2-2 شهوت:. 17

2-3 غریزه :. 18

2-3-1 غریزه جنسی :. 19

2-4 زنا:. 19

2-5 خود ارضایی:. 21

2-6 لواط:. 22

2-7 فحشاء:. 23

2-8  عفت:. 24

فصل دوم: آشنایی با علل و عوامل انحرافات جنسی: 26

1. آشنایی با انواع انحرافات جنسی:. 27

1-1 خود ارضایی:. 28

1-2 لواط:  . 29

1-3 مساحقه :. 32

1-4 زنا:. 33

2. علل و عوامل انحرافات جنسی:. 35

2-1 وسوسه های شیطانی:. 35

2-2 طغیان وسرکشی قوای نفسانی:. 36

2-3 تحولات بلوغ:. 38

2-4 تصاویر و فیلم ها:. 40

2-5- عقده حقارت:. 41

2-6 معاشرت با دستان ناباب:. 43

نتیجه:. 44

فصل سوم: راهكارهای اختصاصی مقابله با انحرافات جنسی: 46

1- راهكار کنترل شهوت و غریزه جنسی:. 47

1-1 برنامه‌ریزی برای کار مداوم:. 48

1-2 تنظیم خواب:. 50

1-3 پرهیز از عشوه و ناز در سخن گفتن با نا محرم:   51

1-4 فرار از موقعیت آسیب زا:. 53

1-5 پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش:. 54

1-6 روزه گرفتن:. 55

1-7 وقار در رفت و آمد:. 57

1-8 اصلاح و مهاجرت :. 58

2- خودارضایی:. 62

الف. ضررها و آسیب های جسمانی:. 62

ب. آسیب های روانی خودارضایی:. 63

ج. آسیبها و ضررهای اجتماعی:. 64

2-2 راههای پیش گیری از خودارضایی. 65

2-2-1 ورزش و فعالیت بدنی:. 65

 

2-2-2 کیفیت خواب:. 67

الف. با وضو بودن:. 68

ب. محاسبه:. 68

ج. دعا و تلاوت قرآن:. 69

د. به سمت قبله خوابیدن:. 69

2-2-3 اصلاح برنامه غذایی. 70

2-2-4 اجتناب از مشاهده فیلم های مبتذل:. 72

2-2-5 انتخاب دوست خوب :. 73

2-2-6 استحمام با آب سرد:. 75

2-2-7 تقویت اراده:. 76

3- زنا:. 82

3-1 اجتناب از همجواری با نا محرم. 82

3-2 اجتناب از خلوت. 83

3-3 عدم جلب توجه نامحرم. 84

3-4 ازدواج . 85

3-5 جلوگیری از بی حجابی.. 86

3-6 پرهیز از مصافحه: 88

3-7 یاد معاد و آخرت : 89

3-7 حاضر نشدن در محیط های آلوده : 91

4-1 لواط یا همجنس‌گرایی. 92

4-1-1 مقابله با افکار شیطانی. 92

4-1-2 اجتناب از نگاه شهوت‌آمیز به پسرها. 93

4-1-3 اجتناب ازخوابیدن دو مرد یا دو زن. 94

4-1-4کنترل افکار هوس آلود. 95

4-1-5 توجه به آثار و عواقب همجنس‌بازی. 96

5- چشم چرانی. 98

5-1 راهكار درمان چشم چرانی:. 98

5-1-1 توجه به نتایج چشم پاکی :. 99

5-1-2 عدم خود نمایی زنان:. 101

یک مطلب دیگر :

5-1-3 پرهیز از استعمال بوی خوش:. 102

5-1-4 نهی از نگاه به نامحرم:. 103

5-1-5 پوشش مناسب:. 105

نتیجه گیری. 108

فصل چهارم: راهکارهای كلی مقابله با انحرافات جنسی.. 111

1- خانواده و والدین. 112

1-2 تمکین در امور زناشویی. 112

1-3 محبت زن و شوهر. 114

1-4 نهی از دوستی دختر و پسر. 117

1-5 رعایت کنترل و نظارت بر رفتار خانواده. 118

1-6 آراستگی زن و شوهر. 120

2- مدرسه. 121

3-1 نهادهای حکومتی:. 122

3-1-1 اهتمام به ازدواج جوانان و آسانسازی آن:. 122

3-1-2 مقدمات ایجاد ازدواج:. 124

3-1-3 ساحت فرهنگی:. 124

3-1-4 ساحت اقتصادی:. 124

3-2 پائین آوردن سن ازدواج:. 125

3-3 متعه:. 126

3-3-1 راههای جلوگیری از زیانهای متعه:. 127

3-1-4 پرهیز از اختلاط:. 128

3-1-5 برخورد قاطع با متخلفان. 129

نتیجه گیری. 132

منابع و مآخذ. 134

چکیده:

راهکارهای مقابله با انحرافات جنسی و اخلاقی یکی از مهم ترین مسائلی است که در جامعه کنونی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو، تبیین راه­بردها و فنونی که در قرآن کریم برای بهداشت جنسی و مقابله با انحرافات اخلاقی در دوران نوجوانی و بزرگسالی مطرح كرده است، نقشی بسزا و مهم ایفا می كند. در قرآن کریم روش های متعددی برای بهداشت جنسی وجود دارد. مهم­ترین آن­ها عبارتند از: ملاحظه کردن تفاوت های جنسیتی در تعامل با کودکان؛ رعایت بهداشت اخلاقی زوجین در حضور فرزندان، جداسازی بستر خواب کودکان، پاسخ گویی صحیح به سؤالات جنسی کودک، و اجازه گرفتن در حین ورود به اتاق والدین. در دوره نوجوانی و جوانی نیز راه­بردهایی هم­چون آگاهی دادن زمینه مسائل جنسی. خدا محوری، توجه به قیامت و یاد مرگ، تقویت اراده، بهداشت اخلاقی، تغذیه، ازدواج و آموزش خانواده در خصوص تکالیف زناشویی می­باشد. كسانی كه تقوى اختیار كردند و از خدا ترسانند و از نافرمانى خدا و از معاصى گریزانند، چون وسوسه‏اى از شیطان با آن­ها تماس پیدا كند و شیطان در پیرامون آن­ها دور بزند خدا را بیاد مى‏آورند و آن­چه را خداوند براى پرهیزكاران وعده فرموده و آن­چه را براى بزهكاران وعید قرار داده است متذكّر می­شوند و از اطاعت شیطان اجتناب كرده ترك معصیت مى‏نمایند و بسبب این تذكّر بمواقع خطا و مكاید شیطان بینا هستند و چشم دلشان باز است و بلافاصله طریق حق و طریق خیر را می­بینند و به آن رو مى‏كنند. بنابراین مؤمن كامل و متّقى قوىّ الایمان مانند بدن سالم و صحیح است كه میكرب­هاى امراض، داخل آن نمی­شوند و اگر داخل شوند به نیروى بنیه قوى می­میرند همچنین است حال آن دلها كه وساوس شیطانى داخل او نمی­شود و اگر هم داخل شود متذكّر گشته و آن را از خود میراند.

کلیدواژه­ها: راهکارهای فردی، انحرافات جنسی، زنا، مساحقه، لواط، خودارضایی، شهوت، چشم­چرانی، قرآن، اهل بیت:

فصل نخست:  كلیات

 

فصل اول: كلیات تحقیق و مفهوم شناسی:

  مقدمه:

از وقتی که انسان خلق شد، غریزه جنسی و شهوت همواره با او همراه بوده و می توانسته به طورصحیح و یا نادرست از آن استفاده کند، پس انبیاء و معصومین7برای ما راه و روشِ استفاده صحیح از این غریزه را بیان کرده­اند، و از همان ابتدا با انحرافات جنسی مبارزه کرده و احکام خدا را در این مورد بیان کرده اند. غریزه جنسی یک غریزۀ قوی در انسان شمرده می­شود، و اگر انسان با بکارگیری صحیح آن آشنا نشود، مسلّماً به انحراف کشیده می­شود، امروزه نیز با توجّه به گسترشِ ارتباطات جهانی و تبدیل شدن دنیا به دهکده جهانی و ابتذال غرب لازم است با فرامین معصومین7آشنا شده و از این نعمت الهی به بهترین شیوه استفاده کرده و راه کمال را در پیش بگیرد. بدین سان ما را بر آن داشت که در این مورد تحقیقی ارائه نموده، و توانسته باشیم اولاً کمکی کرده باشیم به رفع این معضلِ جوانان، ثانیاً موجبات رضایت حق تعالی را فراهم نموده باشیم.

1-ادبیات تحقیق:

بیان مسئله:

1-5- سؤال‌های پژوهش ……………………………………………………………………………..5

• تعریف اصطلاحات پژوهش ……………………………………………..5

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینۀ تحقیق ………………………………………………………….7

۲- 1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………..8

2-2- مبانی نظری ………………………………………………………………………………..8

الف – سبک زندگی …………………………………………………………………………………8

۲-2-1- معنای سبک زندگی ……………………………………………………….8

۲-2-1-1- معنای لغوی سبک زندگی …………………………………………………8

۲-2-1-2- معنای اصطلاحی سبک زندگی ……………………………………………………9

الف) سبک زندگی از جنبۀ روان شناختی ………………………………………………………………..9

ب) سبک زندگی از جنبۀ جامعه‌شناختی ……………………………………………………………..10

2-2-1-3- عناصر مفهوم سبک زندگی ………………………………………………………………12

2-2-1-4- تاریخچۀ سبک زندگی …………………………………………………………………14

۲-2-1-5- شاخص‌های سبک زندگی ……………………………………………………14

الف) مصرف فرهنگی ……………………………………………………………………………………15

ب) فعالیت‌های فراغت ………………………………………………………………………..16

ج) شاخص‌های پراکنده …………………………………………………………………………. 16

ب- لیبرالیسم ………………………………………………………………………………………………………..17

2-2-2- مفهوم شناسی لیبرالیسم …………………………………………………17

۲-2-2-1- تاریخچۀ لیبرالیسم ………………………………………………………………………………..18

۲-2-2-2- مبانی فلسفی لیبرالیسم ……………………………………………………….20

۲-2-2-2-1- جهان شناسی …………………………………………………………………..20

2-2-2-2-2-انسان‌شناسی ………………………………………………………………….21

الف_فردگرایی …………………………………………………………………………………….22

ب-انسان‌مداری ……………………………………………………………………………………………..24

2-2-2-2-3- ارزش شناسی ………………………………………………………………27

الف) آزادی ……………………………………………………………………………………….27

ب) تساهل و مدارا ………………………………………………………………………37

ج) سکولاریسم ……………………………………………………………………………………31

۲-2-2-2-4معرفت‌شناسی …………………………………………………………..34

الف) امکان شناخت ………………………………………………………………………34

ب) ابزارشناخت ……………………………………………………………………….34

2-2-2-3- وروداندیشه‌های لیبرالیستی به ایران ……………………………………….37

2-2-2-4- تعلیم و تربیت در مکتب لیبرالیسم ………………………………………………..39

ج-اسلام …………………………………………………………………………………………………..40

2-2-3- مبانی فکری اسلام …………………………….40

2-2-3-1-جهان‌شناسی ………………………………………………………………….40

۲-2-3-2-انسان‌شناسی ……………………………………………..41

الف-اصالت فرد و جامعه …………………………………………………………43

ب) حق و تکلیف …………………………………………………………44

۲-2-3-3- ارزش­شناسی ………………………………………………………….46

الف- آزادی ………………………………………………………………………………………46

ب- تساهل و مدارا …………………………………………………………………………48

ج- اخلاق …………………………………………………………………………………49

تعریف اخلاق در اسلام ……………………………………………………….49

۲-2-3-4- معرفت‌شناسی …………………………………………………50

د) برنامۀدرسی پنهان ………………………………………………………………………53

2-2-4- انواع برنامه درسی …………………………………………………………………………54

۲-2-4-1- مفهوم برنامۀ درسی پنهان ……………………………………………………54

2-2-4-1-1- تاریخچۀ برنامۀ درسی پنهان …………………………………………57

2-2-4-1-2- رویکردها و نظریه‌های مختلف در برنامۀ درسی پنهان ………………57

2-2-4-1-3- ویژگی‌های برنامۀ درسی پنهان …………………………………………58

2-2-4-1-3- طبقه‌بندی و تحلیل ابعاد مختلف برنامۀ درسی پنهان ………………59

2-2-4-1-4- عوامل مؤثر در شکل‌گیری برنامۀ درسی پنهان ………………………59

و) نظام آموزش متوسطه …………………………………………………….61

2-2-5- تعریف دورۀ متوسطه ………………………………………….61

2-2-5-1- اهداف دورۀ متوسطه ………………………………………………..61

الف- اعتقادی ‌…………………………………………………………………….62

ب- اخلاقی …………………………………………………………………….62

ج- اجتماعی ………………………………………………………………………63

2-2-5-2- ویژگی‌های دانش‌آموزان در دورۀ متوسطه …………………63

2-2-5-3- نیازهای اساسی نوجوانان در دورۀ متوسطه ……………………………64

2-3- پیشینۀ پژوهش …………………………………………66

2-3-1- پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها …………………………………………………….66

2-3-2 مقاله‌ها ………………………………………………………………68

2-3-3- کتاب ……………………………………………………………..69

2-3-4- جمع‌بندی پیشینۀ پژوهش …………………………………………..69

 

فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق ……………………………….71

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………72

3-2- نوع تحقیق ……………………………………………………72

3-3- روش تحقیق ………………………………………………………………73

3-3-1- روش تحقیق سؤال اول، دوم و چهارم ……………………………73

3-3-2- روش تحقیق سؤال سوم …………………………………………………….74

3-4- روش گرد­آوری اطلاعات ……………………………………………………….75

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………….75

3-6- جمع‌بندی روش‌شناسی تحقیق ……………………………………………….76

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق ……………………………………………77

4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………78

4-2- بررسی سؤال اول تحقیق ………………………………………………..78

4-2-1- استنباط اصول عملی از مبانی فکری لیبرالیسم ……………………………….. 79

4-2-1-1- مبنای جهان‌شناختی ………………..79

4-2-1-1-1- اصل عملی برآمده از مبنای جهان‌شناختی ……………………………79

4-2-1-2- مبنای انسان‌شناختی ………………………………………………79

4-2- 1-2-1- اصول عملی برآمده از مبنای انسان‌شناختی ……………………..80

الف- محوریت امیال فردی و ارضای حداکثری آن‌ها …………………….80

ب- محوریت منافع فردی …………………………………………………………..80

4-2-1-3- مبنای ارزش‌شناختی ………………………………………………………80

4-2-1-3-1- اصول عملی برآمده از مبنای ارزش‌شناختی ……………………………….81

الف- آزادی بیرونی …………………………………………………………………81

ب– تساهل و مدارای حداکثری ……………………………………………………81

ج– محوریت انسان در تعیین بایدها و نبایدهای اخلاقی ……………………..82

4-2-1-4- مبانی دین‌شناختی ………………………………………..82

4-2-1-4-1- اصول عملی برآمده از مبنای دین‌شناختی ……………………………..82

4-2-2- بررسی اوقات فراغت براساس مبانی و اصول عملی استنباط شده از مکتب لیبرالیسم ………………..85

4-2-2-1- تبیین تأثیر مبنای جهان‌شناختی و اصل عملی برآمده از آن بر اوقات فراغت ………………………..85

یک مطلب دیگر :

4-2-2-2- تبیین تأثیر مبنای انسان‌شناختی بر شاخص اوقات فراغت ………………85

4-2-2-2-1- تبیین تأثیر اصول عملی برآمده از مبنای انسان‌شناختی بر اوقات فراغت …………………………..86

الف- تأثیر اصل عملی «محوریت منافع فردی» بر اوقات فراغت …………………………………….86

ب- تأثیر اصل عملی «محوریت امیال و ارضای حداکثری آن‌ها» بر اوقات فراغت ……………………..86

4-2-2-3- تبیین تأثیر اصول عملی برآمده از مبانی ارزش‌شناختی بر اوقات فراغت ………………………………..86

الف- تبیین تأثیر اصل عملی «آزادی بیرونی» بر اوقات فراغت ………………………………86

ب- تبیین تأثیر «اصل تساهل و مدارای حداکثری» بر اوقات فراغت ………………………..87

ج- تأثیر اصل عملی «تعیین بایدها و نبایدهای اخلاقی» بر اوقات فراغت ……………………87

4-2-2-4- تبیین تأثیر اصل عملی برآمده از مبنای دین‌شناختی اوقات فراغت …………………………87

4-2-2-5- ویژگی‌های اوقات فراغت در سبک زندگی لیبرالیسمی ……………………………..88

4-2-2-6- مصادیق اوقات فراغت لیبرالی ……………………………………………..88

4-2-3- بررسی تأثیر مبانی و اصول عملی استنباط شده از مکتب لیبرالیسم بر روابط انسانی ………………..89

4-2-3-1- تبیین تأثیر مبنای جهان‌شناختی اصل عملی برآمده از آن  بر روابط انسانی ………………………….90

4-2-3-2-1- تأثیر اصول عملی برخاسته از مبانی انسان‌شناختی لیبرالیسم بر روابط انسانی ………………….90

4-2-3-2- تبیین تأثیر مبنای انسان‌شناختی «تقدم فرد بر جامعه» بر شاخص روابط انسانی …………………90

الف- تأثیر اصل عملی «محوریت منافع فردی» بر شاخص روابط انسانی ………………….90

ب- تأثیر اصل عملی «محوریت امیال و ارضای حداکثری آن‌ها» بر شاخص روابط انسانی ……………………….91

4-2-3-3- تبیین تأثیر اصول عملی برآمده از مبنای ارزش‌شناختی روابط انسانی …………………………………..91

الف- آزادی بیرونی …………………………………………………………….91

ب- تساهل و مدارای حداکثری ……………………………………………………………………91

ج- محوریت انسان در تعیین بایدها و نبایدهای اخلاقی ………………………91

4-2-3-4- تبیین تأثیر اصل عملی برآمده از مبنای دین‌شناختی روابط انسانی ……………92

4-2-3-5- ویژگیهای روابط انسانی در سبک زندگی لیبرالیستی …………………….92

4-2-3-6- مصادیقی از انواع روابط انسانی در مکتب لیبرالیسم ………………………………..93

4-2-4- جمع‌بندی سؤال یک …………………………………………………….93

4-3- بررسی سؤال دوم تحقیق ……………………………………………………………………..95

4-3-1-1- مبانی و اصول عملی استنباط  شده از مکتب اسلام ………………..96

4-3-1-1- مبنای جهان‌شناختی ………………………………………………………..96

4-3-1-2- مبنای انسان‌شناختی ………………………………………………………………..96

4-3-1-2-1- اصول عملی برآمده از مبنای انسان‌شناختی ……………………………97

الف- محوریت فطرت و تعادل در ارضای تمایلات ……………………………………..97

ب- تکلیف مداری ………………………………………………………………………………97

4-3-1-3- مبنای ارزش‌شناختی ………………………………98

4-3-1-3-1- اصول عملی برآمده از مبنای ارزش‌شناختی …………………………….98

الف- محوریت آزادی درونی …………………………………………………………………………….98

4-3-1-4- مبنای دین‌شناختی ………………………………………………………………….100

4-3-1-4-1- اصل عملی برآمده از مبنای دین‌شناختی ……………………………………….100

4-3-2-  بررسی اوقات فراغت بر اساس مبانی و اصول عملی استنباط شده از مکتب اسلام …………………101

4-3-2-1- تبیین تأثیر مبنای جهان‌شناختی واصل عملی برآمده از آن  بر اوقات فراغت ……………………..101

4-3-2-2- تبیین تأثیر مبنای انسان‌شناختی «تقدم فرد بر جامعه» بر اوقات فراغت …………………………….101

4-3-2-2-1- تبیین تأثیر اصول عملی برآمده از مبانی انسان‌شناختی بر اوقات فراغت …………………………102

الف- محوریت فطرت و تعادل در ارضای تمایلات ………………………………………..102

ب- تکلیف مداری ……………………………………………………………………………………102

4-3-2-3- تبیین تأثیر اصول عملی برآمده از مبانی ارزش‌شناختی بر اوقات فراغت ……………………………..102

الف- محوریت آزادی درونی ……………………………………………………………….102

ب- تساهل و مدارای نسبی …………………………………………………………………103

ج- محوریت بایدها و نبایدهای فطری بر اساس آموزه های دین ………………………………103

4-3-2-4- تبیین تأثیر مبنای دین‌شناختی و اصل عملی برآمده از آن بر اوقات فراغت ………………………..103

4-3-2-5- ویژگی‌های اوقات فراغت در سبک زندگی اسلامی ………………………………103

4-3-2-6- مصادیق نحوۀ گذران اوقات فراغت در مکتب اسلام ……………………………104

   1-4- اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………. 7

1-5- سؤالات تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 7

   1-6- تعریف اصطلاحات …………………………………………………………………………. 8

فصل دوم : کلیات تحقیق ………………………………………………………………………. 11

        2-1- مقدمه   ………………………………………………………………………… 12

الف) بخش اول : مبانی نظری……………………………………………………….. 12

        2 -2- مفهوم عقل …………………………………………………………………………. 12

2-2-1- اهمّیّت عقل  ……………………………………………………………………… 14

       2-2-2- واژه های مترادف عقل ……………………………………………………. 17

2-2-3- واژگان مقابل عقل ………………………………………………………………… 18

      2-2-4- عقل در قرآن  ……………………………………………………………. 20

2-2-5- ادراکات عقلی  ………………………………………………………………… 22

      2-2-6- اقسام عقل  …………………………………………………………………………… 23

2-3- مفهوم عاطفه  ……………………………………………………………………………. 25

     2-3-1- معنای اصطلاحی عاطفه    …………………………………………………………. 25

2-3-2- عاطفه در قرآن  ………………………………………………………………………… 28

     2-3-3- تقسیم بندی عواطف  ……………………………………………………………. 30

2-3-4- حالات عاطفی  ……………………………………………………………………………………. 31

     2-3-5- نقش عواطف در زندگی انسان  …………………………………………………… 33

2-3-6- تقابل بین عقل و احساس  …………………………………………………………. 34

      2-3-7- عاطفه از دیدگاه اسلام  …………………………………………………….. 40

2-3-8- دیدگاه متفکّران اسلامی ………………………………………………………………… 42

       الف : عقل گرایان……………………………………………………………………….. 42

 

ب : عاطفه گرایان……………………………………………………………………………. 45

      2-3-9- دیدگاه فلاسفه …………………………………………………………………… 46

الف : عقل گرایان ……………………………………………………………………………………. 46

      ب : عاطفه گرایان  ……………………………………………………………………….. 47

2-4- مفهوم تربیت   ……………………………………………………………………………. 48

     2-5- مفهوم اخلاق ………………………………………………………………………….. 49

2-5-1- تربیت اخلاقی  ……………………………………………………………………… 50

     2-5-2- رابطه تربیت و اخلاق  ……………………………………………………………….. 54

2-5-3- اهمّیّت تربیت اخلاقی  ………………………………………………………………………….. 54

     2-5-4- جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی   …………………………………………. 55

2-6- شرح مختصر زندگانی استاد شهید مطهری  ………………………………………………. 59

      ب ) پیشینه تحقیق   ………………………………………………………………………….. 62

2-7- پایان نامه ها ………………………………………………………………………………. 63

     2-8- مقاله ها  ………………………………………………………………………………………. 64

2-9- کتاب ها  …………………………………………………………………………………………….. 68

     2-10- جمع بندی مبانی نظری و پیشینه تحقیق …………………………………………… 70

فصل سوم : روش شناسی تحقیق ……………………………………………………………….. 71

3 -1- مقدمه  ………………………………………………………………………………………72

        3-2- نوع تحقیق  ………………………………………………………………………………73

3-3- روش تحقیق   ………………………………………………………………………….73

        3 -4- روش و ابزار گرد آوری اطلاعات  ………………………………………………. 75

فصل چهارم : یافته های تحقیق  ………………………………………………………………….77

        4-1- مقدمه   …………………………………………………………………………………. 78

4-2- بررسی سؤال اول تحقیق : جایگاه عقل در تربیت اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری چیست ؟………… 79

       الف) پرورش استعداد عقلانی …………………………………………………….. 79

        ب) تعقل در قرآن…………………………………………………………………. 80

        ج)  عقل در روایات  ………………………………………………………… 82

        د ) عقل باید غربال کننده باشد  ……………………………………… 83

 

یک مطلب دیگر :

        ه) دور اندیشی ………………………………………………………………… 84

        و ) آزاد کردن عقل از عادات اجتماعی  ………………………………….. 84

        ز ) حمایت از عقل در مقابل اکثریت  ………………………………………….. 84

        ح ) لزوم توأم بودن عقل و علم  …………………………………………………… 85

        ط ) تأثیر ناپذیری از قضاوت دیگران ……………………………………….. 85

        ی ) عقل نظری و عقل عملی  …………………………………………………………..86

        ک ) عادت به تفکر و تعقل…………………………………………………………….87

        ل ) تقوا و روشن بینی    ………………………………………………………….. 88

       م ) تقوا و حکمت عملی ……………………………………………………….. 91

      ن ) راز تأثیر تقوا در روشن بینی  ……………………………………………… 92

      س ) تربیت از نظر استاد مطهری ……………………………………………… 94

     ع ) اخلاق از نظر استاد مطهری ……………………………………………….. 94

     ف ) چرا بشر به روش اخلاقی و تربیتی نیاز دارد ؟  ……………………… 97

     ص ) فرق اخلاق و تربیت  …………………………………………………….. 98

     ق) پشتوانه اخلاق  …………………………………………………………. 99

     ر ) انسان موجود دو کانونی  …………………………………………………….. 101

     ش ) نقش عقل در تربیت اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری ………………..102

4-2- بررسی سؤال دوم : جایگاه عاطفه در تربیت اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری چیست ؟ …………………. 105

    الف ) عاطفه از دیدگاه استاد مطهری…………………………….. 105

    ب ) تقوا و تلطیف احساسات ………………………………………………. 106

    ج)تأثیر دل در قضاوت عقل ………………………………………………… 106

   د )روح انسان ، منشأاحساسهای اخلاقی و دروازه ای به سوی معنویت  ………… 107

   ه ) هر محبتی اخلاق نیست ………………………………………….. 109

   و ) اخلاق محدود به غیر دوستی نیست  ……………………………… 110

ز ) تفسیر انسان دوستی ………………………………………………….. 110

      ح ) نقش عواطف در رفتار اخلاقی …………………………………… 111

      ط ) نقش عواطف در تربیت اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری ……………. 112

      4-4- جمع بندی ………………………………………………. 115

فصل پنجم : خلاصه و نتیجه گیری  ………………………………………. 116

        5-1- مقدمه  ……………………………………………………………… 117

        5-2- مروری اجمالی بر مسأله ، پرسش ها و روش تحقیق ………………. 117

        5-3- نتایج ………………………………………………………… 118

        5-3-1- خلاصه نتایج مربوط به سؤال اول  ………………………………. 118

        5-3-2- خلاصه نتایج مربوط به سؤال دوم  ………………….. 119

       5-3-3- تحلیل جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی …………………….. 120

       5-4- محدودیت ها  …………………………………………… 124

       5- 5- پیشنهادها  ……………………………………. 125

       الف) پیشنهادهای پژوهشی  ………………………………… 125

      ب ) پیشنهادهای کاربردی  …………………………………….. 125

 فهرست منابع  ……………………………………………………. 126

چکیده انگلیسی …………………………………………………137

1- 1- مقدمه

8  محدوده تحقیق   12

9    نوع تحقیق   12

10  ساماندهی تحقیق   13

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 15

مقدمه. 16

1    پیشینه روشی   18

2 پیشینه موضوعی   20

2-1 تحولات به صورت عام. 20

2-2 تحولات به صورت خاص    28

2-2-1 کودتا 28

2-2-2 جنگ داخلی.. 37

2-2-3 انقلاب.. 41

2-2-4 خیزش… 44

13 دسته‌بندی و پالایش عوامل.. 78

فصل سوم: روش پژوهش… 89

مقدمه. 90

1  روش تحقیق   91

2 استراتژی تحقیق   91

3 روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها 91

4 روش نمونه‌گیری هر یک از انواع. 92

5    حجم نمونه  93

6    پایایی و روایی   93

7    دلفی فازی   95

7-1 دلفی   95

7-2 فازی   98

8  سیستم استنتاج فازی   101

8-1       پایگاه قواعد  102

8-2 پایگاه داده 103

2-1-1 تابع عضویت مثلثی.. 104

2-2 واحد تصمیم‌گیری.. 105

2-3     رابط فازی‌ساز 106

2-4 رابط غیر فازی‌ساز 106

2-5 پایگاه دانش    106

3   استفاده از نرم‌افزار 107

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها (یافته‌ها) 114

مقدمه. 115

1 بخش اول: فرایند انجام و تحلیل نتایج دلفی فازی.. 116

1-1   فرایند اجرای دلفی فازی تک مرحله‌ای در پژوهش    116

1-2 تحلیل نتایج دلفی فازی.. 120

1-2-2 جمع‌بندی.. 127

2 بخش دوم: فرایند انجام و تحلیل نتایج سیستم استنتاج فازی.. 131

3 آزمون سیستم کنترل‌کننده و تحلیل نتایج. 145

3-1 تحول سال 2013 مصر. 146

3-2 تحول سال 2011 بحرین.. 155

3-3 تحول سال 2011 سوریه. 160

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 166

1     خلاصه  167

2 جنبه‌های روابط بین‌المللی این رساله. 170

3 تأیید یا رد فرضیات   173

4 مقایسه یافته‌های پژوهش با پژوهش‌های پیشین.. 173

5  پاسخ به سؤالات   174

6 محدودیت‌های پژوهش    177

9    پیشنهادات   177

منابع. 179

مقدمه

خاورمیانه منطقه‌ای است مملو از حوادث و تحولات که گویا به صورت دوره‌ای تکرار می‌شوند. این منطقه انقلاب‌ها و شبه انقلاب‌های متعددی را به خود دیده است که با

 

 آرزوی دستیابی به آرمانشهری بهتر صورت پذیرفته‌اند، اما پس از مدتی نه تنها به اهداف خود دست نیافتند، بلکه انقلابیون به قدرت رسیده نیز راهی به خطاتر از آنان طی کرده‌اند که علیه آن‌ها قیام، شورش یا کودتا کرده بودند. قذافی با کنار زدن ادریسی و کودتای حزب بعث عراق توسط قاسم علیه فیصل نمونه‌هایی بوده است که این چرخة آرزو را نشان می‌دهند.

همچنین این سرزمین لشکرکشی‌ها و طرح‌ها و نقشه‌های قدرت‌های بزرگی را به خود دیده است که به منظور تغییر اوضاع قبل صورت پذیرفته‌اند، اما نه تنها اوضاع بهتر نشده، بلکه هرج و مرج و بلوا بیش از پیش فراگیر شد. در عراق، در 1958 سرهنگ قاسم کودتا کرد و در 1963 حزب بعث کودتا کرد. این کودتاها نتوانست عراق را به کشور بهتر از قبل مبدل سازد. تنها کارکرد این کودتاها در تغییر نخبگان سیاسی بود. حملة آمریکا به عراق در سال 2002 نیز گرچه با نابودی صدام همراه شد، اما ثبات را برای این کشور به همراه نیاورد و در هر دو مورد اخیر آمریکا را گرفتار باتلاقی کرد که نه راه پس داشت و نه راه پیش.

کودتای معمر قذافی در 1969 با وعده‌های ایجاد یک کشور بهتر، دموکرات‌تر و رفاهی بیشتر برای شهروندان محمد ادریس سنوسی را حذف نمود، ولی در نهایت دیکتاتوری شدیدتر، وضعیت اقتصادی و اجتماعی نابسامان‌تری جایگزین شد. دخالت ناتو در لیبی گرچه به نابودی قذافی انجامید، و آزادی را به ارمغان آورد، اما شرایط را برای بروز جنگ‌های قبیله‌ای فراهم ساخت و تا کنون این کشور روی آرامش را به خود ندیده است. جالب آنجاست که فرهنگ سیاسی این کشور همچنان با حضور ثبات مخالف است و علیه نخست‌وزیر جدید این کشور نیز کودتا صورت پذیرفت و علی‌زیدان مورد ربایش قرار گرفت. در حال حاضر نیز همچنان قیام‌ها علیه دولت ادامه دارد و عملاً لیبی به محلی برای جنگ قبیله‌ای مبدل شده است.

طرح خاورمیانة بزرگ و نقشة راه نیز نه تنها به مبدل شدن خاورمیانه به سرزمینی لیبرال دموکرات منتهی نشد، بلکه از یک طرف، گروه‌هایی را به قدرت رسانید که در چارچوب منافع غرب جای نداشتند. در عراق شیعیان و در نوار غزه، حماس از طریقی دموکراتیک و انتخاباتی به قدرت رسیدند. از طرف دیگر، فعالیت گروه‌های تروریستی و بنیادگرا در منطقه افزایش یافت و عراق و سوریه به بهشتی برای فعالیت‌های تروریستی مبدل شدند. قیام مردم مصر، تونس نیز تا کنون نتوانسته ثبات، رفاه و امنیت مورد نظر مردم را به ارمغان آورد و کنار رفتن حاکمان قبل جز با ادامه نابسامانی‌ها و ناآرامی‌ها همراه نبوده است.

چرخه‌های آرزو در خاورمیانه هرچند از وجود بحرانی اساسی و ماهوی در این منطقه خبر می‌دهد، ولی از طرف دیگر، تکرارپذیری آن‌ها نشان از وجود قواعدی تاریخی در این منطقه دارد که تا کنون ناشناخته مانده‌اند. تحولات مشابه از وجود الگوهای یکسانی خبر می‌دهند. در این منطقه کودتا پشت کودتا و قیام پشت قیام امری مفروض و عادی به شمار می‌آید (Mansfeld, 1999: 30-36).

از این‌رو، به نظر می‌رسد که حداقل در دیدگاه کلان و بدون ورود به جزئیات، الگوهای مشابهی در تمامی کشورهای این منطقه حاکم است. این تحولات تکرارپذیر ذهن ما را به آن سمت می‌برد که این منطقه از ویژگی‌های مشابهی برخوردار است که رفتارها و تحولات مشابهی را حاصل می‌آورد. اقتصاد ضعیف و یا توسعة اقتصادی وابسته، پائین بودن دموکراسی و شاخص‌های آن در این منطقه، شیوع نبردهای قبیله‌ای، درگیری‌های مذهبی و حزبی، وجود اکثریت مسلمان، دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای در آن از جمله ویژگی‌های مشترک این سرزمین است. گرچه این چرخه‌ها نوعی ناامیدی را به انسان از اصلاح و توسعه این کشورها تحمیل می‌کند، ولی از طرف دیگر نشان از آن دارد که تحولات خاورمیانه با قواعدی خاص در ارتباط است و از این‌رو نظمی بر آن حاکم است. تحولات انقلابی و شبه انقلابی متعدد هرچند در کوتاه مدت با آثاری مثبت همراه بوده، اما بعد از مدتی به روندهای گذشته بازگشت نموده‌اند و از این‌رو، در اغلب موارد تحولات انقلابی و شبه انقلابی جز هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از خود دستاوردی نداشته‌اند. بنابراین می‌توان با کشف الگوهای حاکم بر این تحولات تا حدود زیادی آن‌ها را پیش‌بینی کرد. البته ما در اینجا سعی نداریم تا مثبت بودن یا منفی بودن نتایج تحولات و اخلاقی بودن یا نبودن آن‌‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. ما به دنبال آن هستیم تا با کشف عوامل اصلی و کلان تحولات و رابطه آن‌ها با یکدیگر، میزان وقوع انقلاب و شبه انقلاب‌های خاورمیانه را با مدلی برآمده از سیستم استنتاج (استنباط) فازی[1] تحلیل نمائیم.

یک مطلب دیگر :

بیان مسئله

مدل‌سازی و بدست آوردن قدرت پیش‌بینی هرچند توسط بسیاری از دیدگاه‌ها و مکاتب فرااثبات‌گرایانه مورد نقد قرار گرفته، اما از اهمیتی کاربردی برخوردار بوده است. نخبگان سیاسی از پژوهشگر اجتماعی انتظار دارند تا با رصد و تحلیل شرایط گذشته و حال، آن‌ها را به تصویری از شرایط احتمالی آینده واصل سازد (Pentland & Liu, 1999).

در میان پدیده‌های اجتماعی، انقلاب‌ها و شبه‌انقلاب‌ها از جایگاهی رفیع به لحاظ اهمیت برخوردار هستند. تغییرات ناشی از این بی‌ثباتی‌ها به شدت اذهان سیاستمدارن و پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. از این‌رو، این پژوهش سعی دارد با شناسایی عوامل و قواعد 4 نوع بی‌ثباتی با عناوین انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا، چرایی و چگونگی وقوع این تحولات را در قالب مدلی پویا شناسایی کند.

اما شناسایی این عوامل تنها ابتدای راه است، چراکه در نگاه پراگماتیستی، نخبگان سیاسی به دنبال شناسایی مهمترین عوامل و به عبارت دیگر عوامل کلیدی این تحولات هستند. آن‌ها خوب از محدودیت منابع در دسترس خود خبر دارند و می‌دانند که کنترل و مدیریت همه این عوامل در دوره‌های حساس زمانی وقوع آن‌ها، که زمان به سرعت تنگ می‌شود، تقریباً ناممکن است. از این‌رو، در مرحله بعد پژوهش با استفاده از تکنیک دلفی‌فازی به دنبال شناسایی کلیدی‌ترین عوامل وقوع این تحولات است.

مرحله سوم، به تقاضای عملگرایان سیاسی برای دستیابی به مدلی برای تحلیل آنچه واقع شده و استفاده از آن در پیش‌بینی آنچه احتمالاً در آینده رخ می‌دهد نزدیک می‌سازد. در این مرحله با کمک سیستم استنباط فازی چگونگی ایجاد یک بی‌ثباتی از دل عوامل کلیدی مورد مدل‌سازی قرار می‌گیرد. در این مرحله، یک سیستم کنترل‌کننده ارائه می‌شود. این سیستم کنترل‌کننده فازی[2] یک سیستم پویا[3] را بر اساس تئوری مجموعه‌های فازی[4] طراحی می‌کند (Kandel & Langholz, 1993: xvii) و همان مدل ما است که کلیه خروجی‌ها را با پیش‌فرض قرار گرفتن همه ورودی‌ها در حد وسط از مقیاس‌ پیوسته مثلاً [0،10]، یعنی 5، مرتب تحلیل می‌کند و می‌توان با تغییر اعداد قطعی ورودی‌ها، تغییر در کل مجموعه سیستم و خروجی‌ها را مشاهده نمود به علاوه مدل ارائه شده با بررسی چند نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت موضوع این تحقیق را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:

1. اهمیت مطالعات خاورمیانه برای ایران، به عنوان منطقه‌ای که در آن مستقر است، و برای جهانیان، به دلیل موقعیت استراتژیک و ژئواکونومیک آن.
2. اهمیت تحولات انقلابی و شبه انقلابی در علوم انسانی به عنوان بزرگترین پدیده‌های اجتماعی که معمولاً با تغییرات شگرفی همراه هستند.
3. اهمیت شناخت کلیدی‌ترین عوامل در زمانی‌که محدودیت منابع اقتصادی و زمانی، کنترل همه عوامل را ناممکن می‌سازد.
4. اهمیت مدل‌سازی و استفاده از آن در پیش‌بینی برای عملگرایان سیاسی، سیاست‌مداران و بسیاری از محققان.
5. ضرورت تقویت فصل جدیدی از روش‌ها در رشته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل داخل کشور

اهداف پژوهش

1-1        هدف اصلی

مدل‌سازی چگونگی وقوع 4 تحول انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی

1-2       اهداف فرعی

1. شناسایی عوامل وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی
2. شناسایی عوامل کلیدی وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا در خاورمیانه عربی
3. شناسایی قواعد حاصل از ترکیب عوامل کلیدی در وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا
4. آشنا ساختن پژوهشگران داخلی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل با تکنیک دلفی فازی[5]
5. آشنا ساختن پژوهشگران داخلی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل با سیستم استنباط فازی

پرسش‌های پژوهش

1-3      سؤال اصلی

چگونه می‌توان با بکارگیری سیستم استنتاج فازی تحولات انقلابی یا شبه انقلابی خاورمیانه را مدل‌سازی کرد؟

1-4      سؤالات فرعی

1. عوامل (ورودی‌ها[6]) وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا خاورمیانه کدامند؟
2. عوامل کلیدی[7] وقوع انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا خاورمیانه کدامند؟
3. چگونه عوامل کلیدی با ترکیب با یکدیگر به انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا منتهی می‌شوند؟

فرضیه

در این تحقیق به دنبال پاسخ دادن به سؤال آن می‌باشیم و این کار از طریق اکتشاف و استقرا صورت می‌گیرد. لذا پژوهش اکتشافی و استقرائی است و مبتنی بر فرضیه نمی‌باشد.

متغیرها

متغیرهای این پژوهش بصورت زیر می‌باشند.

1-5      متغیر مستقل

انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا.

1-6       متغیر وابسته

عوامل ایجاد کننده انقلاب، خیزش، جنگ داخلی و کودتا که در حین تحقیق شناسایی می‌شوند.

بخش دوم: بحران های سیاست، پارادایم های جایگزین

ث

فصل اول: جهانی شدن و پایان سیاست

1– 1 طرح نظریه پایان سیاست ……………………………………………………………………………………………………………………….. 37

1– 2 نقد هستی شناختی سیاست …………………………………………………………………………………………………………………… 39

1– 3 واسازی معرفت، هدف و کارکرد سیاست ………………………………………………………………………………………………… 41

1– 4 افول نظریه و علم سیاست ………………………………………………………………………………………………………………………. 42

1– 5 زوال سیاست: ورود به دوران مابعد سیاسی ……………………………………………………………………………………………. 44

1– 6 استحاله انسان سیاسی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

فصل دوم: بحران های سیاست در عصر جهانی شدن

2 – 1 جهانی شدن و بحران های سیاست ……………………………………………………………………………………………………….. 47

2 – 2 تأثیر شتاب تحولات بر معرفت انسان …………………………………………………………………………………………………….. 49

2 – 3 بحران معرفت شناختی …………………………………………………………………………………………………………………………… 50

2 – 4 بحران روش شناختی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 54

2 – 5 بحران دولت های ملی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 55

2 – 6 بحران دموکراسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

فصل سوم: الگوهای جایگزین

3 – 1 جهان گرایی و محل گرایی …………………………………………………………………………………………………………………….. 66

3 – 2 وحدت، کثرت یا تنوع …………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

ج

3 – 3 زمینه های فرهنگی بروز بحران ……………………………………………………………………………………………………………… 69

 

3 – 4 تهدید تمدن ها از داخل …………………………………………………………………………………………………………………………. 70

3 – 5 شکاف تمدن ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

3 – 6 الگوی نظریه فرهنگی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

3 – 7 سیاست از نگاه نظریه ی فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………….  74

3 – 8 فرهنگ، مدیریت و مهار نظم جهانی ……………………………………………………………………………………………………… 76

3 – 9 جهانگرایی فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 78

3 – 10 نظریه ی فرهنگی و انقلای رسانه ای ………………………………………………………………………………………………….. 79

3 – 11 دموکراسی جهانی و عرصه سیاست فرهنگی ………………………………………………………………………………………. 80

خلاصه و جمع بندی بخش ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

بخش سوم: تحول نظریه ی سیاسی

 

یک مطلب دیگر :

فصل اول: تبدیل سیاست از عرصه به فرایند

1 – 1 سیاست مدرن …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 89

1 – 2 سیاست در برابر امر سیاسی …………………………………………………………………………………………………………………… 92

فصل دوم: تبدیل جامعه مدنی به جامعه مدنی جهانی

2 – 1 ایده جامعه مدنی ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 96

2 – 2 تغییر معنای جامعه مدنی ………………………………………………………………………………………………………………………. 97

چ

2 – 3 احیاء جامعه مدنی (باز تعریف جامعه مدنی) …………………………………………………………………………………………. 98

2 – 4 جامعه مدنی جهانی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 100

2 – 5 نظریه جامعه مدنی جهانی و شرایط بین المللی موجود ……………………………………………………………………… 102

فصل سوم: تبدیل حکومت به حکمرانی و مطرح شدن حکمرانی خوب

3 – 1 حاکمیت جدید …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

3 – 2 حکمرانی خوب …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 108

3 – 3 تعریف حکمرانی خوب …………………………………………………………………………………………………………………………. 109

3 – 4 شاخص های حکمرانی خوب ……………………………………………………………………………………………………………….. 110

3 – 5 الزامات حکمرانی خوب و نقش دولت ………………………………………………………………………………………………….. 112

فصل چهارم: گذار از دانش سیاسی اثباتی –رفتاری به هنجاری –انتقادی

4 – 1 نظریه اثباتی –رفتاری …………………………………………………………………………….117

4 – 2 نظریه هنجاری –انتقادی …………………………………………………………………………. 119

4 – 3 ماهیت هنجارین فلسفه ی سیاسی در عصر جهانی شدن ……………………………………….. 122

4 – 3 – 1 نظم اول جهانی ……………………………………………………………………………… 124

4 – 3 – 2 نظم دوم جهانی ………………………………………………………………………………. 126

4 –  3 – 3 نظم سوم جهانی …………………………………………………………………………….. 127

خلاصه و جمع بندی بخش ……………………………………………………………………………….. 129

نتیجه گیری نهایی ………………………………………………………………………….. 132

پیشنهادات …………………………………………………………………………………… 135

ح

منابع و مأخذ ……………………………………………………………………………….. 137

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………….. 148

 

فصل اول

طرح پژوهش