امكان شناخت: 15

فصل دوّم: اهمیّت و لزوم ادراك از منظر قرآن و روایات.. 17

الف) قرآن مجید. 18

ب) روایات معصومین:.. 21

فصل سوّم: مبادی ادراك (معرفت یا شناخت).. 24

راه‌های شناخت: 26

الف) راه حسّ (معرفت حسّی) 26

محدودیت‌ها و ویژگی‌های چهارگانه شناخت حسّی.. 27

برخی آیات و روایات مربوط به ابزار شناخت حسّی.. 28

آیات: 28

روایات: 28

ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلانی) 29

مشخصات شناخت عقلی.. 29

برخی از آیات و روایات مربوط به شناخت عقلی.. 30

آیات: 30

روایات: 30

حقیقت عقل: 32

ج) راه دل و قلب (معرفت شهودی و اشراقی) 32

زمینه شناخت اشراقی.. 36

مكانیزم شناخت عرفانی یا همان ادراك و معرفت از راه دل. 37

د) راه وحی (معرفت و ادراك وحیانی) 42

 

بخش دوّم: فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE. 45

فصل اوّل: مفهوم‌شناسی فضایل و رذایل. 46

الف) لغت… 47

واژة فضائل: 47

واژة رذایل: 47

ب) در اصطلاح.. 47

ملاك و معیار تشخیص فضائل و رذایل اخلاقی.. 48

«سودگرایی» 48

«قصد انجام وظیفه» 49

«نوع دوستی» 49

«تبیین دیدگاه اسلام دربارة معیار فضایل و رذایل» 50

فصل دوّم: بررسی مسئلة «فضیلت و رذیلت» در قرآن و روایات.. 54

دورنمایی از «فضایل و رذایل اخلاقی» در قرآن و روایات… 55

فضائل: 55

الف) فضائل اخلاقی عام: 56

ب) فضایل اخلاقی ایمانی: 56

ج) فضایل اخلاقی اجتماعی: 56

رذایل: 57

«ارتباط بین عمل و حوادث عالم» 58

روش قرآن در بیان فضایل و رذایل.. 58

«هشدارهای قرآن» 59

راه‌های تحصیل فضائل و دفع رذائل.. 59

 

بخش سوّم: نقش فضائل و رذائل در ادراك… 61

فصل اوّل: كلیات.. 62

«علّت حجاب دل» 64

شكوفایی عقول هدف اصلی انبیاء‌ از تهذیب نفوس بشر. 65

تأكید قرآن و روایات بر بُعد شناختی انسان. 66

كاركرد فضائل و رذایل بر قوة ادراك… 67

الف) کارکرد رذایل.. 67

ب) کاركرد فضائل.. 67

«علوم اشراقی و شهودات عرفانی» 68

حكمت، نوعی از شناخت و بصیرت قدسی.. 70

عدم اختصاص علوم اشراقی به انبیاء فقط.. 72

 

«اندكی سالكان طریق در عین امكان برای همه» 74

فصل دوّم: رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند. 78

عدم وصول به مقصد با مركب گناه و نافرمانی حقّ.. 79

قلب مریض…. 80

رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند (از دیدگاه قرآن و روایت) 81

1- كفر حجاب قلب… 81

2- تكبّر حجاب نفس… 82

3- گناه «اعمال سیئه» زنگار دل. 84

تیره شدن روح به وسیله گناه 85

گناه باعث محرومیّت آدمی از رزق.. 87

4- اثر اعراض از ذكر خدا 87

5- هواپرستی مانع حكمت… 89

6- نادیده گرفتن حقّ اهل‌بیت7 باعث نقص علم. 91

7- طول امل و ذهاب عقل.. 91

8- حرص و آز و دنیازدگی مانع حضور ملائكه در قلب… 92

9- محبّت دنیا مانع بزرگ معرفت… 93

10- شرك باعث پیدا نكردن راه راست… 94

11- نفاق سبب عدم فهم. 94

12- تكذیب آیات الهی و جدل در آیات الهی مانع گشایش درهای آسمان  95

13- ظلم علّت محرومیّت از هدایت الهی.. 95

13- دروغگویی.. 96

14- عشق و نفرت سدّ معرفت و ادراك… 97

15- پرخوری و حرام‌خواری مانع فطانت و زیركی در ادراك… 98

16- اغواء شیطان مانع فهم صحیح و القاء شیطان باعث سهو و نسیان.. 99

17- میل به باطل.. 100

18- لجاجت و تعصّب بی‌جا مانع تفكّر، استدلال و حقّ‌بینی.. 101

19- بهانه‌جویی باعث قساوت قلب… 101

20- غفلت، گمراهی جان. 102

یک مطلب دیگر :

21- شقاوت و محرومیّت از علم. 103

22- فسق موجب گمراهی ومانع شناخت حقایق.. 103

23- ترك عمل موجب از دست دادن علم. 104

24- تن‌پروری و راحت‌‌طلبی موجب محرومیّت از معرفت… 105

25- فضائل اخلاقی پائین حجاب از امّ‌الفضائل.. 105

26- منع دیگران از علم، باعث سلب علم از خود عالم. 105

27- حسّ‌گرایی افراطی مانع رسیدن به علوم غیبی.. 106

28- تقلید كوركورانه مانع تفكّر و اندیشه. 106

29- غضب موجب تباهی عقل.. 107

30- دون همّتی مانع پیگیری اهداف بلند. 107

31- فرار از جنگ موجب مهر بر قلب و عدم فهم. 108

32- زیاده‌گویی و پرحرفی و پریشانی و آشفتگی قلوب مانع از دیدن حقایق.. 108

فصل سوم: فضائلی كه بر ادراك اثر مثبت می‌گذارند. 110

فضایل.. 111

«فضائلی كه بر ادراك تأثیر دارند.» 111

مقصود از رزق در قرآن مجید. 113

1- ایمان و تقوا شكوفاگر فطرت… 114

2- عمل فضیلت‌مندانه كلید شناخت… 117

4- زهد و بی‌رغبتی به دنیا مایة حكمت… 119

5- اخلاص مایة جوشش حكمت… 121

6- ذكر مدام الهی باعث بینایی چشم دل: 123

7- استغفار و توبه سبب بارش رزق الهی.. 124

مقصود از رزق در روایات معصومین:.. 124

8- القای ملك باعث فزونی فهم. 125

9- پند پذیری و عبرت گیری موجب بینایی.. 125

10- استمداد از خداوند باعث بصیرت… 125

11- نوافل سبب قرب الهی و دیدن و شنیدن از نوعی دیگر. 126

12- طهارت قلب راه نیل به مراحل برتر قرآن. 127

13- خوف الهی سبب نوعی علم. 128

14- خلوت كردن یا شاغل زدایی زمینة كسب فیض الهی.. 129

15- دعا كلید رحمت… 130

16- صبر زمینة نور و صفای باطن.. 130

17- حسن خلق سبب زیادی در رزق.. 131

18- شكر نعمت باعث زیادت در علم و معرفت… 131

19- حسن نیّت… 131

20- شرح صدر سبب هدایت… 132

21- پیروی از صاحب وحی شهود آور و موجب عقلانیّت… 132

22- همّت بلند شرط رسیدن به كمالات بالا. 132

23- مشورت و مشاوره باعث فزونی عقل.. 133

24- تواضع مزرعة حكمت… 133

25- دعوت به حق راهی برای وصول به حقیقت علم و بصیرت… 134

26- حدیث اهل‌بیت صیقل قلوب، زمینه ساز معرفت برتر. 134

27- مجاهده در راه خدا، راه رسیدن به مسیر حق.. 135

28- اتباع حقّ، سبب كمال عقل.. 135

29- غلبه بر هوا و هوس، سبب ظهور نیروی عقل.. 135

30- خودشناسی و معرفت نفس باعث علم به دیگران. 136

31- لقمة حلال سبب نور قلب… 136

32- گرسنگی و كم‌خوری علّت تابش نور حكمت بر قلب… 137

33- حفظ زبان كلید حكمت… 137

34- عبودیت حق سبب رسیدن به مقام یقین.. 138