1-6-6  تصفیه اسیدی: 37

1-6-7 مقایسه سه روش صمغ گیری آبی، اسیدی و TOP روی روغن های کلزا و آفتابگردان. 37

1-6-8 صمغ گیری نرم 39

1-6-9 صمغ گیری آنزیمی- 40

1-6-10 صمغ گیری به روش اولترافیلتراسیون 42

1-7 اهمیت بررسی فلزات کمیاب در روغن های خام. 44

1-8 اهمیت اسیدهای چرب آزاد در روغن های خام. 46

1-9. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 48

فصل دوم- مروری بر تحقیقات.. 50

2-1 .اسیدهای چرب آزاد 51

2-2. فسفاتید ها: 53

فصل سوم: 57

روش تحقیق- مواد و روش‌كار. 57

 

3-1. آنالیز مواد اولیه. 58

3-1-1 . تعیین رطوبت اولیه 58

3-1-2.اسیدیته دانه های مورد آزمون 59

3-1-3. تعیین میزان روغن در دانه های اولیه 61

3-2- آزمایشات روغن ( فراورده) 63

3-2-1 تعیین عدد پراکسید 63

3-2-2.  تعیین درصد اسیدهای چرب آزاد 64

3-2-3.  اندازه گیری میزان فسفر 65

3-2-4 اندازه گیری آهن و مس در نمونه روغن- 67

3-2-5. صمغ گیری در آزمایشگاه 67

3-2-6. تعیین میزان روغن دانه به روش سوکسله 68

3-2-7.اندازه گیری میزان اسیدیته روغن- 69

3-2-8 رنگ سنجی به روش لاویباند 70

3-3 آنالیز آماری- 70

3-4  طرح های مورد آزمون 71

3-4-1 مقایسه کیفیت روغن های حاصل از روش های مختلف آماده سازی استخراج با حلال روغن از دانه روغنی سویا 71

3-4-1-1 مراحل آماده سازی دانه های سویا 71

3-4-1-1-1 تمیز کردن دانه 71

3-4-1-1-2 شکستن دانه های سویا 73

3-4-1-1-3 دستگاه پخت- 74

3-4-1-1-4  پرک کردن 77

3-4-1-2  استخراج روغن از کیک ها و فلیک ها و کلت های روغنی- 86

3-4-2. تاثیر شرایط انبارداری ، کنترل میزان رطوبت و غیر فعال کردن آنزیم ها و تخریب دانه ها بر میزان فسفاتید دانه ها . 90

3-4-3  تاثیر دمای هیتر های جداسازی حلال از روغن بر میزان اسیدهای چرب آزاد روغن و باقیمانده حلال در روغن. 93

3-4-4 بررسی تاثیر حضور یون های مس بر کیفیت روغن گام گیری شده. 96

3-4-5 بررسی شرایط بهینه اپراتوری دانه کلزا  و تاثیر آن بر  اسیدیته و فسفر. 97

فصل چهارم- بحث و نتیجه گیری.. 100

4-1 . آنالیز دانه های مورد استفاده در این پژوهش- 101

4-2 مقایسه کیفیت روغن های حاصل از روش های مختلف آماده سازی استخراج با حلال روغن از دانه روغنی سویا. 105

یک مطلب دیگر :

4-2-1 عدد پراکسید و اسیدهای چرب آزاد 106

4-2-2 رنگ سنجی به روش لاویباند 109

4-2-3 مقایسه میزان فسفر و فسفاتیدها در روغن های حاصل از روش های مختلف روغن کشی- 110

4-2-4 مقایسه میزان فلزات کم مقدار آهن و مس در روغن حاصل از روش های مختلف روغن کشی- 112

4-3. تاثیر شرایط انبارداری ، کنترل میزان رطوبت و غیر فعال کردن آنزیم ها و تخریب دانه ها بر میزان فسفاتیدها و اسیدیته دانه ها . 113

4-4  تاثیر دمای هیتر های جداسازی حلال از روغن بر میزان اسیدهای چرب آزاد روغن و باقیمانده حلال در روغن. 114

4-5 بررسی تاثیر حضور یون های مس بر کیفیت روغن گام گیری شده. 115

4-6 بررسی شرایط بهینه اپراتوری دانه کلزا  و تاثیر آن بر  اسیدیته و فسفر. 117

فهرست مأخذ. 119

چکیده

روغن نباتی در کشور ما یک محصول استراتژیک محسوب می شود.میزان واردات این محصول در کشور حایز اهمیت بوده و به همین دلیل تلاش برای تولید روغن خام استخراج شده از دانه های روغنی در داخل کشور،در حد رقابت با نوع وارداتی آن از نظر هزینه تمام شده و نیز کیفیت، قابل توجه می باشد.این پژوهش در راستای بیان تاثیر فاکتور های مختلف آماده سازی دانه روغنی بر روی کیفیت نهایی روغن استخراج شده با حلال هگزان،با بررسی میزان اسیدهای چرب آزاد و پراکسید که شاخص کیفیت روغن خام استحصالی هستند، میزان فسفر و فسفاتیدهای آبدوست و غیرآبدوست که بر میزان افت در مرحله تصفیه روغن تعیین نقش تعیین کننده دارند ، ونیز میزان آهن و مس به عنوان فلزات کمیابی که باعث تشدید اکسیداسیون و کاهش کیفیت روغن خام می شوند انجام شده و با بررسی عملکرد و شرایط کاری دستگاه ها در مقیاس صنعتی و در کارخانه کشت و صنعت روغن نباتی گلبهار سپاهان صورت گرفته است. اهمیت این پژوهش درکاربردی بودن آن به دلیل انجام در شرایط واقعی و با تشریح شرایط کنترل کیفیت تمامی دستگاه های مورد استفاده در کارخانجات روغن کشی بوده که قابل تعمیم به سایر کارخانجات فعال در زمینه روغن کشی و نیز استفاده در تهیه جزوات درسی و دستورالعمل ها می باشد.

کلیدواژه ها: استخراج با حلال ، اسیدیته، روغن خام، فسفاتید، فلزات کمیاب، کنترل کیفیت

1-1.مقدمه:

دانه های روغنی که مهمترین محصولات حاوی ماده روغنی هستند ، به دو دسته عمده دانه ها یی با گیاهان یک ساله مانند سویا ، کلزا ، آفتابگردان ، پنبه دانه و ذرت و دانه هایی با گیاهان ماندگار مانند پالم روغنی ، زیتون و نارگیل تقسیم بندی می شوند،این دانه ها سطح وسیعی از زمین های زیر کشت سراسر جهان را با توجه به فاکتور هایی مانند تنوع آب و هوایی،شرایط کشت،امکانات حمل و نقل و فراوری به خود اختصاص داده اند. مشابه شرایط متفاوت کشت ،  نوع روغن مصرفی نیز در نواحی مختلف جهان یکسان نیست ؛ برای مثال : مصرف روغن سویا در چین ، روغن زیتون در نواحی مدیترانه ای و روغن های سویا و ذرت و تخم پنبه دانه در امریکا و روغن پالم درمالزی و اندونزی رایج تر است(1).

در کشور ما تا سال 1320مصرف روغن های نباتی به دلیل عادات تغذیه ای مردم و تمایل آنها به استفاده از روغن های حیوانی و نیز مضر شمردن روغن های نباتی در برخی موارد ، چندان متداول نبوده و بنابراین مقاومت هایی در برابر مصرف آن وجود داشته است.روغن های نباتی مصرفی در آن زمان عمدتاً به صورت وارداتی و از کشور های امریکا و هلند تامین می شد. با این وجود اولین کارخانه روغن کشی ایران در سال 1317 با ظرفیت معادل 3500 تن در سال در ورامین تاسیس گردید (2).

پس از آن با احداث کارخانه روغن هیدروژنه در ایران و با ترویج اطلاعات و آموزش فواید مصرف روغن های نباتی به عنوان منبع مناسب و بی نظیری از ترکیبات ضروری مورد نیاز بدن انسان ، این فراورده کم کم جایگاه خود را در سبد مصرفی خانوار پیدا کرد.

صنعت تولید روغن نباتی از دانه های روغنی با قدمتی حدود 70 سال،از صنایع در حال رشد و توسعه در کشور ما بوده که با توجه به اشتغال زایی بالا،وجود اقلیم مناسب کشت دانه های روغنی به خصوص  کشت دانه کلزا که از مواد اولیه قابل توجه برای این صنعت است در سراسر کشور،و نیز امکان کشت دانه های روغنی در کشت های بهاره و پاییزه و همچنین کشت دوم،وجود بازار مصرف مناسب در داخل کشور و کشور های منطقه،صنعت فراوری دانه های روغنی می تواند جایگاه مناسب خود را در صنعت ایران پیدا کند(4).

نکته جالب توجه در صنعت روغن کشی و روغن نباتی استفاده غذایی و دارویی از فراورده های جانبی این صنایع می باشد که می توان به کنجاله  های مختلف دانه های روغنی اشاره کرد. به عنوان مثال کنجاله سویا که فراورده باقیمانده از استخراج روغن دانه ی سویا به وسیله حلال است که به علت فراوانی و ویژگی های مطلوب خود مانند قابلیت هضم بالا وقابلیت ایجاد تعادل در رژیم غذایی دام و ماکیان و بازار تجارت فعال یکی از عمده ترین این محصولات است ،پوسته های سویا به عنوان فراورده ای  دیگر به عنوان منبعی از انرژی ، فیبر ، پروتیین و مواد معدنی مطرح است و به علت داشتن لیگنین های کم ، هضم آن برای دام آسان است . فراوده های با روغن بالا[1] (HFP)  که فراورده ای جانبی و مخلوط سویا و ذرت است و دارای انرژی(چربی) و فیبر بالابوده و اغلب در تغذیه گاو های شیری کاربرد دارد(4).

همچنین فراورده هایی از سویا برای مصرف انسانی کاربرد دارد که می توان به : 1- کنسانتره پروتیین سویا که محتوی پروتیین با کیفیت بالا و ویژگی های آلرژی زایی اندک است . 2- پروتیین ایزوله سویا ، 3- پروتیین سویا بافت دار[2] با عطر و بوی متنوع و 4- آرد سویا [3] اشاره کرد(5).

1-18- تنظیم کننده های رشد…………………………………………………………………………………….. 27

1-19- سایتوکنین………………………………………………………………………………………………….   28

1-20- اسید جیبرلیک……………………………………………………………………………………………… 28

1-21- آگار و دیگر مواد تولیدکننده ژل…………………………………………………………………………… 28

1-22- ترکیبات مورد استفاده در ضدعفونی مواد گیاهی…………………………………………………………..   29

1-23- استفاده از آنتی بیوتیک ها در رفع آلودگی های درون بافتی………………………………………………. 29

1-24- ضدعفونی محیط کشت…………………………………………………………………………………….. 30

1-25- قهوه ای شدن بافت های گیاهی……………………………………………………………………………   30

1-26- روش های ریزازدیادی………………………………………………………………………………………. 32

1-27- جنین زایی غیر جنسی…………………………………………………………………………………….. 32

1-28- کشت مرسیتم………………………………………………………………………………………………   33

1-29- باززایی………………………………………………………………………………………………………. 34

 

1-30- باززایی گیاهان کشت شده…………………………………………………………………………………. 34

1-31- مراحل ریزازدیادی از طریق کشت درون شیشه ای ………………………………………………………..  35

1-32- استقرار در محیط کشت…………………………………………………………………………………….. 35

1-33- ایجاد شاخساره و پرآوری و تکثیر انبوه از طریق کشت های متوالی……………………………………….   35

1-34- ریشه زایی گیاهچه های تولیدشده…………………………………………………………………………. 35

1-35- تولید متابولیت های ثانویه در گیاهان در شرایط درون شیشه ای…………………………………………. 36

1-36- روش کشت کالوس…………………………………………………………………………………………   36

1-37- روش کشت سوسپانسیون سلولی…………………………………………………………………………… 37

1-38- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 38

فصل دوم: مروری بر منابع………………………………………………………………….. 39

2-1- سوابق استفاده از رازیانه در کشت بافت……………………………………………………………………..   40

2-2- تحقیقات کشت بافت  بر روی گیاهان دیگر………………………………………………………………….. 43

فصل سوم:  محل انجام آزمایش…………………………………………………………… 46

3-1- مواد شیمیایی………………………………………………………………………………………………… 47

3-2- تهیه بذر……………………………………………………………………………………………………….. 47

3-3- محیط کشت، ترکیبات و چگونگی آماده سازی آن        ………………………………………………..   . . 47

3-4- تهیه محلول مادری MS(غلظت x10) ………  ……………               ……………………  47

3-5- مراحل سترون سازی………………………………………………………………………………………….. 51

3-5-1- سترون سازی بذرها………………………………………………………………………………………… 51

3-5-2- سترون سازی محیط و وسایل کار………………………………………………………………………… 52

3-5-3-  تولید گیاهان سترون جهت تیمارهای مختلف …………………………………………………………..  52

3-6- کشت گیاه در محیط  های تیماری به منظور کال زایی…………………………………………………….. 54

3-7- باززایی…………………………………………………………………………………………………………. 57

3-8- کشت سوسپانسیون سلولی در محیط کشت MS مایع……………………………………………………… 58

3-9- جداسازی ترکیبات فرار………………………………………………………………………………………. 58

3-10- آنالیز آماری…………………………………………………………………………………………………   59

 فصل چهارم:  نتایج و بحث

4-1- نتایج کالوس سازی ریزنمونه های گیاه رازیانه در محیط کشت حاوی ترکیبات هورمونی مختلف…………. 61

4-2- نتایج باززایی ریزنمونه های  گیاه رازیانه در محیط کشت حاوی ترکیبات هورمونی مختلف………………….. 65

یک مطلب دیگر :

4-3- نتایج حاصل از اثر غلظت های مختلف هورمون BAP بر اندازه ساقه و ریشه و تعداد برگ در گیاه رازیانه.. 70

4-4- بررسی ترکیبات شیمیایی گیاه رازیانه تحت تاثیر تیمارهای مختلف هورمونی از طریق

کشت سوسپانسیون سلولی   74………………………………………………………………………….

4-5- مقایسه درصد سطوح ترکیبات شیمیایی مشترک حاصل از کشت سوسپانسیونی گیاه رازیانه در تیمارهای مختلف هورمونی

……………………………………………………………………………………………………………………….  75

4-6- اشکال طیف گاز کروماتورگراف در اسانس گیاه رازیانه تیمارشده با ترکیبات هورمونی مختلف…………………….77

                فصل پنجم:  بحث و نتیجه گیری کلی 

  …………………………………………………………………………………………………………      81

بحث…………………………………………………………………………………………………………… 82

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………….. 86

منابع ……………………………………………………………………………………………….   87

چکیده انگلیسی 98………………………………………………………………   ………………….

• مقدمه

گل ها و گیاهان، خاموش ترین موجودات و در عین حال گویاترین مظهر قدرت و عظمت آفرینش هستد. هر برگی از این موجودات زیبا، كتاب بزرگی در وصف توحید است. گل­ها و گیاهان نه تنها با الوان و اشكال بدیع و بی­بدیل خود سفره­ی طبیعت را زینت می­بخشند بلكه آن را چنان سرشاری از نیروی حیاتی می­سازند كه هیچ بساطی را یارای رقابت با آن نیست (امیدبیگی، 1377 .(  با آن كه امروزه درمان بیماری­ها بیشتر از طریق مصرف داروهایی صورت می­گیرد كه منشأ صنعتی دارند و اختصاصاً در آزمایشگاه­ها تهیه می­شوند ولی مصرف بعضی از آن­ها زیان­هایی به بدن می­رساند و عوارض جانبی بسیاری از آن­ها ثابت شده است. در اوایل قرن حاضر پیشرفت علم شیمی و كشف سیستم­های پیچیده­ی سنتز ارگانیك منجر به توسعه­ی صنعت داروسازی و جایگزینی شیمی درمانی شد. بدین طریق پزشكی مدرن توانست بسیاری از بیماری­ها غیرقابل علاج و غالباً مرگ­آور را درمان كند. با وجود این گیاهان دارویی و داروهایی كه از آن­ها تهیه می­شدند هرگز به طور كامل كنار گذاشته نشدند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی امروزه بیش از 80 درصد مردم جهان (نزدیك به 5 میلیارد نفر)، برای درمان بیماری­ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می­كنند. تقریبا یك چهارم داروهای تهیه شده­ی دنیا  منشأ گیاهی داشته كه یا مستقیماً از گیاهان عصاره­گیری شده و یا براساس تركیب گیاهی، سنتز شده­اند. واژه گیاهان دارویی تنها به تسكین دهنده آلام اطلاق نمی­شود بلكه این گیاهان در زیر گروه غذا به عنوان طعم دهنده­ها، نوشیدنی­ها، شیرین كننده­ها، رنگ طبیعی بوده همچنین به عنوان ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند (امیدبیگی، 1376).

درواقع گیاهانی كه حداقل دارای صفات زیر باشند،گیاه دارویی نامیده می­شوند:

1- در پیكر این گیاهان مواد ویژه ای به عنوان مواد مؤثر یا متابولیت­های ثانویه ساخته و ذخیره می­شوند كه برای مداوای برخی از بیماری­ها مورد استفاده قرار می­گیرند.  مواد مذكور طی فرآیندهای ویژه و پیچیده بیوشیمیایی و به مقدار بسیار كم (به طور معمول كمتر از یك درصد وزن خشك گیاه)، ساخته می­شوند.

2-  اغلب ممكن است اندام ویژه­ای چون ریشه، برگ­ها، ساقه، گل، میوه و غیره بیشترین مواد مؤثر را داشته باشند، بنابراین همیشه نمی­توان كل اندام گیاه را منبع ماده دارویی ویژه­ای دانست.

3- اندام گیاهی برداشت شده، آماده سازی و فرآوری می­شوند، یعنی تحت تأثیر عملیات ویژه­ای مانند جداسازی، خرد شدن، خشك كردن، تخمیر و غیره قرار گرفته و سپس استفاده می­شوند. به طور معمول این اندام­ها به صورت سنتی و فقط با خشك كردن به عنوان  کالای عطاری عرضه می­شوند.

جایگاه اقتصادی گیاهان دارویی در جهان و ایران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
چکیده
فصل اول: مقدمه
1- پیش گفتار	3
1-1- گیاه شناسی و پراکنش اکولوژیکی	3
1-2- اهمیت اقتصادی	4
1-3- روش تکثیر	4
1-4- بیان مسئله و هدف از انجام تحقیق	5
فصل دوم: بررسی منابع
2-1- محیط‌های کشت در ریزازدیادی	7
2-2- تنظیم کننده‌های رشد گیاه	7
2-2-1- کاربرد اکسین ها در ریزازدیادی	8
2-2-2- کاربرد سیتوکینین ها در ریزازدیادی	9
2-2-3- زغال فعال	10
فصل سوم: مواد و روش‌ها
3-1- منبع گیاهی مورد استفاده  3-2- روش کار	12  12
3-3- محیط کشت	12
3-3-1- آماده کردن محیط کشت	12
3-3-2- ضدعفونی وسایل مورد نیاز	12
3-3-3- آماده سازی هود	13
3-3-4- آماده سازی محیط کشت کورم ارکیده	13
3-4-5- آماده سازی کورم ارکیده	13
3-4- چگونگی اندازه گیری صفت‌ها  3-5-شرایط گلخانه­ای 3-6- تجزیه وتحلیل داده	14  15 15
فصل چهارم: نتایج
4-1- ارزیابی صفات در محیط کشت درون شیشه ای	19
4-1-1- تعداد برگ	19
4-1-2- تعداد ریشه	22
4-1-3- طول ریشه	25
4-1-4- طول گیاه	28
4-1-5- تعداد کورم ها	30
نتیجه گیری	32
پیشنهادات	32
منابع	33

چکیده

ارکیدها در میان متنوع­ترین خانواده­ی گیاهان گلدار قرار دارند. این خانواده، بیش از 800 جنس و 25000 گونه دارد. ارکیدها تنوع زیادی در اندازه، شکل و رنگ دارند. طول عمر پس از برداشت گل­های ارکید نیز زیاد است. ازدیاد در مقیاس وسیع ارکیدها با استفاده از فنون کشت بافت گیاهی، به موقعیت این گیاه به­عنوان یکی از ده گل برتر جهان کمک می­کند. در این پژوهش، یک دستورالعمل برای ازدیاد درون­شیشه­ای ارکید (Orchis catasetum) ارایه می­شود. اجسام شبه­پروتوکورم (PLBs)، به­عنوان

یک مطلب دیگر :

افزایش فالوور اینستاگرام

 ریزنمونه بر روی محیط موراشیگ و اسکوگ (MS)، غنی­شده با غلظت­های مختلف بنزیل­آدنین (BA)، ایندول بوتیریک اسید (IBA) و نفتالن استیک اسید (NAA) کشت شدند. یک ترکیب از 5/0 میلی­گرم بر لیتر BA همراه با 5/0 میلی­گرم بر لیتر NAA برای القای بیش‌ترین باززایی PLBs  (40/20 در گیاهچه) مناسب بودند. همچنین در این محیط، بیش‌ترین تعداد ریشه (16/7 در گیاهچه) و برگ (10/10 در گیاهچه)، همچنین بالاترین طول گیاهچه (20/114 میلی­متر در گیاهچه) و ریشه (40/193 میلی­متر در گیاهچه) مشاهده شد.

واژه­های کلیدی: ارکید، اکسین­ها، ، اجسام شبه­پروتوکورم، ازدیاد درون­شیشه­ای سیتوکینین­ها

 

1- پیش گفتار

یکی از مهم‌ترین تکنیک­های کشت بافت که به دلیل منافع قابل توجه آن گسترش زیادی پیدا نموده­است، ازدیاد گیاهان از طریق جنین زایی رویشی است و این روش بسیار مفید جهت تولید و باززایی در مقیاس زیاد گیاهان ارزشمند و با هزینه بسیار اندک می­باشد (مشایخی،1386). بیش از صد سال پیش  یعنی در سال 1902 هابرلنت فیزیولوژیست آلمانی ادعا نمود که تشکیل جنین از سلول‌های رویشی امکان پذیر می‌باشد و تحقیقاتی که توسط وی انجام شد منجر به بنا نهادن روش‌های کشت درون شیشه گردید (هالپرین، 1995؛ كیلنباچ، 1984). این نظریه به مدت 55 سال اثبات نگردید تا اینکه برای اولین بار توسط راینرت در آلمان و استوارد و همکارانش در دانشگاه کرنل آمریکا در سال 1958، بدون اینکه این دو محقق اطلاع از تحقیقات یکدیگر داشته باشند، درباره وقوع تشکیل جنین رویشی از طریق کشت کالوس و همچنین کشت تعلیقی سلولی ریشه هویج (Ducus carota) گزارش گردید (راینرت، 1958؛ استوارد، 1958).

1-1-گیاه­شناسی و پراکنش اکولوژیکی

ارکیده با نام علمی orchids catasetum از خانواده orchidaceae است. گلهای ارکیده به عقیده بسیاری از دانشمندان جزو تکامل یافته ترین گیاهان می‌باشد. خانواده ثعلب از نظر تنوع با بیش از 600 جنس و 2000 گونه در سطح جهان جزو غنی‌ترین گروه­های گیاهی محسوب می‌شود (محمدیان، 1376).

خانواده اركیده (Orchidaceae) از راسته ژیناندرالس( Gynandrales) گیاهان این خانواده تك لپه، علفی و پایا، هستند كه  به صورت انگل، ساپروفیت وخاکزی مشاهده می‌شوند(محمدی، 1376).

پراکنش اکولوژیکی این گیاه به مناطق جنوب شرق آسیا مانند کشورهایی مثل: چین، تایوان، هنگ­کنگ، تایلند، فیلیپین، مالزی و سنگاپور بر می‌گردد.

ارکیده­ها امروزه در تمام دنیا به خصوص اروپا، آمریکا و آسیای دور از پر فروش ترین و جذاب ‌ترین گیاهان برای خانه­ها، آپارتمان­ها، رستوران­ها، هتل­ها و مراکز عمومی دیگر هستند. این محبوبیت به دو دلیل حاصل شده است. فصل گلدهی و زمان گلدهی ارکیده­ها متفاوت است معمولا از دسامبر (دی ماه) شروع می­شود و چند ماه گل دارند. پس از گلدهی مدتی استراحت و بازسازی نیاز هست تا دوباره به گل بنشیند. در خانواده  اركیده­ها گونه­های گیاهی بسیار متنوعی وجود دارند. در كشور ما حدود 12 تا  15 رقم مختلف از اركیده­ها كشت می‌شوند.(محمدیان و همکاران ،1376)

 

1-2- اهمیت اقتصادی

ارکیده­ها امروزه در تمام دنیا به خصوص اروپا، آمریکا و آسیای دور از پر فروش ترین و جذاب‌ترین گیاهان برای خانه­ها، آپارتمان ها، رستوران­ها، هتل­ها و مراکز عمومی دیگر هستند. این محبوبیت به دو دلیل حاصل شده است. اول اینکه این گیاهان بسیار کم توقع بوده و با نگهداری اندکی به محیط خومی­گیرند واز طرف دیگر وقتی گل دهی بکنند گل هاشان تا ماه­ها زیبا و درخشنده باقی­می­ماند­ (حدود سه تا شش ماه  بسته به محیط و شرایط).(خوشخوی ،1389)

1-3- روش تکثیر

ارکیده به دو طریق رویشی و زایشی،تکثیر می‌شود. درتکثیر رویشی، نتاج همانند والدین هستند؛ اما در تکثیر زایشی(به وسیله بذر) بندرت نتاج یکسان بدست می­آیند، و نگرانی عمدتا زمانی مطرح است که گونه­‌های وحشی، مد نظر هستند. بنابراین، اگراز بذور ارقام اهلی ارکیده استفاده شود که معمولا حاصل تلاقی‌ها هستند و شدیدا هتروزیگوس می‌باشند، نتاج بسیار غیر یکنواخت، و کمتر شبیه گیاهان اولیه، خواهند­ بود. اصولا ارقام ارکیده زراعی، فقط از طریق رویشی ازدیاد می‌شوند. تهیه کلون ارکیده به صورت این ویوو ، فرایندی بسیار کند است ، وگاهی اوقات ،برای حصول اندازه معینی از کلون ارکیده، احتیاج به 10 سال وقت است. بعد از سال 1960 انقلابی در تکثیر رویشی ارکیده ،صورت گرفت(محمدی وهمکاران).( مورل،1960) تلاش کرد که از طریق کاشت مریستم برگ Cymbidium عاری از ویروس را به دست آورد و برای انجام این منظور، از قسمت‌های انتهایی ساقه در کشت این ویترو، استفاده کرد. اشکال شبیه کورم اولیه که از اندام‌های هوایی به دست آمدند، خیلی شباهت به آن‌هایی داشتند که قبلا از بذر ، حاصل می­شده است. در بعضی موارد، این کورم های اولیه، خود به خود تقسیم می‌شوند؛ اما معمولا این عمل با بریدن کورمهای اولیه به قطعات کوچک‌تر، صورت می‌گیرد (مورل،1965). در گیاهCymbidium  طی شش هفته، امکان تولید 6 تا 8 کورم اولیه از یک کورم، وجود دارد. در اصل، تقسیم این کورم های اولیه، می­تواند به طور بی پایان ادامه یابد. هنگامی که کار تقسیم تمام شد هر کورم اولیه می‌تواند اندام‌های هوایی و برگ و ریشه تولید نماید. به این طریق مورل توانست در یک سال از یک سر شاخه هزاران گیاه (یک مریستم با چند برگ اولیه) تولید کند. تولید کلون ارکیده به وسیله کشت مریستم،اولین تکثیر غیر­جنسی تجارتی در محیط کشت این ویترو بود. این روش در ابتدا برای گیاه Cymbidium انجام شده که با تغییراتی در گیاه Cattleya و بسیاری از جنس‌های دیگر ارکیده استفاده می‌شود.

هنگامی که بعد از جوانه­زنی بذر ارکیده، کورم اولیه ایجاد شد، دارای وضعیت مورفولوژیکی حد واسط بین یک جنین تمایز نیافته و ساقه هوایی است. به وسیله تکثیر رویشی با کاشت مریستم نیز اشکال شبیه کورم اولیه، تشکیل می‌شود. در حقیقت بدین طریق قسمت انتهایی اندام هوایی یک گیاه بالغ دوباره جوان می‌شود (بازگشت از حالت بلوغ به حالت جوانی ). از آنجا که کورم های اولیه به دست آمده از جوانه زنی بذر بسیار شباهت به کورم های اولیه حاصل از کاشت مریستم دارند، به همین دلیل در کلون ارکیده به وسیله کشت مریستم از واژه اندام‌های شبه کورم اولیه استفاده می‌شود (چمپاگنت ، 1977). تکثیر رویشی ارکیده به وسیله کشت مریستم را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد:

1- تبدیل مریستم به اشکال شبه کورم اولیه

1-5-4  افزایش مقاومت گیاه به تنش های ناشی از تراکم خاک و اصلاح ساختمان خاک.. 29

1-6 فرآیند کلونیزه شدن ریشه. 30

1-7 تنش شوری.. 31

1-7-1 تعاریف شوری.. 33

1-7-2 تشخیص شوری.. 33

1-8  اندازه گیری شوری.. 34

1-9  تاثیر شوری بر مولفه های فیزیولوژیکی : 34

1-9-1 روابط آبی: 34

1-9-2 مقاومت روزنه ای.. 35

1-9-3 تنظیم اسمزی.. 35

1-9-4 کلروفیل. 37

2-1 شوری در گیاهان. 40

2-2 نتایج بررسی های انجام شده بر روی اثرات میکوریزا 42

2-3 نتایج بدست آمده در شرایط تنش شوری.. 52

3- 1 زمان و محل آزمایش… 56

3-2 انتخاب گونه بذر و تهیه قارچ میکوریزا 56

3-3 انتخاب و آماده سازی گلدانها 56

3-4 خصوصیات خاک گلدان و آماده سازی آن. 57

3-5 طرح آزمایشی در گلدان و شرایط رشد. 57

3-6 نحوه کاشت در گلدان ها 58

3-7 مراحل بعدی کاشت و استفاده از محلول نمک.. 58

3-8 نمونه گیری برگ و ریشه. 58

 

3-9 اندازه گیری کلروفیل برگ.. 59

3-10 اندازه گیری پرولین برگ.. 60

3-12 رنگبری، رنگ آمیزی و تعیین کلونیزاسیون ریشه ها 63

3-13 تجزیه وتحلیل آماری داده ها 64

4-1: نتایج حاصل از تجزیه آماری بر صفات اندازه گیری شده 67

4-1-1: وزن خشک ریشه. 68

4-1-2: وزن خشک اندام هوایی. 69

4-1-3 : پهنای برگ.. 71

4-1-4: تعداد شاخه گلدهنده در بوته. 71

4-1-5 : کلروفیل A در برگ.. 72

4-1-6 : کلروفیل B.. 73

4-1-7 : قندمحلول برگ.. 74

4-1-8 : پرولین برگ.. 75

4-1-9 : کلونیزاسیون ریشه. 76

4-1-10 : فسفر برگ.. 77

5-1 : اثر وزن خشک ریشه. 79

5-2 : اثر وزن خشک اندام هوایی. 79

5-3 : اثر پهنای برگ.. 80

5-4 :  اثرتعداد شاخه گلدهنده در بوته. 81

5-5 :  اثرات کلروفیل A و B در برگ.. 81

5-6 :  اثربر میزان قند محلول برگ.. 83

5-7 : اثر میزان پرولین برگ.. 84

5-8 :  اثر کلونیزاسیون ریشه. 86

5-9 : اثر میزان فسفر برگ.. 87

نتیجه گیری.. 89

پیشنهادات.. 91

منابع  فارسی : 92

منابع انگلیسی. 97

Abstract: 105

یک مطلب دیگر :

چکیده :

دستیابی به کشاورزی پایدار در کنار افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و تامین سلامت جامعه از اهداف محققین در بخش کشاورزی است. در چند دهه اخیر مصرف نهاده های شیمیایی در اراضی کشاورزی موجب معضلات زیست محیطی عدیده ای از جمله آلودگی منابع آب و خاک ، کاهش حاصلخیزی و از بین رفتن تعادل عناصر شیمیایی در خاک است. از جمله روشهای جدید  برای جلوگیری از این معضلات ، کاربرد اصلاح کننده های بیولوژیکی و شیمیایی در خاک است بر همین اساس آزمایشی به منظور ارزیابی اثر قارچ میکوریز بر روی گیاه همیشه بهار در شرایط تنش شوری به صورت گلدانی در شاهرود انجام شد نمونه ها در خاک های لومی شنی کشت گردیده که آزمون خاک نیزبر روی آن انجام گردید این آزمایش به صورت گلدانی با استفاده از 4 تیمار شوری در غلظت های ،5/1- 5/3- 5/5- 5/7 دسی زیمنس بر متر و 2 سطح  با میکوریز و فاقد میکوریزی در 4 تکرار در قالب طرح فاکتوریل کامل تصادفی انجام شد..بذور1 F  همیشه بهار هم‌زمان با کاشت با قارچ میکوریزا آغشته گردید در مرحله 4 برگی تیمار شوری اعمال گردید. صفات مورد برسی در این آزمایش شامل وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، پهنای برگ، تعداد شاخه گلدهنده، کلروفیلa، کلروفیلb، قند، پرولین، کلونیزاسیون ریشه ، و فسفر برگ بود نتایج حاصل نشان داد که کاربرد تیمارهای مختلف مایکوریز و شوری روی صفات مورد اندازه گیری تأثیر معنی داری داشته بدین صورت که کاربرد مایکوریزا بر صفت وزن خشک اندام هوایی، پهنای برگ ومیزان پرولین در سطح 5%  ودر صورتیکه بر مقدار فسفر، تعداد شاخه گلدهنده، کلروفیل a,b و کلونیزاسیون در سطح 1% معنی دار بودو هم چنین استفاده از تیمار شوری روی میزان قند در سطح 5% (p≤0/05) ولی بر میزان فسفر ،کلروفیلa,b و پرولین در سطح 1% معنی دار بود. هدف ازانجام این تحقیق نیز به منظور استفاده از قارچ میکوریز برای حفظ و بهبود رشد گیاهان زراعی وباغی در شرایط تنش محیطی نظیر تنش شوری بخصوص در مناطق کویری بر روی گیاه دارویی وزینتی همیشه بهار می‌باشد.

واژه های کلیدی: همیشه بهار، مایکوریزا، تنش شوری،قند،پرولین

1-1 مقدمه:

نظام های پایدار کشاورزی ، نظام هایی هستند که ضمن کاهش مصرف نهاده های کشاورزی بر منابع تجدید شونده در داخل مزرعه تاکید دارند رعایت تناوب گیاهی و استفاده از گیاهان تثبیت کننده ازت در حفظ حاصلخیزی خاک، استفاده از کودهای بیولوژیکی برای بهبود ساختمان خاک ، کنترل بیولوژیکی و تلفیقی افات، افزایش جمعیت میکروارگانیزم های خاک و بهره گیری از اثرات متقابل بین عوامل موثر در تولید، اساسا سبب می شوند که هزینه های تولید کاهش یافته و نظام های زراعی پایداری خود را حفظ کنند یکی از اصلی ترین میکرو ارگانیزم های موجود در محیط ریشه، قارچ های میکوریزای آربوسکولار هستند این قارچ ها با ایجاد ارتباط همزیستی با گیاهان زراعی وباغی و زینتی مزایای زیادی را برای میزبان خود فراهم می کنند افزایش در جذب آب و عناصر غذایی گیاه میزبان و در نتیجه افزایش رشد و مقاومت به تنش های خشکی و شوری، افزایش مقاومت به عوامل بیماری زا، تولید هورمون های گیاهی و بهبود ساختمان خاک از طریق تسهیل در ایجاد خاکدانه ها از جمله مزایایی است که گیاه میزبان در این همزیستی از آن بهره مند می شود(کوچکی و همکاران، 1380).

شوری یکی از عوامل مهم کاهش دهنده رشد گیاهان در بسیاری از مناطق جهان است وسعت خاکهای شور در ایران حدود 24 میلیون هکتار است که معادل 15% از اراضی کشاورزی کشور می باشد شوری پتانسیل آب محیط ریشه را کاهش داده و کم شدن توان جذب آب گیاه را سبب می شود به علاوه با افزایش شوری در محیط ریشه جذب و انتقال یونهای سمی به بافتهای گیاه افزایش می یابد که کاهش جذب عناصر ضروری ، به هم خوردن توازن یونی و سمیت ناشی از انباشتگی یونهای سدیم و کلر را به دنبال دارد.(رنگاسامی[1]، 2010).

با بررسی غلبه بر موانع شوری بر روی تولید محصولات با روشهای سنتی بیان گردید که نمک زار بودن یک مشکل اصلی در نواحی خشک و نیمه خشک بود تأثیر شوره زار بودن بر روی محصولات شامل کاهش رشد و مرگ گیاه است.(پایوتت[2] و همکاران، 2013).

تنش شوری ممکن است اولین عامل تنش شیمیایی باشد که موجودات زنده در طول تکامل با آن مواجه شده اند  خاکهای شور در کره زمین پدیده ای طبیعی هستند، زیرا نزدیک به 75% سطح این سیاره خاکی را دریاهایی پوشانده اند که غلظت نمک آنها زیاد بوده و حاوی یونهای  Na، Cl، K،و Mg می باشند بنابراین ، وجود خاکهای شور نباید پدیده هایی غیر طبیعی تلقی شوند ابتدایی ترین موجودات زنده، آبزیانی بوده اند که از این آبها منشآ گرفته اند و حتی امروزه نیز انواع جانوران شورزی بیشتر از جانورانی هستند که در آبهای شیرین زندگی می کنند، بنابراین، در طی تکامل، گیاهان نیز در چنین مکانهایی ظاهر شده اند و ظرفیت سازگاری با چنین محیط هایی را پیدا نموده اند امروزه گیاهان برخوردار از این سازگاری، سهم کوچکی را در اکوسیستمهای طبیعی و کشاورزی در اختیار گرفته اند(لارچر[3]، 1995).

وسعت اراضی شور در جهان دقیقآ معلوم نیست، ولی بر اساس برآوردهای انجام شده 7% از اراضی شور و 3% بسیار شور می باشند و این برآورد به دلیل میزان کم بارندگی، تبخیر زیاد از سطح خاک و آبیاری با آبهای با املاح زیاد همچنان در حال افزایش است توزیع و پراکندگی اراضی شور در سطح جهان یکنواخت نیست قاره استرالیا با حدود 360 میلیون هکتار و قاره آسیا با حدود 310 میلیون هکتار بیشترین سطح شوری را دارا می باشند(علوی پناه، 1371). در آسیا بعد  از شوروی سابق، چین، هندوستان و پاکستان، بیشترین سطح خاکهای شور و دریایی به ایران تعلق دارد(سزابلیک[4]، 1992). البته آب و هوای خشک و نیمه خشک ایران در تشکیل خاکهای شور مناطق مختلف سهیم است(دوان [5]و همکاران، 1994). قسمت بیشتر سطح کشور را به علت کمبود ذخایر آبی و نامساعد بودن شرایط آب و هوایی، اراضی شور و نیمه شور تشکیل می دهد(علوی پناه، 1371). بر اساس گزارش FAO بیش از 40% از اراضی تحت آبیاری ایران در معرض شوری ثانویه قرار دارند(پساراکلی[6]، 1993). خاکهای شور در کشور حاوی مقادیر زیادی از نمک های محلول بوده و بسیاری از آنها از رنگ روشن و ماده الی اندک برخوردار هستند.در خاکهای ایران آنیون غالب بیشتر کلرید است ولی سولفاتها نیز در بعضی از مناطق در مقادیر قابل توجهی وجود دارند. کاتیون غالب نیز سدیم است، بنابراین نمکها در این خاکها به طور عمده به صورت کلرید سدیم و یا سولفات سدیم می باشند. نمک در این خاکها به حدود 3% می رسد و بسیاری از خاکهای کشور آهکی می باشد. وسعت خاکهای شور در ایران حدود 24 میلیون هکتار است که معادل 15% از اراضی کشور می باشد(جعفری، 1373، سزابولیک، 1992). آبهای با کیفیت خوب ممکن است حاوی 100-1000 گرم نمک در متر مکعب باشند با آبیاری 1000 متر مکعب در سال در هر هکتار از 1 تا 10 تن نمک به خاک اضافه می شود و در اثر تبخیر و تعرق آب، نمکهای محلول اضافی به خاک افزوده می گردند که بایستی توسط شستشو و زه کش از خاک خارج شوند حتی با کاربرد تکنولوژی پیشرفته در این نوع خاکها، میزان نمک به اندازه ای است که به رشد گیاه خسارت می زند(سزابولیک، 1992).

برای مقابله با شوری از روش تکنولوژیکی (آبیاری با آب شیرین در مقیاس وسیع) ویا از روشهای بیولوژیکی و روشهای اصلاح و شناسایی گیاهان برای ایجاد مقاومت به شوری استفاده می کنند امروزه استفاده از روش بیولوژیک جهت مقابله با مسائل شوری خاک به طور وسیع به کار گرفته می شود، ولی موفقیت چشمگیر زمانی عاید می شود که منابع ذخایر گیاهی که دارای تغییرات ژنتیکی مطلوب هستند در دسترس قرار داشته باشند(جونز[7]، 1983) ، چرا که مقاومتهای متفاوت در برابر شوری ناشی از تنوع ژنتیکی گیاهان می باشد و انتخاب بر اساس یک عامل معیار مناسبی در ارزیابی مقاومت به شوری که موجب تغییراتی در فیزیولوژی، آناتومی و مورفولوژی ارقام می گردند توجه شود با استفاده از روشهای انتخاب و اصلاح گیاهان به شوری می توان میزان تولید در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران را حفظ نمود به علاوه باید به دنبال راهی رفت که بتوان از منبع پایان ناپذیر آب دریا در آبیاری استفاده نمود. آپستین و همکارانش در سال 1980 نشان دادند که با رقم خاصی از گیاه جو، که با آب دریا همراه کود نیتروژن و فسفر آبیاری نمودند بیش از یک تن جو برداشت شد .

1-2 همیشه بهار:

منشا آن جنوب اروپا ویکی از رایج ترین گلهای فصلی است نام آن از Calendula officinalis. به معنی اولین روز هر ماه گرفته شده است به دلیل دوره طولانی گلدهی وچون تقریبآ در تمام سال گل می دهد(رند هاوا [8]و همکاران،1996).  از جاهای گرم تا مناطق خیلی سرد قابل کشت است این گیاه بعنوان یک گل یکساله در برنامه گل کاری قرار می گیرد ولی می تواند به صورت علفی چند ساله به زندگی خود ادامه   دهد که این حالت گل ها مرغوبیت سال اول را ندارند لذا کمتر به صورت چند ساله کشت و کار می شود(دانشور.1372).

 

2-3-1-     مشخصات گیاه شناسی آلوئه ورا 17

2-3-2-     تاریخچه استفاده از آلوئه ورا 19

2-3-3-     خواص داروئی ژل آلوئه ورا 19

2-3-4-     تركیبات ژل آلوئه ورا 20

2-3-4-1-  ویتامین‌ها …………………………………………… 20

2-3-4-2-  آنزیم‌ها …………………………………………….. 20

2-3-4-3-  ترکیبات معدنی و قندها 20

2-3-4-4-  ساپونین‌ها ………………………….. 21

2-3-4-5-  سالیسیلیک اسید ……………………..  21

2-3-4-6-  آمینواسیدها ……………………………………………. 21

2-3-5-     اثرات ژل آلوئه ورا به عنوان پوشش خوراكی میوه‌ها 21

2-3-6-     تأثیر ژل آلوئه ورا بر خواص كیفی محصولات باغی برداشته شده 23

2-3-6-1-  تاثیر بر تنفس و میزان تولید اتیلن میوه 23

2-3-6-2-  تاثیر بر نرم شدگی و سفتی میوه 24

2-3-6-3-  تأثیر بر محتوای مواد جامد محلول و اسیدهای آلی میوه 25

2-3-6-4-  جلوگیری از کاهش وزن میوه 26

2-3-6-5-  تأثیر بر رنگ میوه …………………. 27

2-3-6-6-  تأثیر بر ماندگاری و عمر قفسه ای میوه‌ها 27

2-3-6-7-  فعالیتهای ضد قارچی و میكروب كشی ژل آلوئه ورا 28

2-3-6-8-  اثر بر اسید آسكوربیك و آنتی اكسیدان كل .. 29

2-4-    تیمارهای گرمایی .. 30

2-4-1-     پاسخ میوه‌ها به تاثیر تیمارهای گرمایی 30

2-4-2-     روشهای اعمال تیمار گرمایی 31

2-4-3-     تأثیر تیمارهای گرمایی بر خواص كیفی محصولات باغی 31

2-4-3-1-  تأثیر تیمار گرمایی بر کاهش وزن میوه 31

2-4-3-2-  تأثیر تیمار گرمایی در کاهش آسیبهای سرمایی 32

2-4-3-3-  تاثیر تیمارهای گرمایی بر کاهش پوسیدگی .. 35

2-4-3-4-  تاثیر بر تنفس و میزان تولید اتیلن میوه 39

2-4-3-5-  تیمار گرمایی برای کنترل حشرات و آفات انباری .. 40

2-4-3-6-  تاثیر تیمار گرمایی در جلوگیری از آسیب اکسیداتیو در گیاهان .. 41

2-4-3-7-  تاثیر تیمار گرمایی بر رسیدن محصول 42

فصل 3-     مواد و روش‌ها 43

3-1-    تهیه میوه  43

3-2-    طرح آزمایشی 44

3-3-    تهیه ژل آلوئه ورا 44

3-4-    تیمار میوه‌ها با ژل آلوئه ورا 44

3-5-    تیمار میوه‌ها با آب گرم . 45

3-6-    تیمار میوه‌ها با آب گرم و ژل آلوئه ورا 45

 

3-7-    آزمون‌های كیفی میوه 45

3-7-1-     تعیین وضعیت ظاهری و بازارپسندی .. 46

3-7-2-     اندازه‌گیری pH آب میوه 46

3-7-3-     اندازه‌گیری میزان اسید آسكوربیك (ویتامین ث) 46

3-7-4-     اندازه‌گیری مواد جامد قابل حل كل عصاره میوه (TSS) 47

3-7-5-     اندازه‌گیری اسیدهای قابل تیتراسیون (TA) 47

3-7-6-     اندازه‌گیری درصد کاهش وزن 48

3-7-7-     اندازه‌گیری محتوای فنل كل 49

3-7-7-1-  تهیه محلول كربنات سدیم . 49

3-7-7-2-  رسم منحنی استاندارد اسید گالیك … 49

3-7-7-3-  نحوه تهیه بافر فسفات .. 50

3-7-8-     اندازه‌گیری فعالیت پلی فنل اكسیداز (PPO) 51

3-7-9-     اندازه‌گیری میزان آلودگی قارچی و پوسیدگی 51

3-7-10-  اندازه‌گیری میزان فعالیت آنزیم کاتالاز 52

3-7-10-1-   نحوه تهیه بافر فسفات      53

3-7-11-  تعیین میزان فعالیت آنتی اکسیدان کل عصاره میوه 53

3-7-12-  اندازه‌گیری فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز (GPX) 54

3-7-13-  اندازه‌گیری میزان ریزش حبه‌ها 55

3-7-14-  اندازه‌گیری میزان چروکیدگی حبه‌ها 55

3-7-15-  اندازه‌گیری میزان ترکیدگی، قهوه‌ای شدن حبه‌ها و تغییر رنگ چوب خوشه‌ها 55

3-7-16-  اندازه‌گیری رنگ میوه 55

3-7-16-1-   نسبت a/b ……………………….  56

3-7-16-2-   مقدار شاخص كروما 56

3-7-16-3-   مقدار شاخص زاویه هیو . 57

3-8-    تجزیه و تحلیل داده‌‌ها 57

فصل 4-     نتایج    58

4-1-    مواد جامد محلول (TSS) 61

4-2-    pH آب میوه 63

4-3-    اسیدهای قابل تیتراسیون 65

4-4-    محتوای فنل کل 68

4-5-    اسید آسکوربیک (ویتامین‌ ث) 70

4-6-    پلی فنل اکسیداز ( (PPO… 73

4-7-    محتوای آنتی اکسیدان کل .. 76

4-8-    فعالیت آنزیم کاتالاز (CAT) 79

4-9-    فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز (GPX) 82

4-10-  شاخص پوسیدگی 85

4-11-  وضعیت ظاهری و بازارپسندی میوه‌ها 88

4-12-  ریزش حبه‌ها 91

4-13-  چروکیدگی حبه‌ها 94

یک مطلب دیگر :

4-14-  میزان ترکیدگی، قهوه‌ای شدن حبه‌ها و تغییر رنگ چوب خوشه‌ها 97

4-15-  کاهش وزن    100

4-16-  شاخص‌های رنگ میوه 103

فصل 5-     بحث     106

5-1-    مواد جامد محلول،  pHو اسیدهای آلی میوه 106

5-2-    محتوای فنل کل 109

5-3-    اسید آسکوربیک و محتوای آنتی اکسیدان کل 110

5-4-    آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز 114

5-5-    کیفیت ظاهری خوشه و حبه‌ها 116

5-6-    پلی فنل اکسیداز 118

5-7-    کاهش وزن 121

5-8-    نتیجه گیری کلی 123

5-9-    پیشنهادها 124

منابع مورد استفاده ……….126

1-1-اهمیت مصرف میوه‌ها در تأمین سلامتی انسان

در تغذیه انسان سه مطلب اساسی مورد توجه است: نخست این كه غذا باید از نظر كمی بتواند احتیاجات بدن از نظر كالری (در ارتباط با فعالیت بدنی) را بر طرف نموده و موجب رفع گرسنگی شود. دوم، غذا باید از نظر كیفی متعادل باشد، بدین معنی كه مقادیر كافی از پروتئینها، ویتامینها، مواد معدنی و غیره را، كه بدن ممكن است در اثر كمبود هر یك از آنها مبتلا به سوء تغذیه شود، تأمین كند. سوم: سالم^[1] باشد. میوه‌ها و سبزی‌ها به عنوان گروه مهمی از مواد غذایی، می‌توانند برای رسیدن به هر سه هدف فوق كمك كنند، ولی روشن است كه اهمیت یك سبزی یا میوه خاص بستگی به تركیبات ویژه موجود در آن دارد. میوه‌ها و سبزی‌ها به عنوان بخش مهمی از منابع غذایی انسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و بشر از همان ابتدای خلقت جهت تأمین قسمتی از غذای خود از این محصولات استفاده می‌كرده است. امروزه، استفاده از فرآورده‌های باغبانی در رژیم غذایی به طور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش‌های علم نوین تغذیه ثابت كرده است كه مصرف میوه و سبزی سبب پیشگیری از ابتلاء به بسیاری از بیماری‌های رایج می‌شود. بنابراین، در كشورهای توسعه یافته مردم در رژیم غذایی خود از میوه و سبزی بیش از فرآورده‌های دامی استفاده می‌كنند (اثنی عشری و زکایی خسروشاهی، 1387 ب).

در حال حاضر آگاهی عمومی از مصرف میوه‌ها و سبزیجات افزایش پیدا کرده است. میوه‌ها و سبزیجات منبع عمده مواد مغذی ضروری بدن هستند که شامل ویتامین‌های A وC  و اسید فولیک می‌باشد. علاوه بر این، میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان‌هایی مانند کاروتنوئیدها، پلی فنل‌ها و آنتوسیانین‌ها هستند که به حذف رادیکالهای آزاد تولید شده در بدن که با بیماریهای قلبی عروقی، آلزایمر و سرطان مرتبط هستند کمک می‌کنند (Paliyath et al., 2008). انگور نه تنها منبع خوبی از فیبر غذایی بلکه سرشار از کربوهیدرات‌ها نیز می‌باشد. علاوه بر این، انگور منبع مفید بسیاری از مواد معدنی و ویتامین‌های گروه B₆، C، E و K می‌باشد. همچنین دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی به صورت فنولیک در پوست و احتمالا دانه می‌باشد (Yilmaz and Toledo, 2004).

1-2-رده بندی و مشخصات گیاه شناسی انگور

انگور میوه‌ای غیر‌کلیماکتریک با میزان تنفس کم است که در بیشتر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می‌شود. ارقام انگور بر اساس رنگ و وجود یا عدم وجود دانه در حبه گروه بندی می‌شوند. عمر نگهداری در میان ارقام مختلف متفاوت است و به شدت تحت تاثیر مدیریت زراعی، مدیریت دما در مرحله پس از برداشت و نیز حساسیت به پوسیدگی قرار می‌گیرد. در حال حاضر انگورهای تامسون بیدانه^[2]، رد‌گلوب² و فلیم سیدلس³ مهم‌ترین ارقام موجود در دنیا هستند (Christensen et al., 1995).

انگور، گیاهی است از راسته عناب[3]، تیره آمپلی داسه² که آن را سارمانتاسه³ و یا ویتاسه⁴ نیز می‌نامند. این تیره شامل 10 جنس مختلف از جمله ویتیس⁵، سیسوس⁶، آمپلوپسیس⁷، پارتنوسیسوس⁸ و غیره می‌باشد که عده ای از آنان، جزو گیاهان زینتی هستند. انگورهای تجاری که از لحاظ تغذیه مورد توجه می‌باشند متعلق به جنس ویتیس هستند که این جنس به نوبه خود شامل دو زیر جنس است که از لحاظ تعداد کروموزوم متفاوت بوده و از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند.

این دو زیر جنس عبارتند از:

موسکادینه⁹ (حاوی 40 عدد کروموزوم)

اوی ویتیس¹⁰ (حاوی 38 عدد کروموزوم)

بر اساس آزمایش‌های فراوانی که بین این دو زیر جنس انجام گرفته است، امکان دو رگ گیری در آنان وجود ندارد (جلیلی مرندی، 1389؛ حکمتی و تفضلی، 1391).

1-2-1-          زیر جنس موسکادینه

از مشهورترین گونه‌های وحشی این زیر جنس، که تعداد کروموزوم‌های آنان 40 عدد بوده و در قاره آمریکا (نواحی فلوریدا و مکزیکو) پراکنده هستند، می‌توان ویتیس روتوندی فولیا¹¹ و ویتیس مونسونیانا¹² را نام برد. شاخه‌های این گونه‌های وحشی، بدون انشعاب بوده و در محل گره‌ها، فاقد صفحات عرضی می‌باشد، پوسته آن ها نیز به سختی از شاخه جدا می‌شود. خوشه انگور این گونه‌ها، کم حبه بوده (در حدود 40 حبه) و حبه‌ها پس از رسیدن می‌ریزند، هسته این انگورها بر خلاف گونه‌های وحشی دیگر، دارای شیارهای عرضی است. گل این گونه‌ها، ناقص بوده و روی دو پایه مختلف قرار دارند. آنها خواهان آب و هوای گرم و مرطوب بوده و به سختی از طریق پیوند و قلمه ازدیاد می‌شوند، در صورتی که ازدیاد آن ها از طریق خوابانیدن شاخه، به آسانی انجام پذیر است. از صفات بسیار خوب این گونه‌ها، مقاومت بیش از حد آنها در برابر آفت فیلوکسرا[4]، بیماریهای قارچی و نماتدهاست (حکمتی و تفضلی، 1391).

1-2-2-          زیر جنس اوی ویتیس

این زیر جنس، دارای گونه‌های وحشی بسیار فراوانی است (حدود 35 گونه) تعداد کروموزوم‌های این گونه‌ها 38 عدد بوده و از لحاظ موکاری بسیار جالب می‌باشد. این زیر جنس، بر حسب حوزه پراکندگی آن، به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

1-2-2-1-    گونه‌های وحشی آمریکایی

این گونه‌ها، از لحاظ کیفیت و کمیت دارای اهمیت فوق العاده‌ای هستند و به همین دلیل، در سالهای گذشته تعداد زیادی از این گونه‌های وحشی به کشورهای اروپایی وارد شده و مورد استفاده قرار گرفته است. متاسفانه، ابتلا و حساس بودن مقدار زیادی از این گونه‌ها به آفت فیلوکسرا، باعث بروز خسارات زیادی در تاکستانهای اروپا شده و به همین دلیل، در سالهای اخیر از ورود آنها به اروپا جلوگیری می‌شود (حکمتی و تفضلی، 1391).

1-2-2-2-    گونه‌های وحشی آسیایی

تعداد گونه‌های آسیایی انگورهای وحشی، بسیار زیاد است اما از آنجا که تاکنون به طور دقیق شناسایی نشده‌اند، ‌از نظر پژوهشگران موکاری‌ تا اندازه‌ای ناشناخته و ‌بی اهمیت ‌تلقی می‌شوند                 (حکمتی و تفضلی، 1391).

1-2-2-3-    گونه‌های وحشی اروپایی