شاخص های اندازه گیری نقدشوندگی

اگرچه نقدشوندگی متغیری غیرقابل مشاهده است اما طی سال های اخیر تلاش های وسیعی به عمل آمده تا نقدشوندگی را با متغیرهای قابل مشاهده نشان دهند. همچنین، یک روش واحد و مستقیمی برای اندازه گیری نقدشوندگی وجود ندارد اما تا به حال محققان معیارها و روشهای گوناگونی را برای محاسبه آن معرفی کرده و در تحقیقات خود مورد استفاده قرار داده اند. راه کارهای متعددی که برای اندازه گیری نقدشوندگی بازارهای سهام مورد استفاده قرار گرفته هر کدام بر پایه نظری خاص استوار است. برخی از این سنجه ها نظیر حجم معاملات[۱] ، از یک سو هزینه های اقتصادی[۲] سطوح نقدشوندگی را اندازه گیری نمی کنند و از سوی دیگر مستقیماً به تعریف مفهومی مربوط نیستند. هزینۀ اقتصادی نقدشوندگی بیانگر هزینۀ فرصت قادرنبودن به اجرای یک سفارش به قیمت تعادلی است. این مؤلفه معمولا به عنوان یکی از اجزای نامشهود هزینه های معاملات مورد توجه قرار می گیرد .(Goss,2008)

به هر حال هیچ معیار واحدی به طور صریح استحکام، فوریت، وسعت و ارتجاع پذیری بازار را اندازه گیری نمیکند.

طبق فرضیه های مذکور معیار نقدشوندگی این پژوهش بر مبنای شاخص های آمیهود، آمیوست و گردش معاملات محاسبه می شود. که در ادامه به تفسیر هر یک از شاخص ها می پردازیم:

• سنجه عدم نقدشوندگی آمیهود (۲۰۰۲)

مدل آمیهود یکی ازکامل ترین و متداول ترین شاخصهای نقدشوندگی است که از سوی محققان (در صورت لزوم با اندک تغییراتی) به کار گرفته شده و معادل تغییرات مطلق قیمت نسبت به حجم معاملات است. معیار عدم نقدشوندگی آمیهود از رابطه زیر به دست می آید:

ILLIQt = D^-1 å{| R_dt| / VOL_dt }

در این معادله R| | بیانگر قدر مطلق بازده یک سهم در روزd  از ماه t، vol  معادل حجم پولی معاملات سهم معین در روز  d ، از ماه  t و  Dمعرف تعداد روزهای معاملاتی در طی ماه t است. اساساً این شاخص می تواند بر حسب داده های ورودی، برای دوره های زمانی مختلف مانند ماهانه، فصلی و غیره مورد استفاده قرار گیرد.

هر چه عدد به دست آمده برای ILLIQ  بالاتر باشد پایین تر بودن نقدشوندگی را نشان می دهد و بیانگر این است که قیمت سهام در پاسخ به تغییر اندکی در ارزش معاملات، به میزان قابل توجهی تغییر می یابد. در صورتی که قیمت یک سهم، در واکنش به حجم اندک معامله، تغییر زیادی داشته باشد، اندازه مدل آمیهود برای این سهم، بالا خواهد بود و بیانگر این است که درجه نقدشوندگی این سهام پایین است.

آمیهود (۲۰۰۲)  نشان می دهد که که اندازه عدم نقدشوندگی مورد انتظار بازار[۳] می تواند تأثیر مثبت معنی داری بر بازده های مازاد سهام در آینده داشته باشد.

مدل آمیهود با وجود به کارگیری گسترده از سوی محققان، مانند سایر  مدل ها نقاط مثبت و منفی خاص خود را دارد. به عقیده طرفداران این مدل، اگرچه اندیشۀ مرسوم از نقدشوندگی بازار در ادبیات مالی اثر قیمتی است که به صورت واکنش قیمت به یک مبادله در بازارهای حراج تعریف می شود. با وجود این، محاسبۀ اثر قیمتی مستلزم داد ه های معاملات است که معمولاً به آسانی قابل دسترسی نیست. به دلیل وجود چنین مشکلاتی، استفاده از نسبت بازده مطلق به حجم واحد پولی[۴] که توسط آمیهود در سال ۲۰۰۲ معرفی شد، به عنوان نماینده ای[۵] برای اثر قیمتی به کار می رود که کارآیی بهتر آن برای داد ههای روزانه در مقایسه با سایر معیارها مشخص شده است((Hasbrouk, 2003 .

مارسلو و کویروس (۲۰۰۷) چند مزیت را برای معیار عدم نقدشوندگی آمیهود برشمرد ه اند؛ از جمله اینکه ادبیات نظری و پژوهش های پیشین دقت و صحت اندازه گیری این معیار را تأیید کرده اند و نیز دسترسی به داده های مورد نیاز برای محاسبات مربوط نسبتاً ساده است. به علاوه، به عقیده آنان معیار آمیهود می تواند به عنوان معیاری برای سنجش میزان باور سرمایه گذاران درباره اطلاعات جدید باشد. به این معنی که وقتی سرمایه گذاران در باره قابلیت استفاده و اثرگذاری اخبار جدید اتفاق نظر داشته باشند قیمت سهام حتی بدون انجام معاملات هم بالاتر می رود در حالی که عدم اعتقاد سرمایه گذاران به تأثیرگذار بودن اخبار جدید چنین تأثیری بر قیمت ها بر جای نمی گذارد.

در عین حال به عقیده برخی صاحب نظران، معیار آمیهود دارای چند نقیصه است از جمله اینکه این معیار قادر به تشخیص وتمایز بین تغییرات مطلق قیمت[۶] که در اثر اطلاعات ناشی از رویدادهای معمول اتفاق می افتد و تغییرات قیمتی که به دلایل دیگر رخ می دهد نیست. در حالی که رویدادهای مبتنی بر اطلاعات لزوماً نقدنشوندگی را نشان نمی دهد اما سایر رویدادها نقدشوندگی را نشان می دهند .(Lhabitant and Gregoriou, 2008)

به عقیده لیو( ۲۰۰۶) معیار آمیهود با وجود برخورداری از قابلیت بالا و به کارگیری گسترده توسط محققان، عمدتاً اثر قیمتی را مد نظر قرار داده و به ابعاد دیگر نقدشوندگی مانند حجم، سرعت و هزینه معاملات کمتر توجه کرده است .

Volume1

Economic Costs 2

۳    Expected Market Illiquidity

The Ratio of Absolute Return to Dollar Volume 1

۲ Proxy

۳ Absolute Price Changes