برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
چکیده
در این مطالعه اثرات آنتیاکسیدانی و آنتیباکتریایی اسانس مرزنجوش بر ماندگاری سوریمی در طول دوره نگهداری در انجماد مورد بررسی قرار گرفت. بعد از تهیه سوریمی به روش دستی، نیمی از آن به عنوان تیمار شاهد با نگهدارندههای انجماد و نیم دیگر آن به عنوان تیمار سوریمی حاوی 5/0 درصد (وزن به حجم) اسانس مرزنجوش، پس از مخلوطکردن با اسانس، در پلاستیکهای مخصوص فریزر بستهبندی و در دمای ۱۸- درجه سانتیگراد به مدت ۰، ۱، ۳ و ۶ ماه نگهداری شدند. نتایج نشان داد كه، پس از گذشت ۶ ماه نگهداری در حالت انجماد، اختلاف معنیداری بین درصد خاکستر در دو تیمار وجود نداشت، اما میزان پروتئین و چربی در تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودنی) نسبت به سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش كمتر بود(05/0P<). همچنین میزان TBA و TVN و پراکسید سوریمی عملآوری شده با اسانس مرزنجوش نسبت به شاهد در تمام ماهها دارای روند کاهشی معنیدار بود. میزان باکتریهای سرماگرا و سودوموناسها در هر دو تیمار در ماههای صفر، اول و سوم مشابه بود. اما در پایان ماه ششم میزان باکتریها در تیمار سوریمی عملآوری شده به طور معنیداری نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. باتوجه به نتایج حاصل از آنالیز شاخصهای رنگی، برخلاف شاخص قرمزی (a*) که در کل دوره فاقد اختلاف معنیدار بود، شاخص سفیدی (Whiteness*) و زردی (b*) در ماه اول و ششم، روشنایی (L*) در ماه اول، سوم و ششم در تیمار حاوی اسانس نسبت تیمار شاهد دارای اختلاف معنیدار بودند (05/0>P). در کل میتوان نتیجهگیری کرد كه، اضافهکردن 5/0 درصد اسانس مرزنجوش به سوریمی میتواند باعث افزایش خواص آنتیمیكروبی و آنتیاكسیدانی آن شود و روند فساد میكروبی و اكسیداسیونی را به طور معنیداری کاهش دهد.
کلید واژه: سوریمی، کپور معمولی، اسانس مرزنجوش، اثر آنتیاکسیدانی، اثر آنتیباکتریایی، زمان ماندگاری
فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
فصل اول- مقدمه و كلیات
1-1- فواید ارزش تغذیه ای آبزیان…………………………………………………………………………………………………………………… 2
1-2- ماهی کپور……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3
1-3- لزوم فرآوری ماهی کپور…………………………………………………………………………………………………………………………. 4
1-4- لزوم استفاده از محصولات دارای ارزش افزوده……………………………………………………………………………………………. 5
1-5- گوشت چرخشده ماهی…………………………………………………………………………………………………………………………… 6
1-6- سوریمی و فرآورده های مرتبط با آن……………………………………………………………………………………………………….. 7
1-6-1- فرآیند تهیه سوریمی…………………………………………………………………………………………………………………………. 9
1-6-2- پسآب ناشی از فرآیند………………………………………………………………………………………………………………………… 11
1-6-3-برآورد کیفیت ژل……………………………………………………………………………………………………………………………….. 11
1-6-4- تغییرات سوریمی در طول دوره انجماد………………………………………………………………………………………………… 11
1-7- آنتیاکسیدانها……………………………………………………………………………………………………………………………………… 12
1-7-1-انواع آنتیاکسیدانهای غذایی………………………………………………………………………………………………………………. 12
1-7-1-1- آنتیاکسیدانهای اولیه………………………………………………………………………………………………………………….. 12
1-7-1-2- آنتیاکسیدانهای ثانویه…………………………………………………………………………………………………………………. 13
1-7-1-3- آنتیاکسیدانهای سینرژیستی………………………………………………………………………………………………………… 13
1-7-2- آنتیاکسیدانها با توجه به مکانیسم آنها در بازدارندگی اکسیداسیون لیپیدها………………………………………… 13
1-7-3- مسیر تولید و هدف کاربرد آنتیاکسیدانها…………………………………………………………………………………………… 14
1-7-4- تاریخچه کاربرد آنتیاکسیدانها در موادغذایی……………………………………………………………………………………… 15
1-7-5- آنتیاکسیدانهای سنتزی و طبیعی…………………………………………………………………………………………………….. 15
1-7-5-1- آنتیاکسیدانهای سنتزی………………………………………………………………………………………………………………. 15
1-7-5-2- آنتیاکسیدانهای طبیعی………………………………………………………………………………………………………………. 16
1-7-5-3- مزیت و ومعایب آنتیاکسیدانهای طبیعی……………………………………………………………………………………….. 17
1-7-6- مقایسه فعالیت آنتیاکسیدانی آنتیاکسیدانهای سنتتیک و آنتیاکسیدانهای طبیعی……………………………… 18
1-8- اسانسهای ضروری………………………………………………………………………………………………………………………………… 19
2-1- منشا و طبقهبندی اسانسها……………………………………………………………………………………………………………………. 21
2-2- خواص بیولوژیکی و مکانیزم عمل اسانسها……………………………………………………………………………………………… 22
1-8-1- مرزنجوش………………………………………………………………………………………………………………………………………… 24
1-9- پرسش اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 25
1-10- فرضیههای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
فصل دوم: مرور منابع
1-2- سوابق تحقیقات…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
عنوان شماره صفحه
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- مواد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 32
3-1-1- مواد مصرفی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 32
3-1-2- وسایل غیرمصرفی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 32
3-2- روشهای تولید……………………………………………………………………………………………………………………………………… 32
3-2-1- تهیه گوشت چرخشده و شستهشده ماهی (سوریمی)…………………………………………………………………………….. 32
3-3- روشهای اندازهگیری……………………………………………………………………………………………………………………………… 33
3-3-1- اندازهگیری پروتئین…………………………………………………………………………………………………………………………… 33
3-3-2- اندازهگیری چربی کل………………………………………………………………………………………………………………………… 33
3-3-3- اندازهگیری خاکستر…………………………………………………………………………………………………………………………… 34
3-3-4- اندازهگیری پراکسید………………………………………………………………………………………………………………………….. 34
3-3-5- اندازهگیری تیوباربیتوریکاسید…………………………………………………………………………………………………………… 35
3-3-6- اندازهگیری مواد ازته فرار…………………………………………………………………………………………………………………….. 35
3-3-7- شمارش باکتریهای سرماگرا …………………………………………………………………………………………………………….. 35
3-3-8- شمارش سودوموناسها………………………………………………………………………………………………………………………. 35
3-3-9- رنگسنجی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35
3-3-10- تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………………………………………… 36
فصل چهارم: نتایج
4-1- پارامترهای شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………………………… 38
4-1-1- آنالیز تقریبی (چربی، پروتئین و خاکستر)……………………………………………………………………………………………. 38
4-1-2- پراکسید…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 39
4-1-3- تیوباربیتوریکاسید……………………………………………………………………………………………………………………………. 40
4-1-4- مواد ازته فرار…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
4-2- شاخصهای میکروبی……………………………………………………………………………………………………………………………… 42
4-2-1- باکتریهای سرماگرا…………………………………………………………………………………………………………………………… 42
4-2-2- باکتریهای سودوموناس…………………………………………………………………………………………………………………….. 43
4-3- رنگسنجی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 44
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- پارامترهای شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………………………… 46
5-1-1- آنالیز تقریبی (چربی، پروتئین و خاکستر)……………………………………………………………………………………………. 46
5-1-2- پراکسید…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 46
5-1-3- تیوباربیتوریکاسید……………………………………………………………………………………………………………………………. 47
5-1-4- بازهای ازته فرار…………………………………………………………………………………………………………………………………. 48
5-2- شاخصهای میکروبی (باکتریهای سرماگرا و باکتریهای سودوموناس)……………………………………………………….. 49
عنوان شماره صفحه
5-3- آنالیز رنگ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 51
نیجهگیری نهایی………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 53
فهرست اشكال
عنوان شماره صفحه
شکل 1-1- مسیرهای متابولیک استخراج اجزای فعال از بیوسنتز گیاه…………………………………………………………………. 21
شكل 2-2- اجزای اصلی اسانسها……………………………………………………………………………………………………………………. 22
شكل 4-1- میزان پراکسید در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39
شكل 4-2- میزان TBA در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان 40
شكل 4-3- میزان TVN در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
شكل 4-4- میزان باکتریهای سرماگرا در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 42
شكل 4-5- میزان باکتریهای سودوموناس در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43
فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
جدول 1-1- مزایا و معایب آنتیاکسیدانهای طبیعی………………………………………………………………………………………… 17
جدول 1-2- اسانسهای دارای فعالیت آنتیباکتریایی، اجزای اصلی فعال خود و میکروارگانیسمهای در معرض خطر…. 23
جدول 4-1- نتایج آنالیز تقریبی در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 38
جدول 4-2- نتایج شاخصهای رنگسنجی در دو تیمار شاهد (سوریمی بدون افزودن اسانس) و سوریمی حاوی 5/0 درصد اسانس مرزنجوش در طول زمان انجماد…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 44
فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱- فواید و ارزش تغذیهای آبزیان
همواره در طول تاریخ نگرش انسان به ماهی و سایر غذاهای دریایی در حال تغییر و تکامل بودهاست، به طوریکه در اوایل دهه ۷۰ میلادی، ماهی را تنها بهعنوان منبعی در جهت مقابله با گرسنگی میدانستند، اما در حال حاضر ماهی از اهمیت خاصی به عنوان غذای سالم برخوردار میباشد. توجیه این امر در وجود منابع سرشار از پروتئینهای قابلهضم با تمامی آمینواسیدهای ضروری و اسیدهای چرب غیراشباع با خواص درمانی مهم همچون ایکوزاپنتانوئیکاسید و منابع سرشار از کلسیم، ید، ویتامینها و سایر ریزمغذیها در غذاهای دریایی میباشد (جعفرپور، ۱۳۹۱). ارزش تغذیهای ماهی به دلیل پروتئین باارزش زیستی بالا، مواد معدنی، ویتامینها و اسیدهای چرب غیراشباع ضروری میباشد. اسیدهای چرب غیراشباع به دو سری امگا-۳ (Omega-3) و امگا-۶ (Omega-6) تقسیم میشوند. اسیدهای چرب امگا-۳، اسیدهای چرب ضروری هستند که به وسیله اولین باند دوگانه در اتم کربن شماره ۳ مشخص میشوند. ماهی به لحاظ دارا بودن اسیدهای چرب چندغیراشباع بلند زنجیره به ویژه EPA و DHA برای سلامتی انسان بسیار مفید شناخته شدهاست (خرمگاه و همکاران، ۱۳۸۶). در ۳۰ سال گذشته مطالعات گستردهای در مورد اسیدهای چرب امگا-۳ انجام شده است. نقش اسیددوکوزاهگزانوئیک (DHA) و اسیدایکوزاپنتانوئیک (EPA) در سلامتی انسان به اثبات رسیده است. ازجمله اثرات مثبت اسیدهای چرب امگا-۳
یک مطلب دیگر :
از یک آژانس تبلیغات گوگل چه سوالاتی بپرسیم؟
میتوان به کاهش خطرات بیماریهای قلبی_عروقی، فشارخون و برخی سرطانها اشاره نمود. همچنین اثرات درمانی این ترکیبات نیز شناخته شدهاست بهطوریکه مصرف حداقل دو بار ماهی در هفته برای تأمین نیازهای بدن به اسیدهای چرب امگا-۳ توصیه شدهاست، بهاینترتیب روزانه حدود ۴۵/۰ گرم اسیدهای چرب بلندزنجیره وارد بدن میشود (اجاق و همکاران، ۱۳۸۸). اسیدهای چرب چندغیراشباع بلندزنجیره با کاهش میزان تریگلیسیریدها، کلسترول و لیپوپروتئینها با دانسیته پایین در خون انسان از بروز بیماریهای قلبی_عروقی ممانعت میکنند. اسیدهای چرب چند غیراشباع امگا-۳ و امگا-۶ برای رشد و تکامل کودکان ضروریاند. اینها آغازگرهای ترکیبات هورمونی تحت عنوان ایکوزانوئیدها هستند که در فرآیندهای مختلف متابولیکی درگیر بوده و اهمیت زیادی برای انسان دارند. اسیدهای چرب چند غیراشباع امگا-۳ در دامنه وسیعی از اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی، تمایل به خودکشی و پرخاشگری گزارش شدهاست (خرمگاه و همکاران، ۱۳۸۶). نیاز بدن به اسیدهای چرب امگا-۳ را میتوان با مصرف گیاهان و به خصوص دانههای روغنی نیز تأمین نمود اما نکته قابل اشاره آن است که چربیهای گیاهی حاوی اسید لینولنیک بالایی بوده و اسیدهای چرب بلندزنجیره در آنها مشاهده نشدهاست، از طرفی بدن انسان قادر به ساخت اسیدهای چرب بلندزنجیره مانند EPA و DHA نیست لذا برای تأمین نیاز بدن به این دسته از اسیدهای چرب، نیازمند مصرف ماهی به عنوان منبع مهم حاوی دو اسید ذکرشده هستیم. ماهیان دریایی و آب شیرین، سختپوستان و آلگها از جمله منابع اصلی EPA و DHA به شمار میروند (اجاق و همکاران، ۱۳۸۸).
بر اساس آمار منتشره سرانه مصرف آبزیان در جهان به طور متوسط ۶/۱۶ کیلوگرم، در کشورهای در حال توسعه ۵/۱۴ کیلوگرم، در کشورهای توسعهیافته ۷/۲۳ کیلوگرم و در کشورهای کم درآمد با فقر غذایی ۹/۱۳ کیلوگرم میباشد (عادلی، ۱۳۸4). مصرف سرانه آبزیان در کشور ایران بر اساس آخرین آمار (سالنامه آماری سازمان شیلات ایران، ۱۳۸۸-۱۳۷۹) در حدود ۵۱/۷ کیلوگرم بودهاست که بسیار پایینتر از متوسط جهانی میباشد. پایین بودن مصرف سرانه ماهی و ناشناخته ماندن فرآوردههای مختلف شیلاتی در ایران، از مشکلات اساسی جامعه در این بخش است و این امر از عدم برنامهریزی و سیاستگذاری و بخشهای زیربط ناشی میشود و همین امر لزوم توجه بیشتر دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و نهادهای سیاستگذاری و برنامهریزی را نشان میدهد. موانع متعددی مصرف ماهی در کشور را تحت تأثیر قرار میدهد که بوی ماهی، میزان زیاد چربی غیراشباع در بدن، افت سریع کیفی و سرعت بالای فساد آن (ارسلان و همکاران، ۲۰۰۱)، وجود استخوانهای بین عضلانی فراوان و دشواری مصرف آن، عدم تشخیص مناسب ماهی تازه توسط مصرفکنندگان، عدم دسترسی به ماهی تازه در مناطق غیر شیلاتی، مشکلات پوستکندن و پاککردن آن برای مصرفکنندگان، عدم تنوع شیوههای مصرف ماهی، عدم فرهنگ مصرف ماهی و بسیاری دیگر از جملهی این عوامل میباشند (رضوی شیرازی، ۱۳۸۵).
در حال حاضر در ایران، محصولات و فرآوردههای آبزیان از تنوع لازم برخوردار نیستند و اشکال محدودی از فرآوردههای ماهی عرضه و مصرف میشوند. با این حال به علت رشد فزاینده جمعیت کشورمان و تولید روزافزون محصولات شیلاتی، نسبت سرانه مصرف پروتئین شیلاتی به سایر پروتئینهای حیوانی در ایران افزایش یافتهاست، اما هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به استانداردهای جهانی وجوددارد. لذا پیشبینی میشود با ارائه محصولات جدید بر مبنای گوشت چرخشده ماهی و سوریمی، میتوان مصرف ماهی در ایران را افزایشداد. لذا تلاش بیشتر برای عرضه این محصولات شیلاتی به اشکال تازه و مناسب به بازار مصرف موثر خواهدبود و حتی در آینده، در بخش صادرات محصولات دریایی، جایگاه تازهای برای این فرآوردهها بهوجود خواهدآمد.
بهبود بو و طعم محصولات شیلاتی و افزایش مدت ماندگاری آنها نسبت به ماهی، باعث تشویق مصرفکنندگان به استفاده از این محصولات آماده و نیمهآماده مصرف شیلاتی به جای ماهی میگردد. مصرف این فرآوردههای دریایی، علاوه بر آن که باعث صرفهجویی در زمان میشوند، در تمام طول مدت سال نیز در دسترس مصرفکنندگان خواهند بود (ارسلان و همکاران، ۲۰۰۱).
1-2- ماهی کپور
ماهیان دریای خزر شامل ۷۸ گونه از ۱۱ خانواده میباشند که ۳۳ درصد از آن را خانواده کپورماهیان، ۲۸ درصد را گاوماهیان و ۱۴ درصد را شگماهیان تشکیل میدهند. فون ماهیان دریای خزر تنوع گستردهای نداشته و تعداد گونههای کمتری نسبت به دریای آزاد دارد. در بین این ماهیان گونههای اقتصادی قرار دارند که از نظر صنعت صید و صیادی در دریای خزر برای کشورمان بااهمیت بوده و در این میان ماهی کپور از جمله ماهیان تجاری مهم به شمار میرود. خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) از ردهماهیان استخوانی (Osteichthyses) زیر رده (Actinoptrygi) راسته cyprinid forms زیر راسته cyprinidei میباشند. ۸۰ درصد از ماهیان پرورشی تولیدشده در جهان را کپورماهیان و تیلاپیا (Oreochromis niloticus) تشکیل میدهد. کپورماهیان بزرگترین خانواده آب شیرین هستند و در ناحیه مصبی و آبهای لبشور نیز دیده میشوند. در این تیره ۲۰۰ جنس و ۱۶۰۰ گونه وجود دارد و در تکثیر و پرورش آبزیان نقش مهمی بازی میکنند. از لحاظ پرورش جزء ماهیان گرمابی بودهاند و در مناطق نیمهگرم و گرمسیر که دارای حرارتی بین ۲۰-۱۵ الی ۴۰-۳۵ درجه سانتیگراد و همچنین دارای بستر شنی یا لجنی و پوشیده از گیاهان آبزی میباشند، پرورش مییابند. در دریای خزر ۲۰ گونه از خانواده کپورماهیان مانند ماهی سفید، ماهی کلمه، ماش ماهی، سیم و … وجود دارد که مهمترین آن گونه کپور معمولی (Cyprinus carpio) است که بومی دریای خزر و وحشی میباشد. فصل صید این ماهیان در دریای خزر از ۲۰ مهر تا ۱۵ فروردین است و بر حسب گونه، فراوانی صید آنها متفاوتاست. کپور دریای خزر دارای بدن کشیده است که از طرفین کمی فشرده میباشد. این ماهی تقریباً همهچیزخوار است و قادر به زندگی در آبهای فقیر میباشد. منبع اصلی تأمین پروتئین حیوانی برای ماهی کپور، زئوپلانکتونها میباشند. کپور از آبزیان بستر مانند کرمها، لارو حشرات و نرمتنان تغذیه میکند (عادلی، ۱۳۸۴).
از دهه ۱۹۷۰ میلادی پرورش کپور در سواحل خزر گسترش یافت، به طوری که حداکثر تولید آن در سال ۲۰۰۱ به حدود ۵۴۰۰۰ تن در ایران رسید (سالنامه آماری شیلات ایران). صنعت ماهی کپور یکی از شاخههای مهم شیلات در ایران است و توسعه سریعی در چند سال اخیر در ایران داشته است، به طوری که هم اکنون حدود ۲۰ درصد از ماهیان موجود در استخرها و آببندانهای پرورش ماهیان گرمابی را شامل میشود (خرمگاه و همکاران، ۱۳۸۶).
[چهارشنبه 1399-08-07] [ 02:49:00 ق.ظ ]
|