1-11- كود دامی و اهمیت آن درحاصلخیزی خاك 17

1-12- کشاورزی ارگانیک در ایران 18

1-13- جنبه اقتصادی کشاورزی ارگانیک 19

1-14- نحوه تغذیه ی باغ­های انار 20

1-15- اثر مدیریت تغذیه بر کمیت و کیفیت محصولات 21

1-16- اثر مدیریت تغذیه بر کیفیت پس از برداشت میوه­ها 23

فصل دوم: مواد و روش­ها

2-1- مکان آزمایش و مواد گیاهی 26

 

2-2- اعمال تیمار 27

2-7- ارزیابی صفات 28

2-8-1- وزن میوه، وزن پوست و آریل (دانه) 28

نسبت وزن پوست به میوه و وزن پوست به آریل 28

2-8-2- طول دانه 28

2-8-3- سفتی یا سختی دانه 29

2-8-4- درصد آب پوست 29

2-8-5-کاهش وزن 29

2-8-6- مواد جامد محلول(TSS) 30

2-8-7- اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) 30

2-8-7- آنتوسیانین کل 30

2-9- فنل کل 32

2-10- فلاونوئید کل 33

2-11- ظرفیت آنتی­اکسیدانی 34

2-12- ترکیب عناصر معدنی پوست میوه و آریل 35

2-12-1- تهیه خاکستر خشک 35

2-12-2- نحوه تهیه عصاره از خاکستر خشک 35

2-12-3- اندازه­گیری مجموع کلسیم و منیزیم 36

2-12-4- اندازه­گیری کلسیم 36

2-12-5- اندازه­گیری فسفر 37

2-12-6- اندازه­گیری نیتروژن کل 38

2-13- تجزیه تحلیل داده­ها 39

3-1- قسمت اول: ارزیابی کیفیت میوه زمان برداشت 41

3-1-1- وزن میوه 41

3-1-2- وزن آریل و نسبت آریل به میوه 41

3-1-3- وزن پوست به آریل 42

3-1-4- وزن پوست و نسبت پوست به میوه 42

 

3-1-5- طول آریل 43

فصل سوم: نتایج و بحث

3-1-6- سفتی دانه (سختی دانه) 43

3-1-7- درصد آب پوست 44

3-1-8- میزان اسیدیته ( pH) 44

3-1-9- مواد جامد محلول (TSS) 45

3-1-10- اسیدیته قابل تیتراسیون (TA) 45

3-1-11- شاخص برداشت (TSS/TA) 46

3-1-12- آنتوسیانین 46

3-1-13- فنل کل 47

3-1-14- فلاونوئید کل 48

3-1-15- ظرفیت آنتی­اکسیدانی 49

3-1-16- مقدار و نسبت عناصر غذایی در پوست میوه و آریل 49

3-2- قسمت دوم: ارزیابی کیفیت پس از برداشت میوه­ها 53

3-2-1- کاهش وزن 53

3-2-2- فنل کل 54

3-2-3- فلاونوئید کل 55

3-2-4- مواد جامد محلول (TSS) 55

3-2-5- اسیدیته کل ((TA 57

3-2-6- شاخص برداشت (TSS/TA) 57

3-2-7- آنتی­اکسیدان 57

3-2-8- آنتوسیانین کل 58

3-3- نتیجه­گیری کلی 60

منابع 63

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1-1- سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد انار در استان‌های مختلف کشور ،………………………………………………………..	7
جدول 1-2- میزان تولید و تجارت جهانی محصول انار ………………………………………………………………………………………………………….	8
جدول 1-3- تركیبات موجود در 100گرم قسمت خوراكی میوه انار………………………………………………………………………………………	10
جدول 1-4- مقایسه کشاورزی متداول با کشاورزی ارگانیک………………………………………………………………………………………………….	15
جدول 1-5- ترکیب مواد معدنی موجود در چند نوع کود دامی …………………………………………………………………………………………….	18
جدول2-1- خصوصیات فیزیکی و شیمایی خاک باغ انار مورد آزمایش…………………………………………………………………………………..	20
جدول3-1- مقایسه میانگین خصوصیات فیزیکی میوه و آریل انار رقم رباب در کشت ارگانیک، تلفیقی و متداول……………….	42
جدول 3-2- مقایسه میانگین های ویژگی های کیفی میوه انار رقم رباب درکشت ارگانیک،تلفیقی و مرسوم………………………	44
جدول3-3- مقایسه میانگین های مقدار عناصر معدنی در آریل میوه انار رقم رباب در روش مدیریت ارگانیک تلفیقی و مرسوم	50
جدول3-5- همبستگی بین ویژگی­های کمی و کیفی میوه و آریل انار رقم رباب در روش کشت ارگانیک، تلفیقی و مرسوم	53
جدول 3-6- نتایج مقایسه میانگین تاثیر سیستم­های کشت ارگانیک تلفیقی و ارگانیگ بر میزان کاهش وزن ، فنل و فلاونوئید میوه انار در زمان انبارداری	54
جدول 3-7- اثر مدیریت­های کشت متداول، تلفیقی و ارگاتیک بر برخی ویژگی­های کیفی میوه انار رباب شیراز در طی 3 ماه انبارداری در دمای 8 درجه­ سانتی­گراد.	56
جدول 3-8- اثر مدت زمان انبارداری بر برخی ویژگی های کیفی میوه انار رقم رباب شیراز تولید شده به صورت متداول، تلفیقی و ارگانیک.	57
جدول ضمیمه 1 میانگین مربعات خصوصیات مورفولوزیک میوه انار رقم رباب در سیستم کشت ارگانیک تلفیقی و متداول	76
جدول ضمیمه 2 میانگین مربعات خصوصیات کیفی میوه انار رقم رباب در سیستم کشت ارگانیک تلفیقی و متداول ………..	77
جدول ضمیمه 3-میانگین مربعات خصوصیات کمی و کیفی میوه انار مدیریت­های کشت مرسوم تلفیقی و ارگاتیک در طی 3 ماه انبارداری در دمای 8 درجه­	78

فهرست جدول­ها

 

 

 

 

 

شکل 2-1- منحنی و معادله استاندارد فنل کل بر حسب گالیک­اسید …………………………………………………………………………..	32
شکل 2-2- معادله و منحنی استاندارد فلاونوئید کل بر حسب کاتچین ……………………………………………………………………….	34
شکل 2-3- منحنی و معادله استاندارد فسفر ………………………………………………………………………………………………………………….	38

فهرست شکل­ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده فارسی

مقایسه سیستم کشت ارگانیک، تلفیقی و متداول بر عملکرد، کیفیت و عمر انبار مانی میوه انار رقم رباب شیراز

میثم احمدی

تغذیه قبل از برداشت می تواند عملکرد و کیفیت میوه های در زمان برداشت و پس از برداشت را تحت تاثیر قرار دهد. در این پژوهش، اثر مدیریت تغذیه ارگانیک، تلفیقی و متداول بر عملکرد و کیفیت میوه ها در زمان برداشت و عمر انبارمانی میوه ها بررسی شد. خصوصیات فیزیکی میوه و آریل، مواد شیمیایی مرتبط با طعم میوه، ترکیبات آنتی­اکسیدانی میوه و عناصر معدنی آریل و پوست میوه انار اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد که نوع تیمار کودی بر وزن میوه، وزن پوست و وزن آریل تاثیر داشت، اما هیچ اختلاف معنی داری بین تیمارها روی نسبت پوست به میوه، و آریل به میوه مشاهده نشد. خصوصیات شیمیایی مانند میزان pH و TA و TSS/TAمیوه های ارگانیک، تلفیقی و متداول اختلاف معنی­داری نداشتند، اما درصد TSS میوه­های ارگانیک کمتر از سایر تیمار­های بود. مصرف کودهای شیمیایی تاثیری بر میزان آنتوسیانین کل و فلاونوئید کل نداشت، اما بر میزان فنل کل و ظرفیت آنتی­اکسیدانی کل تاثیر منفی گذاشت. نسبت­های نیتروژن به کلسیم، پتاسیم به کلسیم، مجموع پتاسیم و منیزیم به کلسیم، مجموع پتاسیم و نیتروژن به کلسیم در آریل میوه­های ارگانیک تولید کمتر بود. نتایج همچنین نشان داد که درختان اناری که با کود شیمیایی تیمار شدند کاهش وزن میوه بیشتری در مقایسه با میوه­های ارگانیک در طی انبارداری نشان دادند. در طی دوره انبارداری میزان فنل کل و ظرفیت آنتی­اکسیدانی کل

 میوه­های ارگانیک به طور معنی­داری بیشتر از کشت تلفیقی و مرسوم بود، اما از آنتوسیانین کل کمتری برخوردار بودند. بطورکلی، اگرچه اندازه میوه­های ارگانیک انار اندکی کوچکتر شد، اما از ظرفیت آنتی­اکسیدانی بالاتر و نسبت عناصر غذایی بهتری برخودار بود و در نتیجه عمر انبارمانی بالاتری داشتند.

واژه های کلیدی: انار، ارگانیک، ترکیبات آنتی اکسیدانی و عمر انبارمانی.

 

 

 

 

 

 

 

 

ABSTRACT

Comparision of organic, integrated and conventional cultural systems on yeild, quality and storage life of pomegranate fruits cv. Rabab Shiraz

Maisam Ahmadi

Preharvest fertilization could influence on yield, fruits quality at harvest and postharvest time. In this study, effect of organic, integrated and conventional fertilization management on yield, fruits quality at harvest and storage life was investigated. Physical characteristics of fruit and arils, taste related chemical compounds in fruits, antioxidant compounds, and mineral elements in pomegranate aril and rind was investigated. The results showed that fertilization treatments affected on fruit weight, rind and aril weight, but no significant difference was found among treatments for percentage of rind to fruit ratio, and aril to fruit ratio. There was no significant difference for chemical characteristics such as pH, TA, TSS/TA between organic, integrated and conventional treatments, but TSS percent of organic fruits was lower than other treatments. Chemical fertilizer application could not affect on total antocyanin and flavenoids, but had a negative effect on total phenolic and antioxidant content. Nitrogen to calcium, potassium to calcium, potassium and magnesium to calcium, potassium and nitrogen to calcium ratios organic fruit aril was lower. The results also showed that pomegranate tree which treated with chemical fertilizer showed the lower weight loss than organic fruits during storage. Total phenolic and antioxidant compounds of organic fruits was significantly higher than integrated and conventional fruits during storage, but had lower anthocyanin content. Overall, although organic fruit have lower size, but have been shown higher antioxidant and optimum mineral element ratios, which resulted to show longer storage life.

Key Words: Pomegranate, Organic, antioxidant compounds, and storage life.

 

یک مطلب دیگر :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

 

مقدمه

مشکلات زیست محیطی متعدد ناشی از بکارگیری نهادهای کشاورزی از قبیل کودهای شیمایی و سموم شیمایی، اذهان را به خود مشغول داشته است که به سمت تولید کشاورزی ارگانیک و توسعه بازارهای عرضه محصولات ارگانیک حرکت کنند. کشاورزی ارگانیک یکی از سیستم­های کشاورزی است که بر حفظ منابع قابل دسترس و حفظ تعادل اکولوژیک و مراحل زیستی متکی است. این سیستم حاصلخیزی خاک را کلیدی برای تولید موفق معرفی می­کند [محمودی و همکاران.، 1387].

سالم بودن مواد غذایی به عنوان اولین شاخص مهم در ارزیابی کیفیت آنها مورد توجه قرار می­گیرد، به طوری كه محصولات تولید شده علاوه بر این كه می­بایست فاقد عوامل بیماریزا و آفات باشند، وجود هر گونه باقیمانده شیمیایی در آن­ها قابل قبول نیست و استفاده از تركیبات شیمیایی مضر برای طبیعت و سلامتی انسان با علامت سوال جدی روبروست. از این رو تولید ارگانیگ محصولات باغبانی باید در اولویت كار تولیدكنندگان قرار گیرد و در تكنولوژی پس از برداشت از مواد شیمیایی مضر نیز استفاده نشود [راحمی، 1382]. از این رو تقاضا برای محصولات ارگانیک به سرعت رو به افزایش است، این امر به خاطر ارزش غذایی بالا، کیفیت بهتر و نگهداری خوب آنها نسبت به محصولات متداول است . بنابراین، اساساً یكی از خاستگاه­های كشاورزی ارگانیك بهبود کیفیت محصولات و افزایش ارزش غذایی آنها است. چرا که کیفیت میوه­ها و سبزی­ها، به طور مستقیم با سلامتی انسان­ها در ارتباط است . طوری که مدیریت ارگانیک زمین­های كشاورزی، امروزه در کشورهای پیشرفته به سرعت در حال افزایش است، که این توسعه به خاطر سالم و بی­خطر بودن غذاهای ارگانیك و حفظ محیط زیست است .

بررسی­ها نشان داده­اند که منابع زیستی (ارگانیک) مانند کود دامی در تلفیق با کود شیمیایی می­تواند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شود، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را افزایش خواهد داد . کودهای دامی علاوه بر اثرات مثبت بیولوژیک و اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به علت این که عناصر غذایی آن به آهستگی آزاد شده و در اختیار گیاه قرار می­گیرند، آلودگی کمتری را در محیط زیست ایجاد می­کنند . گزینش مدیریت کودی به طور زیادی به برنامه­های محیط زیست برای ممانعت از آلودگی زمین، آب و هوا بستگی دارد، بنابراین سیستم مدیریت کودی مناسب شایسته گسترش است [ملکوتی و همکاران.، 1387]. در طول دهه­ی اخیر در جهان افزایش قابل توجهی در تولید تجاری انار به دلیل اهمیت آن در سلامتی مشاهده می­شود [.[Ramezanian et al., 2009

در ایران انار یکی از میوه‌های با ارزشی است که در سطح تجاری وسیعی کشت شده است . قسمت خوراکی این میوه آریل نامیده می‌شود، که در واقع پوشش گوشتی شده بذر است و در حدود 52 درصد وزن میوه انار را تشکیل می‌دهد. آریل شامل78 درصد آب میوه و 22 درصد بذر است. آب انار از 4/85 درصد رطوبت و مقدار قابل توجهی قند، اسید آلی، ترکیبات فنلی، آنتوسیانین، آمینواسید، پروتئین، آسکوربیک اسید و مواد معدنی تشکیل شده است . همچنین انار منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌هاست که فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن به ترکیبات فنلی، و آنتوسیانین‌ها نسبت داده می شود . به‌دلیل نقش موثر انار در سلامتی انسان، در سال‌های اخیر این میوه محبوبیت زیادی پیدا کرد و تولید جهانی آن نیز رو به افزایش است [Borochov-Neori et al., 2011]. انار میوه­ای با ارزش غذایی بالا و سرشار از ویتامین­ها، آنتی­اکسیدان­ها و ترکیبات ضد سرطانی مهم دیگر است . خاصیت آنتی­اکسیدانی میوه انار به علت دارا بودن فلاونوئیدها، فنل­ها، آنتوسیانین­ها و ویتامین­ها است . همچنین محصولات با فعالیت آنتی­اکسیدانی بالاتر معمولا مقاومت بیشتری به تنشهای مختلف دارند،ارزش غذایی و خصوصیات انباری بهتری نیز دارند .

با وجود ارزش غذایی بالای میوه انار، مصرف بیش از اندازه سموم و کودهای شیمیایی باعث کاهش کیفیت میوه و صادرات ان شده است. طبق گزارش­های قبلی شرایط قبل از برداشت میوه­ها و به­خصوص کاربرد بی­رویه سموم و کود­های شیمیایی موجب کاهش ترکیبات آنتی­اکسیدانی و کیفیت میوه کیوی در زمان برداشت و پس از برداشت میوه می­شود. در همین راستا در گزارشی ظرفیت آنتی­اکسیدانی درمیوه­های انگور و توت­فرنگی در سیستم کشت ارگانیک نسبت به مرسوم بیشتر است . در مطالعه­ای که روی میوه سیب در دو سیستم کشت مرسوم و ارگانیک انجام شد تفاوت معنی­داری در میزان ظرفیت آنتی­اکسیدانی میوه­ها مشاهده شد، که نشان دهنده ارزش کیقی بیشتر میوه­های است که سیستم کشت ارگانیک را دریافت کرده­اند.

با توجه به اهمیت مصرف کمتر مواد شیمیایی جهت جلوگیری از آلودگی زیست محیطی، بالاتر بودن ارزش غذایی و همچنین به دلایل اقتصادی و ترغیب کشاورزان به روش­های مدیریت ارگانیک و استفاده از کو­د­های آلی، ضرورت بررسی دقبق­تری ثاثر مدیریت تغذیه ارگانیک، تلفیقی و متداول بر ارزش غذایی و ماندگاری میوه­های انار در این پژوهش دنیال گردید.

 

 

2-2-1-1-1 عوامل یا شرایطی که حرکت کتف را تحت تأثیر قرار می‌دهند……………… 22

2-2-1-1-1-1 طول عضله و قدرت…………………………….. 22

2-2-1-1-1-2 سن…………………………….. 22

2-2-1-1-1-3 جنسیت……………………………… 23

2-2-1-1-1-4 حرکت تکراری طولانی‌مدت شانه……………………………. 23

2-2-1-1-1-5 قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات کتف……………………………… 24

2-2-1-1-1-6 اثر گیرافتادگی تحت اخرمی…………………………….. 24

2-2-2 ریتم اسکاپولوهومرال…………………………….. 24

2-2-3 اعمال عضلانی……………………………. 26

2-2-4 نقش کتف در عملکرد شانه ورزشکاران…………………………….. 30

2-2-5 اپیدمیولوژی آسیب شانه در ورزشکاران پرتاب از بالای سر……………… 31

2-2-6 کاهش فضای تحت اخرمی…………………………….. 32

2-2-7 کینماتیک مجموعه شانه و ریتم اسکاپولوهومرال………………………….. 33

2-2-8 اثرات مشارکت در فعالیت‌های ورزشی پرتاب از بالای سر بر کینماتیک کتف…….. 37

2-2-9 تغییرات کینماتیک کتف……………………………… 38

2-2-10 نقص عملکردی اسکاپولوتراسیک در ورزشکاران بالای سر با درد شانه……. 41

2-2-11 تغییر الگوی فراخوانی عضلات…………………………….. 42

2-2-12 روش‌های اندازه‌گیری کینماتیک مجموعه شانه……………………………. 44

2-2-12-1 تحلیل استاتیک دوبعدی…………………………….. 44

2-2-12-1-1 رادیوگرافی…………………………….. 44

2-2-12-1-2 گونیامتر و اینکلینومتر……………………………. 46

2-2-12-2 تحلیل دوبعدی دینامیک……………………………… 47

2-2-12-2-1 دیجیتال فلوروسکوپی…………………………….. 47

2-2-12-3 تحلیل سه‌بعدی استاتیک……………………………… 47

2-2-12-3-1 Roentgen stereophotogrammetry analysis (RSA)……………….

2-2-12-3-2 Electromechanical, electromagnetic, and active optical digitizers…….

2-2-12-3-3 تکنولوژی پیشرفته تصویربرداری…………………………….. 49

2-2-12-4 تحلیل سه‌بعدی دینامیک……………………………… 50

2-2-12-4-1 Electromagnetic and active optical tracking with bone pins……….

2-2-12-4-2 Electromagnetic and active optical tracking with skin sensors……

2-2-12-4-3 passive video-based motion capture………………………..

2-3 پیشینه تحقیق…………………………….. 55

2-3-1 پوزیشن استراحت کتف……………………………… 55

2-3-1-1 پوزیشن استراحت کتف در آزمودنی­های سالم………………………….. 55

2-3-1-2 پوزیشن استراحت کتف در بیماران با گیرافتادگی شانه…………….. 57

2-3-1-3 پوزیشن استراحت کتف در بیماران با ناپایداری گلنوهومرال……… 57

2-3-2 حرکات کتف در طی الویشن شانه……………………………. 57

2-3-2-1 حرکات کتف در طی الویشن در آزمودنی‌های سالم………………….. 57

2-3-2-2 حرکات کتف در بیماران با گیرافتادگی شانه………………………….. 59

2-3-2-3 حرکات کتف در طی الویشن شانه در افراد با ناپایداری گلنوهومرال……. 60

2-3-3 کینماتیک کتف و ریتم اسکاپولوهومرال……………………………. 61

2-3-4 کینماتیک کتف و ریتم اسکاپولوهومرال در شانه برتر و غیر برتر………… 62

2-3-5 تأثیر بار خارجی بر کینماتیک کتف و ریتم اسکاپولوهومرال……………… 63

2-3-6 بررسی الگوی فراخوانی و فعالیت عضلات شانه نرمال در طی ابداکشن شانه…….. 64

2-3-7 فعالیت و الگوی فراخوانی در بیماران با نشانه‌های گیرافتادگی شانه و ناپایداری گلنوهومرال…. 65

2-3-7-1 سطح فعالیت عضلانی در بیماران با گیرافتادگی شانه……………….65

2-3-7-2 سطح فعالیت عضلانی در افراد با ناپایداری گلنوهومرال………… 66

2-3-7-3 الگوی فراخوانی عضلات در افراد با گیرافتادگی شانه…………….. 66

2-3-8 هم انقباضی عضلات مجموعه شانه……………………………. 67

2-3 نتیجه‌گیری کلی…………………………….. 71

2-3-1 نتیجه‌گیری کلی مرور مقالات در مورد پوزیشن استراحت کتف و حرکت آن در طی الویشن……… 71

2-3-2 نتیجه‌گیری کلی مرور مقالات در مورد الگوی فراخوانی و سطح فعالیت عضلات شانه در طی الویشن……. 73

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه……………………………. 79

3-2 روش پژوهش………………………………. 79

3-2-1 جامعه آماری…………………………….. 79

3-2-2 نمونه آماری…………………………….. 79

3-2-2-1 روند گزینش آزمودنی‌ها ……………………………80

3-2-2-2-1 شرایط ورود به مطالعه……………………………. 80

3-3 متغیرهای پژوهش………………………………. 80

3-3-1 متغیر مستقل…………………………….. 80

3-3-2 متغیر وابسته……………………………. 80

3-4-3 ابزار تحقیق…………………………….. 81

3-5 روش جمع­آوری اطلاعات…………………………….. 82

3-5-3 مرحلۀ اول جمع­آوری اطلاعات…………………………….. 82

3-5-3-1 روش اندازه­گیری قد……………………………. 82

3-5-3-2 روش اندازه­گیری جرم……………………………. 82

3-5-1-3 روش اندازه‌گیری حداکثر قدرت ایزومتریک ابداکتورها………….83

3-5-2 مرحله دوم جمع­آوری اطلاعات…………………………….. 84

3-5-2-1 آزمون‌های پایایی ابزارهای اندازه‌گیری…………………………… 84

3-5-2-1-1 پایایی آزمون‌های EMG……………………………..

3-5-2-1-2 پایایی آزمون‌های چرخش بالایی کتف برای محاسبه ریتم اسکاپولوهومرال………. 85

3-5-2-2 اطلاعات الکترومیوگرافی…………………………….. 85

3-5-2-2-1 محل قرارگیری الکترودها…………………………… 86

3-5-2-2-1-1 دلتوئید میانی…………………………….. 86

3-5-2-2-1-2 دلتوئید قدامی…………………………….. 86

3-5-2-2-1-3 عضله تحت خاری…………………………….. 87

3-5-2-2-1-4 ذوزنقه فوقانی…………………………….. 88

3-5-2-2-1-5 ذوزنقه میانی…………………………….. 88

 

3-5-2-2-1-6 ذوزنقه تحتانی…………………………….. 89

3-5-2-2-1-7 دندانه‌ای قدامی…………………………….. 89

3-5-2-2-1-8 پشتی بزرگ……………………………… 90

3-5-2-3 روش جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات الکترومیوگرافی…….. 90

3-5-2-4 روش اندازه‌گیری MVIC عضلات…………………………….. 95

3-5-2-5 روش اندازه‌گیری ریتم اسکاپولوهومرال………………………. 96

3-5-2-5-1 اندازه‌گیری ریتم اسکاپولوهومرال با تکنیک عکس گرفتن………. 97

3-5-2-5-2 روش اندازه‌گیری ریتم اسکاپولوهومرال با استفاده از اینکلینومتر……… 98

3-5-4 روش آماری…………………………….. 100

3-5-4-1 آمار توصیفی……………………………. 100

3-5-4-2 آمار استنباطی…………………………….. 100

فصل چهارم: نتایج

4-1 مقدمه……………………………. 102

4-2 آمار توصیفی…………………………….. 102

4-2-1 اطلاعات و ویژگی‌های دموگرافیک آزمودنی­های تحقیق…………… 102

4-2-2 اطلاعات مربوط به حداکثر قدرت ایزومتریک ابداکتورها در گروه‌های مختلف تحقیق……….. 103

4-2-3 اطلاعات مربوط به میزان چرخش بالایی کتف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن……… 104

4-2-3-1 اطلاعات مربوط به میزان چرخش بالایی کتف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گیری‌های انجام‌شده توسط اینکلینومتر……………………………. 104

4-2-3-2 اطلاعات مربوط به میزان چرخش بالایی کتف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اعمال بار خارجی با اندازه‌گیری‌های انجام‌شده توسط اینکلینومتر………………….. 105

4-2-3-3 اطلاعات مربوط به ریتم اسکاپولوهومرال در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اندازه‌گیری‌های انجام‌شده توسط اینکلینومتر……………………………. 105

4-2-3-4 اطلاعات مربوط به ریتم اسکاپولوهومرال در زوایای مختلف ابداکشن بازو در شرایط اعمال بار خارجی با اندازه‌گیری‌های انجام‌شده توسط اینکلینومتر……………………. 106

4-2-3-5 اطلاعات مربوط به میزان چرخش بالایی کتف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با استفاده از تکنیک عکس گرفتن…………………………….. 107

4-2-3-6 اطلاعات مربوط به میزان چرخش بالایی کتف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با اعمال بار خارجی با تکنیک عکس گرفتن…………………………….. 108

یک مطلب دیگر :

4-2-3-7 اطلاعات مربوط به ریتم اسکاپولوهومرال در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن با تکنیک عکس گرفتن……..108

4-2-3-8 اطلاعات مربوط به ریتم اسکاپولوهومرال در زوایای مختلف ابداکشن بازو در شرایط اعمال بار خارجی با تکنیک عکس ­گرفتن……………………………109

4-2-4-1 اطلاعات مربوط به الگوی فراخوانی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف تحقیق در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن……………………………110

4-2-4-2 اطلاعات مربوط به الگوی فراخوانی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن در شرایط اعمال بار خارجی…………………………….. 111

4-2-4-3 اطلاعات مربوط به سطح فعالیت عضلات مجموعه شانه (برحسب درصد MVC) گروه‌های مختلف تحقیق در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن………………….. 112

4-2-4-3-1 اطلاعات مربوط به سطح فعالیت عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف تحقیق در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن   ……………………………113

4-2-4-3-2 اطلاعات مربوط به سطح فعالیت عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن (حالت نگه‌داری پوزیشن، ایستا) …………………116

4-2-4-4 اطلاعات مربوط به نسبت هم انقباضی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن……………………………120

4-2-4-4-1 اطلاعات مربوط به نسبت هم انقباضی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف تحقیق در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن…………………………….. 120

4-2-4-4-2 اطلاعات مربوط به نسبت هم انقباضی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف تحقیق در حالت نگه­داری ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن…………………………….. 124

4-2-4-4-2-1 اطلاعات مربوط به نسبت هم انقباضی عضلات مجموعه شانه­ی گروه‌های مختلف تحقیق در زوایای مختلف ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن…………………………….. 124

4-3 آمار استنباطی…………………………….. 128

4-3-1 پایایی ابزارهای تحقیق…………………………….. 128

4-3-1-1 پایایی اندازه‌گیری چرخش بالایی کتف با استفاده از اینکلینومتر………… 128

4-3-1-2 پایایی اندازه‌گیری چرخش بالایی کتف با تکنیک عکس­ گرفتن…………….. 129

4-3-1-3 روایی اندازه‌گیری چرخش بالایی کتف با استفاده از اینکلینومتر و تکنیک عکس گرفتن……… 130

4-3-1-4 پایایی آزمون‌های مربوط به حداکثر انقباض ایزومتریک اختیاری عضلات (MVIC)………..

4-3-1-5 پایایی آزمون‌های مربوط به الگوی فراخوانی عضلات مجموعه شانه…………………………….132

4-3-1-6 پایایی آزمون‌های مربوط به سطح فعالیت عضلات مجموعه شانه در طی ابداکشن بازو در سطح اسکاپشن……….134

4-3-2 آزمون‌های تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های تحقیق…………………………….. 142

4-3-2-1 آزمون‌های تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های چرخش بالایی کتف با استفاده از اینکلینومتر………. 142

4-3-2-2 آزمون‌های تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های چرخش بالایی کتف با استفاده از تکنیک عکس گرفتن……….143

4-3-2-3 آزمون‌های تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های الگوی فراخوانی عضلات مجموعه شانه…………… 144

4-3-2-4 آزمون‌های تعیین نرمال بودن توزیع داده‌های سطح فعالیت عضلات مجموعه شانه………………. 146

4-5 آزمون فرضیه ­های تحقیق…………………………….. 153

4-5-1 فرضیه اول…………………………….. 154

4-5-2 فرضیه دوم……………………………. 159

4-5-3 فرضیه سوم……………………………. 172

4-5-4 فرضیه چهارم……………………………. 185

4-5-5 فرضیه پنجم……………………………. 196

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری

5-1 مقدمه……………………………. 205

5-2 چکیده پژوهش………………………………. 205

5-3 بحث و بررسی…………………………….. 216

5-3-1 نقش سیستم حسی حرکتی…………………………….. 217

5-3-1-1 مکانیسم­های مسئول پایداری عملکردی مفصل…………………………….. 221

5-3-1-1-1 هم انقباضی عضلات گلنوهومرال و اسکاپولوتراسیک……………….221

5-3-1-1-2 ثبات رفلکسی…………………………….. 222

5-3-1-1-3 انقباض اولیه عضلانی…………………………….. 223

5-4 مقایسه نتایج تحقیق حاضر با مطالعات قبلی………………….. 225

5-4-1 الگوی فراخوانی عضلات…………………………….. 225

5-4-2 سطح فعالیت عضلات…………………………….. 228

5-4-3 نسبت هم انقباضی عضلات مجموعه شانه……………. 234

5-4-4-1 پوزیشن استراحت کتف……………………………… 245

5-4-4-2 حرکت کتف در طی الویشن…………………………….. 247

2-2-2 سن زیستی یا بیولوژیک……………………………………………………………………………….. 16

2-2-3 اهمیت اندازه و جثه……………………………………………………………………………………… 17

2-2-4 وزن بدن……………………………………………………………………………………………………. 18

2-2-5 قامت………………………………………………………………………………………………………… 18

2-2-6 وزن خالص بدن………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-7 بالیدگی یا بلوغ……………………………………………………………………………………………. 20

2-2-8 بلوغ ریختی یا مورفولوژیک……………………………………………………………………………. 21

2-2-9 بلوغ اسکلتی………………………………………………………………………………………………. 22

2-2-10 سن دندانی……………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-11 ترکیب بدنی       …………………………………………………………………………………….. 24

2-3 تاثیر فعالیت ورزشی بر کودکان و نوجوانان……………………………………………………………. 25

2-4 تغییرات Vo2max دوره پیش از بالیدگی…………………………………………………………… 28

2-5 آیا Vo2max در افراد نابالغ واقعا همان Vo2max است؟…………………………………….. 29

2-6 تاثیر تمرینات ورزشی درمرحله پیش ازبلوغ…………………………………………………………… 30

2-7 تاثیر تمرینات هوازی دردوره پس از بلوغ……………………………………………………………… 32

2- 8 ارزیابی آمادگی هوازی ……………………………………………………………………………………. 33

2-9 مقیاس آلومتری، رشد و بالیدگی………………………………………………………………………….. 34

2-3-پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 41

2-3-1- پیشینه پژوهش در ایران……………………………………………………………………………….. 41

 

2-3-2- پیشینه پژوهش در خارج از کشور………………………………………………………………….. 43

2-4 جمع بندی…………………………………………………………………………………………………….. 55

فصل سوم: تبیین پژوهش

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 59

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………… 59

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………… 59

3-4- محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………………. 59

3-5 تجهیزات و ابزار اندازه گیری …………………………………………………………………………….. 60

3-6 روش گردآوری داده­ها……………………………………………………………………………………… 61

3-7 روش اجرای آزمون آزمایشگاهی بروس……………………………………………………………….. 63

3-8 روش­های آماری……………………………………………………………………………………………… 64

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل پژوهش

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 67

4-2- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………… 67

4-3- آزمون فرضیات…………………………………………………………………………………………….. 72

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 83

5-2 خلاصه پژوهش………………………………………………………………………………………………. 83

5-3- بحث و نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………… 87

یک مطلب دیگر :

5-4- پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………… 89

5-4-2- پیشنهادات برای پژوهش­های آتی…………………………………………………………………… 89

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………. 93

چکیده:

رشد سنجی (آلومتری) برقراری یک رابطه ریاضی میان شرایط یک مولفه فیزیولوژیک، آناتومیکی یا متابولیک با تغییرات جثه یا اندازه بدن( وزن) به ویژه در فرایند رشد و تکامل را تشریح می کند. هدف از تحقیق حاضر هم سنجی برآورد vo₂peak به روش معادلات آلومتری منتخب برای دانش آموزان دختر نوجوان چاق و غیر چاق است. روش اجرا: 44 دانش آموز دختر 10 تا 12 سال مقاطع تحصیلی ابتدایی غیر انتفاعی ناحیه یک شهرستان همدان که بر اساس درصد BMI به دو گروه 22 نفری با ترکیب بدنی نرمال و اضافه وزن + چاق تفکیک شدند. ظرفیت عملی آن ها در یک نوبت فعالیت هوازی درمانده ساز بروس برآورد شد و اعتبار آن با معادلات آلومتری منتخب(بیونن، میلانو و نویل) ارزیابی گردید. نتایج: معادلات آلومتری منتخبی که برای هریک از گروه های چاق و یا نرمال به کار می رود، برای تعیین vo₂peak افراد بالیده کاربرد ندارد. این معادلات آلومتری و آزمون شاخص (بروس) در دو گروه تحت مطالعه ما نشان داد در شرایط متفاوت بودن ترکیب بدنی دو گروه (چاق-غیرچاق) با سطح بلوغ یکسان(طبیعی یا بلوغ غیرطبیعی)، مقدار ظرفیت عملی دختران قابل تشخیص خواهد بود ولی در صورت متفاوت بودن ترکیب بدنی (نرمال یا چاق) و تفاوت در سطح بلوغ (بلوغ طبیعی و غیرطبیعی) نمی تواند ظرفیت عملی دختران 10 تا 12 سال را با ملاحظه دو عامل مداخله گر متمایز سازد. به نظر می رسد برای تعیین ظرفیت عملی دختران نوجوان با رعایت عوامل ترکیب بدن و سطح بلوغ نیازمند طراحی فرمول آلومتریک اختصاصی برای جمعیت دانش آموزان دختر 10-12 ساله غیر ورزشکار باشیم.

فصل اول: طرح پژوهش

1-1- مقدمه

اهمیت آمادگی جسمانی و زندگی سالم از موضوعاتی است که پیرامون آن مطالب گوناگون ارایه شده است. میلیون ها نفر در سراسر جهان به روش ها و شکل های مختلف اقدام به ورزش می کنند اما با این وجود، شیوه زندگی آحاد جامعه معمولا به سوی کم تحرکی در جریان است(آریان فر، 1381). برای مثال تاملین و همکاران(2003) در بررسی فعالیت بدنی و وضعیت اجتماعی در دوران نوجوانی با بی تحركی دوران بزرگسالی پرداختند نشان دادند كه، مشاركت منظم نوجوانان در فعالیتهای بدنی با احتمال فعال بودن آنها در بزرگسالی ارتباط دارد(Tammelin,2003). از سوی دیگر، حركت برای طیف سنی كودكان و نوجوان اهمیت ویژه ای دارد ودر این زمینه موضوع فقر حركتی نیز عواقب منفی متعددی را به همراه خواهد داشت. پس میتوان گفت که، فعالیت بدنی منظم در دوران كودكی، علاوه بر تأمین سلامتی آنها (Calfs & Taylor,1994)، برفرایند سلامتی دوراه بزرگسالی آنان مؤثر است (Kari & et al,1994). شناخت مقوله آمادگی جسمانی و راهکارهای توسعه آن از اولویت های پژوهشی در حیطه تربیت بدنی است و محققان در این زمینه به مطالعه پرداخته اند( قیومی، 1380). با توجه به نقش فعالیت بدنی کودکان و نوجوانان، یکی از فاکتورهایی که درآمادگی دستگاه قلبی عروقی آنان اهمیت دارد سطح حداکثر اکسیژن مصرفی[1] است.

حداکثر اکسیژن مصرفی ظرفیت عملکرد قلبی- تنفسی را نشان می دهد و اغلب به عنوان معیار شاخص قلبی- تنفسی و تناسب اندام در نظر گرفته می شود(لاری/ 1369؛ مک آردل و همکاران، 1996). ). ارزیابی توان هوازی به دو روش مستقیم و غیر مستقیم امکان پذیر است. (فاکس وماتیوس، 1380-فیزیولوژی دوران رشد) از آنجایی که روش مستقیم اندازه گیری حداکثر اکسیژن مصرفی، مستلزم تکنیک ها و ابزار خاص تجزیه گازها می باشد و بسیار پرهزینه است (ویان اچ، 1382). از این رو از روش های غیرمستقیم برای برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی استفاده می شود. در این میان رایج ترین روش، استفاده از نوارگردان یا چرخ کارسنج[2] می باشد. از جمله بهترین پروتکل ها آزمون بروس می‌باشد که دارای روایی بالایی است(r=0/98) (ویان اچ، 1382). اما از آن جا که استفاده از دستگاه نوارگردان به دلیل گران قیمت بودن و محدودیت جابجایی و عدم تخصص کافی افراد در اجرای پروتکل های مختلف برای همه کس میسر نمی باشد، و تنها راه استفاده از آن حضور در آزمایشگاه واستفاده زیر نظر متخصص است (ویان اچ، 1382). در این پژوهش سعی شد بااستفاده از معادلات آلومتری مختلف که توسط پژوهشگران خارجی بدست آمده جایگزین مناسب و ارزان قیمت و سریع بدست آید، اغلب این معادلات در جامعه های مختلف مورد اعتبار و پایایی می باشد و هدف از این پژوهش این است که بررسی شود آیا معادلات آلومتری منتخب در ایران دارای هم سنجی مناسب قابل قبولی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب
عنوان	صفحه
چکید	1
مقدمه	2
فصل اول: کلیات	4
1-1- اهمیت و خواص حبوبات	5
1-1-1-محتویات دانه ماش شامل	7
1-2- تاریخچه و پیدایش ماش	7
1-3-فیزیولوژی ماش		8
1-4 -منشا و پراکندگی جغرافیایی ماش	9
1 -5- سطح زیرکشت و میزان تولید ماش درجهان	10
1-6- خصوصیات مورفولوژیکی ماش	11
1-7- سازگاری ماش	12
1-8- خصوصیات رشد	13
1-9- خصوصیات جوانه زنی	13
1-10- مشخصات اکولوژیکی و زراعی ماش	14
1-11- رطوبت	15
1-12- درجه حرارت	16
1-13- فتوپریود (طول روز)	17
1-14- عرض جغرافیایی	17
1-15- نیاز کودی	17
1-16-تناوب زراعی	18
1-17-  عملکرد	19
1-18- عملیات زراعی	19
1-18-1 -تاریخ کاشت	19
1-18-2-روش کاشت و میزان بذر	19
1-18-3- تراکم و الگوی کاشت	20
1-18-4 –داشت	21
1-18- 5 -آفات و بیماریها	21
1-18-6- علف های هرز	22
1-18-7-برداشت	22
1-19- سطح زیر کشت ماش در ایران	23
1-20-ارقام ماش در ایران	24
فصل دوم: بررسی منابع	25
2- بررسی منابع	165
مروری بر تحقیقات انجام گرفته	26
فصل سوم: مواد و روش ها	34
3-1- مشخصات طرح آزمایشی	35
3-2- فاكتورهای آزمایش	35
3-3- تیمارهای آزمایش	35
3-3-1- زمان و محل اجرای آزمایش	36
3-4- خصوصیات اقلیمی منطقه چرام	36
3-5- مشخصات خاک محل	37
3-6- آماده سازی زمین و کاشت	37
3-7- عملیات داشت	38
3-8- عملیات برداشت	38
3-9- اندازه گیری صفات	39
3-9-1-عملکرد اقتصادی	39
3-9-2- عملکرد بیولوژی	39
3-9-3- وزن هزار دانه	39
3-9-4- تعیین در صد پروتئین	39
3-9-5- تعیین ارتفاع بوته	39
3-9-6- تعداد بذر در غلاف	39
3-9-7- تعداد گره در ساقه اصلی	39
3-9-8- تعداد غلاف در بوته	39
3-10- تجزیه های آماری	39
فصل چهارم: نتیجه گیری و بحث	41
4-نتایج و بحث	42
4 -1- اثر تیمارها بر ارتفاع بوته	43
4– 1 – 1 – اثر سطوح مختلف نانواکسید آهن بر ارتفاع در بوته	43
4 – 1 – 2 – اثر سطوح مختلف نانواکسید روی  بر ارتفاع بوته	44
4 – 1 – 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی بر ارتفاع بوته	44
4 -2- اثر تیمارها برتعداد غلاف در بوته	45
4-2-1 اثر سطوح مختلف آهن بر تعداد غلاف در بوته	45
4-2-2- اثر سطوح مختلف روی بر تعداد غلاف در بوته	46
4 – 2– 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی برتعداد غلاف بوته	47
4 -3- اثر تیمارها برتعداد  دانه در غلاف	48
4-3-1 -اثر سطوح مختلف آهن بر تعداد دانه در غلاف	48
4-3-2-اثر سطوح مختلف نانواکسیدروی بر تعداد دانه در غلاف	49
4 –3– 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی برتعداد دانه در غلاف	50
4 -4- اثر تیمارها بر عملکرد بیولوژیکی	51
4-4-1- اثر سطوح مختلف نانواکسید آهن بر عملکرد بیولوژیکی	51
4-4-2- اثر سطوح مختلف نانواکسید روی بر عملکرد بیولوژیکی	52
4 –4– 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی بر بیولوژیکی بوته	53
4 -5- اثر تیمارها بر بر وزن هزار دانه	54
4-5-1- اثر سطوح مختلف آهن بر وزن هزار دانه	54
4-5-2- اثر سطوح مختلف روی بر وزن هزار دانه	55
4 –5– 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی بروزن هزار	56
4 -6- اثر تیمارها بر تعداد گره در بوته	57
4-6-1-اثر سطوح مختلف آهن بر تعداد گره در بوته	57
4-6-2-اثر سطوح مختلف روی بر تعداد گره در بوته	58
4 –6– 3 – اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی برتعداد گره درساقه	59
4 -7- اثر تیمارها بر عملکرد دانه در متر مربع	60
4-7-1-اثر سطوح مختلف آهن بر عملکرد دانه در متر مربع	60
4-7-2-اثر سطوح مختلف روی بر عملکرد اقتصادی	61
4-7-3- اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی برعملکرد دانه در متر مربع	62
4-7-4- اثر سطوح مختلف آهن بر میزان پروتئین	63
4 –7– 5- اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید روی برمیزان پروتئین	64
4-8-6-  اثر متقابل سطوح مختلف نانواکسید آهن و روی برمیزان پروتئین	65
4-8-آنالیز واریانس یک طرفه متغییر در سطوح مختلف نانواکسید آهن وروی	67
4-9- نتیجه گیری	68
4-10- پیشنهادات	68
فصل پنجم : منابع	70
5- فهرست منابع	71

چکیده

       به منظور بررسی اثر محلول­پاشی نانوذرات آهن و روی بر عملکردو درصد پروتئین گیاه ماش (Vigna radiate L.)رقم پرتو آزمایشی بصورت فاكتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در کرت هایی به ابعاد 4×5 متر یا20 متر مربع درسال 1391در منطقه چرام انجام شدفاکتورهای آزمایش شامل4سطح نانوذرات اکسیدآهن (_ppm750،500 ،250،0)ونانوذرات اکسیدروی سه سطح (_ppm 0،20،50)بود .محلول پاشی در دو مرحله ساقه دهی وگل دهی صورت گرفت ومراقبت های لازم در طول دوران داشت بعمل آمد نتایج تجزیه واریانس  نشان داد که اثر محلول­پاشی آهن بر تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه وعملکرد اقتصادی و میزان پروتئین دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعدادگره در ساقه اصلی در سطح احتمال1  % معنی دارشد وبر ارتفاع بوته درسطح 5  % معنی دار گردید. محلول پاشی با سطوح مختلف روی برعملکرد بیولوژی، تعداد دانه درغلاف، وزن هزاردانه ومیزان پروتئین در سطح 1 % معنی دار و ارتفاع بوته وتعداد غلاف در بوته در سطح 5  % معنی دار گردیدند و برتعداد گره اثر معنی داری مشاهده نگردید. اثر متقابل سطوح مختلف نانو اکسید آهن و روی بر عملکرد بیولوژیکی، تعداد غلاف در بوته وعملکرد اقتصادی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده وبر ارتفاع بوته وتعداد دانه درغلاف در سطح 5  % معنی دار گردیدند و میزان پروتئین، تعدا گره درساقه و وزن هزار دانه  تأثیر معنی داری نداشت. بیشترین عملکرد  مربوط به تیمار Fe₃ Zn₂ و کمترین عملکردمربوط به تیمار Fe₀  Zn₀  داشت. از لحاظ میزان پروتئین تیمار Fe₅₀₀ Zn₅₀ بیشترین میزان و

 تیمار  Fe₀ Zn₂₀کمترین میزان را داشتند.

کلمات کلیدی:محلول پاشی، نانوذرات آهن و روی، عملکرد، درصد پروتئین، ماش

مقدمه

افزایش جمعیت جهان قبل از هر چیز به معنای افزایش تقاضا برای مواد غذایی است. به خصوص که سه چهارم جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه یافته زندگی می‌کنند که تولید مواد غذایی تنها، اندکی با رشد جمعیت همراه و همگام است. قسمت اعظم مواد غذایی که بشر مصرف می کند، از طریق گیاهان( 80  %) تامین می‌شود و در این میان حبوبات از اهمیت ویژه ای برخوردارند. افزایش تولید محصولات کشاورزی برای هماهنگی با تقاضای روزافزون منابع غذایی اجتناب ناپذیر است. حبوبات بعد از غلات مهمترین منبع غذایی بشر بخصوص از نظر پروتئین به شمار می آیند و ازجمله مهمترین گیاهان زراعی و غنی از پروتئین هستند که در دنیا کشت می شوند و به شرایط مختلف آب وهوایی از معتدل تا گرم سازگار شده اند (مجنون حسینی، 1383).

ماش به علت دوره رشد و نمو کوتاه‌، قابلیت تثبیت نیتروزن هوا، تقویت زمین وجلوگیری از فرسایش خاک بر سایر گیاهان به منظور کشت دوم برتری دارد. دانه ماش به واسطه داشتن 25 درصد پروتئین و340 کالری انرژی که از 100گرم دانه خشک آن حاصل می شود از منابع مهم تامین کننده پروتئین گیاهی برای انسان به شمار می رود (Ghavami et al ,2000).

یک برنامه کودی متوازن از عناصر میکرو و ماکرو برای تولید بیشتر همراه با عملکرد وکیفیت لازم است (Sawan et al ., 2001). برای رشد و تولید کافی میکرو و مغذی ها در مقدار کم مورد نیاز می باشد. کمبود این عناصر باعث نقصان بزرگی در فرایندهای متابولیکی و فیزیولوژیکی گیاه می شود (Bacha et al .,1997).

خاک های آهکی بیش از30  % خاک های سطح زمین را می پوشانند و بیشتر در نواحی خشک و نیمه خشک قرار دارند. گیاهانی که در این خاک ها می رویند بدلیل pH بالا معمولا با کمبود عناصر میکرو روبرو هستند (Yen,p.y.,w,p  et al.1988).

یکی از مهمترین نقش های میکرو المنت توازن فعالیت های فیزیولوژی است بعلاوه این عناصر نقش حیاتی در بیرون کردن CO₂ گیاه و در نهایت بهبود ویتامین A و فعالیتهای سیستم ایمنی دارند(Narimani et al., 2010). آنها همچنین نقش مهمی در تقسیم سلول و توسعه بافت های مریستمی، فتوسنتز، تنفس و افزایش سرعت رسیدن گیاه دارند  .(Zeidan et al ., 2010)

مشکل اساسی کاربرد خاکی میکرومغذی ها آلودگی خاک است و از آنجایی که مردم نگران محیط زیست هستند و برگ گیاهان بهتر از کاربرد خاکی میکرومغذی را جذب می کند روش برگ پاشی بنا نهاده شد(Bozorgi et al., 2011) تغذیه برگی به نسبت یک تکنیک و بحث جدیدی است که کودهای مایع بصورت مستقیم روی برگ گیاهان بکار برده می شوند (Bernal et al ., 2007). در سراسر دنیا میکرومغذی ها مانند آهن، مس، منگنز و روی در خاک های نواحی خشک و نیمه خشک به صورت محلول پاشی استفاده می گردد Kaya, M  et al ., 2005)).

بدلیل بعضی ویژگیهای خاک مانند pH بالا، آهک یا بافت سنگین ریشه های گیاهان قادر به جذب بعضی از مواد غذایی مهم مانند روی نیستند در چنین شرایطی محلول پاشی درمقایسه با کاربردخاکی بهتر است (Kinaci et al,2007).

Ghasemian et al., 2010)) دریافت اند که  بر اساس ویژگیهای خاک محلول پاشی 20-6 برابر از کاربرد خاکی موثرتر است. روی وآهن نقش های مختلفی را در گیاه عهده دار هستند از جمله شکل گیری، تمایز و بکار گیری اسیمیلات های فتوسنتز(Sawan et al.,2008).

روی یک نقش تخصصی در سنتز پروتئین ها, RNA,DNAدارد(Kobraee et al., 2011 ).نقش اصلی روی در گیاه مشخص نیست (Nasri et al.,2011). این نویسندگان نیز دریافتند گرچه روی یک عنصر مهم برای رشد است اما در میزان زیاد باعث مسمومیت می گردد.

یک مطلب دیگر :

فقدان روی در گیاهان بدلیل این واقعیت است که روی غیر قابل حل در خاک می باشد وکاهش رشد ونمو سلول یکی از علائم کمبود روی است(Ghasemian et al.,2010).عنصر آهن در فعالت های خیلی از آنزیمها مانند سیتوکروم ها، فردوکسین، سوپر اکسیدها، دیسموتاز (SOD)، کاتالاز(CAT) و پراکسیداز، نیترات ردوکتاز شرکت می کند (Kobraee et al., 2011) گزارش دادند که فقدان آهن وروی سبب محدودیت رشد، همزیستی، تشکیل گره ها، فتوسنتز، تولید ماده خشک واختلالات تغذیه ای می شود و واکنش های انتقال الکترون نیازمند روی و آهن هستند.

آهکی بودن اکثر خاکهای ایران پایین بودن قابلیت جذب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه ومقرون به صرفه نبودن استفاده از کلات های آهن و روی جهت رفع کمبود آنها در گیاهان وهمچنین ویژگیهای عناصر نانو از جمله افزایش قابلیت جذب این عناصر توسط گیاه وهمچنین افزایش تولیدات وکیفیت آنها در کنار حفظ محیط زیست ومنابع کره زمین باعث شده که این تحقیق در زمینه بررسی اثر محلول پاشی ذرات نانواکسید آهن وروی بر عملکرد و در صد پروتئین  ماش (Vigna radiate L.)رقم پرتو انجام گیرد.

اهمیت و خواص حبوبات

دانه های خشک و خوراکی لگوم ها را حبوبات[1] می گویند.  یکی ازمهم ترین منابع گیاهی غنی از پروتئین و دومین منبع مهم غذائی انسان به شمار می روند و نقش بسیار موثری در کنار غلات در تغذیه انسان داشته و در کشورهائی که از نظر کمی و کیفی در فقر غذائی هستند حبوبات اهمیت ویژه ای داشته و جزو اصلی رژیم غذائی مردم فقیر جهان محسوب می شوند.

میزان انرژی در حبوبات معادل غلات بوده و از نظر اسیدهای آمینه (به خصوص لایسین) غنی هستند. با توجه به داشتن ریشه های عمیق، لگوم ها، علاوه بر تحمل شرایط خشکی که جهت کشت در مناطق خشک توصیه می شود از توانایی تثبیت نیتروژن نیز برخوردار هستند که موجب بهبود حاصلخیزی خاک اعم از خواص فیزیکی، شیمیائی و زیستی شده و نقش مهمی را در پایداری نظام کشاورزی ایفا می کنند. به همین خاطر حبوبات در تناوب زراعی جایگاه خاصی داشته و دامنه سازگاری وسیعی دارند. درعرض های جغرافیائی و دامنه های حرارتی مختلف اعم از مناطق گرمسیری و سردسیری قابل کشت می باشند. این محصولات هم به طور منفرد و هم به صورت کشت مخلوط با سایر محصولات قابل کشت هستند.

رشد جمعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور در دو دهه اخیر باعث شده تا مصرف مواد پروتئینی به خصوص گوشت قرمز افزایش چشمگیری یابد. بر این اساس افزایش تولید مواد پروتئینی به ویژه پروتئین های گیاهی که منابع ارزشمندتری در تغذیه هستند، اجتناب ناپذیراست. ازطرفی حبوبات منبع مناسبی برای تغذیه احشام و حیوانات محسوب می شوند.

لگوم ها متعلق به تیره Fabaceae  و زیر تیره Papilionoideae هستند. از نظر حجم تولید، غلات به دلیل تولید کربوهیدرات ها که بخش عمده رژیم غذایی انسان و دام را شامل میشوند، مهم ترین گیاهان هستند. از طرف دیگر بر اساس تعداد جنس و گونه مورد استفاده انسان، بقولات تا به حال پر مصرف ترین خانواده گیاهی هستند. لگوم ها جهت تولید مواد شیمیایی، مواد معطر، الوار سوخت، سر شاخه های علوفه ای، علوفه، گیاهان پوششی،کود سبز، دانه و غذا استفاده می شوند.

میزان پروتئین در غذاهای حیوانی معمولاً کمتر از میزان پروتئین در منابع گیاهی است ولی پروتئین‌های موجود در غذاهای حیوانی به علت داشتن تعداد اسید آمینه های بیشتر و مقدار بیشتر اسیدهای آمینه، با ارزش‌تر از پروتئین های گیاهی می‌باشند(مجنون حسینی، 1375).

با ترکیب پروتئین های گیاهی و حیوانی می‌توان کمبود اسیدهای آمینه را برطرف کرد. بنابراین در مواردی که پروتئین غلات و حبوبات با هم مصرف شوند توازن اسیدهای آمینه و مخلوط پروتئین از نظر کیفیت بهتر از حالتی است که هر کدام به تنهائی مصرف شوند (کوچکی، 1368).

همچنین این گیاهان به عنوان گیاهان جایگزین، با ارزش هستند اما در شیوه های زراعی و تحقیقات کشاورزی کمتر مورد توجه واقع شده اند (احمدی ،1387).

زراعت حبوبات سریع ترین راه افزایش تولید پروتئین در کشورهای در حال توسعه آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است. پتانسیل عملکرد حبوبات بالا و به 3000 – 2500 کیلوگرم در هکتار می رسد ولی بنا به دلایلی از جمله عوامل اکولوژیکی، فقدان فرصت و موقعیت برای تولید حبوبات، ضعف در تکنولوژی پس از برداشت کمبود تحقیقات بنیادی، محدودیت اجتماعی^_ اقتصادی، فقدان مدیریت زراعی مناسب و عدم دسترسی کافی به بذور اصلاح شده و باکتری های ریزوبیوم، میزان عملکرد آنها در اکثر کشورها پایین است.

حبوبات در حاصلخیزی خاک مؤثر بوده و علاوه بر عدم نیاز چندان به نیتروژن، هر ساله مقادیری نیتروژن از طریق فرایند تثبیت، به خاک می‌افزایند. این گیاهان به دلیل کوتاهی فصل رشد و لطافت بقایای گیاهی برجای گذاشته، گیاهان مناسبی برای قرار گرفتن قبل از محصولات پاییزه و پس از محصولات وجینی و دیررس هستند (باقری و همکاران، 1376).

شاخص برداشت پایین در این گیاهان باعث شده مواد تولید کمتری از بخش های رویشی به غلاف ها منتقل شوند. همچنین رشد نا محدود و ریزش گل ها و غلاف ها سبب کاهش عملکرد می گردد.

هنوز مشخص نشده که آیا ریزش گل و غلاف مربوط به محدودیت دسترسی به مواد غذایی، عدم تعادل هورمونی و یا اثر متقابل نور و دما است. در حقیقت تمامی این عوامل بایستی همزمان جهت برطرف کردن محدودیت تولید در حبوبات بررسی شوند (صادقی پور،1380).

دانه‌های ماش دارای پروتئینی در حدود (5/19تا 5/28 درصد) بوده و از نظر فسفر و ویتامین های A ،B1 ،B2 و نیاسین غنی می‌باشند. علاوه بر این ها حاوی مقدار زیادی پتاسیم و کلسیم است. پروتئین ماش از نظر اسیدهای آمینه‌ی لوسین، آرژنین، ایزولوسین، والین و لیزین غنی بوده ولی همانند سایر نیامدارن از نظر اسید آمینه‌های سولفوره، مانند سیستئین و متیونین فقیر می‌باشد. البته لازم به ذکر است که مقدار  این دو اسید آمینه در ماش در مقایسه با سایر نیامدارها بیشتر است. ماش در مقایسه با سایر حبوبات به خصوص لوبیاها و باقلا راحت‌تر هضم می‌گردد، زیرا عاری از مواد نفخ ‌زا می‌باشد. قابلیت هضم، ارزش بیولوژیکی و پروتئین خالص قابل دسترس ماش تقریباً با سویا یکسان است (Singh, V.P,et al ,. 1988)  ماش، در کشورهای پر جمعیتی نظیر هندوستان با مصرف سرانه 7/11 کیلوگرم، سهم بیشتری در رژیم غذائی مردم نسبت به سایر کشورها دارند. در کشور ما مصرف سرانه ماش 8/4 کیلوگرم است. اگر چه مصرف آن از متوسط جهانی (1/6 کیلوگرم) پائین تر است ولی نقش مهمی در تغذیه افراد کم درآمد ایفا می کند. لذا افزایش تولید حبوبات به عنوان مکمل منابع پروتئینی در برنامه های توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرارگرفته است.

1-1-1-محتویات دانه ماش شامل

آب ۱۳ تا ۱۴ درصد

پروتئین ۲۷ تا ۲۹ درصد

کربوهیدرات ۴۰ تا ۴۶ درصد

1-7-1-مورفولوژی. 9

1-7-2-ریشه. 9

1-7-3- ساقه. 9

1-7-4- برگ.. 10

1-7-5-اندام‌های زایشی. 10

1-8- مراحل رشد و نمو نخود 11

1-8-1- اکولوژی. 11

1-8-2- رطوبت.. 12

1-8-3- تاریخ کاشت.. 12

 فصل دوم : مروری بر تحقیقات انجام شده

2- مروری بر تحقیقات انجام شده 17

2-1- کودهای شیمیایی. 17

2-2-کودهای بیولوژیک.. 18

2-3- نیازهای غذایی گیاهان. 19

2-4- تثبیت نیتروژن. 20

2-5- باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن. 21

2-6- ریزوچک پی سوپر پلاس.. 23

2-7- فسفر و نقش آن در گیاه 24

فصل سوم: مواد و روشها

3-مواد و روش‎ها 29

3-1- زمان و محل اجرای آزمایش… 29

3-2-خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش… 29

3-3-درجه حرارت.. 30

3-4- رطوبت نسبی. 31

3-5- مشخصات طرح آزمایشی. 32

3-6- آبیاری. 32

3-7-صفات اندازه‌گیری شده 32

3-8- محاسبات آماری و نرم‌افزارهای مورد استفاده در آزمایش… 34

3-9- داشت: 34

3-10- برداشت: 35

فصل چهارم: نتایج و بحث

4- نتایج، بحث و پیشنهادات.. 37

4- نتایج و بحث: 37

4-1- ارتفاع بوته (سانتی‌متر): 41

4-2- وزن هزار دانه (گرم): 44

4-3- عملکرد دانه (اقتصادی)، (کیلوگرم در هکتار): 47

4-4- عملکرد بیولوژیک (کیلوگرم در هکتار): 50

4-5- شاخص برداشت (درصد): 53

4-6- درصد پروتئین (درصد): 56

4-7- عملکرد پروتئین (درصد): 59

4-8- نتیجه‌گیری: 62

4-9- پیشنهادات: 64

فهرست منابع: 65

چکیده

به منظور بررسی فاکتورهای مختلف کود بیولوژیک ریزوچک پی سوپر پلاس بر خصوصیات رشدی سه رقم نخود در شرایط آب و هوایی یاسوج_­، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، در سال زراعی 92-1391 به اجرا در آمد؛ که فاکتورهای آزمایش شامل کود بیولوژیک ریزوچک پی سوپر پلاس (A) در سطوح (0، 5/ و 1 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور رقم (B) شامل (رقم هاشم_­، رقم آزاد و رقم اصلاح شده L₂₅₀) بودند. شاخص‌های ارتفاع بوته، طول ریشه، طول غلاف­، تعداد غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و شاخص برداشت اندازه‌گیری شدند. بر اساس اکثر صفات مورد مطالعه با تغییر میزان کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس از R₀ (عدم مصرف کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس به R₁ (مصرف 500 گرم در هکتار) به طور معنی‌داری افزایش یافتند، به طوری که میانگین‌ها در تمامی سطوح کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس با عدم مصرف آن تفاوت معنی‌داری را نشان دادند. نتایج حاصل از برهمکنش فاکتورهای مختلف کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس و رقم نشان داد که در اکثر صفات مورد مطالعه (مصرف 500 گرم در هکتار کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس و رقم آزاد) بیشترین مقدار را نشان داد. در ارتباط با شاخص برداشت (مصرف یک کیلوگرم در هکتار کود بیولوژیک ریز و چک پی سوپر پلاس و رقم L₂₅₀ )

 بیشترین مقدار را نشان داد. بنابراین تیمار مصرف 500 گرم در هکتار کود بیولوژیک ریزوچک پی سوپر پلاس و رقم آزاد به کشاورزان منطقه توصیه می­شود.

واژه‌های کلیدی: کود بیولوژیک، ریزوچک پی سوپر پلاس، رقم_­، نخود، وزن هزار دانه، عملکرد، یاسوج

-1- مقدمه

همزمان با آغاز هزاره میلادی و با توجه به جمعیت شش میلیاردی دنیا و رشد روز افزون آن به خصوص در کشورهای در حال توسعه، تأمین نیاز غذایی از مهم‌ترین مشکلات فراروی بشر می‌باشد. لذا اهتمام به افزایش کمی و کیفی تولید محصولات زراعی در همه کشورها امر ضروری می‌باشد. از این رو اکثر کشورهای دنیا قسمت قابل توجهی از بودجه سالیانه خود را به بخش کشاورزی و تحقیقات مربوطه اختصاص می‌دهند که در این زمینه تا حدودی به موفقیت‌های قابل توجهی نیز دست پیدا کرده‌اند. در کشور ما نیز در برنامه پنج ساله دوم و سوم توسعه اولویت به بخش کشاورزی داده شده است ولی به نظر می‌رسد که تاکنون سیاست‌های بخش کشاورزی در ارتباط با افزایش تولید محصولات زراعی با موفقیت چندانی روبرو نبوده است (صالح راستین،1387). چنانچه قرار باشد عرضه غذا به صورت کنونی انجام شود، این کشورها می‌بایست طی 30 سال آینده حداقل 60 درصد به تولیدات کشاورزی خود بیفزاید نزدیک به 70% جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه متمرکز شده درحالی‌که از نظر تولیدات غذایی این نسبت بر عکس می‌باشد. در کشورهای پیشرفته با استفاده از تکنولوژی به کارگیری علوم و فنون جدید، تولید محصولات غذایی و عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح به سرعت در حال افزایش است. به طوری که اغلب مقدار تولیدات از مصرف داخلی بیشتر است ولی متأسفانه در اغلب کشورهای در حال توسعه در عین افزایش سرعت رشد جمعیت، کمبود مواد غذایی در حال گسترش است و قسمت عمده درآمد ارزی این قبیل کشورها به مصرف واردات غذایی می‌رسد (فتحی،1382). نظر به اینکه پیشرفت و توسعه در کشاورزی فقط از راه شناخت عملی و اصولی اثر عوامل محیطی در رشد بهینه گیاه امکان‌پذیر است و علاوه بر بهبود شرایط محیط کشت به کارگیری صحیح نهاده‌های کشاورزی امکان پذیراست، لذا برای ایجاد زیر بنای مناسب برای توسعه کشاورزی نه تنها تأمین به موقع نهاده‌ها لازم است، بلکه روش استفاده صحیح در سطح مزرعه و به کارگیری این روش‌ها ضروری می‌باشد (ملکوتی و غیبی، 1376). گیاهان برای رشد و تولید محصول مناسب نیازمند یک سری عناصر غذایی هستند که از طریق خاک و کودهای شیمیایی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد در این میان کودهای شیمایی نقش اساسی را در تولید غذا طی قرن اخیر داشته‌اند و در حال حاضر یکی از مهمترین نهاده‌های کشاورزی می‌باشند به طوری که از زمان جنگ جهانی دوم مصرف کودهای شیمایی به منظور افزایش عملکرد گیاهان زراعی به خصوص در کشورهای در حال توسعه رشد چشمگیری داشته است در رابطه با تولید محصولات زراعی و منابع تولید غذا یکی از مهم‌ترین مسائل مطروحه، افزایش پتانسیل تولید محصولات زراعی و منابع تولید غذا بوده درحالی‌که که امروزه تلاش برای دستیابی به افزایش محصول با واژه پایداری همراه شده است و بایستی در جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی حرکت نمود (ارزانش، 1379). استفاده از منابع گیاهی و حیوانی قابل تجدید و منابع بیولوژیک به جای منابع شیمیایی می‌تواند نقش مهمی در باروری و حفظ فعالیت‌های بیولوژیک خاک افزایش کیفیت محصولات کشاورزی و سلامت اکوسیستم داشته باشد (جالوتا، 2006).

به واسطه اهمیت تغذیه گیاهی در عملکرد نخود، تعیین میزان و مقدار مطلوب کود در واحد سطح جهت نیل به عملکرد بهینه ضروری به نظر می‌رسد.

1-2- فرضیات تحقیق:

1-کاربرد ریزوچک پی سوپر پلاس با نسبت‌های مختلف اثر معنی‌داری بر رشد و نمو، عملکرد

گیاه نخود دارد.

2- برهمکنش کاربرد ریزوچک پی سوپر پلاس و ارقام مختلف بر رشد و نمو، عملکرد و اجزای

عملكرد گیاه نخود معنی‌دار است.

1-3- اهداف تحقیق:

یک مطلب دیگر :

1- بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف کود بیولوژیک ریزوچک پی سوپر پلاس بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه نخود

2- تعیین مناسب‌ترین تیمار کودی بیولوژیک ریزوچک پی سوپر پلاس و رقم برای دستیابی به حداکثر عملکرد گیاه نخود

1-4- حبوبات و اهمیت آن‌ها:

حبوبات متعلق به خانواده بقولات و زیر خانواده پروانه آسایان می‌باشند. در بین حبوبات تنوعی از گیاهان درختی، بوته‌ای و علفی که در مناطق گرمسیر و معتدل گسترش یافته‌اند، به چشم می‌خورد حدود 18000 گونه در خانواده بقولات وجود دارد (کوچکی و بنایان اول، 1368).

حبوبات دومین منبع غذایی بشر از غلات و عمده‌ترین منبع پروتئین گیاهی است (باقری و همکاران؛ 1380 کوچکی و بنایان اول 1368). مقدار پروتئین آن‌ها حدود 2 تا 4 برابر غلات و 10 تا 20 برابر گیاهان غده‌ای می‌باشد حبوبات 20 درصد پروتئین دارای انرژی بیشتری نسبت به علوفه ذرت می‌باشد (مجنون حسینی،1379). حبوبات به عنوان مهم‌ترین منابع غذایی گیاهی سرشار از پروتئین دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند طبق مطالعات انجام شده ترکیب مناسبی از پروتئین حبوبات با غلات می‌تواند سوءتغذیه و کمبود اسید آمینه‌های ضروری انسان را بر طرف سازد از طرف دیگر با توجه به توانایی تثبیت نیتروژن در این گیاهان، قرار دادن آن‌ها در تناوب به پایداری سیستم­های زراعی کمک می‌کند یکی از راه‌های افزایش تولید محصولات کشاورزی، افزایش عملکرد در واحد است استفاده از ارقام اصلاح شده، تهیه و آماده سازی بستر مطلوب کاشت، انتخاب تاریخ و روش کاشت مناسب، میزان بذر، تناوب زراعی و غیره موجب افزایش عملکرد در واحد سطح می‌گردد یکی از عوامل مهم در تغییرات عملکرد حبوبات تغذیه مناسب می‌باشد تغذیه مطلوب بوته تغذیه‌ای است که در نتیجه آن، عوامل محیطی دیگر نظیر آب، نور و غیره نیز به طور مؤثر مورد استفاده گیاه قرار گیرد و درعین حال رقابت درون بوته‌ای طوری باشند تا حداکثر عملکرد به دست آید (مجنون حسینی،1387).

انسان به طور متوسط روزانه 2800 کالری انرژی نیاز دارد ولی در کشورهای پیشرفته مصرف روزانه کالری 3500 و در کشورهای جهان سوم این میزان به 2200 کالری برای هر نفر در روز می‌رسد (مجنون حسینی،1379). میزان پروتئین در اکثر حبوبات بین 32-18 درصد است (آرنون 1999) به طور متوسط رژیم غذایی خصوصاً در جهان بیشتر نشاسته است و کمبود پروتئین در اغذیه میلیون­ها نفر انسان در کشورهای توسعه نیافته امروزه یکی از مشکلات می‌باشد.

(مجنون حسینی،1387) پروتئین که یکی از مواد غذایی عمده در تغذیه جانوارن محسوب می‌شود از دو منبع گیاهی و حیوانی قابل تأمین است میزان پروتئین در غذای حیوانی معمولاً کمتر از میزان پروتئین در منابع گیاهی است. ولی پروتئین‌های موجود در غذاهای حیوانی به علت داشتن تعداد و مقدار اسید آمینه بیشتر­، با ارزش­تر از پروتئین‌های گیاهی است از طرفی­، تولید پروتئین حیوانی از پروتئین گیاهی مشکل­تر و گران­تر است لذا در کشورهایی که به دلایل اقتصادی و یا مذهبی قادر به استفاده از گوشت و فرآورده‌های دامی نیستند حبوبات می‌توانند منبع عمده پروتئین را تشکیل دهند. مطالعات حاکی از آن است که قسمتی از کمبود پروتئین را می‌توان به وسیله مصرف حبوبات جبران نمود حبوبات علاوه بر تأمین پروتئین­، به علت وجود باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن هوا در ریشه در حاصلخیزی خاک موثر می‌باشند در کشورهای پیشرفته نیز به عنوان مکمل غذایی دارای اهمیت زیادی است (مجنون حسینی، 1387). حبوبات به دلیل دارا بودن درصد قابل توجهی از مواد پروتئینی از ارزش غذایی نسبتاً بالایی برخوردار می‌باشد (آیکروید و دوقتی­،2003).

حبوبات در سراسر دنیا کشت شده و به شرایط آب و هوایی متفاوتی از معتدل تا گرمسیر و مرطوب تا خشک سازگاری یافته‌اند. دانه‌های رسیده و خشک حبوبات دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند و در رژیم غذایی بیشتر مردم جهان نقش مهمی دارند حبوبات بعد از غلات دومین منبع مهم غذایی انسان و دام را تشکیل می هند (کوچکی و بنایان اول، 1373).

در ایران نیز اهمیت حبوبات بعد از گندم و برنج می‌باشد حبوبات منبع اصلی پروتئین در کشورهای در حال توسعه می‌باشد و علاوه بر آن ریشه گیاهان تیره بقولات توانایی همزیستی یا باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن را داشته و در حاصلخیزی خاک مؤثرند و هر ساله مقادیر زیادی ازت بعد از برداشت این محصولات به خاک زراعی افزوده می‌شود (مجنون حسینی، 1379). در بین حبوبات نخود یکی از گیاهان این خانواده بوده که دارای میزان پروتئین قابل هضم بالایی بوده و نسبت به سایر حبوبات از نظر فسفر و کلسیم غنی می‌باشد در نقاطی که غلات غذای اصلی مردم را تشکیل می‌دهد­، استفاده از حبوبات از جمله نخود ارزش جیره غذایی را افزایش می‌دهد (ساکسنا،2004).

1-5- نخود

نخود یکی از مهم‌ترین منابع پروتئینی گیاهی و یکی از بقولاتی است که سهم عمده‌ای در جیره غذایی انسان دارد کیفیت پروتئین دانه این گیاه از بقولاتی مانند ماش و لوبیا بالاتر است (کلمنته و همکاران، 1998). همچنین نخود دارای مقادیر بالایی از کلسیم، روی و نیاسین است (ساهنی و همکاران­،2008) در برخی سال‌ها به دلیل توزیع نامناسب یا کاهش بارندگی تولید محصول نخود با مشکل جدی مواجه می‌شود (سیخون و ساین­، 2007). نخود یکی از مهم‌ترین منابع پروتئینی گیاهی و یکی از بقولاتی است که سهم عمده‌ای در جیره غذایی انسان دارد. (زایدی و همکاران،2003). نخود در دنیا به اسامی مختلف شناخته شده است­، در هند نام‌های متفاوتی دارد و در چندین ایالت آن به نام Chana خوانده می‌شود و در آمریکا Garbenao bean معروف است (کریمی­،1382). در ایران نام‌های نخود زراعی، نخود زراعی، نخود سفید نخود ایرانی و یا نخود به آن اطلاق می‌شود (گلدانی و رضوانی مقدم­،1386). نخود زراعی (Cicer arietinum) یکی از اولین لگوم­های دانه‌ای است که در دنیای قدیم اهلی شده است (حبیبی راد و همکاران­، 1385). نظریات مختلفی در مورد منشأ نخود وجود دارد برخی عقیده دارند که نخود یک گیاه بومی آسیای غربی بوده و احتمالاً از این به اروپا و هندوستان انتشار پیدا کرده است (سلمنت­، 1998). این گیاه در سال‌های اخیر وارد نواحی گرمسیر آفریقا و استرالیا شده و به طور موفقیت‌آمیزی برای مرکز و جنوب آمریکا تا غرب ایلات متحده معرفی و شناخته شده و در حال حاضر در بیش از 34 کشور جهان کشت می‌شود. در ایران در اکثر نقاط به جزء نواحی مرطوب شمال به عمل می‌آید (کریمی­، 1382). جد احتمالی واریته­های زراعی نخود Cicer arietinum است. با این حال مبدأ نخود به طور دقیق مشخص نشده است (شمس و همکاران­، 1384). قدیمی‌ترین مدرک تاریخی به دست آمده از بقایای زغال‌سنگی نخود در منطقه حاجی لار کشور ترکیه­، دلالت بر وجود نخود در 5450 سال قبل از میلاد می‌نماید مناطقی از ترکیه و سوریه و همچنین هندوستان اتیوپی از خاستگاه و منشأ نخود محسوب می‌شوند برای این گیاه خاستگاه و مراکز مختلف در دنیا به شرح زیر گزارش شده است (ساین و همکاران­، 2001).

1- هندوستان (شمال غرب هندوستان و پاکستان)

2-آسیا (هندوستان، پاکستان­، افغانستان و جنوب روسیه)

3- خاور نزدیک (ایران­، قفقاز و عراق)

4- مدیترانه (ترکیه یونان و لبنان)

5-حبشه (اتیوپی)