اخلاق.. 19

اخلاق از دید سقراط.. 19

اخلاق از نظر ارسطو. 20

اخلاق از نظر كانت.. 21

انقلاب در اخلاق.. 21

داوری‌های اخلاقی و داوری‌های فارغ از اخلاق.. 22

مهمترین نظریه‌ها درباره اخلاق.. 23

عقل­گروی اخلاقی.. 23

نسبی­گرایی فرهنگی 25

نسبی­نگری اخلاقی.. 25

نظریه‌های اخلاقی ارزش‌نگر و تكلیف‌نگر. 27

دیدگاه‌های مشابه در اخلاق هندو 27

نظریه ذهنی­گرایی اخلاقی.. 28

نظریه عاطفه‌گرایی 29

مكتب فایده­نگری.. 29

نظریه اخلاق مبتنی بر قرارداد اجتماعی.. 30

چیرگی دو مكتب اخلاقی.. 31

نظریات اخلاقی و جامعه. 32

جامعه و انواع مسائل اخلاقی.. 34

اخلاق كاربردی.. 34

اخلاق‌شناسی حرفه‌ای.. 35

ورود اخلاقیات به روزنامه‌نگاری.. 36

اخلاق رسانه‌ای.. 40

چرا اخلاق حرفه‌ای به خطر می‌افتد؟. 41

1- عوامل اقتصادی: 41

2- موقعیت خاص: 41

 

3- منع قانونی: 42

4- نفع مالكان و ناشران: 42

5- خبر در برابر تبلیغ: 42

6- نگاه جامعه: 43

چهار نظریه مربوط به مطبوعات 43

نظریه اقتدارگرا 43

نظریه آزادی‌گرا 44

نظریه كمونیست شوروی.. 44

نظریه مسئولیت اجتماعی 45

نظریه مسئولیت اجتماعی مبنای نظرورزی درباره اخلاق‌رسانه‌ها 46

زمینه‌های مقررات اخلاق حرفه روزنامه‌نگاری.. 49

الف – آگاهی‌دهی عمومی.. 49

ب – آزادی مطبوعات، شرط اساسی فعالیت روزنامه‌نگاری.. 49

پ – بیان حقیقت، وظیفه بنیادی روزنامه‌نگار. 49

ت- احترام به حیثیت فردی و زندگی خصوصی.. 50

پیشینه ادبیات.. 50

اسرار حرفه‌ای و اصول اخلاقی روزنامه‌نگاران. 50

تجربه كشورهای دیگر در حوزه مقررات اخلاق حرفه‌ای.. 52

گزارش تحقیق یونسكو در سال 1980 با عنوان اخلاق‌شناسی رسانه‌ها 53

اصول اخلاقی حرفه روزنامه‌نگاری در ایران. 55

توسعه. 57

تعریف توسعه. 57

نظریه رسانه‌های توسعه. 60

توسعه روزنامه‌نگاری و مطبوعات در ایران. 63

رویكرد برنامه‌های توسعه در زمینه ارتباطات در ایران. 64

پیشینه مطالعات.. 65

بررسی تحقیقات انجام شده در داخل ایران. 65

تحقیقات انجام شده در خارج از ایران. 68

جمع­بندی تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از ایران. 69

فصل سوم 70

روش اجرای پژوهش… 70

روش كیو. 71

انتخاب گویه‌ها 72

انتخاب نمونه تحقیق.. 73

مقیاس تحقیق.. 73

ارزشیابی گویه‌های تحقیق.. 73

گویه‌های مورد توافق.. 73

گویه‌های مورد اختلاف: 74

یک مطلب دیگر :

استخراج نتایج. 74

گویه‌های این پژوهش… 74

گویه‌ها 74

فصل چهارم 81

یافته­های تحقیق.. 81

بررسی یافته­ها بر اساس آزمون Q.. 82

الف) گویه‌های مورد توافق استادان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری و سردبیران مطبوعات و سایت­های خبری.. 83

تفاوت فاحش در نگاه به گویه‌های مرتبط با فلسفه اخلاق.. 85

روزنامه‌نگاران اشتباهات خود را می­پذیرند 86

ب) آرایه نزولی گویه‌های گونه اول (سردبیران مطبوعات و سایت­های خبری) 92

عدم پایبندی صدا و سیما به اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری.. 92

نقش ویرانگر آمیختگی تبلیغ بازرگانی با خبر. 93

موظف بودن رسانه به انعكاس نظر طرفی كه خبری بر علیه­اش منتشر می­كند 93

اهمیت اعتماد جامعه به یك رسانه. 94

حق جامعه برای رعایت استانداردهای حرفه‌ای توسط رسانه­ها 95

ترد رسانه‌ای كه اشتباه خود را اصلاح نكند 95

بی‌ارتباطی توقیف مطبوعات با رعایت اخلاق حرفه‌ای مطبوعاتی.. 95

ج) آرایه نزولی گویه‌های گونه دوم (استادان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری) 102

نگاه فرهنگی به توسعه. 103

غیبت عالمان علوم اجتماعی و انسانی در برنامه‌ریزی‌های توسعه كشور. 103

رعایت استانداردهای حرفه‌ای.. 103

نقش ویرانگر آمیختگی تبلیغ بازرگانی با خبر. 104

موظف بودن رسانه به انعكاس نظر طرفی كه خبری بر علیه­اش منتشر می­كند 104

د) گویه‌های مورد اختلاف پاسخ‌گویان. 113

اختلاف نظر بر سر رعایت نكردن اخلاق حرفه‌ای در تشكل‌های مطبوعاتی از دلایل توسعه‌نیافتگی تشكل‌ها 113

اختلاف نظر برسر نبود نهاد ناظر بر اعمال رسانهها از جانب خود آنها 114

اختلاف نظر بر سر رعایت حقوق مولفان و مصنفان در صدا و سیما 114

بحث و نتیجه‌گیری.. 123

محدودیت‌های پژوهش… 128

پیشنهادها 129

فهرست منابع و مآخذ 131

فهرست منابع فارسی.. 132

فهرست منابع غیر فارسی.. 136

منابع اینترنتی.. 136

پیوست‌ها و ضمائم 137

چكیده انگلیسی.. 143

فهرست جداول

جدول شماره 1. آرایه نزولی گویه‌های مورد توافق سردبیران و استادان علوم ارتباطات درباره 60 گویه پژوهش… 88

جدول 2. آرایه نزولی پاسخ‌های پاسخ‌گویان گونه اول (27 نفر) به تمامی گویه‌ها به‌وسیله نرم‌افزار كوانل.. 98

جدول شماره 3. آرایه نزولی پاسخ‌های پاسخ‌گویان گونه دوم (13 نفر) به تمامی گویه­ها به‌وسیله نرم‌افزار كوانل.. 109

جدول 4. گویه‌های مورد اختلاف دو گونه پاسخ‌گویان در موضوع نقش اخلاق حرفه‌ای در توسعه روزنامه‌نگاری   116

جدول5. آرایه نزولی گروه‌های مورد مخالفت (بیشترین تشابه مخالفت  یا بیشترین عدم توافق) دو گونه پاسخ‌دهنده درباره نقش اخلاق حرفه‌ای در توسعه روزنامه‌نگاری.. 117

جدول 6. آرایه نزولی گروه های مورد توافق (بیشترین تشابه موافقت) دو گونه پاسخ‌دهنده درباره نقش اخلاق حرفه‌ای در توسعه روزنامه‌نگاری.. 118

جدول 7. ماتریس ضریب همبستگی پاسخ‌های پاسخگویان گونه اول. 119

جدول 8. ماتریس ضریب همبستگی پاسخ‌های پاسخ‌گویان گونه دوم. 120

جدول 9. جدول وزنی  پاسخ‌های پاسخگویان گونه اول(27 نفر). 121

جدول 10. جدول وزنی  پاسخ‌های پاسخگویان گونه دوم(13 نفر). 122

جدول شماره 11 نمونه گویه‌های ارسالی برای سردبیران مطبوعات و استادان علوم ارتباطات در تهران (1391)  138

چكیده

هدف از این پژوهش بررسی«نقش اخلاق حرفه‌ای در توسعه روزنامه‌نگاری‌ از دیدگاه سردبیران مطبوعات و استادان ارتباطات و روزنامه‌نگاری تهران» بود. پژوهش حاضر با استفاده از روش آماری كیو و نرم‌افزار كوانل انجام شد.

بعد از تدوین پرسش­نامه­ای با 60گویه، پرسش­نامه­ها برای 20 استاد و مدرس ارتباطات و روزنامه‌نگاری و 20 سردبیر مطبوعات و سایت­ها ارسال شد. این پژوهش به دنبال  اثبات فرضیه خاصی نبود، بلکه قصد آن بود دیدگاه و نگرش سردبیران مطبوعات و استادان علوم ارتباطات در مورد اخلاق حرفه­ای روزنامه نگاری و نقش آن در رشد و  توسعه این حرفه به دست آید.

متغیر وابسته این پژوهش «توسعه روزنامه‌نگاری» بود و متغیر مستقل «اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری» كه در 60 گویه مورد پرسش در دو گروه یادشده اجرا شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار كوانل تحلیل شد و ضریب همبستگی پیرسون 624/0 به دست آمد.

نتایج نشان داد كه  دو گروه یاد شده در مورد ارتباط بین مسائل کمی مرتبط بین توسعه مطبوعات  و ارتباط آن با اخلاق حرفه­ای روزنامه­نگاری نظر موافقی ندارند،اما درباره مسائل کیفی مرتبط با توسعه روزنامه­نگاری و ارتباط آن با اخلاق حرفه­ای و اهدافی که برای این پژوهش در نظر گرفته شده بود تا حدودی نظر موافق دارند.

2-4 – دیدگاه های نظری درباره مشارکت… 29

2-4-1- دیدگاه جامعه شناختی مشاركت… 29

2-4-1-1- رویكرد كاركرد گرایی.. 29

2-4-1-2- رویكرد تضاد: 32

2-4-1-3- رویكرد كنش متقابل نمادین.. 33

2-4-2- رسانه ها و جلب مشارکت عمومی.. 34

2-4-3- ارتباطات مشارکتی.. 39

2-4-3-1- پائولو فریزه : الگوی بصیرت و محاوره 40

2-4-3-2- نظریه برجسته سازی.. 41

2-4-3-3- نظریه کاشت 45

2-4-3-4- یورگن هابرماس… 46

2-4-4- رویكردهای جریان چند مرحله ای.. 49

2-4-4-1- تئوری اشاعه و نوآوری 56

2-4-4-1-1- دانیل لرنر. 60

2-4-4-1-2- راجرز. 62

2-4-4-1-3- مایرون وینر. 68

2-4-5- رویكرد استفاده و خشنودی.. 70

2-4-5-1- نظریه استفاده و رضامندی  74

2-4-5-2- الگوی استفاده و تاثیر. 75

2-4-5-3- نظریه مصرف ارتباط جمعی در مدل وینداهال : 76

2-4-6- گابریل آلموند. 80

2-5- چارچوب نظری 82

2-6- مدل تحقیق 84

2-7- فرضیات تحقیق 84

فصل سوم. 85

 

3-1- روش پژوهش 86

3-2- جامعه آماری پژوهش 86

3-3- واحد مشاهده و سطح تحلیل 86

3-4- حجم نمونه. 86

3-4- شیوه نمونه گیری.. 87

3-5- ابزار گردآوری 87

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 88

3-7- روش های تجزیه وتحلیل.. 88

3-8- اعتبارو روایی ابزار گردآوری 88

3-9- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر های پژوهش     89

فصل چهارم 91

4-1- مقدمه. 92

4-2- یافته های توصیفی.. 92

4-2-1- جنسیت… 92

4-2-2- سن.. 93

4-2-3- تحصیلات… 94

4-2-4- میزان اعتماد به رسانه. 95

4-2-5- نوع برنامه رسانه ها 96

4-2-6- زمان پخش برنامه رسانه ها 97

4-2-7- میزان استفاده از رسانه ها 98

4-2-8- میزان استفاده از تلویزیون. 99

4-2-9- میزان استفاده از رادیو 100

4-2-10- میزان استفاده از اینترنت 101

4-2-11- بررسی نرمال بودن متغیر وابسته 102

4-3- یافته های توصیفی.. 107

4-3-1-رابطه میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 107

4-3-2- رابطه  زمان پخش برنامه از رسانه ها و مشارکت مردمی 109

4-3-3- رابطه نوع برنامه رسانه ها  و مشارکت مردمی 110

4-3-4- رابطه  اعتماد به برنامه رسانه ها  و مشارکت مردمی 112

4-4- آزمون فرضیه ها 113

4-4-1- یافته های تبیینی 113

4-4-2- همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی و متغیرهای مستقل.. 113

4-4-3- رگرسیون چند متغیری به روشStepwise 116

4-4-4- تحلیل رگرسیون 116

4-4-5-تحلیل مسیر 119

4-4-6-مدل تحلیلی.. 124

فصل پنجم 125

5-1- مقدمه 126

یک مطلب دیگر :

5-2- نتایج توصیفی مربوط به تحقیق 126

5-3- نتایج  استنباطی مربوط به تحقیق 126

5-4-بحث و نتیجه گیری 127

5-5- محدودیات تحقیق.. 129

5-5- پیشنهادات… 130

فهرست جداول

جدول 3-1- ضریب آلفا 89

جدول 4-1- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب جنسیت 92

جدول 4-2- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب سن.. 93

جدول 4-3 – جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب  تحصیلات… 94

جدول 4-4- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان اعتماد به رسانه 95

جدول 4-5- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب نوع برنامه رسانه ها 96

جدول 4-6- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب زمان پخش برنامه رسانه ها 97

جدول 4-7- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه ها 98

جدول 4-8- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 99

جدول 4-9- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 100

جدول 4-10- جدول توزیع فراوانی ودرصدی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 101

جدول 4-11- جدول توزیع فراوانی و آماره های توصیفی مشارکت  مردمی و ابعاد آن 102

جدول 4-12- آماره های توصیفی مربوط به بررسی نرمال بودن متغیر مشارکت مردمی 104

جدول 4-13- آزمون سیمون-  کولموگورف 105

جدول 4-14- جدول توافقی میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 107

جدول 4-15- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108

جدول 4-16- جدول توافقی زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109

جدول 4-17- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر زمان پخش برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 109

جدول 4-18- جدول توافقی نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 110

جدول 4-19- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر نوع برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 111

جدول 4-20- جدول توافقی اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112

جدول 4-21- آزمون همبستگی کندال  بین متغیر اعتمادبه برنامه رسانه ها و مشارکت مردمی 112

جدول 4-22- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ومیزان استفاده از رسانه 114

جدول 4-23- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی ونوع برنامه رسانه 114

جدول 4-24- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی وزمان پخش برنامه رسانه 115

جدول 4-25- آزمون همبستگی پیرسون بین میزان مشارکت مردمی و اعتمادبه برنامه رسانه 116

جدول 4-26- مدل رگرسیون پیش بینی شد 117

جدول 4-27- نتایج آزمون ANOVA 117

جدول 4-28- ضرایب رگرسیونی مربوط به مدل های پیش بینی شده 118

جدول 4-29- تحلیل مسیر مرحله اول 119

جدول 4-30- تحلیل مسیر مرحله دوم. 120

جدول 4-31- تحلیل مسیر مرحله سوم. 121

جدول 4-32- تحلیل مسیر مرحله چهارم. 122

جدول 4-33- محاسبه ضریب تاثیر متغیر میزان استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 123

جدول 4-34- محاسبه ضریب تاثیر اعتماد به رسانه بر میزان مشارکت مردمی 123

جدول 4-35- محاسبه ضریب تاثیر متغیر نوع استفاده از رسانه برمیزان مشارکت مردمی 124

جدول 4-36- محاسبه ضریب تاثیر متغیر زمان استفاده از رسانه بر میزان مشارکت مردمی 124

فهرست نمودار

 

نمودار 4-1- توزیع پاسخگویان بر حسب  جنسیت 93

نمودار4-2- توزیع پاسخگویان بر حسب سن 94

نمودار4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات 95

نمودار 4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب  میزان اعتماد به رسانه 96

نمودار4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب  نوع برنامه رسانه 97

نمودار4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب  زمان پخش برنامه رسانه 98

نمودار 4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانه 99

نمودار 4-8- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون 100

نمودار4-9- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رادیو 101

نمودار 4-10- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از اینترنت 102

نمودار 4-11- نمودارQ-Q 105

نمودار4-12- نمودار Box plot 106

نمودار 4-13- نمودار هیستو گرام 106

نمودار 4-14- رابطه بین میزان استفاده از رسانه و مشارکت مردمی 108

مقدمه                                                                                                       3

بیان مسأله                                                                                                  5                                              5

ضرورت واهمیت تحقیق                                                                                6

اهداف تحقیق                                                                                             7                                                سوالات تحقیق                                                                                           7

فرضیه های تحقیق                                                                                       9

روش تحقیق                                                                                              9

جامعه آماری                                     10

روش جمع آوری اطلاعات                                 10

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                              10

قلمرو تحقیق                                             10

چارچوب نظری و مدل تحلیلی تحقیق                                                             11

تعاریف عملیاتی و نظری واژه ها                         14

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه                                                               20

فناوری اطلاعات                                                                                        21

(چ)

 

 

 

بکارگیری فناوری اطلاعات                                                                           23

مدیران و فناوری اطلاعات                                        23

اقدامات سازمان به منظور به کار گیری فناوری اطلاعات                                         27

آموزش فناوری                                            27

کاربرد تکنولوژی اطلاعات در مدیریت                                                             28                                               282829

سازمانها و فناوری اطلاعات                                                                          29                                               30

سلسله مراتب سازمانی                                                                                 29                                               30

اطلاعات چیست؟                                                        30                           31

تعریف متفاوت اطلاعات از زوایای مختلف                                                       31                                                3132                                               32

فناوری                                                                                                   33                                               34

تاریخچه فناوری اطلاعات                                                                            34                                               35

مفهوم تکنولوژی اطلاعات                                                                            34                                               35

کاربرد تکنولوژی اطلاعات                                 35                                      36

دلایل شکست طرحهای توسعه سازمان بوسیله فناوری اطلاعات                               39                                               40

فن آوری اطلاعات یک استراتژی است                                                            40                                                41

فن آوری اطلاعات ، یک سری ابزاری است                     41                                      42

بهره مندی سازمانهای تجاری از فناوری اطلاعات                                     41                               4142

مزایای فن آوری اطلاعات درسازمانهای تجاری                                                   42                                               43

نقش IT درفرآیندهای سازمان                                                                      42                                               43

فن آوری اطلاعات وساختارسازمانی                                                                43                                               44

فن آوری اطلاعات ومزیت رقابتی                                                                   44                                               45                                               46

تکنولوژی نوین اطلاعات وارتباطات                                                                46                                               47

نقش فن آوری اطلاعات درسازمان                                                                  47                                               49

اثرات مستقیم ونقش فناوری درایجاد قابلیت انعطاف برسازمان                                 48                                               50

تاثیر تغییرات فناوری اطلاعات                              49                                    50

فناوری  اطلاعات وارتباطات                                                                         49

 

(ح)

 

 

عوامل تاثیرگذاری بررابطه فناوری اطلاعات و بهره وری در سازمان                           51

نقش فناوری اطلاعات درتوسعه منابع انسانی                                                      52                                               53

 

موانع اجرای تکنولوژی اطلاعات در سازمان                                                       54                                               55

مدیریت ارتباط با مشتری                                      55

مدیریت الکترونیکی ارتباط با مشتری                          56

تاریخچه و تعریف مدیریت ارتباط با مشتری و انواع آن                                                        58

انواع فناوری های    C  R M                                60

رویکردی استراتژیک به مدیریت روابط مشتری و استراتژی آن                                             62

مدیریت روابط مشتری الکترونیکی                               63

کاربردهای مدیریت روابط مشتری                               65

رویکردهای مختلف بر  CRM                                     65

منافع و مزایای حاصل از ارتباط با مشتری……..                         66

داده کاوی و ارتباط آن با  CRM                              69

جلب مشتریان با استفاده از همزمانی زنجیره ی تأمین                                            71

استفاده از آگاهی و بینش مشتری                               72

فرصت‌های فراهم شده به وسیله تجارت الکترونیکی و ارتباط آن با مشتری                  73

E-C R M و اثرات آن بر رضایت مشتری         ……                                       74

مهمترین اهداف هزینه ای در اجرای پروژه  E – CR M..                            77

متدولوژی مدیریت ارتباط با مشتری ( CR M) در کلاس جهانی مشتریان                                  81

انواع مشتری و درجه بندی نظری مشتریان            82

تغییرات سازمانی در نتیجه استفاده از  CRM                                                       89

ساختار سازمانی بازاریابی در CRM                                                                90 فرآیند پیاده سازی  CR M                                                                            91

 

(خ)

 

 

موفقیت و اثر بخشی  CRM                                                                          95

وفاداری مشتری                                                                                         95

پایداری رضایت مشتری                                                                               98

شکست پروژه های CRM                                                                          99

چالشهای اجرائی  CRM                                                                             100

مروری بر تحقیقات گذشته                                                                          105

 

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه                                                       125

روش تحقیق                                                  125

جامعه آماری                                                                                           126

متغیرهای تحقیق                                                                                      126

شیوه گرد آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز…..                  128

ابزار گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز                                                   128

یک مطلب دیگر :

ابزارها و اندازه گیری آزمودنی ها (تناظر سئوالات پرسشنامه با فرضیه های تحقیق)                 129

برآورد روایی پرسشنامه( ابزار اندازه گیری)                                                       131

شیوه های تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها                                                    133

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

مقدمه                                                                                                   135

جداول توزیع فراوانی                                                                                139

آزمون تحلیل واریانس                                       151

آزمون t مستقل                                                                                       163

(د)

 

 

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه                                                                                                   167

تحلیل فرضیه های تحقیق                                                                           167

پیشنهادات                                               173

پیشنهادات به محققین آتی                                 174

محدودیت های تحقیق                                                                              175

 

منابع و مأخذ                                                                                          177

 

پیوست ها                                                                               186          

چکیده:

امروزه اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه ارتباط الكترونیكی با مشتری (ECRM)  به روشنی مشخص شده است این پژوهش در پنج فصل مختلف ارائه شده است،فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص یافته است .فصل دوم از دو بخش شامل مباحث نظری و ادبیات تحقیق و هم چنین سابقه علمی و پژوهشهای انجام شده در رابطه با تحقیق تشکیل شده است.فصل سوم به روش تحقیق می پردازد، با توجه به موضوع مورد پژوهش و اهداف مورد نظر روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه توصیفی از نوع تحقیقات پیمایشی می باشد .که جامعه آماری این پژوهش را کلیه مشتریان در بانك تجارت تشکیل        می دهند. ابزارگردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش پرسشنامه می باشد که شامل 30 سؤال بوده و توسط محقق تنظیم گردیده است و بر اساس ضریب آلفای کرونباخ ، اعتبار آن 94/. برآورد گردیده است که بیانگر اعتبار بالای ابزار اندازه گیری است.فصل چهارم به تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش پرداخته است،تجزیه و تحلیل داد های این تحقیق در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است.

به منظور سنجش پنج فرضیه پژوهش از آزمون t (تک متغیره)  و به منظور مقایسه نظرات پاسخ دهندگان با توجه به سن ومدرك تحصیلی… از آزمون تحلیل واریانس استفاده شده است.فصل پنجم به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات اختصاص یافته است.تجزیه وتحلیل یافته های مربوط به سؤال اصلی تحقیق نشان داد که آموزش به کارکنان و مدیران در زمینه به کارگیری فناوری اطلاعات موجب توسعه ارتباط الكترونیكی با مشتری (ECRM)  می شود.

مقدمه

امروزه بشر پا به دورانی نهاده است که از آن به عنوان عصر اطلاعات یاد می شود. عصری که از تعامل حوزه های مختلف زندگی بشری متاثر بوده و بر اساس شرایط جدید زندگی بشری تعریف شده است. با رشد و توسعه تکنولوژی که خود از نیازهای بشری و در پاسخ به آن ها به وجود آمده، شرایط تازه ای در زندگی انسان ها رقم خورده و فن آوری اطلاعات شرایط جدیدی را برای زندگی بشری به وجود آورده است. بر اثر رشد و توسعه فن آوری اطلاعات، بخش مهمی از زندگی بشری نیز دستخوش تغییر شده، به گونه ای که مبحث توسعه بدون توجه به رشد و گسترش این فن آوری قابل بحث نیست.

گرچه نمی توان تنها عامل تغییرات در زندگی بشر امروزی را رشد تکنولوژی اطلاعات و رایانه و شبکه های مربوطه دانست، بلکه باید به عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن نیز توجه نمود، با این حال     نمی توان منکر شد که این تکنولوژی ها باعث شده اند تا بشر به الزامات زندگی جدید تن دهد و سعی نماید برای رشد خود از این امکانات بهره بگیرد. به عبارت بهتر، علیرغم آن که تکنولوژی خود زاییده تفکر بشر و متاثر از نیازهای آن است، گاه خود را به حوزه های مختلف زندگی وی نیز تحمیل می کند. رابطه دیالکتیک و تعاملی بین نیازهای بشری و رشد اجتماعی با فن آوری در این خصوص نیز همچنان صادق است.

همان گونه که تجربه تاریخ بشری در عرصه های گوناگون نشان داده است، به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی، تکنولوژی ها هیچ گاه به طور یکسان در جوامع مختلف رشد نکرده و معمولا به همین دلیل فضای طبقاتی را گسترش داده و شکاف بین داراها و ندارها را افزایش می دهند. به عبارت دیگر، بیشتر فن آوری ها، به طور معمول در خدمت صاحبان قدرت و ثروت بوده و یا حداقل توسط آنان به کار گرفته شده و بقا و رشد متقابل همدیگر را تضمین کرده اند. با این حال یکی از وجوه تمایز تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، فراگیری آن بوده و به دلیل ماهیت فن آورانه آن و اشکال مختلف استفاده از  آن، می توان آن را در زمره تکنولوژی هایی قرار داد که نمی توان به قطعیت رای پیشین در خصوص کل فن آوری ها را برای آن صادر نمود (گرچه این موضوع همواره از نگرانی هایی عمومی اندیشمندان علوم اجتماعی و اقتصادی بوده و هشدارهایی به ویژه در خصوص گسترش شکاف های طبقاتی و افزایش فاصله داراها و ندارهای این فن آوری داده شده است). این موضوع در بحث این تحقیق از آن جهت حایز اهمیت است که فضای گسترده فراگیری این فن آوری و همچنین فرصت های مهمی را که در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، اقتصادی و سیاسی به همراه دارد، به ما یاد آور می شود. این فراگیری در عین خلق فرصت های مهم، همواره می تواند منشا تاثیراتی باشد که با نگرش های موجود در جامعه سازگار نباشد. از همین رو در بسیاری از موارد، شاهد مقاومت های مختلف از سوی صاحبان اندیشه و یا قدرت هستیم که به دلایل مختلف نگرانی هایی از رشد و توسعه فن آوری های جدید دارند. این نوع مقاومت ها گاه در قالب تفکرات سازمان یافته اداری و سیاسی، گاه در قالب نگرش های اقتصادی و گاه در قالب نقد های آکادمیک مطرح می شود. در مواقع زیادی نیز این مقاومت ها به شکل فردی و بر اثر آموزه ها و انگیزه های فرهنگی زمینه بروز می یابند.

در کشور ما هم به فراخور حال و با توجه به تلاش دولتمردان، استفاده از فن آوری اطلاعات به سرعت رشد می یابد. توسعه سریع پایگاه های اینترنتی سازمان ها و نهادهای عمومی و دولتی و استفاده از این ابزارها برای واگذاری بخشی از امور به حوزه مجازی و حرکت به سوی ایجاد دولت الکترونیک، و افزایش سریع ضریب نفوذ اینترنت و سایر فن آوری ها مرتبط (مانند تلفن همراه) گویای حرکت سریع (گرچه ممکن است در مقایسه با برخی کشورها آنقدرها هم سریع نباشد) به این سمت است. سازمان ها و نهادهای دولتی و ملی به همراه بسیاری از نهادهای خصوصی به سرعت در پی ایجاد وفق دادن خود با شرایط جدید هستند و تلاش می کنند تا فاصله خود را با کشورهای توسعه یافته در این زمینه کمتر نمایند.

3-2- مدیریت بحران………………………….. 25

3-2-1-   اهمیت و ضرورت مدیریت بحران………………………….. 26

3-2-2-   چرخه مدیریت بحران و فازهای آن………………………….. 26

3-2-3-   جایگاه اسکان موقت در مدیریت بحران………………………….. 28

3-2-4-   برنامه ریزی اسکان موقت در مدیریت بحران……………………… 28

3-2-5-   مراحل کلی فرآیند بهینه­سازی اسکان موقت……………………. 29

3-3- مفاهیم تخصیص و مکان­یابی ………………………… 30

3-3-1-   مکانیابی در GIS………………………….

3-3-2-   مسئله مکان­یابی و تخصیص……………………………. 31

3-4- روش­های حل مسئله مکان­یابی و تخصیص………………………. 35

3-5- بهینه یابی………………………….. 37

3-5-1-   الگوریتمهای فراابتکاری …………………………38

3-6- هوش مصنوعی………………………….. 39

3-6-1-   شاخههای هوش مصنوعی ………………………… 39

3-6-2-   سیستم اطلاعات جغرافیایی و ارتباط آن با هوش مصنوعی…….. 40

3-6-3-   نقش هوش مصنوعی در مدیریت بحران زلزله……………. 41

3-6-4-   هوش جمعی…………………………41

3-7- الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه………………………… 42

3-7-1-   منشاء زیست شناسانه الگوریتم کلونی مورچه­ ها…….. 42

3-7-2-   ساختار مسائل قابل مدلسازی برای حل با مجموعه الگوریتم­های مورچه……45

3-7-3-   شبیه­سازی رفتار مورچه ها در ACO…………………………..

3-7-4-   ساختار عمومی الگوریتم های ACO…………………………..

 

3-7-5-   حل مسئله TSP با استفاده از الگوریتمACO…………………..

3-7-6-   ترکیبات مختلف  و …………………………… 53

3-7-7-   مجموعه الگوریتم های ACO…………………………..

4-   فصل چهارم: مواد و روش ها …………………………57

4-1- مقدمه…………………………. 57

4-2- داده ­های مورد نیاز…………………………. 58

4-2-1-   معیارهای ناسازگاری………………………….. 58

4-2-2-   معیارهای سازگاری………………………….. 61

4-2-3-   بلوکهای جمعیتی(نقاط تقاضا)………………………… 64

4-2-4-   مکانهای امن(نقاط عرضه) …………………………65

4-3- محاسبه تناسب مکانی………………………….. 66

4-4- اجرای گام­های مکان­یابی و تخصیص در تحقیق حاضر………….. 69

4-4-1-   گام اول:  انتخاب مکان­های امن………………………….. 69

4-4-2-   گام دوم: انتخاب مسیر انتقال بلوک­های جمعیتی به مکان­های امن……. 74

4-4-3-   گام سوم: تخصیص جمعیت…………………………… 75

4-4-4-   بروزرسانی فرومون………………………….. 81

4-5- جمع­بندی………………………….. 83

5-  فصل پنجم: نتایج و بحث…………………………… 86

5-1- مقدمه…………………………. 86

5-2- ارزیابی عملکرد الگوریتم ACO با در نظر گرفتن مقادیر مختلف  و ……86

5-2-1-   بررسی تغییرات پارامتر ………………………… 87

5-2-2-   بررسی تغییرات پارامتر ………………………… 90

5-3- بررسی تغییرات  ضریب تبخیر بروی تابع هدف………… 92

5-4- بررسی نمودار همگرایی نهایی مدل………………………….. 92

5-5- ارزیابی پایداری نتایج………………………….. 94

5-6- بررسی نتایج تخصیص بلوک­های جمعیتی به مکان­های انتخاب شده….. 94

5-7- بررسی تاثیر محدودیت تعداد مکان حداکثر در نتایج تابع هدف………. 100

6-  فصل ششم: جمع­بندی و پیشنهادات………………………….. 104

6-1- مقدمه…………………………104

یک مطلب دیگر :

6-2- جمع­بندی………………………… 104

6-3- آزمون فرضیات………………………….. 105

6-3-1-   فرض اول………………………….. 105

6-3-2-   فرض دوم………………………… 106

6-3-3-   فرض سوم………………………… 106

6-4- پیشنهادات………………………… 107

فهرست منابع………………………… 110

پیوست شماره 1: …………………………………..116

چکیده:

ازجمله مسائل مهم در مدیریت بحران حوادث غیرمترقبه طبیعی به ویژه زلزله، مکان یابی بهینه به منظور اسکان شهروندان در هنگام و یا پس از بروز حادثه می‌باشد. یكی از مشكلات بزرگ سازمان‌های درگیر در مدیریت بحران شهری، فقدان یك مدل مكانی جامع به منظور اعمال مدیریت واحد در انتقال ساكنین شهر به مکان‌های اسكان موقت از پیش تعیین شده پس از وقوع حادثه می‌باشد. بهینه­سازی فرآیند اسکان موقت در سه فاز تعیین مکان­های بهینه امن، تعیین مسیرهای بهینه و تخصیص جمعیت به اماکن امن صورت می گیرد. هدف از انجام این تحقیق پیاده سازی و بررسی نتایج الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه (ACO ) در مکان­یابی پناهگاه اسکان موقت با تعیین مسیرهای بهینه و تخصیص جمعیت به مکان­های امن در شهر کرمان بعنوان منطقه مورد مطالعه می­باشد.

با ایجاد تغییرات لازم در اجرای الگوریتم ACO در حل مسئله فروشنده دوره­گرد، مراحل مربوط به مکانیابی و تخصیص در قالب یک مدل مکانی طراحی شده است. این مدل بر اساس یک تابع هدف به منظور کمینه کردن هزینه انتقال جمعیت بلوک های ساختمانی و سه محدودیت میانگین سرریز/کمریز، حداکثر تعداد مکان­های انتخاب شده و میانگین تناسب مکانی، به گونه­ای طراحی شده است که قیود مسئله  تضمین کننده کیفیت جواب­های مدل می­باشد. برای تصمیم گیری در مورد بهینه بودن راه حل ها در ACO از روش ارزیابی چند معیاره استفاده شد.

به منظور بهبود نتایج، حساسیت مدل نسبت به تغییر پارامترهای فرومون و تابع ابتکاری الگوریتم ACO مورد ارزیابی قرار گرفت و مقادیر مناسب و بهینه آنها تعیین شد. با در نظر گرفتن قیود تعیین شده و همچنین نمودار همگرایی تابع هدف، بهترین عملکرد در کاهش نهایی تابع هدف توسط مدل مشخص شد و علاوه بر آن، نتایج حاصل از تست تکرارپذیری نشان دهنده پایداری و ثبات جواب­های الگوریتم مورد بررسی می­باشد. نتایج تخصیص جمعیت به مکان­های امن، وابستگی انکارناپذیری به نحوه توزیع اماکن امن و ظرفیت آنها و همچنین پراکندگی و جمعیت بلوک­های ساختمانی دارد. میانگین فاصله طی شده تا نزدیکترین مکان امن در مدل نهایی تخصیص برابر با 1200 متر می باشد اما به دلیل عدم توزیع مناسب این مکان­ها با توجه به توزیع جمعیت در سطح شهر، بیش از 40 درصد جمعیت فاصله ایی بیش از 1500 متر را تا نزدیکترین مکان امن انتخاب شده باید طی کنند. در نتیجه جستجو و تاسیس مراکز امن جدید برای کاهش این فاصله ضرورت دارد. نتایج نشان می­دهند که استفاده از الگوریتم ACO، قابلیت­های زیادی برای ترکیب با سیستم­های اطلاعات جغرافیایی برای حل مسئله مکان­یابی و تخصیص که نیازمند محیط شبیه­سازی پویا (تغییر ترکیب مکانهای امن – تغییر ظرفیت) می­باشند، دارا می با­شد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- طرح مسأله

علیرغم پیشرفت‌های شگرف در تكنولوژی و دست‌یابی به ناممکن‌های قرون گذشته، هنوز انسان در برابر حوادث غیر مترقبه طبیعی چون زلزله، سیل و … درمانده است و گاه و بی گاه در معرض تلفات و خسارت‌های مالی بسیاری قرار می‌گیرد .در دهه‌ای كه گذشت بیش از 200  میلیون نفر در سال به علت بروز بلایای طبیعی دچار صدمات جانی و مالی شده‌اند .در این میان ساخت و سازهای غیر اصولی و بی توجهی به قدرت خطر زایی یك منطقه، رعایت نكردن فاصله كاربری­های حساس و مناطق مسكونی از حریم گسل‌ها و رودخانه­ها و …، موجبات تشدید فجایع را فراهم می‌آورند (اسدی نظری , 1383). زلزله از جمله پدیده‌های طبیعی است که در اکثر مناطق جهان از جمله ایران به وقوع می‌پیوندد. در طی سال‌های 1900 تا 1990 میلادی، 1100 زلزله مرگبار در 75 کشور جهان رخ داده و بیش از 80 درصد مرگ و میرهای حاصله در شش کشور جهان اتفاق افتاده است. ایران با 120 هزار نفر تلفات انسانی در زمره این کشورهاست. همچنین در سال‌های 1361 تا 1370 کشور ایران بیشترین تعداد زلزله را تجربه کرده است. (عبدالهی، 1381)

کشور ما ایران در پهنه لرزه خیزی از دنیا واقع شده است. بیشتر نقاط شهری و غیرشهری كشور در نواحی با خطر نسبی زمین لرزه زیاد قرار گرفته است. اهمیت زلزله در ایران، با شدت یافتن روند توسعه کشور، گسترش شهر­ها، تمرکز جمعیت امروزه بیشتر درک می­شود. با توجه به رویارویی مداوم كشور با پدیده زلزله، ضروری است همواره تلاش‌هایی جهت دست یابی عملی به روش‌ها و راه كارهای منسجم جهت مقابله منطقی و به حداقل رساندن ابعاد فاجعه آمیز چنین رخدادی صورت گیرد (اسدی نظری، 1383). اداره هماهنگی امداد سوانح سازمان ملل متحد اعلام می‌نماید كه می‌توان با اطمینان اظهار داشت، در طول دهه‌های گذشته، ارائه کمک‌های اضطراری در ارتباط با پزشكی، تغذیه و … پس از سانحه پیشرفت چشمگیری داشته است، اما یك بخش مهم هم چنان بهبود ناچیزی داشته و آن سرپناه اضطراری یا به طور عام، سرپناه پس از سانحه است.( Fallahi, 2007)

طی یکصد سال گذشته، سیزده زلزله به بزرگی بیشتر از هفت ریشتر در ایران اتفاق افتاده و این در حالی است که روستاهای ما در برابر زلزله 5 ریشتری و شهرهای ما در برابر زلزله 6 ریشتری به شدت آسیب پذیر هستند. کاهش اثرات جانبی زلزله یا به عبارت دیگر، کاهش آسیب‌هایی همچون اجتماعی و زیربنایی در زمان وقوع زلزله، زمانی به وقوع خواهد پیوست که فازهای مختلف مدیریت بحران در تمامی سطوح برنامه­ریزی مد نظر قرار گیرد. اما هر تصمیم­گیری و برنامه­ریزی صحیح، نیازمند اطلاعات صحیح، دقیق و به روز و تحلیل آن‌ها می‌باشد. به دلیل اینکه اکثر اطلاعات مورد نیاز در مقوله شهری و زلزله بیشتر ماهیت مکانی دارند، لذا علم و فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی با قابلیت جمع آوری داده‌های مکانی و غیر مکانی، ذخیره سازی، بروزرسانی، آنالیز، مدل‌سازی و نمایش اطلاعات مکانی می‌تواند به عنوان علم و فناوری بهینه، در جهت ساماندهی و تجزیه و تحلیل جامع و سریع اطلاعات و کمک به اخذ تصمیمات مناسب در مدیریت بحران، مورد استفاده قرار گیرد(آقامحمدی، 1379). از طرفی باید توجه داشت که محیط سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، محیطی استاتیک می‌باشد و قابلیت شبیه سازی پویا را ندارد. هوش مصنوعی به ویژه عامل‌های هوشمند قادر به رفع نقاط ضعف بوده و می‌توانند در تعامل و حتی ترکیب با سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی نقشی موثر در مدیریت بحران ایفا کنند (رجبی، 1388).

الگوریتم‌های هوشمند در GIS قابلیت آن را در قاعده‌مند کردن تصمیمات به طور مناسبی ارتقاء بخشیده‌اند که برنامه ریزی مکانی پیچیده و بهینه سازی منابع از آن جمله می‌باشند (Birkin, et al., 1996; Bong, et al., 2004).  ازجمله روش­های هوش مصنوعی که از آن به عنوان یک روش فراابتکاری یاد می‌شود، الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه (^[1]ACO) می‌باشد. این روش اولین بار توسط دوریگو در رساله دکترا خود در سال 1992 به عنوان یک راه حل چند عامله ^[2]برای حل مسائل پیچیده بهینه سازی توسعه داده شده است. اولین کاربرد موفق آن، حل مسئله فروشنده دوره گرد (TSP^[3]) می‌باشد(Dorigo, 1992) که سبب شد تا کارایی آن در حل سریع مسائل بهینه­سازی ترکیبی اثبات شود. در سال‌های اخیر کاربردهای فراوانی از بکارگیری در مسائل بهینه­سازی پیچیده نظیر انتخاب اشیاء و تشخیص حالت چهره، مسیریابی وسایل نقلیه(White, et al., 1998)، تخصیص(Maneizzo, et al., 1994)، طراحی و بهبود شبکه حمل و نقل و تکنیک‌های فراگیری ماشین(Parpinelli, et al., 2002)^[4] و… ارائه گردیده است.

با توجه به آنچه درمورد اهمیت و ضرورت توجه به بحران زلزله و لزوم برنامه­ریزی برای مقابله با پیامدهای بعد از آن بیان شد، در این تحقیق با استفاده از قابلیت­های سیستم های اطلاعات جغرافیایی و الگوریتم ACO، مکانیابی پناهگاه­های اسکان موقت بعد از زلزله به منظور تخصیص جمعیت آسیب دیده، به عنوان یک مسئله بهینه سازی در دنیای واقعی انجام گرفته است.

5-1-2- توسعه اقتصادی ………………………………23

6-1-2- توسعه اجتماعی ………………………………… 24

7-1-2- مهاجرت……………………………………… 25

1-7-1-2- انواع مهاجرت ………………………………….. 25

2-2- مسائل و موانع بازدارنده توسعه روستایی…………………………. 26

3-2- ارتباط جمعیت و توسعه…………………………………….. 28

4-2- رشد طبیعی جمعیت و مراحل انتقالی آن ……………………………. 30

5-2- شاخص­های اندازه­گیری سالخوردگی…………………………………….. 33

1-5-2- میانه سنی …………………………………………… 33

2-5-2- میزان و درصد سالخوردگی جمعیت…………………………… 33

3-5-2- نسبت وابستگی ………………………………….. 34

6-2- دیدگاه­ها و نظریه ­ها ………………………………………. 34

1-6-2- دیدگاه ­ها و نظریه­ های مرتبط با توسعه ………………………… 34

1-1-6-2- خاستگاه توسعه در مکاتب………………………….. 35

2-1-6-2- تطورگرایی ……………………………………. 35

2-6-2- نظریه­ های مهاجرت……………………………… 38

3-6-2- دیدگاه ­های مرتبط با سالخوردگی ……………………………. 39

4-6-2- عقاید و نظریه ­های جمعیتی در ارتباط با ترکیب سنی…………………………. 41

جمع­بندی ……………………………………. 45

فصل سوم: مواد و روش‏ها

پیش­درآمد……………………………… 47

1-3- بخش اول: معرفی اجمالی و ویژگی­های جغرافیای طبیعی و انسانی منطقه مورد مطالعه……..47

1-1-3- موقعیت، حدود و وسعت بخش جلگه رخ………………….. 47

2-1-3- ویژگی­های جغرافیای طبیعی منطقه مورد مطالعه………….. 49

1-2-1-3- توپوگرافی…………………………….. 50

2-2-1-3- وضعیت زمین­شناسی…………………………….. 51

3-2-1-3- آب و هوا/ اقلیم……………………………… 52

1-3-2-1-3- تقسیم­بندی اقلیمی………………………….. 52

2-3-2-1-3- درجه حرارت………………………………. 53

3-3-2-1-3- بارندگی………………………………. 54

4-3-2-1-3- تبخیر ………………………………….. 54

5-3-2-1-3- یخبندان ………………………………….. 55

6-3-2-1-3- باد …………………………………. 56

4-2-1-3- خاک­شناسی و قابلیت اراضی……………………………. 58

5-2-1-3- پوشش گیاهی ………………………………… 59

3-1-3- ویژگی­های جغرافیای انسانی منطقه مورد مطالعه ………………… 60

.1-3-1-3-  سابقه تاریخی ……………………………. 60

2-3-1-3- تعداد و تحولات جمعیت ………………………….. 61

1-2-3-1-3- نرخ رشد جمعیت………………………………… 62

2-2-3-1-3- پیش­بینی جمعیت …………………………. 63

3-3-1-3- ترکیب جمعیت ………………………………. 64

1-3-3-1-3- ترکیب سنی…………………………………. 64

2-3-3-1-3- ترکیب جنسی …………………………………. 65

4-3-1-3- تراکم جمعیت ………………………………………… 66

5-3-1-3- سواد و آموزش ………………………………… 68

6-3-1-3- وضعیت اقتصادی منطقه ……………………… 70

1-6-3-1-3- بررسی وضعیت بخش­های مختلف اقتصادی ………………….. 71

1-1-6-3-1-3- کشاورزی ……………………………………………. 72

2-1-6-3-1-3- صنایع روستایی ……………………………… 76

2-3- بخش دوم: روش­شناسی پژوهش ………………………….. 78

1-2-3- روش پژوهش …………………………………….. 78

2-2-3- جامعه آماری …………………………………………….. 80

3-2-3- نحوه جمع­آوری اطلاعات ………………………………….. 81

4-2-3- شیوه تجزیه و تحلیل داده­ ها  ………………………….81

5-2-3- تعریف عملیاتی متغیرها و شاخص­های تحقیق………………………. 81

 

6-2-3- روایی و پایایی ابزار تحقیق ……………………………….. 84

جمع­بندی ………………………………… 85

فصل چهارم: بحث و نتایج

پیش­درآمد……………………………….88

1-4- یافته­های توصیفی………………………….. 88

1-1-4- وضعیت سنی پاسخگویان …………………88

2-1-4- وضعیت سواد پاسخگویان………………… 89

3-1-4- وضعیت شغلی پاسخگویان …………………90

4-1-4- وضعیت فعالان در زیربخش­های کشاورزی………………………91

5-1-4- وضعیت درآمد پاسخگویان …………………………..92

2-4- برخورداری از خدمات و امکانات …………………………94

3-4- تعیین روستاهای با ترکیب سنی جوان و سالخورده …………………. 95

4-4- یافته­های استنباطی………………………………..98

1-4-4- تحلیل تفاوت سطح توسعه اقتصادی روستاهای با ترکیب سنی جوان و سالخورده……… 98

2-4-4- تحلیل تفاوت سطح توسعه اجتماعی روستاهای با ترکیب سنی جوان و سالخورده…… 100

5-4- نتایج آزمون فریدمن…………………………….. 104

6-4- آزمون فرضیات…………………………….. 106

1-6-4- آزمون فرضیه اول……………………………… 106

2-6-4- آزمون فرضیه دوم…………………………….. 107

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهادات

1-5- جمع­بندی………………………………. 111

2-5- نتیجه­ گیری…………………………….. 112

3-5- پیشنهادات………………………………. 115

فهرست منابع ………………………………….. 118

چکیده:

جمعیت از دیدگاه نوین، ابزار، وسیله­ی کار و بهره­گیرنده نهایی روند توسعه محسوب می­شود. این بینش جمعیت را تنها یک مقوله کمی تلقی نکرده بلکه ساختار کیفی آن را نیز مورد توجه قرار می­دهد. یکی از مباحث مهم در این رابطه، سالخوردگی جمعیت است که امروزه در شهرها و بویژه روستاهای کشور ظاهر شده است و یکی از دلایل بازدارنده توسعه روستایی محسوب می­شود. با این دیدگاه، هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل اثرات سالخوردگی بر بازدارندگی توسعه اقتصادی – اجتماعی روستایی در بخش جلگه رُخ شهرستان تربت حیدریه بود که با روش توصیفی – تحلیلی، مبتنی بر مطالعات میدانی انجام شد. جمع­آوری داده­ها از طریق تکمیل پرسشنامه انجام شد که در راستای شناخت وضعیت توسعه روستاهای منطقه، تعداد 48 شاخص در دو بعد اجتماعی و اقتصادی مورد شناسایی و تجزیه – تحلیل قرار گرفت؛ برای تجزیه و تحلیل داده­ها و تهیه نقشه­ها به ترتیب از آزمون­های آماری نرم­افزار SPSS و GIS استفاده شد. متناسب با نتایج آزمون من­ویتنی و سطح معناداری کمتر از 05/0، به تفاوت معنادار سطح توسعه بین روستاهای با ترکیب سنی جوان و سالخورده پی برده شد. همچنین متناسب با یافته­های پژوهش، میانگین بعد اجتماعی در روستاهای جوان 07/4 و در روستاهای سالخورده 44/2 بوده و میانگین بعد اقتصادی 92/3 و 64/1 به ترتیب در روستاهای جوان و سالخورده به دست آمد. درمجموع، نتایج پژوهش حاکی از آن است که پدیده سالخوردگی در توسعه اقتصادی – اجتماعی روستاهای این بخش نقش بازدارنده ایفا نموده است.

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1- کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

جمعیت منبع فناناپذیری است که می­تواند نقش مؤثری در تحقق توسعه­ی اقتصادی – اجتماعی ایفا کند. رابطه­ی منطقی بین جمعیت و توسعه باعث توسعه هماهنگ

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره پیشرفت تحصیلی/مفهوم تصور از خود

 اقتصادی و اجتماعی، اعتلای سطح زندگی و بهروزی مردم می­شود (ساعی ارسی، 1387: 70). با وجود بررسی­های علمی انجام شده در این زمینه، هنوز روابط دوجانبه جمعیت و توسعه درست شناخته نشده است. زیرا اثر آن‌ها بر یکدیگر غیر مستقیم بوده و به علت حضور متغیرهای مداخله­گر، دارای روابطی پیچیده­اند. جمعیت و توسعه هر یک تحت تأثیر پدیده­ها و متغیرهای اقتصادی – اجتماعی متفاوتی هستند و جنبه­های گوناگون و اجزای بسیار دارند (پاپلی یزدی و ابراهیمی، 1387: 142).

در رابطه با توسعه روستایی هدف اصلی آن باید توانا ساختن توده­های جمعیت روستایی باشد که اکنون نمی­توانند با تلاش خود نیازهای اساسی زندگی را برآورده سازند (هانتر، 1980: 4). محور بودن انسان در فرآیند توسعه، ضرورت توجه به مناطق روستایی را اهمیت می­بخشد، زیرا انسان هم به عنوان هدف توسعه و هم مهم­ترین ابزار توسعه محسوب می­شود. در مناطق روستایی این نیروی انسانی که از آن به عنوان بخش مردمی یاد می­شود، به صورت سازمان نیافته و غیر متمرکز وجود دارد. اگر بهره­برداری از نیروی کار در جوامع روستایی را به عنوان عنصری مؤثر در فرآیند توسعه ملی لحاظ کنیم، نقش توسعه روستایی در فرآیند توسعه ملی جایگاه و اهمیت خود را پیدا می­کند (جمعه پور، 1387: 74-69).

از جمله مباحث مربوط به جمعیت و توسعه، بحث سالخوردگی جمعیت می­باشد. سالخوردگی به عنوان یک مسئله جمعیتی، از پدیده­های نو ظهور در کشور محسوب می­شود. از آنجا که جمعیت سالخورده بیش از آنکه تولید کننده باشند، مصرف کننده و به تبع آن وابسته به جمعیت شاغل هستند، آثار نامطلوبی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی بر جامعه خواهند داشت. سالخوردگی جمعیت روستایی نیز یکی از مباحث مهم این مسئله مطرح بوده که با توجه به نقش جمعیت در توسعه اقتصادی – اجتماعی مناطق روستایی اهمیت دو چندان پیدا می­کند. سالخوردگی جمعیت روستایی، موانعی بر سر راه توسعه ایجاد می­کند، زیرا جمعیت سالخورده معمولاً در صدد ارزش دادن به روش­های رفتاری گذشته و مقاومت در مقابل تغییرات می­باشند (رمضانیان، 1380: 209).

جمعیت سالخورده توان جایگزینی و تجدید نسل را از دست می­دهد که نتیجه آن از بین رفتن تدریجی روستاها خواهد بود. یکی دیگر از نتایج سالخوردگی جمعیت روستایی، تغییر نحوه انتقال مایملک و دارایی­ها از فرد سالخورده به وراث و نسل جوان است؛ بدین ترتیب که پدیده سالخوردگی به تدریج باعث کنار هم قرار گرفتن دو یا سه نسل شده که به طور همزمان به زندگی ادامه می­دهند. در چنین مواردی معمولاً شخص سالخورده با هدف حفظ قدرت و تداوم نظارت، حاضر نیست دارایی­اش را در اختیار فرزندان جوان خود قرار دهد؛ همچنین به لحاظ اجتماعی نیز نسل جوان را محدود می­کنند و معمولاً در فعالیت­ها و تصمیم­گیری­های مربوط به روستا مشارکت جوانان را نادیده گرفته و اجازه دخل و تصرف در امور را به آنان نمی­دهند. اینجاست که جوانان روستایی جهت حل معضل نبود کار، سرمایه و درآمد مناسب و نیز رهایی از مشکلات اجتماعی بیان شده، اقدام به مهاجرت می­نمایند (همان: 230). در حالی که مهاجرت روستا به شهر نهایتاً سبب رشد بیکاری و فقر خواهد شد (Goldsmith, 2004: 22).

مهاجرت جوانان روستایی می­تواند بر هم­خوردن ترکیب سنی و جنسی روستا­ها، باقی ماندن سالخوردگان و رکود فعالیت­های کشاورزی را به همراه داشته باشد که در نهایت، افزایش فقر روستایی را به دنبال خواهد داشت. در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، مهاجرت از روستا به شهر در زمره مهمترین مسائل اجتماعی و اقتصادی به شمار می­آید و پیامدهایی از قبیل زنانه شدن نیروی کار کشاورزی، تخلیه روستاها، سالخوردگی جمعیت روستایی و غیره را خواهد داشت (قاسمی اردهایی، 1385: 53).

از طرفی، افراد سالخورده قادر به فعالیت و ادامه کار مفید نیستند و آنچنان که باید و شاید نمی­توانند از سرمایه­ها، امکانات و منابع موجود استفاده بهینه نمایند. همچنین، گروه سالخورده روستایی دارای ویژگی­های دوگانه مثبت و منفی می­باشند که به تبع آن، اثر گذاری آن­ها بر روند توسعه روستایی نیز به صورت دوگانه خواهد بود؛ سالخوردگان از طرفی، برخوردار از دانش بومی – محلی، تجربه چندین ساله، موقعیت اجتماعی مناسب، توانمندی اقتصادی (در اختیار داشتن زمین کشاورزی، مسکن و …) هستند و از سوی دیگر، ویژگی­های منفی از قبیل پایین بودن سطح آرزوها، عدم خلاقیت و نوآوری، بیسوادی و کم­سوادی، ضعف جسمی، انعطاف ناپذیری و مقاومت در برابر تغییر روش­های تولید نیز دارند که با وجود چنین تضادی، هرچند بتوانند بر توسعه اجتماعی روستا اثرگذاری اندکی داشته باشند، اما بر توسعه اقتصادی آن تأثیر منفی خواهند گذاشت. در این راستا تحقیق حاضر به بررسی و تحلیل اثرات سالخوردگی بر بازدارندگی توسعه اقتصادی – اجتماعی روستاهای بخش جلگه رخ تربت حیدریه خواهد پرداخت. پایان­نامه حاضر در پنج فصل به شرح ذیل تکمیل گردیده است:

در فصل اول کلیات تحقیق در غالب مقدمه، تعریف مسئله، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف، سؤالات و فرضیات، محدوده زمانی و مکانی و پیشینه تحقیق مطرح شده است.

در فصل دوم به بیان تعاریف برخی واژه­ها و اصطلاحات پژوهش، بیان دیدگاه­ها و نظریه­های مرتبط با توسعه روستایی، خصوصیات و اهداف توسعه روستایی و موانع آن پرداخته شده است.

در فصل سوم ابتدا جغرافیای طبیعی منطقه شامل موقعیت، توپوگرافی، و… و در ادامه ویژگی­های جغرافیای انسانی و اقتصادی محدوده مورد مطالعه آورده شده است. بخش دوم این فصل روش شناسی تحقیق شامل جامعه آماری، نحوه جمع­آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده­ها را در بر می­گیرد.

فصل چهارم شامل یافته­های تحقیق که در ابتدا به توصیف اطلاعات اخذ شده از طریق تکمیل پرسشنامه در روستاهای مورد مطالعه پرداخته شده و بخش دوم این فصل به آزمون فرضیات تحقیق اختصاص دارد که به طور جداگانه تجزیه و تحلیل شده است.

فصل پنجم جمع­بندی، نتیجه­گیری و پیشنهادات را در بر می­گیرد.

2-1- طرح و بیان مسئله تحقیق

توسعه تعهدی است با «انسان» و برای «انسان» که به وسیله «انسان» نیز شروع می­شود (آسایش، 1382: 65). رشد و توسعه بسیاری از کشورها در گرو ساماندهی عرصه­های روستایی است (سعیدی، 1377: 1).  توسعه روستایی از مباحثی است که کمتر به صورت مستقل مورد بحث قرار گرفته است. نقش و جایگاه روستا در فرآیندهای توسعه اقتصادی و اجتماعی در مقیاس محلی، منطقه­ای، ملی و بین المللی و پیامدهای توسعه نیافتگی مناطق روستایی از قبیل بیکاری، رشد سریع جمعیت، مهاجرت، حاشیه نشینی شهری و غیره موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم آن بر توسعه شهری گردیده است (ازکیا، 1386: 19).

نیروی انسانی از عوامل مهم در توسعه روستایی به شمار می­رود و به علت داشتن نقش کلیدی در توسعه، باید به طور ویژه­ مورد بررسی قرار گیرد. جامعه ایران در حال حاضر، مرحلۀ انتقال ساختار سنی از جوانی به سالخوردگی را تجربه می‌کند (میرزایی، 1377: 71) و در این فرایند به طور روزافزون بر جمعیت میانسال و سالخورده افزوده شده و از جمعیت نوجوان و جوان آن کاسته می‌شود. فزونی سرعت رشد جمعیت سالمندان در مقایسه با رشد کل جمعیت، افزایش سالانه تعداد و سهم سالخورده­ها لزوم توجه و برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای حلّ مسائل ناشی از این مسئله را توجیه می‌کند (کاظمی­پور، 1389: 102).

در سال­های گذشته یکی از مسائلی که در مباحث توسعه روستایی بسیار به چشم می­خورد مسئله جوانی جمعیت روستایی بود؛ در حالی که امروزه عکس این قضیه به عنوان مسئله اصلی مطرح می­شود. نرخ اشتغال در روستا و در بخش کشاورزی به هیچ وجه همپای رشد کلی اشتغال پیش نرفته و این سبب ایجاد بی­رغبتی به انجام فعالیت­های کشاورزی شده است؛ همچنین نوع نگرش روستاییان و بویژه جوانان روستایی نسبت به شغل کشاورزی، از مهمترین دلایل این مسئله بوده است (تقوایی و نیلی­پور طباطبایی، 1385: 62). با ایجاد چنین دلزدگی از مشاغل روستایی، زمینه مهاجرت جوانان از روستا فراهم می­شود.

همچنین پدیده مهاجرت می­تواند ناشی محدودیت­های اجتماعی – اقتصادی از قبیل تفاوت­های روستا – شهری، کمبود فرصت­های شغلی و تحصیلی در روستا، سالخوردگی جمعیت روستایی و به تبع آن بی­توجهی به جوانان روستا و سایر دلایل باشد. از طرفی با مهاجرت جوانان، بر شدت سالخوردگی جمعیت روستایی افزوده شده که به دنبال آن بازدارندگی توسعه روستایی را خواهیم داشت. شاه­آبادی و پوران نیز مؤید این مطلبند که کاهش منابع انسانی و مهاجرت­های بی­رویه جوانان روستایی، بر مؤلفه­های اقتصاد بویژه توسعه اقتصادی این جوامع اهمیت بسیار دارد (شاه­آبادی و پوران، 1388: 37). قیصریان نیز اذعان داشته که علت اصلی بالاتر بودن نسبت سالخوردگان در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، مهاجرت­های روستا- شهری است که این مهاجرت در بین جوانان بسیار بیشتر از سالمندان است و مهاجرت جوانان به شهر، باعث کاهش جمعیت جوان و افزایش نسبت سالمندان در مناطق روستایی می­گردد (قیصریان، 1389: 14).