1-6- سوابق انجام موضوع…………………………………………………………………………….6

1-6-1-سوابق نظری…………………………………………………………………………….6

1-6-2-سوابق عملکردی…………………………………………………………………………7

1-7- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………..7

فصل دوم : مروری بر سابقه موضوع

2-1- بخش اول: مبانی طراحی موزه

2-1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………..9

2-1-2-تعریف …………………………………………………………………………………………10

2-1-2-1-تعریف لغوی موزه……………………………………………………………………10

2-1-2-2-تعریف موزه از فرهنگ لغت عمید………………………………………………….10

2-1-2-3-تعریف اصطلاحی موزه……………………………………………………………..11

2-1-2-4-تعریف آیکوم از موزه………………………………………………………………..11

2-1-3-معرفی آیکوم……………………………………………………………………………………12

2-1-4-تاریخچه موزه…………………………………………………………………………………..12

2-1-4-1-تاریخچه موزه در جهان………………………………………………………………12

2-1-4-2-تاریخچه موزه در ایران………………………………………………………………14

2-1-4-3-موزه در بینش اسلامی ……………………………………………………………….16

2-1-5-نقش موزه ها…………………………………………………………………………………….17

2-1-5-1-نقش اجتماعی و فرهنگی موزه ها……………………………………………………17

2-1-5-2-گردآوری آثار و مجموعه ها………………………………………………………….17

2-1-5-3-تعیین هویت،ثبت و مستندسازی………………………………………………………17

2-1-5-4-حفاظت و نگهداری آثار و مجموعه ها………………………………………………18

2-1-5-5-نمایش و ارائه آثار…………………………………………………………………….18

2-1-5-6-آموزش و پژوهش…………………………………………………………………….20

2-1-6-وظایف موزه ها…………………………………………………………………………………20

2-1-7-انواع موزه ها…………………………………………………………………………………..21

2-1-7-1-موزه های تاریخی…………………………………………………………………….21

2-1-7-2-موزه های هنری………………………………………………………………………21

2-1-7-3-موزه های علمی………………………………………………………………………22

2-1-7-4-موزه های اختصاصی………………………………………………………………..22

2-1-8-مکانیابی موزه ها……………………………………………………………………………….24

2-1-8-1-مقیاس عملکردی موزه ها…………………………………………………………….25

2-1-8-2-مکانیابی موزه ها در داخل شهرها…………………………………………………..25

2-1-8-3-مکانیابی موزه ها در خارج شهرها………………………………………………….26

2-1-9-طراحی موزه……………………………………………………………………………………28

2-1-9-1-نکات حائز اهمیت در طراحی موزه از نگاه ناظر درونی…………………………28

2-1-9-2-نکات حائز اهمیت در طراحی موزه از نگاه ناظر بیرونی………………………..29

2-1-10-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………29

2-2- بخش دوم : باستان شناسی

2-2-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………30

2-2-2-باستان شناسی و تاریخچه آن………………………………………………………………….30

2-2-3-باستان شناسی و مصادیق قصص کتب آسمانی………………………………………………31

2-2-4-باستان شناسی در جهان اسلام…………………………………………………………………32

2-2-5-باستان شناسی ایران……………………………………………………………………………33

2-2-5-1-شکل گیری باستان شناسی در ایران…………………………………………………34

2-2-5-2-گسترش فعالیت های باستان شناسی در ایران……………………………………….34

2-2-5-3-شروع فعالیت گسترده باستان شناسان ایرانی……………………………………….35

2-2-5-4-باستان شناسی ایران پس از انقلاب………………………………………………….36

2-2-5- 5-یک استان و1500 تپه باستانی…………………………………………………….36

2-2-6- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………..38

2-3- بخش سوم : بررسی نمونه ها

2-3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………39

2-3-2-نمونه های خارجی…………………………………………………………………………….40

2-3-2-1-موزه گوگنهایم-ابوظبی………………………………………………………………40

2-3-2-2-موزه باستان شناسی پاتراس-یونان………………………………………………….42

2-3-2-3-موزه باستان شناسی ملی آتن-یونان…………………………………………………43

2-3-2-4-موزه و پارک باستان شناسی آلسیا-فرانسه………………………………………….44

2-3-3-نمونه های داخلی……………………………………………………………………………….46

2-3-3-1-موزه ملی ایران باستان-تهران……………………………………………………….45

2-3-3-2-موزه خطایی(باستان شناسی اردبیل)-اردبیل………………………………………..49

2-3-4-نتیجه گیری………………………………………………………………………………51

 فصل سوم: مبانی نظری طراحی

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………..54

3-2- واژه شناسی و مفاهیم واژه هویت………………………………………………………………55

3-2-1- هویت از منظر اندیشمندان……………………………………………………………………56

3-2-2- هویت در روزگار پیش از مدرن…………………………………………………………….56

3-2-3-هویت در روزگار مدرن………………………………………………………………………57

3-2-4-هویت در روزگار فرامدرن…………………………………………………………………..58

3-2-5-هویت ملی………………………………………………………………………………………58

3-2-6-هویت ایرانی……………………………………………………………………………………59

3-2-6-1-مولفه های هویت ملی ایرانیان……………………………………………………….59

3-2-6-2- هویت ملی ایرانیان در دوران معاصر……………………………………………..60

3-3- تعریف سنت………………………………………………………………………………………62

3-4-رابطه سنت و هویت………………………………………………………………………………63

3-5-معماری سنتی……………………………………………………………………………………..64

3-5-1- اصطلاحات مترادف معماری سنتی………………………………………………………….64

3-5-2- ویژگی های معماری سنتی بر مبنای تعریف سنت و هویت………………………………..66

3-5-3- ویژگی معنایی معماری سنتی………………………………………………………………..67

3-6-هویت ملی ایرانی-اسلامی و نمود آن در معماری سنتی……………………………………….68

3-6-1- مولفه های موثر در هویت و سنت معماری…………………………………………………69

3-6-1-1- هویت،انسان و باورهایش………………………………………………………………….70

3-6-1-2- هویت و مکان………………………………………………………………………………71

3-6-1-3- هویت و زمان………………………………………………………………………………72

3-7- خصوصیات شکلی هویت بخش در معماری سنتی(دوره اسلامی)…………………………..73

3-7-1- درون گرایی…………………………………………………………………………………..74

3-7-2- مرکزیت……………………………………………………………………………………….74

3-7-3- انعکاس………………………………………………………………………………………..74

 

3-7-4-پیوند معماری با طبیعت……………………………………………………………………….75

3-7-5- هندسه………………………………………………………………………………………….76

3-7-6- شفافیت و تداوم………………………………………………………………………………..78

3-7-7-رازو ابهام……………………………………………………………………………………..79

3-7-8- تعادل موزون/توازن حساس…………………………………………………………………79

3-7-9- چشم دل………………………………………………………………………………….    81

3-8- پیدایش فرم در معماری ایرانی…………………………………………………………………83

3-8-1- فرم های ساده…………………………………………………………………………………83

3-8-2- فرم های مرکب………………………………………………………………………………88

3-9-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………90

فصل چهارم : مقدمات طراحی

4-1- بخش اول : مبانی برنامه ریزی

4-1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………….96

4-1-2-عوامل موثر در برنامه ریزی و طراحی موزه……………………………………………..96

4-1-2-1-بازدیدکنندگان………………………………………………………………………..96

4-1-2-2-اقلام نمایشی………………………………………………………………………..102

4-1-2-3-سازمان اداری………………………………………………………………………119

4-1-3-رهنمودهای برنامه ریزی و طراحی موزه…………………………………………………125

4-1-3-1-رهنمودهای برنامه ریزی……………………………………………………….125

4-1-3-2-رهنمودهای طراحی………………………………………………………………140

4-1-4-نتیجه گیری………………………………………………………………………………….158

4-2- بخش دوم :شناخت بسترشکل گیری طرح

4-2-1-مقدمه………………………………………………………………………………………..159

4-2-2-موقعیت جغرافیایی استان گلستان………………………………………………………….159

4-2-3-موقعیت طبیعی استان………………………………………………………………………160

4-2-4-وضعیت اقلیمی استان گلستان……………………………………………………………..160

4-2-5-پوشش گیاهی و جنگل ها………………………………………………………………….161

4-2-5-1-پوشش گیاهی…………………………………………………………………….161

یک مطلب دیگر :

4-2-5-2-جنگل ها………………………………………………………………………….161

4-2-5-3-مراتع……………………………………………………………………………..161

4-2-5-4-حوزه آبخیز……………………………………………………………………….162

4-2-6-موقعیت جغرافیایی شهر گرگان…………………………………………………………..162

4-2-7-پیشینه و تاریخ شهر گرگان……………………………………………………………….162

4-2-8-فرهنگ مردم شهر گرگان………………………………………………………………..164

4-2-9-موقعیت طبیعی و اقلیمی شهر گرگان…………………………………………………….164

4-2-9-1-موقعیت طبیعی شهر گرگان…………………………………………………….165

4-2-9-2-وضعیت اقلیمی شهر گرگان…………………………………………………….165

4-2-9-4-و ضعیت باد در شهر گرگان……………………………………………………166

4-2-10- نتیجه گیری……………………………………………………………………………..166

4-3- بخش سوم: تحلیل سایت

4-3-1-موقعیت سایت مورد نظر طراحی……………………………………………………….168

4-3-۲- همسایگان طرح مورد نظر طراحی…………………………………………168……

4-3-۳- موقعیت ارتباطی سایت مورد نظر طراحی…………………………………169……

4-3-۴- آلودگی صوتی سایت مورد نظر طراحی…………………………………..169…….

 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………. 171

5-1-1- ایجاد هم زبانی در آثار معماری………………………………………………………172

5-1-2- ایجاد همدلی در معماران……………………………………………………………….172

5-2-پیشنهادات……………………………………………………………………………………173

 چکیده

بیشترین جلوه های تاریخی در موضوعات مختلف را در موزه ها می توان یافت و موزه ها را می توان مکانی برای تماشای اشیاء تاریخی و ارزشمند قلمداد کرد که یادآور خاطره هنر ، فرهنگ و تاریخ گذشتگان است. هر یک از گنجینه ها ، اشیای عتیقه و آثار در عین بی زبانی هنر و اسناد و تاریخ گذشته را بازگو می کند. به عبارت دیگر می توان موزه ها را آیینه ای تمام نما از آداب و سنن ، فرهنگ معنوی و هنر دوران گذشته دانست و با دیدن این آثار با گذشته ها ارتباط برقرار کرد. از مهمترین کارهایی که یک موزه می تواند انجام دهد، ترسیم جالبترین داستانی است که حکایت از پیروزی انسان بر جهان دارد و نشان می دهد که او چگونه دانش خود را در دنیایی برپا ساخته است که در آن زندگی می کند و اینکه او چگونه زندگی خانوادگی، هنرها وصنایع دستی فرهنگ ها وتمدن های خویش را توسعه داد.یکی دیگر از کارکرد های موزه ، کمک آنها به جذب گردشگر میباشد. هنگامی که سخن از جذب گردشگر به میان می‌آید، بدون شک عناصر و زیر ساخت‌های بسیاری برای ایجاد انگیزه و جذب آنها مطرح می‌شود. بنابراین هر اندازه به مقوله توریسم نگاه تخصصی‌تری داشته باشیم، به همان میزان نقش عناصر مختلف برای جذب بیشتر گردشگر نیز پررنگ‌تر خواهد شد.یکی از این عناصر که از دیر باز مورد توجه و علاقه گردشگران بوده است، معماری بناهای قدیمی و همچنین مدرن و معاصر است. شاید در این میان موزه‌ها به عنوان نماد شاخص معماری‌ بیش از سایر بناها مورد توجه قرار گیرند.این موضوع تا آنجا پیش رفته که در حال حاضر معماری موزه‌ها به عنوان نماد و شاخصه هزاره سوم مطرح شده است. چرا که فارغ از دیگر نقش‌های موزه، معماری این بناها خود گویا و نماد تفکر و اندیشه‌ای خاص است و حتی گاه کارکرد یک نماد را در القای مفاهیم خاص دارد. استان گلستان گنجینه ای از آثار دارای ارزش تاریخی و معماری را در دل خودجای داده است ،اما متاسفانه این آثار از نظر نگهداری شرایط خوبی ندارند و روند حفظ و مرمت آن ها ، مطلوب نیست.همچنین شهرگرگان در زمینه ی بهره مندی از موزه های تخصصی در زمینه ی میراث باستانی و تاریخی اش با کمبود های فراوانی روبروست. بنابراین ایجادموزه باستان شناسی با رویکرد بازیابی هویت معماری سنتی در جهت ارتقا فرهنگ و آموزش حفظ میراث باستانی، همچنین پیوند معماری با شهر و اجتماع در منطقه ضروری می باشد. که می تواند زمینه حضور و مشارکتبیش از پیش مردم را در فضاهای فرهنگی فراهم آورد.

کلمات کلیدی:

موزه ،گردشگر ،شهر گرگان، میراث باستانی، موزه باستان شناسی،هویت معماری سنتی

مقدمه

کشور ایران، یكی از قدیمی ترین كانون های شكل گیری تمدن در دنیا محسوب می شود و با داشتن بیش از ۹ هزار سال قدمت،در زمره كشورهایی با تاریخ كهن قرار دارد. تاریخ اسكان بشر در فلات ایران به دوره نوسنگی بازمی گردد و قدیمی ترین كانون های سكونت بشر در ایران،در مجاورت كوه های زاگرس و البرز شكل گرفته است. از جمله این مناطق باستانی ایالت استارباد یا گرگان امروزی نام دارد.گرگان از مهم‌ترین و غنی‌ترین ایالات ایران در زمینه تحقیقات و کاوشهای باستان‌شناسی است. کاوشهای باستان‌شناسی پیشینه تمدن این منطقه را 5 تا 6 هزار سال اعلام کرده‌اند. با این تمدن کهن، تاریخی پرفراز و نشیب، آثار و بقایای باستانی فراوان و با دانشمندانی نامدار و اقوامی مقتدر و نجیب، گرگان جایگاهی رفیع و سهمی ارزشمند در تاریخ و تمدن باشکوه ایران دارد.

در این میان موزه ها نقشی حیاتی درترویج و ماندگاری نابترین پدیده های تاریخی و فرهنگی دارند. موزه ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل گذشته و در حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند. هر یک از اشیا به نمایش در امده در آن در عین بى زبانى به هزار زبان سخن مى گویند زیرا اسناد معتبرى از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارایه مى دهند. تاریخ تشکیل اولین موزه در ایران را باید در گنجینه هاى گرانبهایى که باستان شناسان به دست آورده اند، جستجو کرد. ایرانیان براى رهایى از آسیب بیگانگان گاهى گنجینه هاى گرانبهایى را درون چاه ها و حفره ها پنهان مى کردند. بیشترین جلوه تاریخ موزه دارى ایران را در ایجاد موزه ایران باستان باید جستجو کرد. این موزه با 2744 متر زیر بنا به دلیل قدمت اشیا، در زمره یکى از موزه هاى مادر دنیا محسوب مى شود که به سال 1316 خورشیدى افتتاح گردید.

 1- کلیات تحقیق