………………………………………………………………………………………………18

1-6-2- پیت …………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-6-3- کوکوپیت ……………………………………………………………………………………………………………………..19

1-6-3-1- موارد مصرف کوکوپیت ……………………………………………………………………………………………..20

1-6-3-2- خصوصیات زیستی کوکوپیت ……………………………………………………………………………………..20

1-6-3- 3- خصوصیات فیزیکی کوکوپیت …………………………………………………………………………………..21

1-6-4- ماسه ……………………………………………………………………………………………………………………………21

فصل دوم – مواد و روش ها

2- مواد و روش ها …………………………………………………………………………………………………………………….29

2-1- محل انجام آزمایش ……………………………………………………………………………………………………………30

2-3- تهیه و آماده سازی مواد آزمایش ………………………………………………………………………………………….30

2-4- تهیه بسترهای کشت …………………………………………………………………………………………………………..31

2-5- انتقال قلمه به بستر کشت ……………………………………………………………………………………………………32

2-6- بسترهای کشت …………………………………………………………………………………………………………………32

2-7- سمپاشی …………………………………………………………………………………………………………………………..32

2-8- شمارش و اندازه گیری ………………………………………………………………………………………………………33

2-8-1- اندازه گیری خصوصیات بستر …………………………………………………………………………………………33

2-8-2- اندازه گیری خصوصیات رشدی ……………………………………………………………………………………..34

2-8-2-1- اندازه گیری شاخص کلروفیل برگ ……………………………………………………………………………..34

2-8-2-2- تعداد ریشه در قلمه و درصد ریشه زایی ……………………………………………………………………..34

2-8-2-3- اندازه گیری میانگین طول ریشه در قلمه ………………………………………………………………………35

2-8-2-4- تعداد برگ…………………………………………………………………………………………………………………35

2-8-2-5- تعداد بند شاخه تشکیل شده ……………………………………………………………………………………….36

2-8-2-6- ارتفاع گیاه در زمان داده برداری ………………………………………………………………………………….36

2-8-2-7- میانگین طول بندها …………………………………………………………………………………………………….36

2-8-2-8- وزن تر و خشک ریشه ……………………………………………………………………………………………….36

2-9- تجزیه آماری …………………………………………………………………………………………………………………….37

فصل سوم – نتایج و بحث

3- نتایج و بحث………………………………………………………………………………………………………………………….38

3-1- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بستر ……………………………………………………………………………………39

3-2- تجزیه واریانس ساده و مقایسه میانگین صفات ………………………………………………………………………39

3-2-1- شاخص کلروفیل …………………………………………………………………………………………………………..39

3-2-2- درصد ریشه زایی ………………………………………………………………………………………………………….41

3-2-3- ارتفاع قلمه در زمان داده برداری ……………………………………………………………………………………..43

3-2-4- تعداد ریشه در قلمه ……………………………………………………………………………………………………….44

 

3-2-5- تعداد بند در قلمه ………………………………………………………………………………………………………….47

3-2-6- تعداد برگ ……………………………………………………………………………………………………………………47

3-2-7- طول ریشه ……………………………………………………………………………………………………………………49

3-2-8- طول بند ……………………………………………………………………………………………………………………….50

3-2-9- وزن تر و خشک ریشه …………………………………………………………………………………………………..51

– نتیجه گیری کلی ……………………………………………………………………………………………………………………..58

– پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………59

– پیشنهادات برای تحقیقات بعدی ………………………………………………………………………………………………..59

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………………………………..60

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………….69

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

 

 

 

چکیده

استفاده از دورگه های بین گونه ای در جنس آلوسا به عنوان پایه برای تعدادی از درختان میوه هسته دار به ویژه هلو و بادام از چندین دهه قبل مورد توجه قرار گرفته است. GF677 بیشتر به عنوان یک پایه مناسب برای بادام و هلو برای برطرف کردن کلروز ناشی از خاک کاربرد دارد و سالانه 7 تا 8 میلیون اصله از این پایه در اروپا تکثیر می شود. با توجه به مزایای تکثیر غیر جنسی، در این تحقیق، تاثیر بسترهای مختلف آلی و معدنی و تیمارهای متفاوت ایندول بوتیریک اسید و همچنین تاثیر اندازه قلمه در ریشه زایی قلمه های پایه GF677 در شرایط مه افشان و پاگرما در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح خرد شده (اسپیلت اسپیلت پلات) با پایه کاملاً تصادفی با چهار بستر مختلف آلی و معدنی کوکوپیت، پیت ماس، پرلایت و ماسه به نسبت حجمی صددرصد و دو نوع قلمه 20 سانتی متری و تک بند و در پنج سطح ایندول بوتیریک اسید در سه تکرار انجام شد. بدین ترتیب در چهل ترکیب تیماری مورد آزمایش قرار گرفتند.

مقایسه میانگین داده ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 1 و 5 درصد انجام گردید و برتری قلمه 20 سانتی متری، بستر کشت پرلایت از لحاظ درصد ریشه زایی و بستر کشت کوکوپیت را از لحاظ تعداد ریشه، مقدار کلروفیل، تعداد بند، تعداد برگ، طول ریشه، ارتفاع و طول بند نسبت به سایر بسترهای کاشت تائید گردید هر چند تفاوت معنی دار بین دو بستر مشاهده نشد. در این آزمایش هیچ نوع بستری به طول بند، وزن تر ریشه و طول ریشه اختلاف معنی داری نداشت. در خصوص سطوح IBA، غلظت ppm100 نسبت به سایر سطوح برتری داشت. حداکثر درصد ریشه زایی، مقدار کلروفیل، تعداد برگ، طول ریشه، طول بند ر این سطح اتفاق افتاد. حداکثر وزن تر و خشک ریشه در سطح ppm50 از ایندول بوتیریک اسید مشاهده شد.

تاثیر متقابل بستر کشت سطوح IBA هیچ اثر معنی داری بر درصد ریشه زایی، تعداد ریشه، کلروفیل، تعداد بند، تعداد برگ، ارتفاع و طول ریشه نداشت. حداکثر وزن تر و خشک ریشه در بستر پیت ماس در سطح ppm50 ازIBA و حداکثر طول بند در بستر کوکوپیت در سطح ppm 100، IBA مشاهده شد. با توجه به اینکه تمام قلمه های ریشه دار شده از نوع 20 سانتی بودند. هیچ یک از قلمه های تک بند ریشه دار نشد.

 

واژه های کلیدی: GF677، IBA، بستر، قلمه، ریشه زایی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در میوه كاری نوین و صنعتی امروزه پایه پیوندی در میزان تولید اقتصاد باغ، پیرایش و عمر درختان، برداشت محصول و در پایان در مدیریت باغ نقش اساسی و تعیین كننده ای را ایفا می نماید. در واقع نیمی از پیكره درخت را پایه تشكیل می دهد كه درون خاك قرار گرفته و پس از احداث باغ قابل تعویض و بهبود نمی باشد. از این نظر گزینش پایه مناسب برای یك رقم و برای شرایط اقلیمی و خاكی یك منطقه همانند گزینش رقم پیوندی دارای اهمیت است. شناخت اهمیت پایه های درختان میوه در میوه كاری نوین باعث شده است تا پایه‌های متعددی با ویژگی های مطلوب از جمله داشتن قابلیت افزایش رویشی، پا كوتاهی و مقاومت به تنش های محیطی، خاكی و بیماریها معرفی و در اختیار تولیدكنندگان قرار گیرند.

در برنامه‌های بهنژادی پایه‌ها برای جمع آوری ویژگی‌های مطلوب در یك پایه به طور معمول اقدام به تلاقی بین گونه‌ای می‌نمایند.تلاقی بین گونه‌ای در جنس پرونوس در طبیعت به طور اتفاقی و طی چند دهه اخیر به صورت تلاقی های كنترل شده معمول بوده است به طوری كه درون این جنس پایه‌های بین    گونه ای بسیار ارزشمندی برای درختان میوه هسته دار و بادام بدست آمده است (دژم پور و همكاران، 1386).

استفاده از دورگه های بین گونه‌ای در جنس آلوسا[1] به عنوان پایه برای تعدادی از درختان میوه هسته دار به ویژه هلو و بادام از چندین دهه قبل مورد توجه قرار گرفت (علیزاده وگریگوریان، 1380 و رادنیا، 1375).

2-4 زبان اشاره………………………………………. 19

2-5 انواع سیستم اشاره………………………………………. 21

2-5-1 سیستم مفهوم- بنیاد………………………………………. 22

2-5-2 سیستم اشارة پاژه-گرمن(PGSS)……………………………………….

2-5-3 گفتار نشانه­ دار……………………………………….23

2-5-4 الفبای دستی……………………………………….24

2-5-5 ارتباط کلی یا همزمان………………………………………. 27

2-6 زبان‌شناسی زبان اشاره ……………………………………….27

2-6-1 شکل دست………………………………………. 31

2-6-2 مکان دست………………………………………. 33

2-6-3 حرکت دست………………………………………. 34

2-6-4 جهت دست………………………………………. 36

2-6-5 حالات صورت………………………………………. 36

2-7 فراگیری زبان در کودکان ناشنوا………………………………………. 39

2-7-1 مراحل فراگیری زبان اشاره………………………………………. 42

2-8 ساختواژه………………………………………. 48

2-9 زمان و نمود……………………………………….49

2-10 زمان و نمود در زبان اشاره………………………………………. 52

2-11 جمع­بندی فصل……………………………………….68

فصل سوم: روش پژوهش………………………………………. 69

3-1 روش پژوهش………………………………………. 70

3-2 ابزار گردآوری داده­ ها ……………………………………….70

 

3-3 جامعه و نمونة آماری………………………………………. 72

3-4 نحوه اجرا ……………………………………….73

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده­ ها………………………………………. 76

3-6 جمع­بندی فصل………………………………………. 77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها……………………………………….78

4-1تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………. 79

4-2 چگونگی بیان زمان و انواع آن در زبان اشاره ایرانی…………………… 80

4-2-1 قیدهای زمانی……………………………………….81

4-2-2 مشخصه­ های غیردستی………………………………………. 83

4-2-3 نشانگرهای واژگانی……………………………………….86

4-2-4 استفاده از گروه دستوری اعداد………………………………………. 88

4-2-5 عبارات زمانی……………………………………….90

4-3 چگونگی بیان نمود و انواع آن در زبان اشارة ایرانی…………………….. 92

4-3-1 نمود استمراری……………………………………….93

4-3-2 نمود عادتی………………………………………. 94

4-3-3 نمود مکرر……………………………………….95

4-3-4 نمود کامل……………………………………….96

4-4 یافته­های پژوهش بر اساس جنسیت……………………………………….101

4-5 جمع ­بندی فصل………………………………………. 102

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری………………………………………. 103

5-1 بررسی توصیفی داده ­ها……………………………………….104

5-1-1 زمان در زبان اشاره ایرانی………………………………………. 106

5-1-1-1 نمونة واژگانی زمان………………………………………. 107

5-1-1-2 نمونة ساختواژی زمان (تکواژ تصریفی)………………………. 108

5-1-2 نمود در زبان اشارة ایرانی………………………………………. 110

5-1-2-1 نمونة واژگانی نمود……………………………………….111

5-1-2-2 نمونة ساختواژی نمود (تکواژ تصریفی)………………………111

5-2 جمع­بندی فصل……………………………………….112

5-3 پیشنهاداتی برای پژوهش­های آتی……………………………………….113

یک مطلب دیگر :

منابع فارسی………………………………………. 115

منابع انگلیسی………………………………………. 116

پیوست……………………………………….121

چکیده:

زبان اشاره ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاص خود در جامعة ناشنوایان در سرتاسر ایران با تفاوت لهجه ­های مختلف، رشد کرده است. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات می­کند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعه­ای از تصاویر در فضا نمی­باشد. انگیزة اصلی از انجام پژوهش حاضر با بررسی چگونگی بازنمود زمان و نمود در زبان اشارة ایرانی، معطوف کردن توجه زبان‌شناسان به یکی از ویژگی­های زبانی این زبان (مفاهیم زمانی) است، تا بتوان آنها را از خصوصیات و طبیعی بودن آن آگاه کرد، چرا که در جامعة ناشنوایان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است و تاثیر مستقیمی بر روی زندگی آنها دارد. به این منظور بخش اعظم پژوهش (مصاحبه و مشاهدة مشارکتی) با حضور در مکان­های مختلفی مانند کانون ناشنوایان، هیئت مذهبی ناشنوایان و هیئت ورزشی ناشنوایان در دو شهر شیراز و مشهد و همچنین همایش­های مخصوص ناشنوایان صورت گرفته است و بخش دیگر کار با بررسی فیلم­هایی از ناشنوایان مختلف در سرتاسر کشور بر اساس مشاهدة غیرمشارکتی انجام شده است و 20 نفر (10 زن، 10 مرد) از ناشنوایان به عنوان نمونه انتخاب شده­اند. یافته­های این پژوهش مشخص نمود که در زبان اشارة ایرانی برای مشخص کردن مفهوم زمان از روش­ های مختلفی مانند قیدهای زمانی، نشانگرهای واژگانی، مشخصه­ های غیردستی، گروه دستوری اعداد و عبارات زمانی طبق خط زمان فرضی استفاده می­شود. جهت مشخص کردن نمود نیز از دو روش استفاده می­شود. نمود مکرر، استمراری و عادتی از طریق تکرار در حرکات فعل و نمود کامل از طریق نشانگر واژگانی “تمام شدن” بیان می­شوند که تمامی روش­ها به­ طور گسترده در میان ناشنوایان مورد استفاده قرار می­گیرند.

پیشگفتار:

سخن گفتن (زبان) یکی از ویژگی­های ممتاز بشری است. انسان از راه سخن­گفتن با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار می­کند، می­فهمد و می­ فهماند. گرچه از بیان کلمة زبان در نظر اول زبان بیانی به ذهن می­رسد اما زبان می­تواند ادراکی، کتبی، اشاره و هر نوع علایم قراردادی دیگر را نیز شامل شود. زبان اشاره یکی از مهمترین روش­های ارتباطی میان ناشنوایان می­باشد که سبب می­شود این افراد با یکدیگر و دیگران ارتباط برقرارکنند. حامیان زبان اشاره، در طول زمان ارزشی را که این زبان در جوامع ناشنوایان دارد بیان کرده­اند، همانگونه که ودیتز[1] اظهار داشته است که زبان اشاره بهترین هدیة خداوند به ناشنوایان است. همانطورکه زبان­های گفتاری در جامعة شنوایان توسعه پیدا می­کنند، زبان­های اشاره نیز به­طور گسترده و مستقل در جامعة ناشنوایان در سرتاسر دنیا رشد و توسعه می­یابند. زبان­های اشاره به صورت همگانی نیستند به عبارت دیگر در کل جهان یکسان نیستند و مانند زبان­های گفتاری مختلفی که در سرتاسر دنیا وجود دارد، زبان­های اشارة مجزا و مستقلی نیز در دنیا موجود می­باشند و هر جامعه­ای زبان اشارة مخصوص به خود را به کار می­برد. زبان اشارة ایرانی نیز جزء یکی از این زبان­ها محسوب می­شود. زبان اشارة ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاص خود به­طور طبیعی در جامعة ناشنوایان در سرتاسر ایران با تفاوت لهجه­های مختلف، رشد کرده است و مورد استفاده قرار می­گیرد. نکتة قابل ذکر آن است که تمامی افراد با وجود تفاوت در لهجة خود به راحتی با دیگر ناشنوایان از مناطق دیگر ارتباط برقرار می­کنند و این تفاوت اشارات مانعی برای عدم درک آنها نمی­باشد، در حقیقت درک آنها بیان­گر این مطلب است که این تفاوت­ها، تفاوت لهجه است نه تفاوت زبان.

اشارات موجود در این زبان از نوع قراردادی و در بعضی موارد به ­صورت شمایل­گونه[2] هستند. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات می­کند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعه­ای از تصاویر در فضا[3] نمی­باشد. تفاوت میان زبان اشارة ایرانی و به­طور کلی همة زبان­های اشاره با زبان­های گفتاری این است که در زبان­های اشاره، اطلاعات از طریق ترکیب آوا بیان نمی­شوند بلکه از طریق ترکیب شکل[4]، جهت[5] و حرکت[6] دست و همچنین حالات صورت[7] منتقل می­شوند. مانند زبان­های اشارة دیگر، زبان اشارة ایرانی نیز متشکل از دو بخش دستی و غیردستی است که این دو بخش برای تولید و درک زبان اشاره بسیار حائز اهمیت می­باشند. بخش دستی شامل مواردی از قبیل شکل، جهت، مکان و حرکت دست می­شود و بخش غیردستی در برگیرندة حالات صورت و بدن می­باشد. اشارات غیردستی (حالات صورت، چشم، ابرو، سر و غیره) در زبان اشاره نقش­های بسیاری را ایفا می­کنند. مهمتر از همه، نقشی است که این اشارات در نحو ایفا می­کنند. برای مثال، حالات صورت در اکثر زبان­های اشاره که زبان اشارة ایرانی نیز شامل آن می­شود، برای سوال­های بله/خیر یا سوال­های که­ای استفاده می­شوند. در زبان اشارة ایرانی هنگامی­که اشاره­گر سوال بله/خیر می­پرسد، ابروهایش را بالا می­برد و کمی سرش را به سمت جلو کج می­کند. هنگامی­که اشاره­گر سوال که­ای مانند کی، کجا، کدام و غیره را می­پرسد، ابروهایش را پایین می­آورد و کمی سرش را به سمت جلو می­برد در صورتی­که بدنش را به سمت عقب تکیه می­دهد و صورت نیز حالت جمع­شدگی به خود می­گیرد. در جملات شرطی نیز هنگام اشاره کردن، ابروها به سمت بالا حرکت می­کنند.

علاوه برکلیه نقش­های نحوی، حالات صورت و حرکات بدن در بیان آهنگ گفتار[8]، تکیه[9] و درنگ[10] نیز نقش مهمی ایفا می­کنند. درست مانند اصول زبرزنجیری که در زبان گفتاری جزء لاینفک کلام می­باشند، حالات صورت نیز جزء لاینفک زبان اشاره محسوب می­شوند. اما بر خلاف تکیه، آهنگ و درنگ که نمی­توانند به­ تنهایی بدون کلام استفاده شوند، بعضی از حالات صورت یا حرکات به­ تنهایی مورد استفاده قرار می­گیرند و جایگزین واژگان می­شوند. به­طور کلی احساسات فرد اشاره­کننده در صورت وی که با حرکات بدن همراه هستند مشخص می­شوند. بنابراین آنچه که در رابطه با درک و تولید زبان اشاره از اهمیت برخوردار است، توجه به هماهنگ بودن کلیة اجزاء تشکیل دهندة آن می­باشد، زیرا یک اشتباه کوچک در یکی از بخش­ها منجر به تولید اشاره­ای دیگر می­شود و درک مطلب را با مشکل مواجه می­کند.

فصل اول: کلیات پژوهش

2-1-3- نشانگرهای مولکولی 15

2-2- تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 15

2-3- تجزیه خوشه‌ای 16

2-4- انواع روش‌های تجزیه خوشه‌ای 17

2-4-1- روش مراتبی 17

2-4-2- روش تجزیه‌ای 17

2-5- ضریب همبستگی 18

2-6- تجزیه علّیت 18

فصل دوم: بررسی و مرور منابع 20

2-8- بررسی تنوع ژنتیکی فلفل در ایران 27

فصل سوم: مواد و روش‌ها 29

3-1- موقعیت و مشخصات محل اجرای آزمایش 29

3-2- مواد گیاهی فلفل 29

3-3- آماده‌سازی زمین و مواد آزمایشی 31

ج). خزانه و نشاكاری: 31

د). زمان نشاكاری: 31

ه). نحوه كاشت نشا: 31

3-4- عملیات زراعی 31

3-5- صفات مورفولوژیکی 32

3-7- روش اندازه‌گیری 33

3-6- صفات فیزیولوژیکی: 35

3-8- تجزیه و تحلیل‌های آماری 37

تجزیه واریانس و مقایسه میانگین 37

اجزای واریانس و ضرایب تغییرات 37

3-9- تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 37

3-10- تجزیه خوشه‌ای 38

3-11- تجزیه علّیت ژنتیکی 38

فصل چهارم: نتایج و بحث 39

4-1-1- خصوصیات عادت رشد و عادت شاخه‌دهی 41

4-1-2- خصوصیات برگ، ساقه و موقعیت جام گل 41

4-2- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین 43

4-3- آماره‌های توصیفی صفات مورد بررسی 49

4-4- وراثت‌پذیری 50

4-5- همبستگی 52

4-6- تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 56

4-7- تجزیه خوشه‌ای 57

4-8- رگرسیون گام به گام 60

4-9- تجزیه علّیت ژنتیکی 60

4-5- نتیجه‌گیری کلی 63

4-11- پیشنهادات 65

4-12- منابع 66

 

 

فهرست جداول

جدول 1-1- سطح زیر کشت، میزان تولید و متوسط عملکرد فلفل 9

جدول 3-1- کد و نام ژنوتیپ­های فلفل 30

جدول 3-2- صفات اندازه‌گیری شده و علامات اختصاری آن‌ها 32

جدول 3-3- توصیف نامه صفات بررسی‌شده 36

جدول 4 –1- صفات توصیفی فلفل 42

جدول 4-2- تجزیه واریانس ویژگی‌های مورفولوژیکی 45

جدول 4-3- مقایسه میانگین ویژگی‌های مورفولوژیکی 46

جدول 4-4- مقادیر آماره­های توصیفی صفات 50

جدول 4-5- برآورد اجزای واریانس، ضریب تنوع و توارث­پذیری 52

جدول 4-6- ضرایب همبستگی بین صفات 55

جدول 4-7- نتایج مربوط به مؤلفه‌های اصلی 57

جدول 4-10- نتایج تجزیه علیت با استفاده از رگرسیون گام ‌به ‌گام 62

 

فهرست شکل‌ها

شکل 1-1- میزان تولید. 10

نمودار 1-1- سطح زیر کشت. 10

نمودار 1-2- عملکرد فلفل . 11

نمودار 1-3- میزان تولید فلفل. 11

شکل 4-1- نمودار دندوگرام. 60

شکل 4-2- شکل شماتیک تجزیه علیت. 63

 

   

 

 

چکیده

فلفل با نام علمی (L. Capsicum annuum) Pepper، از جمله مهم‌ترین سبزیجات به شمار می‌رود که علاوه بر مصارف غذایی، دارای مصارف دارویی نیز می­باشد. آزمایش حاضر به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی و تعیین خصوصیات 42 ژنوتیپ فلفل با استفاده از صفات مورفولوژیكی در مرکز تحقیقات آذربایجان غربی انجام شد. تجزیه واریانس داده­ها بر اساس طرح لاتیس مستطیل 6*7 در 6 تکرار با استفاده از نرم‌افزارهای SAS، SPSS و MINITAB انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده­ها برای ویژگی‌های مورفولوژیکی نشان داد که بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه، در سطح احتمال 1% اختلاف‏‏‏ معنی­داری وجود داشت. برخی از صفات مانند طول ساقه، ضخامت دیواره میوه، فتوسنتز و ارتفاع گیاه دارای ضریب تغییرات بالا در بین ژنوتیپ‌ها می‌باشند. بیش­ترین میزان وراثت­پذیری مربوط به طول میوه، عرض میوه، ضخامت دیواره میوه، طول دم میوه، وزن تر و خشک میوه و عملکرد بود و کم­ترین مقدار وراثت­پذیری به فتوسنتز خالص، ارتفاع گیاه و پهنای چتر میوه اختصاص داشت. در بررسی همبستگی صفات كمی، بیش‌ترین همبستگی بین وزن تر میوه با وزن خشک میوه ^(**958/r=)، و وزن تر میوه با ضخامت دیواره میوه ^**834/r=)، به دست آمد. بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، حدود 95 درصد از واریانس کل در بین ژنوتیپ­ها توسط 10 مؤلفه اول توجیه شد. گروه‌بندی صفات مورفولوژیک 42 ژنوتیپ فلفل، با استفاده از تجزیه خوشه‌ای نشان داد نمودار دندوگرام به 3 خوشه و هر خوشه به 3 زیر خوشه تقسیم شده است. ژنوتیپ­های ارومیه، لردگان و اورفای ترکیه در تجزیه خوشه­ای دارای عملکرد بیشتری نسبت به بقیه ژنوتیپ­ها بودند. نتایج تجزیه علیت ویژگی‌های مورفولوژیکی نشان داد که وزن خشک تأثیر مستقیم و مثبت بالایی در عملکرد دارد. به طور کلی نتایج بدست آمده از این پژوهش بیانگر وجود اختلاف و تنوع بین ژنوتیپ­های مورد ارزیابی از لحاظ ویژگی‌های مورد بررسی بود که کار گزینش ژنوتیپهای برتر از این طریق را بهبود می‌بخشد. این امر بر قابل‌دسترس بودن این منابع ژنتیکی برای برنامه‌های اصلاحی آینده، گروه‌‌بندی و تفكیك ژنوتیپ‌های فلفل نیز، کمک می­نماید.

کلمات کلیدی: تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیکی، عملکرد، فلفل، همبستگی.

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول  مقدمه و کلیات

 

 

مقدمه وکلیات

فلفل یک گیاه با ارزش از خانواده Solanaceae است که تنوع وسیعی از نظر شكل میوه و تندی دارد و بر اساس شرایط آب و هوایی ممكن است یک ساله یا چند ساله باشد یعنی در صورت وجود سرما به صورت گیاه یک ساله رشد می­کند (بکینقام و سیمور[1]، 1984). فلفل در بیشتر كشورهای دنیا كشت می‌شود و میزان مصرف آن برای استفاده‎های ادویه‎ای و به عنوان سبزی از سال 199۴ تا به امروز بیش از 21% افزایش داشته است (بوسلند و وتاوا[2]، 1999).

اهمیت این گیاه بر اساس خاصیت اشتهاآور، هضم غذا، مقدار کاروتن و به ویژه ویتامین ث آن است. مقدار ویتامین ث در میوه‌های نارس 60 تا 70 و در رسیده بین 120 تا 140 میلی­گرم در 100 گرم میوه تازه است، کاروتن و ویتامین ث این گیاه در تنظیم فشارخون موثرند. نیاز بدن انسان به ویتامین ث یک نیاز ضروری می‌باشد و نیاز ویتامین ث انسان بالغ، روزانه 45 تا 80 میلی‌گرم می‌باشد و حدود 60 درصد این ویتامین از طریق مصرف سبزی و میوه تأمین می‌گردد (پیوست، 1388).

تعیین میزان تنوع ژنتیكی موجود در ژنوتیپ، گام اساسی و مهمی در انتخاب صحیح والدین برای ادامه برنامه­های اصلاحی در نسل­های بعدی خواهد بود. در بیشتر مواقع لازم است قبل از انتخاب برای صفت خاصی، آن را به اجزاء دیگری تقسیم نمود و این اجزاء از نظر نحوه توارث پذیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. از آنجا كه همواره عملكرد یكی از مهم‌ترین اهداف اصلاحی است، تشخیص اینكه كدام متغیر، بیش‌ترین عامل مؤثر بر تنوع عملكرد ارقام مختلف است، بدون شك كار برنامه‌های اصلاحی و انتخاب نتایج را آسان تر خواهد ساخت (اسکوئن و براوون[3]، 1991).

تنوع ژنتیکی در بحث اصلاح گیاهان حائز اهمیت است و لازمه بروز هر نوع تغییر در ساختار ژنتیکی گیاهان، وجود تنوع، اطلاع داشتن از سطح و نوع تنوع موجود در ژرم پلاسم است تا بتوان از این تنوع، با توجه به اهداف اصلاحی مورد نظر بهره برد (وجدانی[4]، 1993).

در زمینه بررسی تنوع ژنتیکی، نشانگرهای مورفولوژیکی از این نظر که هزینه انجام پایین دارند و نیاز به تکنیک‎های مولکولی یا بیوشیمیایی خاصی ندارند، مورد توجه هستند و کمک شایانی به تحقیقات اصلاحی می‎کنند (فارسی و ذولعلی[5]، 2003). تحقیقات متعددی برای ارزیابی تنوع ژنتیكی با استفاده از صفات مورفولوژیکی انجام شده است (گلتا [6]و همکاران، 2005).

تنوع ژنتیکی، تنوع قابل توارث درون و بین جمعیت‌های موجودات زنده را بیان می‌کند (براوون[7]، 1983). انتخاب خصوصیات مطلوب در گیاهان و بهبود آن‌ها برای صفات مورد نظر مستلزم وجود تنوع ژنتیکی کافی درون جمعیت‌ها و یا بین آن‌ها است. از طرفی استفاده از تنوع ژنتیکی درون یک جمعیت می‌تواند به عنوان راهکاری مناسب برای مقابله با آسیب‌پذیری ژنتیکی در گیاهان به کار رود، بنابراین، حفظ و یا ایجاد تنوع ژنتیکی برای رفاه حال و آینده‌ی انسان ضروری است (کاننبرگ فالک[8]، 1995). معمولاً تنوع ژنتیکی گیاهان در زمان و مکان تغییر می‌کند (اسکوئن و براوون،1991).

تنوع ژنتیکی در گیاهان زراعی پیش‌نیاز برنامه‌های اصلاح نباتات و از اجزای مهم پایداری نظام­های بیولوژیکی می‌باشد (سینگ و لبانا[9] ، 1990). آگاهی از تنوع ژنتیکی در

 گونه­های گیاهی برای انتخاب والدین در راستای حصول هیبریدهای مناسب و پیش‌بینی بنیه هیبریدها به ویژه در گیاهانی که هیبرید آن‌ها ارزش تجاری دارد، مهم است (محمدی و پرسانا ، 2003). ارزیابی تنوع ژنتیکی و اطلاع از شباهت­های ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها باعث سازمان‌دهی موثر مجموعه­های ژرم پلاسمی و افزایش بهره وری از آن‌ها در راستای بهبود ژنتیكی گیاهان می‌گردد (جلتا و همکاران ، 2005(.

تا همین اواخر ایجاد محصولات بومی، یک ترکیب ضروری و پویای تنوع زیستی کشاورزی بودند که تنها به عنوان منبع صفاتی که می‌تواند در برنامه های علمی اصلاحی و بهبود بهره وری ارقام جدید مورد استفاده قرار گیرند ارزشمند شمرده می شدند. مقایسه نشانگرهای مولکولی، همانند ریخت‌شناسی گل و میوه در فلفل ساده‌ترین روش برای بررسی و کشف ژنوتیپ‌ها و تشخیص تنوع ژنتیکی است. هرچند آنالیز با نشانگرهای مولکولی همانند دی ان آ به وسیله بزرگ بودن تعداد و عدم تأثیر از شرایط محیطی، قابلیت تولید مجدد و بالا سودمند­تر می­باشد بنابراین هدف از تجزیه مورفولوژیکی برای تعیین شباهت بین ژنوتیپ­ها می‌باشد (بالستر و ویسنت[10]، 1998). به همین منظور نشانگرهای مولکولی در کامل کردن خصوصیات مورفولوژیکی برای تعیین تنوع ژنتیکی قابل‌استفاده می‌باشند. همچنین با دسترس داشتن به مراکز تنوع و تغییرات ژنتیکی، برای بهبود و اصلاح محصولات اغلب قابل ‌استفاده می‌باشند (گیلبرت[11] و همکاران، 1999).

حفظ ژرم­پلاسم گیاهان از اولین وظایف هر دستگاه تحقیقاتی است. ذخایر ارزشمند ژنتیکی می‌تواند به عنوان ابزار مهمی در اصلاح نباتات مورد استفاده اصلاح­گران قرار گیرد. علاوه بر حفظ ژرم­پلاسم داخلی، استفاده و معرفی ژرم­پلاسم خارجی می‌تواند برای کارهای اصلاحی و استفاده از تنوع ژنتیکی موجود، در آینده مورد استفاده قرار گرفته و حائز اهمیت باشد.

تنوع آب و هوایی بالا در ایران، كشورمان را به عنوان یكی از مراكز مهم انتشار و پراكنش بسیاری از گونه­های گیاهی قرار داده است. بنابراین برنامه­ریزی صحیح به منظور شناسایی دقیق ذخایر توارثی ملی و طبقه­بندی آن‌ها بایستی از جمله اولویت­های اساسی باشد كه در سیاست­های كشاورزی كشور در نظر گرفته می­شود.

از آن جا كه افزایش عملكرد همواره از مهم­ترین اهداف برنامه­های اصلاحی در فلفل است، تجزیه علیت عملكرد و تعیین مقادیر معنی­دار واریانس اجزاء عملكرد مشخص خواهد كرد که كدام روش اصلاحی می‌تواند موفقیت­آمیز باشد. تشخیص این­كه كدام متغیر، مهم­ترین عامل مؤثر بر عملكرد ارقام مختلف است، بدون شك كار پروسه­های اصلاحی و گزینش نتایج را آسان­تر خواهد ساخت.

اهداف پژوهش

 

• بررسی تنوع ژنتیکی و روابط ژنتیکی در بین ژنوتیپ‌های فلفل­های بومی ایران
• تجزیه علیت عملكرد، تعیین ضرایب همبستگی و تعیین اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملكرد
• بررسی کارایی خصوصیات مورفولوژیکی در متمایز کردن ژنوتیپ‌های فلفل

فرضیه

 

• بین صفات مورفولوژیکی و عملکرد اختلاف وجود ندارد.
• یک مطلب دیگر :

• پایان نامه با کلید واژه های ثبت اسناد، اسناد و املاک، قصد استفاده

• تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های مختلف فلفل وجود ندارد.
• بین صفات اندازه‌گیری شده هیچ رابطه‌ای وجود ندارد.
• خصوصیات مورفولوژیکی قادر به متمایز کردن ژنوتیپ‌ها و بررسی تنوع ژنتیکی نیستند.

1-1- تاریخچه و منشأ فلفل

فلفل گیاهی بومی مکزیک و آمریکای مرکزی است. تاریخ مصرف این گیاه به 7 هزار سال پیش از میلاد مسیح برمی­گردد، زمانی که سرخ‌پوستان آمریکایی ساکن پرو و مکزیک به عنوان ادویه از آن استفاده می­کردند. تا اینکه طی قرون 15 و 16 میلادی، کاشفان آمریکایی این سبزی خوش‌رنگ و نگار را به اروپا و از آنجا به آسیا و آفریقا آوردند و این‌گونه فلفل وارد برنامه غذایی شد (طباطبایی، 1376). در حال حاضر کشت این گیاه در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر در فضای آزاد و در اروپا اغلب در گلخانه و یا زیر پوشش انجام می‌شود. تا قرن نوزدهم پرورش انواع تند آن رواج داشت، ولی در دهه‌های اخیر کشت انواع شیرین آن که فاقد کاپسایسین[12] است رواج یافته است (پیوست، 1381).

1-2- مشخصات گیاه‌شناسی

یک طبقه‌بندی مطلوب گیاه‌شناسی گونه­ها برای مدیریت مناسب ژنوتیپ­ها ضروری می‌باشد. یک شناسایی نادرست گونه­های نگهداری شده در بانک ژن می‌تواند منجر به از دست دادن ازدیاد و حفاظت ناکافی واریته­ها برای تحویل گم شدگی مواد ژنتیکی به مؤسسات دیگر شده و در نتیجه موجب اتلاف وقت و منابع مالی می‌شود (گوتور [13]و همکاران، 2008).

فلفل شیرین با نام انگلیسی (Green papper)، گیاهی است از خانواده بادمجانیان و جنس کپسیکوم و گونه خوراکی آن Capsicum annum می‌باشد (طباطبایی، 1376). جنس‌های فلفل به واسطه صفات مورفولوژیکی یا صفات وابسته شناسایی شده اند. مورفولوژیکی گل شامل رنگ گل، فشردگی کاسه­گل و تعداد گل در هر محور گل، اغلب برای توصیف رده‌بندی گل در فلفل استفاده می‌شود (اینسه [14]و همکاران، 2009؛ موسکون [15]و همکاران، 2007؛ پیکرسجیل[16]، 1971). فلفل گیاهی است یک ساله که برگ­های آن به صورت ساده، منفرد، بیضی شکل و متناوب روی ساقه قرار دارند. برگ فلفل از نظر اندازه، رنگ و شکل متنوع است. بیشتر برگ­ها می­توانند نرم و بدون کرک و در مواردی کرک دار باشند. تعداد روزنه در برگی که در نور خورشید رشد کرده است 120 – 190 روزنه در هر سانتی‌متر مربع و برای برگی که در سایه رشد کرده 35-70 روزنه در هر سانتی­متر مربع می­باشد (اسکاج[17]، 1972). بوته فلفل دارای ساقه محکم ایستاده می­باشد و ارتفاع آن در شرایط معمول مزرعه به 30-50 سانتی­متر می­رسد. ساقه اصلی بعد از پیدایش اولین غنچه گل به دو شاخه و هر شاخه نیز به نوبه خود، بعد از ظهور غنچه گل به دو شاخه تقسیم می‌شود. بر همین اساس بوته آن شاخه‌های فرعی زیادی تولید می­کند که به گیاه شکل چتری می­دهد (مبلی و پیراسته، 1377). ریشه­های فلفل­ها فیبری می­باشد و رشد رویشی، اعم از صاف، زبر و برگ‌های ساده بیشتر به صورت فشرده و بیشتر راست تر از گوجه‌فرنگی‌ها هستند (بوسلند و تاوا، 2012).

ریشه‌های این گیاه بیشتر سطحی هستند و به طور معمول وزن ریشه 10 درصد وزن کل گیاه می­باشد. در گیاهان جوان وزن ریشه نسبت به قسمت هوایی بیشتر است و این نسبت با افزایش سن کاهش می­یابد (بوسلند و تاوا، 2000). ریشه این گیاه به انتقال نشاء بسیار حساس می­باشد و وقتی نشاء از جعبه کاشت منتقل می‌شود و یا با یک لایه سخت در مزرعه روبرو می‌شود ریشه آن آسیب می­بیند (دلی و تیسن[18]، 1969).

گل‌ها در این گیاه هرمافرودیت و مضربی از 5 می­باشند که دارای 5-7 گلبرگ با طول 10-20 میلی­متر و 10-15 میلی­متر قطر گل می­باشند. گل­ها به صورت منفرد در زاویه شاخه­ها رویش می­کنند (بوسلند و گنزالز[19]، 1994). معمولاً بیش از 100 گل در هر گیاه رشد می­کند (بوسلند، 2000). فلفل گیاهی است خود گرده‌افشان (الارد[20]، 1960) که البته مقداری هم قابلیت دگرگرده افشانی دارد (حدود15%) و در دگرگرده افشانی حشرات نقش مهم­تری نسبت به باد دارند (تانکسلی و الیواس[21]، 1984). در اکثر ارقام گل­ها به صورت افقی یا آویزان قرار می­گیرند، بنابراین گرده می‌تواند بر روی سطح کلاله بچسبد. احتمالاً در مزرعه حشرات به انتقال گرده و افزایش میوه بستن کمک می­کنند (شکاری، 1388).

گل فلفل در روز گل دهی، از ابتدای سپیده دم شروع به باز شدن می­کند و بیشتر گل­های جدید در ساعت 8 باز می­شوند. باز شدن بساک­ها عموما با یک تاخیر 1 تا 2 ساعته بعد از باز شدن گل­ها صورت می­گیرد ولی در برخی ارقام گزارش شده است که این وضع تا حدود 4 ساعت بعد از باز شدن گل به تاخیر می­افتد (شکاری، 1388).

میوه فلفل از نظر گیاه‌شناسی سته است و به رنگ­های مختلف دیده می‌شود که دارای تعداد زیادی بذر است (پیوست، 1388). گاهی روی یک بوته تمام انواع میوه با حفره­های مختلف دیده می‌شود. شکل میوه بسیار متغیر است و به صورت کشیده، نوک تیز، گرد و کروی، مخروطی و یا استوانه­ای مشاهده می­گردند. رنگ میوه نارس سبز است و در طی مراحل رسیدن تغییر رنگ داده و در مرحله نهایی رسیدن به رنگ­های زرد، قرمز و یا قهوه­ای ظاهر می‌شود (دانشور، 1379). میوه در دمای زیر 16 و بالای30 درجه سانتی‌گراد تشکیل نمی­شود. وقتی دمای شب بیش از 24 درجه باشد گل­ها ریزش دارند. مناسب­ترین دما برای بالا بردن میزان گل دهی 16 تا 21 درجه می­باشد. طول دم میوه در رقم­های مختلف فرق می­کند و از 10-20 میلی­متر متفاوت می­باشد. میوه‌های کوچک معمولا دم میوه بلندتری دارند (بوسلند و تاوا، 1999). تشکیل میوه در فلفل با گوجه فرنگی و کدو متفاوت است. به این معنی که در آن‌ها در زمان باز شدن گل شکل تخمدان، شواهد اندکی از شکل نهایی میوه را نشان می­دهد. شکل خوشه­ای تخمدان در زمان گلدهی ممکن است باعث تشکیل یک میوه تخم‌مرغی یا کشیده در فلفل شود. بنابراین تغییرات در شکل سلول و طرح و اندازه تقسیم سلولی باعث تأثیر عمیقی بر روی اندازه نهایی میوه می‌شود (شکاری، 1388).

فل

1 – Beckingham and Seymour

2 – Bosland and Votava

3 – Schoen and brown

4 – Vojdani

5 – Farsi and Zolali

6 – Geleta

1-8- اهمیت موضوع 9

1-9- اهداف پژوهش 11

فصل دوم 13

2- مروری بر پژوهش های پیشین 14

2-1- دمای پایین 14

2-2- پوشش های خوراکی 16

2-2-1- کیتوزان 17

2-2-2- متیل سلولز 21

2-2-3- پکتین 23

فصل سوم 26

3- مواد و روش ها 27

3-1- روش انجام پژوهش 27

3-1-1- مشخصات منطقه برداشت نمونه 27

3-1-2- انتخاب رقم انار و ویژگی های کلی آن 28

3-1-3-تهیه نمونه میوه 28

3-1-4- جداسازی اناردانه ها 29

3-1-5-آماده سازی نمونه ها 29

3-1-6- شرایط نگهداری در سردخانه 30

3-1-7- مراحل انجام آزمایش 30

3-2- ویژگی های مورد ارزیابی و روش اندازه گیری آنها 30

3-2-1- درصدکاهش وزن میوه ها و اناردانه ها 30

3-2-2- چگالی میوه 31

3-2-3- مواد جامد محلول (TSS) 31

3-2-4- شاخص بلوغ میوه (TSS/TA) 32

3-2-5- هدایت الکتریکی آب میوه (EC) 32

3-2-6- پ هاش (pH) 33

3-2-7- مقدار اسیدیته قابل تیتر (TA) 33

3-2-8- اندازه گیری ویتامین ث 34

3-2-9- مواد فنولی 35

3-2-10- فعالیت آنتی اکسیدانی 36

3-2-11- میزان آنتوسیانین کل 37

3-3- واکاوی آماری داده ها 38

4- نتایج و بحث 40

4-1- عمر انبارداری 40

4-1-1- اناردانه 40

4-2- تغییرات کاهش وزن میوه طی دوره انبارداری 42

4-2-1- اناردانه 42

4-2-2- میوه انار 46

4-3- تغییرات مواد جامد محلول کل در مدت انبارداری 49

4-3-1- اناردانه 49

4-3-2- میوه انار 52

4-4- تغییرات اسیدیته قابل تیتراسیون 54

4-4- 1- اناردانه 54

4-4-2- میوه انار 56

4-5- تغییرات شاخص طعم میوه در طی انبارداری 58

4-5- 1- اناردانه 58

4-5-2- میوه انار 60

4-6- تغییرات پ هاش طی دوره انبارداری 62

4-6-1- اناردانه 62

4-6-2- میوه انار 64

4-7- هدایت الکتریکی 66

4-7-1- اناردانه 66

4-7-2- میوه انار 68

4-8- ویتامین ث 71

4-8-1- اناردانه 71

4-8-2- میوه انار 73

4-9- تغییرات مواد فنولی کل 76

4-9-1- اناردانه 76

4-10- تغییرات فعالیت ضد اکسایشی در طول دوره انبارداری 81

4-10-1- اناردانه 81

4-10-2- میوه انار 83

4-11- تغییرات میزان آنتوسیانین در طی دوره انبارداری 85

4-11-1- اناردانه 85

4-11-2- میوه انار 87

4-12- تغییرات چگالی در طی دوره انبارداری 90

4-12-1- میوه انار 90

4-13- نتیجه گیری کلی 92

4- 14- پیشنهادها 93

منابع 111

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

 

جدول 4-1- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر درصد کاهش وزن انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1±5 سلسیوس 45

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر درصد کاهش وزن میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1±5 سلسیوس 48

جدول4- 3- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر مواد جامد محلول (%) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 51

جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر مواد جامد محلول (%) رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 53

جدول 4-5- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان اسیدیته قابل تیتر (%) اناردانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 55

جدول4-6- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر اسیدیته (%) میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 57

جدول4-7- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر شاخص طعم انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 59

 

جدول4-8- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر شاخص طعم میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 61

جدول 4-9- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر پ هاش انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 63

جدول4-10- مقایسه میانگین اثر پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر پهاش میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 65

جدول 4-11- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر هدایت الکتریکیms/cm) ) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 67

جدول 4-12- مقایسه میانگین اثر ت پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر هدایت الکتریکی ms/cm)) میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 70

جدول 4-13- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان ویتامین ث mg/L)) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 72

جدول 4-14- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان ویتامین ث (mg/L) میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 75

جدول 4-15- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان مواد فنولی کل (µg GAE /L) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 77

جدول 4-16- مقایسه میانگین اثر پوشش های خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان مواد فنولی کل (µg GAE /L) میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 80

جدول 4-17- مقایسه میانگین اثر پوشش خوراکی های مختلف در طول مدت انبارداری بر فعالیت ضد اکسایشی (%) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 82

جدول4-18- مقایسه میانگین اثر پوشش خوراکی های مختلف در طول مدت انبارداری بر فعالیت ضد اکسایشی (%) میوه انار رقم رباب در دمای 1 ±5 سلسیوس 84

جدول 4-19- مقایسه میانگین اثر پوشش خوراکی های مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان آنتوسیانین (mg/L) انار دانه رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 86

جدول 4-20- مقایسه میانگین اثر پوشش خوراکی های مختلف در طول مدت انبارداری بر میزان آنتوسیانین (mg/L) میوه انار رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 89

جدول 4-21- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پوشش خوراکی مختلف در طول مدت انبارداری بر چگالی(g/ml) میوه انار در رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 91

جدول پیوست 4-1- تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف پوشش خوراکی بر ویژگی های انار دانه در سردخانه 111

جدول پیوست 4-2- تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف پوشش خوراکی بر ویژگی های انار دانه در سردخانه 112

جدول پیوست 4-3- تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف پوشش خوراکی بر ویژگی های میوه انار در سردخانه 113

جدول پیوست 4-4- تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف پوشش خوراکی بر ویژگی های میوه انار در سردخانه 114

 

 

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                     صفحه

یک مطلب دیگر :

شکل 3-1- ­منحنی استاندارد حاصل از غلظت­های مختلف آسکوربیک­اسید (nm 51λmax=) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

شکل 3-2- منحنی استاندارد حاصل از غلظت­های مختلف گالیک اسید (nm 517λmax=) .36

شکل 4-1- مقایسه اثر پوششهای خوراکی بر ماندگاری اناردانه-های رقم رباب نیریز در دمای 1 ±5 سلسیوس 41

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

              1- مقدمه

 

انار رقم رباب نی­ریز که بیشترین سطح زیر کشت را در استان فارس دارد، از معروف­ترین رقم­های انار تجاری و برتر کشور است. این رقم دیررس بوده و میوه­هایی با پوست کلفت و قرمز رنگ با دانه­های قرمز رنگ دارد که به دلیل کیفیت خوراکی مطلوب و قابلیت انباری مناسب در بازارهای داخلی و خارجی از اهمیت خاصی برخوردار است (محسنی، 1389). اناردانه­های انار (قسمت خوراکی میوه) منبع غنی از قندها، پکتین، آسکوربیک اسید، اسید­های آمینه، املاح معدنی، فیبرها، فیتواستروژن و فلاونوئیدها است (Gil et al., 2000; Fadavi et al., 2005; Palou et al., 2007; Ozgen et al., 2008 ). میوه انار به دلیل داشتن ترکیباتی با خواص ضداکسایشی[1] نیز اهمیت دارد و مطالعات کلینیکی و اپیدیمولوژی نشان می دهد که مصرف آن به دلیل داشتن مقدار مواد فنولی زیاد در جلوگیری از بیماری­های قلبی و بعضی از انواع سرطان موثر است (Ricci et al., 2006; Tzulker et al., 2007). بنابراین میوه انار به دلیل دارا بودن مواد غذایی موثر در سلامتی محبوبیت زیادی پیدا کرده است (Gil et al., 2000; Ozgen et al., 2008). با توجه به ارزش و اهمیت اقتصادی این میوه برای کشاورزان استان­های حاشیه کویر و مطرح شدن میوه انار به عنوان کالای لوکس صادراتی و یک منبع درآمد ارزی، اهمیت آن بیش از پیش روشن می­گردد. اما میوه­های انار به دلیل داشتن آب و مواد قندی فراوان و بافت نرم و حساس، پس از برداشت به راحتی در معرض صدمات مکانیکی، کاهش وزن و حمله ریز سازواره­ها[2] قرار می­گیرند (بهادران باغبادرانی، 1379؛ Westwood, 1993).

 

 

1-1- موطن و تاریخچه کشت انار

 

اهلی شدن انار از دوران نئولیتیک آغاز شده است (Hayes, 1957). این گیاه بومی ایران و برخی از نواحی اطراف آن است كه از 2000 سال قبل از میلاد مسیح مورد کشت و کار قرار گرفته است و به مرور زمان به مناطق دیگر آسیا (تركمنستان، افغانستان، هند، چین و غیره)، آفریقای شمالی و اروپای مدیترانه ای گسترش پیدا کرده است (Zukovskij, 1950). از آن جا كه انار به خاطر مقاومتش به شرایط خشكی، درخت بسیار مناسبی برای پرورش در مناطق خشك است، امروزه به طور گسترده ای این درخت میوه در مناطق مدیترانه ای، نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری كشت می­گردد (Mars and Meljario, 1997).

 

 

1-2- رده بندی