فصل سوم : دیدگاه کلی و نظریه های جامعه شناسی لوکاچ نسبت به هنر و ادبیات

3-1-معرفی لوکاچ……………………………………………………………………………………………………….65

3-2-زندگینا مه…………………………………………………………………………………………………………….65

3-3-اندیشه ها ی لوکاچ……………………………………………………………………………………………….65

3-4-برخی از آثار لو کاچ ……………………………………………………………………………………………..66

3-5-رئالیسم انتقادی…………………………………………………………………………………………………….68

3-6-رئالیسم در برابر ادبیات بورژوازی عصر حا ضر(مدرنیسم)…………………………………………….72

فصل چهارم: نیکلای گوگول

4-1-زندگی نامه ی ،نیکلای گوگول……………………………………………………………………..79

4-2-نگرش و اندیشه های گوگول بر اساس نمودهای اجتماعی رئالیسم انتقادی……………..82

4-3-گوگول پلی بین ادبیات رمانتیک و رئالیستی روسیه…………………………………………….84

4-4-تکنیک داستان نویسی گوگول……………………………………………………………………….87

4-5-نمایشنامه ها و داستان های گوگول………………………………………………………………….95

4-5-1-نقد و بررسی نمایشنامه(عروسی)……………………………………………………………96

 

4-5-2-بازرس بزرگترین کمدی تاریخ ادبیات روسیه………………………………………..106

4-5-3-خلاصه ای از داستان( دماغ) ………………………………………………………………116

4-6-مروری بر جهان بینی نیکلای گوگول …………………………………………………………..121

4-6-1-خلاصه ای کو تاه از داستان مردگان زر خر ید………………………………………129

4-6-2-بررسی شنل،شاهکار جاویدان گوگول…………………………………………………130

4-7-ارزیابی آثار گوگول از منظر زبان شناسان،و منتقدین………………………………………..133

فصل پنجم: میرزا فتحعلی آخوندزاده

5-1-زندگی نامه ی میرزا فتحعلی آخوندزاده ……………………………………………………..138

5-2-خلاصه ی کوتاه از آثار نمایشی آخوندزاده …………………………………………………..143

5-2-1-حکایت های ملا ابراهیم خلیل کیمیاگر ……………………………………………143

5-2-2-حکایت موسیو ژوردان حکیم نباتات و مستعلی شاه مشهور به جادوگر……143

5-2-3-حکایت خرس قولدور باسان یا (دزدافکن) ……………………………………….144

5-2-4-حکایت وکلای مرافعه تبریز……………………………………………………………144

5-2-5-حکایت وزیر خان لنکران یا (سراب) ……………………………………………….145

5-3-انعکاس رئالیسم انتقادی روسیه در ادبیات نمایشی ایران ………………………………….147

5-4-اندیشه های آخوندزاده……………………………………………………………………………..156

5-5-رئالیسم روسیه  پدید آورنده اندیشه ی مدرنیته  اجتماعی در آثار آخوندزاده ………163

5-6-آخوندزاده نماینده اندیشه  انتقادی در ایران…………………………………………………..169

5-7-آخوند زاده پیشرو در نمایشنامه نویسی………………………………………………………….178

5-8-آخوند زاده بنیانگذار نقد تئاتر،تاریخ و ادبیات در ایران……………………………………181

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………185

 منابع……………………………………………………………………………………………………………187

 پایا نامه عملی : دکل کل………………………………………………………………………………190

چکیده

 نیکلای گوگول, رمان نویس و نمایشنامه نویس روسی بود که در آثارش با نگاهی احساسی و طنز آمیز به واقعیات اجتماعی می پرداخت.

در فصل اول کلیات پژوهش ارائه می شود. در فصل دوم دیدگاه لوکاچ در این زمینه نیز تشریح می گردد.در فصل سوم رویکرد گوگول نسبت به نقد اجتماعی بررسی شده و همچنین به لحاظ قرابت این رویکرد با ملاحظات لوکاچ تحلیل جامعه شناختی در این زمینه انجام شده است..در فصل چهارم ریشه ها و آغاز رئالیسم انتقادی تعریف وادامه روند آن در ادبیات روسیه بررسی شده است.در فصل پنجم اندیشه های آخوندزاده از منظر جامعه شناختی ارزیابی شده و در ادامه  به بازتاب رئالیسم انتقادی در ادبیات فارسی ،خصوصادرآثار نمایشی آخوند زاده، پرداخته شده است.

یک مطلب دیگر :

در انتها با توجه به اینکه که , نمایشنامه های آخوندزاده بخصوص،  نمایشنامه ی ((وکلای مرافعه تبریز )) همخوانی نزدیکی با نمایشنامه ی(( بازرس)) گوگول دارد فر صت مناسبی پیش آمد تا  یک بررسی تطبیقی نیز انجام شود..

کلید واژگان : نیکلای گوگول , لوکاچ, رئالیسم انتقادی, جامعه شناسی ادبیات ,آخوندزاده.

 مقدمه

بررسی مسا ئل اجتماعی و بازتاب انتقادی آن در قالب نمایشنامه در آثار نیکلای گوگول و در نمونه ایرانی آن یعنی آثار آخوند زاده از دوره تحصیلی کارشناسی یکی از مباحث مورد علاقه من در حوزه ادبیات نمایشی بوده،  به همین دلیل ،در این باب ،پژوهشی نیز برای پایان نامه دوره یاد شده ارائه دادم.

در دوره حاضر برای ادامه این تحقیق و  با مشا وره ی استاد راهنمای بخش نظری ام پژوهش ام را آغاز نمودم،همزمان در بخش عملی  هم شروع به نگارش نمایشنامه((دکل کل)) پرداختم.

با تو جه به پژو هش دوره ی کا رشناسی ام که منحصرا به رویکرد گوگول در باب رئالیسم انتقادی پرداخته  شده بود ،بر آن شدم که نمایشنامه ها و داستان های گوگول را از منظر یک جامعه شناس مورد تحلیل قرار دهم،بنا براین از تفکرات لو کاچ در این زمینه نیز بهره جستم،چون مفهوم رئالیسم انتقادی از منظر لوکاچ، با اندیشه های درام نویسا نی مانند گوگول ارتباط جامعه شناختی نزدیکی داشت.

در بخش دوم این پژوهش لازم دیدم به  رئالیسم انتقا دی درادبیات فارسی نیز بپردازم. از آنجا که بین ادبیّات روسی و ادبیّات فارسی قرابت معنایی و صنعتی (صنایع ادبی) وجود دارد. گذشته از آنکه نظم و نثر روسی را با کمال آسانی می‌توان به زبان فارسی درآورد و تطبیق داد، صنایع ادبی ـ مثل تلفیق‌ها و کنایه‌ها و استعاره‌های زبان روسی ـ و گهگاهی مَثَل‌های این زبان با معادل آن در زبان فارسی تطبیق می‌کند به همین علت  بازتاب رئالیسم انتقادی روسیه را در ادبیات فارسی ، بخصوص در نمایشنامه ها ی آخوند زاده مورد بررسی قرار دادم.

 

البته در حوزه ها ی دیگر، تحقیقاتی در مورد آثار آخوند زاده انجام شده است، تفاوت اساسی پژوهش حاضر در حوزه ی تطبیقی صورت پذیرفته ، بطوری که برای مثال: نمایشنامه(وکلای مرافعه تبریز)با نمایشنا مه (بازرس)گوگول مورد تطبیق قرار گرفته است.

در مجموع برای قالب اولیه این پژوهش از دیدگاه جامعه شناختی لوکاچ استفاده شده است. به همین علت  در گام اول، نگرش و اندیشه های گوگول در باب انتقادی شرح داده شده ، ودر مر حله ی بعدی انعکاس آن در آثار آخو ند زاده  مورد بررسی قرار گرفته است.

لازم به یاد آوری می دانم  در این مسیر، با پاره ای  مشکلات نیز موا جه بودم،که تا حدود زیادی روند پژوهشی ام را به تا خیر اندا خت،در نهایت با راهنمایی ها ی اساتید بز رگو ارم راه را هموار تر یافتم.

 

 بیان مسئله

 

فلاسفه اولین کسانی بودند که بین رئالیسم اروپایی و رئالیسم انتقادی فرق گذاشتند. اصطلاح رئالیسم انتقادی را برای اولین بار لوکاچ برای قلمرو وسیع تر ی از ادبیات پیشنهاد کرد.

منظور او از مفهوم رئالیسم انتقادی تحلیل آثار رمان نویسان و نمایشنامه نویسانی مانند(نیکلای گوگول،بالزاک،زولا…)بود.و ارجاع زیبایی شناختی و ایدئولوژیک به آثار ادبی کشور های سوسیالیستی به گفته او “از نمایش واقعیت موجود، برای تخیل وضع یک گروه اجتماعی و قدرت ها و امکانات آن در  آیند ه بهره می جستند.

درامهای اجتماعی گوگول در ظاهر کاراکتر های جامعه را به ما نشان میدهند که می خواهند کاستی های  موجود را نمایان سازند،  واین همان چیزی است که لوکاچ  شناخت جامعه می خواند، بطوری که جامعه به مثابه یک کل باشدو شناخت اجزای مختلف آن …این همان دیالکتیک کلیت است که لو کاچ به آن اشاره دارد. به این ترتیب ما می توانیم این تضاد را بین فرد و جامعه در آثار ادبی نویسندگان رئالیسم انتقادی ،خصوصا گوگول ببینیم، وقتی شخصیتها ی گوگول را در چهار چوب این نظریه قرارمی دهیم در می یا بیم که آنها در اجتماع مورد استهزاء مقامات دولتی و مالکان بوده اند و چاره ای جز مبارزه نداشتند،0مبارزه با سر مایه داری و شروع رئالیسم سوسیالیستی ) .

لو کاچ در این باب اشاره دارد به طبقه پرولتاریا، که در می یابد انسان مر کزیت جامعه است و نهایتا خود می تواند آنچه را می خواهد خلق کند.

حال این سوال پیش می آید که اهمیت رئالیسم انتقادی نزد لوکاچ ناشی از چه بود؟ از آنجا که اهمیت آثار رئالیسم انتقادی ،دربازتاب و انعکاس انگاره های متناقض پنهان شده در یک نظام اجتماعی است این نوع پردازش هنری اولویت می یابد. بر اساس اصطلاح بازتاب به نظر صر فا ارائه ی پوسته ی سطحی واقعییت نیست بلکه بازتابی حقیقی تر و پو یاتر ازواقعییت است.نهایتا با طر ح سوال فوق  در یچه ای باز میشود تا به جنبه های مختلف رئالیسم انتقادی و چگونگی شکل گیری آن  در عمق آثار نمایشی گوگول  که بر دور نمای کلی یک جامعه و باز تابی واقع گرانه  همراه است بپردازیم.

همچنین از منظر زیبایی شناختی لوکاچ که سعی در کشف روند تغییر انسان از طریق واقعیات جامعه را داشت بتوانیم با نگاهی تحلیلی تغییر کاراکترها در درام های اجتماعی گوگول  بصورت ملموس تر مشاهده کنیم .

در مقاله حاضر به ویژگی های مکتب ادبی رئالیسم انتقادی پرداخته شده است . از جمله اینکه رئالیسم انتقادی پدیده ای مختص ادبیات عصر طلایی روسیه است و نویسندگانی ایرانی مانند میرزا فتحعلی آخوندزاده تحت تاثیر این مکتب آثار جاودانی، به مقتضای زمان خود خلق کرده اند. در ادامه به بررسی نمودهای مکتب رئالیسم مکتب انتقادی در آثار آخوند زاده  پرداخته شده است.

آخوند زاده در نمایشنامه های کمدی خود انتقاد تند وتیز خود را متوجه دستگاه قضایی دور انش کرده و با بهره گیری از ویژگیهای رئالیسم انتقادی مسائل مختلف اجتماعی دوران خویش را بیان کرده است.

 

1-2-پیشینه تحقیق

 تحقیق وبررسی مستقیمی در این مورد انجام نشده است . با مراجعه به کتابخانه های ملی ، دانشگاه تهران ، دانشگاه هنر تهران ، فرهنگستان ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، دانشگاه تربیت مدرس  و پایان نامه هایی که در پایگاه های اینترنتی ایران داگ و نور مگز که در راستای این موضوع است به شرح ذیل می باشد :

 

2-7) مکتب قاجار ……………………………………………………………………….33

2-8) ویژگی­های نقوش تزیینی هنر و معماری دوره قاجار …………………………………………………………….37

2-9) مضامین رایج در نقاشی دوره قاجار ………………………………………………………………………………..42

2-10) تجزیه و تحلیل آثار نقاشی در دوره قاجار …………………………………………………………………………….46

2-11) دیوارنگاری در دوره قاجار …………………………………………………………………………………………………47

2-12) موقعیت طبیعی شیراز …………………………………………………………………………..48

2-13) تاریخچه مختصر شیراز ……………………………………………………………………53

2-14) محلات شیراز در عهد قاجار …………………………………………………….54

فصل سوم) یافته­های پژوهش

3-1) خانه عطروش …………………………………………………………………………………………56

3-2) نماهای مختلف خانه عطروش ……………………………………………………………..57

3-3) موقعیت مکانی ……………………………………………………………………………………58

3-4) ساختمان اصلی شمالی خانه عطروش ……………………………………………………59

 

3-5) بررسی آثار هنری قسمتهای مختلف بنا (کاشیکاری حیاط) ………………………………………………….61

3-6) حوض­خانه ……………………………………………………………………………………………97

3-7) ساختمان شمالی ………………………………………………………………………………..129

3-8) بررسی تحلیلی داده های پژوهش ……………………………………………134

فصل چهارم) نتیجه­پژوهش

نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………135

فهرست منابع

منابع ………………………………………………………………………….139

مقدمه

شهر شیراز یکی از کانون­های اصلی هنر نقاشی ایران در دوران زند و قاجار بود که با مطالعه آثار باقی­مانده از آن دوران می­توان به شکل کامل­تری از شناخت نقاشی ایرانی در آن دوران رسید. در میان آثار نقاشی باقی­مانده از این دوران می­توان به خانه­های تاریخی متعددی اشاره کرد که هر یک به فراخور خود ویژگی­های سبک­شناختی و زیبایی­شناختی نقاشی دوران زند و قاجار را بازتاب می­دهند. یکی از این خانه­ها، معروف به خانه عطروش است.

خانه قدیمی آقای حاج محمود عطروش معروف به منزل حاج میرزا محمدعلی فیروز­آبادی از جالب­ترین و زیباترین خانه­های قدیمی دوره قاجاریه از نظر کاشیکاری و نقاشی محسوب می­گردد. محل آن در بازار حاجی انتهای کوچه زنجیرخانه قرار­دارد که نمونه­های نفیسی از کاشیکاری مربوط به دوره قاجاریه در خانه عطروش نصب گردیده و از بهترین نمونه کاشیکاری هفت رنگ دوره قاجاریه محسوب می­گردد.خانه عطروش از نظر شکل و فرم کاشیکاری جالب و منحصر به فرد محسوب می­شود، منزل مذکور از نظر نقاشی و رنگ و روغن بر روی چوب، گچ، تابلوهای کاشیکاری، آجرکاری باید از نمونه­های جالب هنری دوره قاجاریه محسوب داشت. ساختمان شمالی شامل یک تالار اصلی در وسط و دو­گوشواره در طرفین آن در طبقه فوقانی و یک حوض­خانه و دو­گوشواره در­طرفین آن در طبقه زیر می­گردد که آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در این پایان­نامه به کلیات پژوهش،مطالبی درباره دوره قاجار،شیراز در زمان قاجار، بررسی آثار هنری قسمتهای مختلف بنا شامل کاشیکاری دیوارهای حیاط و تابلوهای نقاشی و در انتها به نتیجه پژوهش و اینکه تصاویر خانه مذکور با چه مضامینی کار شده است و اینکه گونه­های مختلف انسانی،حیوانی و گیاهی در چه جایگاهی قرار­دارند پرداخته می­شود.

یک مطلب دیگر :

1-1) بیان مسئله

در دوره قاجار ایران شدیداً تحت تاثیر پیشرفت­های صنعتی و دیگر جاذبه­های اروپایی قرار­گرفت و از ورود افکار و محصولات آنها استقبال شد.این روند بر هنر ایران کم­کم تأثیر گذاشت، اما بعضی از سنتهای پایدار بویژه در نقاشی به­جا ماند. مکتب نقاشی قاجار از دوره زند شروع شد و تا دوره قاجار و کمی پس از آن امتداد یافت. این شیوه به عنوان سبکی منسجم و مکتبی متشکل در نقاشی ایران از­جایگاه ویژه­ای برخوردار است که همه ویژگی­های موضوعی و کاربردی یک مکتب نقاشی را دارد. این شیوه بیشتر از تلفیق ویژگی­های هنر نقاشی سنتی ایرانی با عناصر و شیوه­های نقاشی اروپایی شکل گرفت. هر­چند آثاری نزدیک به این شیوه از دوره صفوی در ایران تا­حدی مرسوم بود و فرنگی­سازی نامیده می­شد، اما ابتدا در دوره زند و در ادامه آن در دوره قاجار شکل مشخص خود را یافت.

خانه آقای حاج محمود عطروش معروف به منزل محمد­علی فیروزآبادی از زیباترین خانه­های قدیمی دوره قاجاریه در شهر شیراز می­باشد.در ورودی آن در دالان قرار­دارد و به مغرب باز می­شود.این خانه قدیمی شامل یک رشته ساختمان در سمت شمال و یک رشته ساختمان در سمت مغرب می­باشد. دیوار جنوبی و شرقی و نمای ساختمان شمالی کاشیکاری است و تابلوهای نفیس کاشیکاری مربوط به دوره قاجاریه در دیوار جنوبی و شرقی و حوض­خانه آن نصب گردیده که از بهترین نمونه کاشیکاری هفت رنگ دوره قاجاریه محسوب می­گردد.

ساختمان شمالی دو­طبقه است و در­گوشه شمال شرقی آن ده پله سنگی یکپارچه نصب شده که حیاط را به ساختمان مربوط می­سازد،در­گوشه شمال غربی نیز راهرویی تعبیه شده که به وسیله پلکان به کفشکن غربی ساختمان مربوط می­شود.در زیر ساختمان شمالی حوض­خانه­ای تعبیه و در­طرفین حوض­خانه دو­گوشواره دیده می­شود. حوض­خانه کاشیکاری است و کاشیکاری آن نوع مخصوصی است که به کاشی خاتم­سازی معروف است.ازاره گوشه­های طرفین حوض­خانه نیز کاشیکاری زیبای خاصی را دارد،ازاره سنگی بنا در سمت شمال و مغرب با ارتفاع 5/2 متر از قطعات سنگ یکپارچه تهیه و نصب گردیده است.

خانه عطروش از­نظر شکل و فرم کاشیکاری جالب و منحصر به فردی محسوب می­شود، منزل مذکور از نظر نقاشی و رنگ و روغن بر روی چوب، گچ، تابلوهای کاشیکاری، آجرکاری باید از نمونه­های جالب هنری دوره قاجاریه محسوب داشت. ساختمان شمالی شامل یک تالار اصلی در وسط و دو­گوشواره در طرفین آن در طبقه فوقانی و یک حوض­خانه و دو­گوشواره در طرفین آن در طبقه زیر می­گردد که آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در این پایان­نامه با توجه به مبانی زیبایی شناختی هنر قاجار به بررسی آثار هنری قسمتهای مختلف بنا شامل کاشیکاری دیوارهای حیاط و تابلوهای نقاشی پرداخته می­شود.

1-2) پیشینه پژوهش

پایان نامه­ای در مورد خانه عطروش کار­نشده است ولیکن چون مربوط به دوره قاجار می­باشد درباره قاجار مطالبی موجود می­باشد، مثلا در زمینه نقد زیبایی­شناسی دوره قاجار توسط بهنام جلالی جعفری و درباره تاریخ و تمدن فرهنگ ایران احمد تاج بخش و یا سید­محسن جوادی درباره هنر دوره قاجار و همچنین شاهرخ مسکوب درباره هنر­نقاشی­ایران مطالبی را به ثبت رسانده­اند. همچنین یعقوب آژند بر­روی نقاشان قاجار کار­کرده است.جیان روبرتو اسکارچیا درباره هنر زند و قاجار،شیلا کن­بای درباره نقاشی ایران کتاب دارند ولی درباره خانه عطروش هیچ نوشته مکتوبی در­دسترس نمی­باشد.

1-3)پرسش­های پژوهش

1-با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی خانه عطروش در زمان قاجار، نقاشی­های آن از چه ساختار و ماهیت فرهنگی و زیبایی شناختی برخوردارند؟

2-عناصر­تصویری نظیر نقش انسان در­نقاشی­های خانه عطروش به چه شکل است وچه­جایگاهی دارند؟

1-4) فرضیه

1- آثار تصویری خانه عطروش بنا به ماهیت و کارکرد فرهنگی و اجتماعی خود در­انواع متعدد با­ مضامین مختلفی کار­شده­اند که همه آنها از نوعی ساختار زیبایی­شناختی مشابه و در­عین­حال هر­کدام از­آنها مطابق با­هدفی که دنبال می­کنند از ویژگی­های خاص سبک­شناختی مختص به خود برخوردارند.

2- در نقاشی­های خانه عطروش گونه­های متعدد انسانی،گیاهی­و حیوانی دیده می­شود که در این میان انسان ازجایگاه برجسته­ای برخوردار ­است به ­ویژه تصویر­زن جایگاه خاصی را در­نقاشی ­ها  به ­خود اختصاص می­دهد.

1-2. ردیابی علمی حوزه­ی باستانی هلیل­رود و عوامل پدید آمدن این تمدن……………………………….18

1-1-2. محدوددیت­ها و جذابیت­های حوزه هلیل برای استقرار انسانها…………………………………………..26

فصل سوم: مفهوم اسطوره و نسبت آن با آثار هلیل­رود……………………………………………………………….32

1-3. معرفی و توصیف آثار حوزه­ی هلیل­رود………………………………………………………………………………..33

2-3. مفهوم اسطوره با دو رویکرد طبیعت­گرایانه و فولکوریک…………………………………………………….37

3-3. تحلیلی بر عناصر موجود در افسانه­ها و عقاید اسطوره­ای جاریِ ساکنان هلیل­رود……………..41

1-3-3. مَردوزما……………………………………………………………………………………………..42

2-3-3. آل…………………………………………………………………………………………….42

 

3-3-3. دُرونْج……………………………………………………………………………………….43

4-3-3.پَری………………………………………………………………………………………………………46

5-3-3. اسامی آبادی­ها و مکان­های زیارتی……………………………………………………………………………………….47

6-3-3. جشن سَده در میان بومیان حوزه­ی هلیل­رود…………………………………………………………………………..49

7-3-3. _­توصیف و تحلیل نقش­مایه­های مار و عقرب………………………………………………………………………….51

فصل چهارم:  دو داستان انتخابی «پهلوان جوسر» و «درونج»، و تحلیلی بر آن­ها………………………….59

1-4. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………..60

2-4. افسانه «پهلوان جوسر»…………………………………………………………………………………………….62

1-2-4. تطبیقی بر تحلیل داستان «پهلوان جوسر» با نمونه­های تصویری نقش­مایه­های آثار هلیل­رود………………………………65

3-4. افسانه «درونج»……………………………………………………………………………………………………………………….74

1-3-4. تطبیقی بر تحلیل داستان «درونج» با نمونه­های تصویری نقش­مایه­های آثار هلیل­رود ………………………………………78

یک مطلب دیگر :

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………..84

مآخذ………………………………………………………………………………………………..87

گزارش کار عملی و روایت تصویری افسانه­ی پهلوان جوسر………………………………………………….. 91

 

فصل اول:

مسائل و فرضیات پژوهش

بیان مسأله:

آثار نویافته­ی تمدن جیرفت (حاشیه هلیل­رود) که موجب شگفتی جهانیان شده است از جنبه­های گوناگونی حائز اهمیت است. به استناد برخی منابع نوشتاری و باستان­شناختی، این آثار از تاریخ بسیار طولانی برخوردار است و مطالعات صورت گرفته بر روی این آثار موجب شده که محققین، تاریخ شکل­گیری این آثار را قدیمی­تر از اولین تمدن جهان یعنی «بین­النهرین» بدانند و حتی این فرضیه را ارائه دهند که شکل­گیری اولین تمدن جهان نیز در این منطقه بوده است. بدون شک قومی با چنین درجه­ای از تمدن و هنر بایستی صاحب خط و آثار مکتوب نیز باشد. ولی تا کنون جز دو سطر از نوشته­های آنان به دست ما نرسیده است. این دو سطر نیز تاکنون بازخوانی نشده­اند و در صورت بازخوانی شدن نیز به هیچ وجه برای درک فرهنگ و اساطیر تمدن این حوزه که در جاهایی به تمدن «اَرَتا» از آن یاد می­شود، کافی نیستند. بنابراین تصاویر بازمانده در حال حاضر با ارزش­ترین مدارک هستند. این تصاویر که شالوده­ی دانسته­های فعلی ما بر آن استوار است، اهمیتی فراوان دارند و با تحلیل آن­ها شاید بتوان برای نفوذ در عمق این تمدن عظیم و اعجاب­آور راهی پیدا کرد. به هر اندیشه، آثار موجود و تصاویر نقش شده بر روی آن­ها، گواه و شاهدی متضمن بر وجود اجتماعی با فرهنگِ غنی و خط مشی مدوّن هستند. این جامعه در بطن خود، هنری را پرورش داده که به هیچ وجه قابل اغماض نیست. فرآیند تکامل این هنر، قطع به یقین مسیری بس طولانی را پیموده تا به چنین ارائه­ای رسیده است. ردیابی این سیر تاریخی و جستجوی نقطه­ آغاز پیدایش چنین تمدن­هایی به عهده­ی علم باستان­شناسی است و در این مجال نمی­گنجد. چنان­ که بررسی ریشه و بُنیه­ی فرهنگی یک جامعه باستانی، نیازمند پژوهش گسترده و مطالعات عمیق در راستای تاریخ است، تمدن هلیل­رود به دلیل نویافته بودنش، تا به اکنون، بهره­مند از چنین کنکاشی همه جانبه نشده است. آنچه که دربرگیرنده­ی مطالعاتِ حول محور این تمدن است تعداد بسیار محدودی کتاب و بیشتر گزارشات و مقاله­هایی است که در مجلات مختلف چاپ شده است. در بعضی از این مقالات به بررسی ارتباط بین این تمدن و تمدن بین­النهرین پرداخته شده است، و جستجویی در باب این ارتباط با تمدن هند که به نظر می­آید به دلیل نزدیکی جغرافیایی و نژادی و نیز فرهنگی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است، صورت نگرفته است. اما آنچه که حل نشده به نظر می­رسد، مسئله­ی وجود تداوم هویت فرهنگی بین ساکنان قدیم حوزه­ی هلیل­رود (هزاره­ی سوم قبل از میلاد) و ساکنان کنونی این منطقه است که جستجوی این ارتباط، ما را به سمت ادبیات (افسانه­ها و داستان­ها) و دیگر علایم فرهنگی موجود در بین مردم بومی منطقه و تصاویر نقش­شده بر آثار به جا مانده از ساکنان قدیم منطقه، هدایت کرده است.

1 –  2 – بخش دوم‌: گفتمان عکاسانه…………………………………………………………………………..13

1 –  2 – 1 –  بیان عکاسانه…………………………………………………………………………………13

1 –  2 – 2 –  ورود عکاسی به دنیای هنر……………………………………………………………..23

1 –  2 – 2 – 1 –  عکاسی با مفاهیم اجتماعی……………………………………………….32

1 –  2 – 3 –  مبانی نظری سوررئالیسم………………………………………………………………..36

1 –  2 – 4 –  اصول سوررئالیسم………………………………………………………………………..37

1 –  2 – 4 – 1 –  طنز……………………………………………………………………………….37

1 –  2 – 4 – 2 –  شگفت و جادو……………………………………………………………….37

1 –  2 – 4 – 3 –  نگارش خودکار………………………………………………………………37

1 –  2 – 4 – 4 –  رویا………………………………………………………………………………37

1 –  2 – 4 – 5 –  دیوانگی…………………………………………………………………………38

1 –  2 – 4 – 6 –  تصادف عینی………………………………………………………………….38

1 –  2 – 4 – 7 –  اشیاء سوررئالیستی………………………………………………………….38

1 –  2 –  5 –  عکاسی با بیان سوررئالیسم……………………………………………………40

2 –  فصل دوم‌: بررسی دیدگاه سوررئالیسم و تأثیرات آن بر گرافیک، عکاسی و برخی از هنرهای

دیگر…………………………………………………………………………………………42

2 –  1 –  بخش اول: دادا و روند شکل‌گیری سوررئا‌لیسم………………………………………………43

2 –  1 –  1 –  دادائیسم و گرافیک………………………………………………………………………50

2 –  1 –  2 –  هنرمندان دادا………………………………………………………………………………52

 

2 –  1 –  3 –  رویکردهای دادائیسم در عکاسی……………………………………………………52

2 –  1 –  4 –  سرانجام دادائیسم…………………………………………………………………………53

2 –  2 –  بخش دوم: سوررئا‌لیسم یا فراواقع‌گرایی یا وهمگری………………………………………54

2 –  2 –  1 –  نگرش نمادین……………………………………………………………………………..61

2 –  2 –  1 –  نگرش واقع‌گرا……………………………………………………………………………62

2 –  3 –  آندره برتون و جنبش سوررئالیسم………………………………………………………………..63

2 –  4 –  رویکردهای سوررئالیسم در ادبیات………………………………………………………………67

2 –  4 –  1 –  استعاره در ادبیات………………………………………………………………………..68

2 –  4 –  2 –  جناس در ادبیات…………………………………………………………………………69

2 –  4 –  3 –  ایهام در ادبیات……………………………………………………………………………69

2 –  4 –  4 –  بازشناسی آرایه‌های ادبی در تصویر……………………………………………….72

2 –  4 –  4 –  1 –  استعاره در تصویر…………………………………………………………73

2 –  4 –  4 –  2 –  جناس در تصویر…………………………………………………………..76

2 –  4 –  4 –  3 –  ایهام و نماد در تصویر…………………………………………………..78

2 –  5 –  رویکردهای سوررئا‌لیسم بر نقاشی و مجسمه‌سازی…………………………………………80

2 –   5 –  1 –  رنه ماگریت………………………………………………………………………..80

2 –   5 –  2 –  سالوادور فلیب دالی…………………………………………………………….81

2 –  6 –  رویکردهای سورئالیسم در سینما و عکاسی……………………………………………………82

2 –  6 – 1 –  اعتقاد سوررئالیست‌ها در مورد سینما و عکاسی………………………………..82

2 –  7 –  رویکرد‌های سوررئالیستی در عکاسی……………………………………………………………87

2 –  7 –  1 –  گرایشات سورئالیستی در عکاسی…………………………………………………..93

2 –  7 –  2 –  رئالیسم سحرآمیز در عکاسی……………………………………………………….101

2 –  8 –  رویکرد‌های عکاسی سوررئالیستی در گرافیک………………………………………………105

2 –  9 –  سرانجام سوررئالیسم…………………………………………………………………………………112

3 –  فصل سوم‌: معرفی برخی از طراحان و عکاسان سوررئالیست………………………………………..113

3 –  11 –  معرفی برخی از طراحان با توجه به رویکرد‌ عکاسانه‌‌ی سوررئالیستی در آثار

گرافیک آنها……………………………………………………………………………………….114

3 –  11 –  1 –  میشل باتوری…………………………………………………………………………..114

3 –  11 –  3 –  چاز ماویان دیویس…………………………………………………………………..122

یک مطلب دیگر :

3 –  11 –  2 –  آلن لو کرنک……………………………………………………………………………127

3 –  11 –  4 –  پی یر برنارد…………………………………………………………………………….129

3 –  11 –  5 –  ویسلاو والکوسکی…………………………………………………………………..131

3 –  11 –  6 –  ایسیدرو فرر…………………………………………………………………………….133

3 –  11 –  7 –  اپکس لین……………………………………………………………………………….136

3 –  11 –  8 –  محسن سلیمانی……………………………………………………………………….138

3 –  11 –  9 –  فرزاد ادیبی……………………………………………………………………………..140

3 –  11 –  10 –  سید حسن موسی‏زاده……………………………………………………………..143

3 –  11 –  11 –  محمدرضا دوست‏محمدی……………………………………………………….148

3 –  12 –  معرفی برخی از عکاسان  با توجه به رویکرد سوررئالیستی در آثار آنها…………..162

3 –  12 –  1 –  چما مادوز……………………………………………………………………………….162

3 –  12 –  2 –  مَن رِی……………………………………………………………………………………167

3 –  12 –  3 –  دیوید هاکنی……………………………………………………………………………173

3 –  12 –  4 –  جولیا مارگاریت کامرون……………………………………………………………177

3 –  12 –  5 –  ادوارد وستون………………………………………………………………………….183

3 –  12 –  6 –  فرانسیس جاکوبتی……………………………………………………………………190

3 –  12 –  7 –  سیدمهدی مقیم‌نژاد…………………………………………………………………..195

4 –  فصل چهارم‌: بررسی فتوگرافیک…………………………………………………………….197

4 –  1 –  رویکردهای عکاسی در گرافیک………………………………………………………………….198

4 –  2 –  روند شکل‌گیری فتومونتاژ…………………………………………………………………………203

4 –  2 –  1 –  فتومونتاژ…………………………………………………………………………………..218

4 –  2 –  2 –  نقش جان هارتفیلد در شکل‌گیری فتومونتاژ………………………………….228

4 –  3 –  رویکرد فتومونتاژ در آثار گرافیکی………………………………………………………………233

نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………..240

گزارش بخش عملی و تصاویر آن……………………………………………………………243

فهرست منابع………………………………………………………………………………..248

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………257

کلید واژه انگلیسی…………………………………………………………………………………257

مقدمه

«بشر از روزگار پیش تاریخی به دنبال روش‌هایی بوده که بتواند ایده‌ها و مفاهیم خویش را به صورت بصری نشان دهد و دانش را در قالب گرافیک محفوظ بدارد و به اطلاعات نظم و روشنی بخشد. افراد مختلفی چون کاتبان، چاپ‌گران و هنرمندان این نیازها را در طول تاریخ برآورده کرده‌اند. ویلیام ادیسن دوی گینز (William Addison Gynz)، کتاب‌آرای برجسته، به عنوان کسی که به پیام‌های چاپی، نظم ساختاری و صورت بصری می‌داد در سال 1922 در توضیح فعالیت خویش اصطلاح طراح گرافیک (Graphic Designer) را به کار برد و از آن زمان همین نام برای این حرفه‌ی نو، برگزیده شد. اما امروزه طراح گرافیک، وارث نیاکان برجسته‌ای است. کاتبان سومری که مخترع خط بودند، صنعت‌گران مصری که روی برگ‌های پاپیروس کلمات و تصاویر را در هم آمیختند، باسمه‌سازان چینی و تذهیب‌کاران قرون وسطی، چاپ‌گران و حروف‌چینان سده‌ی پانزدهم که نخستین کتاب‌های چاپی اروپایی را طراحی کردند، جملگی بخشی از میراث غنی و تاریخ طراحی گرافیک هستند. ولی به طور کلی بنیان‌گذاران اصلی این سنت گم نامند؛ زیرا ارزش اجتماعی و دستآوردهای زیبایی‌شناختی طراحان گرافیک که بسیاری از آنان، هنرمندانی مبتکر و با قدرت تخیل و هوش بالا بوده‌اند، به حد کفایت شناخته نشده‌اند.» (بی. مگز؛ فراست؛ نوری؛ 1384؛ ص 4)

«کلمه‌ی دیزاین به زبان فارسی، طراحی ترجمه شده و به کار می‌رود. در صورتی‌که دیزاین دارای مفهوم متفاوت و وسیع‌تری است. دیزاین به معنی ساختار دادن و یا سازمان دادن است. معنی و یا منظوری را با در نظر گرفتن امکانات، با درک اولویت اجزاء آن با کمک عقل، منطق و خلاقیت برای درک و یا مصرف مخاطب و یا جماعتی خاص سازمان‌دهی کردن و سامان دادن است؛ که از معنی طراحی بسیار فاصله دارد. طراحی، آخرین مرحله‌ی شکل گرفتن دیزاین است که برای نشان دادن فکر و ایده، روی کاغذ به کار می‌رود.» (مثقالی، «دیزاین»، حرفه هنرمند، شماره 19، ص 2)

1 – 4 – 1    روش تحقیق از نظر هدف                                                                          4

1 – 4 – 2     روش تحقیق از نظر روش                                                                             4

1 – 4- 3       قلمرو مکانی پژوهش                                                                            4

1 – 5           قلمرو زمانی پژوهش                                                                                           4

1 – 6           روش نمونه گیری و تعیین حجم ها                                                                   4

1 – 7           ابزار های گرد آوری                                                                                   5

1 – 8          روش تجزیه و تحلیل                                                                                   5

1  -9         محدودیت های پژوهش                                                                                5

1 – 10         پیشینه پژوهش                                                                                      5

1 -11 – 1   دسته ای که موضوع آن ها در باب دوره تاریخی صفویه است                      5

1 – 10 – 2 گروهی به که آثار معماری، تزئینات معماری دوره صفوی و معرفی نقوش اسلیمی و ختایی پرداخته اند             6

1- 10 – 3  دسته ای که در ارتباط با آشنایی با چوب و هنرهای مرتبط به آن و بررسی اثاث منازل در گذشته دارد              8

 

فصل دوم : زمینه های تحقیق

2 –  1             تاریخچه ی دوره صفوی                                          11

2 – 2              مسجد جامع عباسی                                                                                19

2 – 3              ویژگی های بصری شاخص تزئینات مسجد جامع عباسی                              31

2 – 4              عناصر و شاخصه های کاشی کاری در مسجد جامع عباسی                             31

2 – 4- 1        رعایت فضای مثبت و منفی بین نقوش                                                               31

2 – 4- 2         تناسبات و ترکیب نقوش گیاهی و اسلیمی در کاشی کاری                                32

2 – 4- 3        کاربرد صحیح به جا از قرینه سازی در نقوش گیاهی و رنگ ها                                         32

2 – 4- 4       کاربرد خط ثلث و نسخ در کتیبه های کاشی کاری                                           32

2- 4- 5       سکون و آرامش                                                                                               32

2 – 4 – 6       ویژگی حرکت دورانی مارپیچی اسلیمی ها                                       33

2 – 4- 7       مفاهیم نمادین بین اسلیمی ها و ختایی ها                                             33

2 – 4- 8         استفاده وسیع از بندهای اسلیمی، سر اسلیمی، اسلیمی های دهنه اژدری و اسلیمی های ماری                      33

2 – 4 – 9        کاربرد گسترده ی نقش گل شاه عباسی، برگ مو، گل پنج پر، بادامچه و جوانه                                        34

2 – 5              تزئینات معماری در دوره ی صفوی و در مسجد جامع عباسی                                      34

2 – 5- 1         فنون و روش ها                                                                  34

2 – 5 – 2       کاشی کاری                                                              35

2 – 5 – 3         کاشی یک رنگ                                                                      36

2 – 5 – 4         کاشی معرق                                                                              36

2 – 5 – 5        کاشی هفت رنگ                                                                     37

2 – 5 – 6         مقرنس کاری                                                               39

2 – 6                طرح و نقش در دوره ی صفوی                                      40

2 – 6 – 1          کتیبه نگاری                                                          41

 

2 – 6 – 2           نقوش حیوانی                                                     42

2 – 6 – 3           نقوش انسانی                                           43

2 – 6 – 4           نقوش گیاهی                                                   43

2 – 6 – 4 – 1     اسلیمی                                                           44

2 – 6 – 4 – 2     گل شاه عباسی                                                  46

2 – 6 – 4 – 3     ختایی                                                                 47

2 – 6 – 4- 4      نگاره های ابری                                                               47

2 – 6 – 5          نقوش هندسی                                                         48

2 – 6 – 6           نقوش خطی                                                   48

2 – 7                جمع بندی                                      55

فصل سوم : پیشینه استفاده از چوب در مبلمان

3 – 1                 مروری بر تاریخچه ی استفاده از چوب در ایران                                                                                  60

3 – 1 – 1           پیش از اسلام                                              60

3 – 1 – 2           دوره اسلامی                                               60

3 – 2                پیشینه ی مبل سازی در ایران                                     61

3 – 2 – 1          پیش از اسلام                                                         62

3 – 2 – 1 – 1    دوره عیلامی                                                62

3  -2 – 1 – 2    دوره هخامنشی                                             63

3 – 2 – 1 – 3    دوره سلوکی و اشکانی                                      64

3  -2 – 1 – 4     دوره ساسانی                                        65

3 – 2 – 2           اوایل دوره اسلامی، دوره سلجوقی                     66

3 – 2 – 2 – 1     دوره ایلخانی                                                      66

3 – 2 – 2 – 2    دوره تیموری                                                                67

3 – 2 – 2 – 3    دوره صفوی                                                                   68

3 – 2 – 2 – 4    دوره قاجار                                                          70

3 – 2 – 2 – 5    دوره معاصر                                             72

3 – 3               ویژگی چوب                                                73

3 – 4               ویژگی الوار مناسب مورد استفاده در حرف ی مبلمان سازی                74

3 – 5               اصول و طراحی مبلمان                              74

فصل چهارم : پروژه عملی

4 – 1                پروژه ی شماره ی 1 نیم ست مبلمان                                     77

4 – 1 – 1          طراحی نقوش در تاج مبل، صندلی و کاناپه                           77

4 – 1 – 2         طراحی فرم در تاج مبل، صندلی و کاناپه                                                 82

4 – 1 – 3        آماده سازی مواد مورد نیاز برای ساخت تاج صندلی و مبل                     84

4 – 1 – 4         پیاده کردن طرح ها و شبکه بُری قسمت های مورد نظر برای منبت کاری                85

4 – 1 – 5         آماده سازی وسایل مورد نیاز برای ساخت تکیه گاه مبل                           87

4 – 1 – 6        پیاده کردن طرح ها و قسمت های مورد نظر در منبت کاری                       87

4 – 1 – 7       طراحی نقش و فرم در پایه                                                        89

یک مطلب دیگر :

4 – 1 – 8        پیاده کردن طرح ها و قسمت های مورد نظر در منبت کاری                                 90

4 – 1 – 9        طراحی نقوش برای زیر دسته و رو دسته در مُبل و کاناپه                          91

4 – 1 – 10      مراحل نجاری و منبت زیر دسته و رو دسته                                 92

4 – 1 – 11    ماشین کاری و تمیز کاری                                                 93

4 – 1 – 12     اتصال تکیه گاه به تاج مبل                                      94

4 – 1 – 13    ایجاد دوبل بر روی پایه ها و قیدها                                 95

4 – 1 – 14     کلاف بندی صندلی و مبل                                 96

4 – 1 – 15    کلاف بندی کاناپه                                     98

4 – 1 – 16     نصب و جاسازی زیر دسته و رو دسته                               98

4 – 1 – 17     مراحل پوشش نهایی پروژه شماره 1                         100

4 – 2 – 1       طراحی فرم و نقش در پروژه ی شماره 2                               101

4 – 2 – 2      طراحی فرم ر تکیه گاه و پایه                                                    102

4 – 2 – 3       آماده سازی مواد مورد نیاز                                                           103

4 – 2 – 4      بستن چهارچوب پشت صندلی                              104

4 – 2 – 5 پیاده کردن گره هشت و صابونک در تکیه گاه                            105

4 – 2 – 6       پیاده کردن نقوش اسلیمی در دو طرف تکیه گاه                          105

4 – 2 – 7        ساخت و نصب شاسی برای صندلی                                            106

4 – 2 – 8      اتصال قطعات به یکدیگر                                                             106

فصل پنجم : نتیجه گیری

5 – 1            نتیجه گیری                                                                                                112

5 – 2           منابع و مأخذ                                                                                                   113

5 – 3           چکیده انگلیسی                                                                                          118

پیشگفتار

نقوش تزئینی از جمله اسلیمی ها، ختایی ها و هندسی بر روی آثار به جای مانده چه معماری و چه صنایع دستی از گذشته تا کنون تأثیر بسیار زیادی گذاشته است. اسلیمی و ختایی هر دو نمایانگر نقوش گیاهی و طبیعت می باشند که به صورت انتزاعی در آمده اند. تکرار این نقوش در آثار بیانگر زمینه ی نعمت و برکت می باشد و در واقع گل و بوته ها تأکیدی بر علاقه ی ایرانیان به دوام زندگی می باشد. این نقوش گیاهی در واقع شکل تکامل یافته ی همان نقوش تزئینی قبل از اسلام   می باشد، که اسلام به آن ظرافتی روحانی بخشیده است. هنرمند ایرانی در نقوش گیاهی به کمال رسیده و این نقوش در دستانش بیش از سبک های هنری دیگر به اوج خود رسیده است.

نقوش تزیینی مسجد جامع عباسی که از آثار دوره صفوی است، دارای ویژگی هایی از جمله تناسبات، ترکیب، کاربرد صحیح و به جا از قرینه سازی و رعایت فضای مثبت و منفی بین نقوش می باشد به همین دلیل برای این پروژه مناسب دیده شد. تحقیق پیش رو به دو بخش نظری و عملی تقسیم می شود در بخش نظری پژوهش سعی بر شناخت ویژگی ها و مفاهیم نقوش مورد استفاده در مسجد جامع عباسی شده است. بخش عملی پروژه نیز سعی بر بیان صحیح کلاف بندی و اصول ساخت صندلی داشته است  و همچنین تلاش به رسیدن برای طرح های تازه ای جهت ساخت صندلی و مبلمان معاصر داشته است. بر همین اساس تحقیق مذکور در چهار فصل تنظیم شده است.

فصل اول به کلیات تحقیق می پردازد که به شرح بیان مسأله، اهداف، ضرورت و پیشینه ی تحقیق می پردازد. فصل دوم با عنوان زمینه ی تحقیق، مطالب تاریخی و فرهنگی عصر صفویه را ارائه می کند و پس از آن تأکید بر مسجد جامع عباسی و نقوش تزئینی به کار رفته در این بنا دارد.

فصل سوم با عنوان مروری بر تاریخچه ی استفاده از چوب در ایران، به پیشینه ی مبل سازی در ایران، ویژگی چوب و اصول طراحی مبلمان پرداخته است. فصل چهارم به بخش عملی پژوهش اختصاص یافته است. در این فصل نقوش تزئینی مسجد جامع عباسی تحلیل شده، سپس بر اساس طراحی های انجام شده بر اساس این نقوش، پروژه ی عملی به انجام رسیده است.

 

 

1 – 1 . بیان مسئله

صندلی یکی از وسایل کاربردی می باشد که انسان در طول روز با توجه به نوع کاربردش دائماً با آن سر و کار دارد و از دیر باز تا کنون نقش بسیار مهمی را در زندگی انسان بر عهده داشته است و همواره مورد توجه صنعتگران و طراحان بوده است. از همین رو اکثر صندلی هایی طراحی و ساخته می شده که به نظر می رسد طراحی موجود در آن فاقد طراحی نمادین ایرانی بوده و هیچ گونه اصالت ایرانی نداشته است. همچنین تا حدودی دارای ریشه های غربی، شرقی و بیگانه می باشد.

به همین دلیل ضرورت انجام پژوهش هایی در این راستا پر رنگ و با اهمیت جلوه می کند. در واقع با شناخت         ویژگی های نمادین طراحی سنتی ایران می توان به بررسی این پرسش پرداخت که چگونه می توان به صندلی هویت بخشی کرد؟ آثار طراحی و ساخته شده در حوزه صندلی تا چه حدی کاربردشان می تواند با نقوش به کار رفته در اثر ارتباط داشته باشد. از این رو محقق سعی بر آن دارد تا با شناخت ویژگی های بصری موجود در عناصر تزئینی مسجد جامع عباسی اصفهان، به خصوص با نگاهی پر رنگ تر به تزئینات کاشی کاری انجام شده در این بنا، به شناختی اجمالی از نقوش تزئینی مکتب اصفهان دست یابد و هدف غایی در این پژوهش استفاده صحیح و شایسته این نقوش در طراحی و ساخت صندلی چوبی می باشد.

” با ظهور شاه عباس اول (1589 – 1627 ) عصر زرین معماری صفوی آغاز شد. به خاطر بلند پروازی های پی گیر، استعداد چشم گیر، ذوق هنری او و با کمک ثروتی که حکومت شایسته اش پدید آورده بود، دوران تازه ای را در معماری ایران آغاز کرد. گرچه مسلماً در خشان ترین عصر معماری ایران نبوده، ولی عصر اعتلا و آخرین نمایش معماری اسلامی ایران است. در دوران پادشاهی شاه عباس اول، نقشه کشی و طرح یک پارچه هم چنان اهمیت خود را حفظ کرد و اجزاء چنان در خود جذب می کرد که تزئینات در داخل ساختمان حل می شد” (پوپ، 1390 : 207 ).

” مسجد جامع عباسی در بهار سال 1611 م . شروع شد و در سال 1630 م . در زمان جانشینن شاه عباس به نام صفی           ( 1629 – 1642 ) کامل شد. هشتی ورودی مسجد شاه هماهنگ با میدان است، امّا بقیه ساختمان، مانند مسجد شیخ لطف الله حدوداً 45 درجه چرخیده است تا رو به مکه باشد ” ( گرابر و دیگران ، 1389 : 478 ).

“تقریباً سراسر سطح بنا با کاشی های لعاب دار پوشیده شده پر از نقش و نگارهای گل و بوته به صورتی مجرد و تخیلی است. از آفتاب بزرگ زرین نوک گنبد، که زندگی بخشی اش از طریق توده ی عظیم گل و بوته ها منتشر می شود، تا     طاق های بلند و قاب های آراسته به هزاران شکوفه و گل ستاره مانند، همه ی این آرایش ها تأکیدی است بر علاقه ی ایرانیان به رویش و عشق شاعرانه شان به گل – هم چنان که خواهشی است بر دوام زندگی ” ( پوپ ، 1390 : 211 ) .

پرسش اصلی :

چگونه می توان ویژگی های بصری نقوش مسجد جامع عباسی را برای ساخت صندلی به کار برد ؟

پرسش های فرعی :