5-2 ) نتایج آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………….70
5-3 ) نتایج آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………73
5-4 ) پیشنهادات بر اساس یافته ها و فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………74
5-5) محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………..75
5-6 )پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………………………………..75
منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………76

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………..80

فهرست جداول
جدول( 2-1 ) ابعاد کسب و کار ………………………………………………………………………………………………….30
جدول (2-2) نه سنگ بنای مدل کسب وکار………………………………………………………………………………….33
جدول (2-3) الگوهای طراحی مدل کسب و کار صاحبنظران مختلف……………………………………………….39
جدول( 2-4)میزان وابستگی هر یک از مدلها به نظریه های مدیریت راهبردی …………………………………..42
جدول (2-5) مدل مفهومی کسب و کار………………………………………………………………………………………..43
جدول (3-1)توزیع پرسشنامه بر اساس مولفه های بکار گرفته شده ………………………………………………….55
جدول(3-2) ضریب آلفای کرونباخ و منابع پرسشنامه……………………………………………………………………..57
جدول (4-1)توصیف زمینه فعالیت شرکتها…………………………………………………………………………………….59
جدول (4-2)توصیف متغیر سابقه شرکت ……………………………………………………………………………………..59

یک مطلب دیگر :

جدول (4-3) توصیف متغیر تعداد پرسنل………………………………………………………………………………………60
جدول (4-4)توصیف متغیر عملکرد …………………………………………………………………………………………….60
جدول (4-5) توصیف متغیر نوآوری……………………………………………………………………………………………..61
جدول (4-6)توصیف متغیر کارایی………………………………………………………………………………………………..61
جدول (4-7)ضریب همبستگی بین کارایی و عملکرد……………………………………………………………………..62
جدول (4-8)ضریب همبستگی بین نوآوری و عملکرد …………………………………………………………………..63
جدول (4-9)آزمون رگرسیون متغیره های مستقل بر عملکرد …………………………………………………………..64
جدول (4-10) آزمون رگرسیون بین نوآوری و عملکرد با توجه به سابقه شرکت ………………………………65
جدول (4-11) آزمون رگرسیون بین کارایی و عملکرد با توجه به سابقه شرکت ………………………………..66
جدول (4-12)آزمون رگرسیون بین نوآوری و عملکرد با توجه به تعداد پرسنل………………………………….67
جدول (4-13) آزمون رگرسیون بین کارایی و عملکرد با توجه به تعداد پرسنل…………………………………..67
جدول (4-14)آزمون تی تست متغیرهای تحقیق با توجه به زمینه فعالیت ………………………………………….68
جدول (5-1) توصیف مولفه های عملکرد شرکت …………………………………………………………………………70
جدول( 5-2) توصیف مولفه های الگوی کسب و کار نوآوری محور…………………………………………………71
جدول( 5-3) توصیف مولفه های الگوی کسب و کار کارایی محور………………………………………………….72

فهرست اشکال و نمودارها
شکل (1-1) مدل تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………6
نمودار(4-1) میله ای زمینه فعالیت شرکت ها…………………………………………………………………………………96
نمودار (4-2) هیستوگرام متغیر سابقه شرکت………………………………………………………………………………….96
نمودار(4-3)هیستوگرام متغیر تعداد پرسنل…………………………………………………………………………………….97
نمودار (4-4) هیستوگرام عملکرد ………………………………………………………………………………………………..97
نمودار (4-5)هیستوگرام متغیر نوآوری …………………………………………………………………………………………98
نمودار (4-6)هیستوگرام متغیر کارایی……………………………………………………………………………………………98

2-2-4- سرمایه های مالی  (FC) و ابعاد آن…………………………………………………………………..22
2-2-5- سرمایه ااعی و سرمایه فرهنگی (CC) ……………………………………………………………….22
2-3- مقایسه سرمایه اجتماعی با سرمایه فیزیکی و انسانی………………………………………………………23
2-4-. انواع سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………26
2-5-. مفهوم سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………………………………….28
2-6-.آثار سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………….30
2-6-1- تأثیر سرمایه اجتماعی بر حوزه بخش خصوصی و بنگاه‌داری………………………………………30
2-6-2-اثرات مثبت افزایش سرمایه اجتماعی بر دولت…………………………………………………………..30
2-7- روند توسعه مفهوم سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………33
2-8- ابعاد سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………..34
2-8-1-بعد ساختاری سرمایه اجتماعی: شبكه………………………………………………………………………37
2-8-2- پیوندهای شبكه‌ای(net work ties)…………………………………………………………………….37
2-8-3- ساختار كلی شبكه (net work configuration)…………………………………………………37
2-8-4- سازمان قابل دسترس…………………………………………………………………………………………….38
2-8-5-سلسله مراتب شبكه……………………………………………………………………………………………….38
2-8-6- غلظت شبكه: تراكم……………………………………………………………………………………………….38
2-9-اعتماد اجتماعی………………………………………………………………………………………………………….39
2-10- برتری سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………43
2-11-روش‌های اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………….44
2-11-1- الگوهای اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………45
2-12- ارتباط عمیق دیدگاه مدیریت اسلامی با مفهوم سرمایه اجتماعی:……………………………………48
2-13- پیامدهای مثبت سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………….49
2-14- نمونه‌ای از تهدیدات سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………..49
2-15- سرمایه اجتماعی به مثابه یكی از مشخصه‌های جوامع و ملت‌ها……………………………………..50
2-16- چگونه می‌توانیم موجودی سرمایه اجتماعی را افزایش دهیم؟……………………………………….55
2-17-  ارزش‌های اجتماعی- فرهنگی(social cultural values )……………………………………..56
2-18- سرمایه اجتماعی و علم اقتصاد………………………………………………………………………………….59
2-18-1- سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی و توسعه اقتصادی……………………………………………….59
2-18-2-كاركردهای اقتصادی سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی…………………………………………..60
2-19- كاركردهای سرمایه اجتماعی:……………………………………………………………………………………61
2-19-1- همبستگی و انسجام: …………………………………………………………………………………………..62
2-20- شاخص‌های سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………62
2-20-1- اعتماد………………………………………………………………………………………………………………..62
2-20-2- پایبندی به قوانین اجتماعی…………………………………………………………………………………..63
2-20-3-بستگی اجتماعی…………………………………………………………………………………………………..63
2-20-4- مشاركت اجتماعی………………………………………………………………………………………………64
2-20-5- دسترسی به اطلاعات…………………………………………………………………………………………..64
2-20-الف- عوامل موثر بر سطح سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………….64
2-21- مشكل سنجش سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………..65
2-22- تأثیر سرمایه اجتماعی بر بهره‌وری……………………………………………………………………………..67
1-22- هزینه‌های پایین‌تر تبادلات: ………………………………………………………………………………………67
2-22-1- تسهیم و جاری كردن دانش و نوآوری: …………………………………………………………………67
2-22-2-ریسك پذیری: ……………………………………………………………………………………………68
2-22-3- بهبود كیفیت ستاده‌ها: …………………………………………………………………………………………68
2-23- دیدگاه سرمایه‌ی اجتماعی نسبت به تسهیم دانش………………………………………………………..71
2-24- اشكال عمده سرمایه اجتماعی از نظر كلمن……………………………………………………………….85
2-24-1–تعهدات و انتظارات (obligation and expectations)……………………………………71
2-24-2- ظرفیت بالقوه اطلاعات………………………………………………………………………………………..72
2-24-3- هنجارها و ضمانت اجرایی مؤثر……………………………………………………………………………72
2-24-4-روابط اقتدار………………………………………………………………………………………………………..73
2-25- شبكه‌ها و عملكرد سازمان………………………………………………………………………………………..73
2-25-1- شبكه‌های بسته: ………………………………………………………………………………………………….75
2-26- لزوم توجه به بحث سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی……………………………………………….76
2-27- رضایت شغلی (job satisfaction) …………………………………………………………………….78
2-27-1- بررسی تئوری‌های رضایت شغلی……………………………………………………………………….79
2-27-2- تئوری بهداشت – انگیزش (motivation- hygiene theorys ) ……………………..80
2-27-3- تئوری آلدرفر (E.R.G)(alderfer)……………………………………………………………….81
2-27-4- تئوری کامروایی نیاز (need fulfillment)……………………………………………………….82
2-27-5- نظریه فرات و استارک……………………………………………………………………………………….82

2-27- 6-نظریه انگیزش پورتر ولاولر……………………………………………………………………………….82
2-27-7- نظریه کینز برگر………………………………………………………………………………………………..83
2-27- 8-نظریه انتظار وورم……………………………………………………………………………………………..84
2-29- عوامل موثر بر رضایت شغلی………………………………………………………………………………….84
2-29-1- ابزارهای اندازه گیری رضایت شغلی……………………………………………………………………88
2-30- پیشینه پژوهش سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………..90
2-30-1- پیشینه پژوهش خارجی در مورد سرمایه اجتماعی…………………………………………………90
2-30-2- پیشینهی پژوهش سرمایه اجتماعی در ایران…………………………………………………………..94
2-31- پیشینهی پژوهش رضایت شغلی……………………………………………………………………………..98
2-31-1- تحقیقات خارجی پیرامون رضایت شغلی……………………………………………………………..98
2 –31-2- مطالعات داخلی پیرامون رضایت شغلی…………………………………………………………….. 100
2-32- وزارت نیرو : ………………………………………………………………………………………………………104
فصل سوم……………………………………………………………………………………………………………………….119
3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..120
3-2- تعریف تحقیق………………………………………………………………………………………………………..121
3-3- نوع و روش تحقیق: ……………………………………………………………………………………………….121
3-4- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………….123
3-5- متغیر پژوهش………………………………………………………………………………………………………..123
3-6- روش نمونه گیری: …………………………………………………………………………………………………124
3-7- تعیین حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………..124
3-8- روایی و پایایی پرسشنامه : ………………………………………………………………………………………125
1-8-1- روایی صوری: ……………………………………………………………………………………………………125
2-8-2- روایی ساختاری: ………………………………………………………………………………………………..125
3-8-3- ضریب پایایی: ……………………………………………………………………………………………………125
3-9-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………….125
3-9-1-روایی پژوهش……………………………………………………………………………………………………..126
-3-9-2- اعتبار محتوا………………………………………………………………………………………………………126
3-9-3 -پایایی پژوهش……………………………………………………………………………………………………126
-3-9-4-روش آلفای كرونباخ…………………………………………………………………………………………..127
3-10- روش و ابزار گردآوری اطلاعات: …………………………………………………………………………..131
3-11-آزمون‌های آماری در تحلیل استنباطی: ………………………………………………………………………133
آزمون اولویت بندی فریدمن……………………………………………………………………………………………..133
آزمون همبستگی………………………………………………………………………………………………………………133
تحلیل رگرسیون ساده و چند گانه ……………………………………………………………………………………..133
آزمون فرض مقایسه میانگین‌های دو گروه…………………………………………………………………………..133
آزمون فرض مقایسه میانگین‌های چند گروه (آزمون تحلیل واریانس یكطرفه- آزمونF )…………..134
3-12-قلمرو پژوهش: ……………………………………………………………………………………………………..134
فصل چهارم: …………………………………………………………………………………………………………………..135

یک مطلب دیگر :

1-4-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..136
4-2- آمار توصیفی مشخصات فردی افراد مورد پژوهش………………………………………………………136
4-3- آمار توصیفی و استنباطی سوالات پرسشنامه……………………………………………………………….142
4-9-آزمون اولویت بندی شاخص های بعد ساختاری مولفه سرمایه اجتماعی………………………….149
4-11-آزمون اولویت بندی شاخص های بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی………………………….151
4-12-آزمون اولویت بندی سئوالات مولفه رضایت شغلی…………………………………………………….151
4-13-آزمون اولویت بندی ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی……………………..153
4-14-آزمون نرمال بودن ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی………………………..153
4-15-فرضیه اصلی: سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارد………………………………………….159
4-16-فرضیه فرعی 1: بعد ساختاری مولفه سرمایه اجتماعی بر مولفه رضایت شغلی تاثیر دارد….159
4-17-فرضیه فرعی 2: بعد شناختی مولفه سرمایه اجتماعی بر مولفه رضایت شغلی تاثیر دارد……160
4-18-فرضیه فرعی 3: بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی بر مولفه رضایت شغلی تاثیر دارد……161
4-19-فرضیه اصلی دوم: ابعاد ساختاری، شناختی و ارتباطی مولفه ساختار اجتماعی بر رضایت شغلی موثرند. …………………………………………………………………………………………………………………161
4-21-آمار توصیفی رضایت شغلی به تفکیک وضعیت تاهل…………………………………………………164
4-22-آمار توصیفی رضایت شغلی به تفکیک تحصیلات………………………………………………………166
4-23-آمار توصیفی رضایت شغلی به تفکیک موقعیت های شغلی…………………………………………169
4-24-آمار توصیفی رضایت شغلی به تفکیک سوابق کاری……………………………………………………171
4-25-تحلیل فرضیات با استفاده از چارچوب نظری:……………………………………………………………171
فصل پنجم… …………………………………………………………………………………………………………………..172
5-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..173
5-2-نتایج توصیفی………………………………………………………………………………………………………….174
5-3-نتایج استنباطی…………………………………………………………………………………………………………174
5-4-پیشنهادات و راهکارها………………………………………………………………………………………………177
5-5-محدودیت ها و تنگناهای تحقیق………………………………………………………………………………..178
.منابع: …………………………………………………………………………………………………………………………….186
پیوستها……………………………………………………………………………………………………………………………180

فهرست جداول
جدول شماره ( 1-2 ) مدل اقتضائی هرزبرگ ( محمد زاده ، 1374 )……………………………………..81
جدول 1-3- تناظر شماره سئوالات پرسشنامه با تغییرها………………………………………………………..132
جدول 2-3 امتیاز بندی طیف لیكرت………………………………………………………………………………….132
جدول شماره 1- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش……………………………………………………..136
جدول شماره 2- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش……………………………………………………..137
جدول شماره 3- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش……………………………………………………..138
جدول شماره 4- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش……………………………………………………..139
جدول شماره 5- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش……………………………………………………..140
جدول شماره 6- توزیع فراوانی پاسخ افراد مورد پژوهش…………………………………………………….141
4-4جدول شماره 7- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در بعد ساختاری مولفه سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………….143
جدول شماره 8- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در بعد شناختی مولفه سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………….143
جدول شماره 9- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………….143
4-5-جدول شماره 10- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در مولفه رضایت شغلی………..144
4-6-جدول شماره 11- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص های بعد ساختاری مولفه سرمایه اجتماعی………. ………………………………………………………………………………146
4-6-جدول شماره 12- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص های بعد شناختی مولفه سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………146
جدول شماره 13- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص های بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………………..146
جدول شماره 14- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص‌های مولفه رضایت شغلی……………………………………………………………………………………………………………………………..147
جدول شماره 15- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی…………………………………………………………………………………………………148

فهرست اشکال
شكل شبکه های اعتماد…………………………………………………………………………………………………………6
شكل شماره (1-2) : سرمایه اجتماعی و هزینه های مدیریتی منبع : علوی 1385………………………….7
شكل(1-3) انواع سرمایه های یك سازمان………………………………………………………………………………7
شکل ( 5-2 ) مدل فرت و استارک از رضامندی شغلی ( از کمپ ، ترجمه ماهر ، 1370 ص 263 )……..83

گسترده­ای در زمینه حفظ و ارتقاء کارکرد سازمان­ها و شرکت­های خدماتی و تولیدی بوده و بر این اساس با جمع بندی فرآیند تکاملی آن که ریشه در تاریخ حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه بشری دارد شرایطی فراهم گردیده تا در دنیای رقابتی و پرشتاب کسب و کار امروزی زنجیره تأمین توانسته است فضایی از پیشرفت را به ارمغان آورده که دستاورد 40 ساله آن با نتایج کارکرد 500 ساله بشریت برابری می­نماید. تحقق زنجیره تأمین در صنایع و سازمان­ها جزء اولویت­های ضروری و عامل بقا و ماندگاری آنان بوده و امروزه هیچ صنعت و سازمانی از این قاعده مستثنی نخواهد بود (خاتمی فیروز آبادی و شفیعی نیک آبادی، 1390، 12). سنجش عملکرد زنجیره تامین و شناسایی متغیرهای دخیل در آن از اهمیت زیادی برخوردار است. سیستم برنامه ریزی منابع انسانی یکی از شاخص­های مهم در بهبود عملکرد زنجیره تامین است و در پژوهش حاضر با توجه به موارد بیان شده پژوهش حاضر در پی بررسی تاثیر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بر عملکرد مدیریت زنجیره تأمین شرکت ایران خودرو خواهیم بود. در فصل حاضر پس از بیان مساله و معرفی اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیات مطرح شده و در پایان در خصوص تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان پرکاربرد تحقیق حاضر مطالبی ارائه شده است.

1-2) تعریف و بیان مسأله

روشن کردن مسأله یا مشکل در یک تحقیق کاربردی یکی از اولی­ترین و ضروری­ترین گام‌های پژوهش است. اگر مسأله به درستی روشن یا تبیین نشود، تمامی مراحل بعدی در فرآیند تحقیقات از قبیل جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، و استنتاج یا نتیجه گیری، دچار مشکلات و نواقصی خواهد بود که ناشی از خود آن مراحل نمی­باشد، بلکه ناشی از روشن نبودن یا بیان نکردن درست مسأله یا مشکل است. پس شاید اغراق نباشد که برخی از محققان معتقدند که خوب و درست روشن کردن مسأله، معادل نیمی از فعالیت­های پژوهش است؛ لذا روشن کردن موضوع یا مشکل مورد پژوهش خود اولین مشکل محقق است (میرزایی اهرنجانی،1370، 61).

طی دهه 60 و 70 میلادى، سازمان‌ها براى افزایش توان رقابتى خود تلاش مى‌كردند تا با استاندارد سازى و بهبود فرایندهاى داخلى خود محصولى با كیفیت بهتر و هزینه كمتر تولید كنند. در آن زمان تفكر غالب این بود كه مهندسى و طراحى قوى و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیش‌نیاز دستیابى به خواسته‌هاى بازار و در نتیجه كسب سهم بازار بیشتر است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش كارایى معطوف مى‌كردند. در دهه 80 میلادى با افزایش تنوع در الگوهاى مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده­اى به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید براى ارضاى نیازهاى مشتریان علاقه­مند شدند. در دهه 90 میلادى، به همراه بهبود در فرایندهاى تولید و بكارگیرى الگوهاى مهندسى مجدد، مدیران بسیارى از صنایع دریافتند كه براى ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهاى داخلى و انعطاف پذیرى در توانایى‌هاى شركت كافى نیست، بلكه تأمین كنندگان قطعات و مواد نیز باید موادى با بهترین كیفیت و كمترین هزینه تولید كنند و توزیع كنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیكى با سیاست‌هاى توسعه بازار تولید كننده داشته باشند (کرانفله و تارافدار[1]، 2013، 577).

با چنین نگرشى، رویكردهاى زنجیره تأمین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناورى اطلاعات در سال‌هاى اخیر و كاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تأمین[2]، بسیارى از فعالیت‌هاى اساسى مدیریت زنجیره با روش‌هاى جدید در حال انجام است. همچنین از سال 1990 به بعد رقابت­­ها شدیدتر شدند و بازارها به سمت جهانی شدن پیش رفتند، چالش­­هایی در خصوص دریافت محصول یا خدمت در مكان مناسب، زمان مناسب و با حداقل هزینه به وجود آمدند. در فضای رقابتی تجارت امروز دنیا، شرکت­ها و سازمان­ها با بهره گیری از انواع فناوری و علوم مدیریت، اقدام به ایجاد مزایای رقابتی از طریق ابزارهای مدیریت داده و

یک مطلب دیگر :

پایان نامه های ارشد

 مدیریت دانش و بهینه سازی روندهای سازمانی مانند تولید و یا ارتباطات سازمان می­کنند (چن و پاولراج[3]، 2004، 123).

یکی از مهمترین علوم مدیریتی که در این زمینه مباحث بسیار سودمندی را مطرح کرده است، مدیریت زنجیره تأمین است. با بهره گیری از این ابزار سازمان شما قادر خواهد بود روابط تجاری خود را با بهینه‌سازی تبادل اطلاعات با همكاران تجاری نظیر تأمین كنندگان مواد اولیه، توزیع كنندگان محصولات و پیمانكاران حمل و نقل كالا توسعه دهد. بدین ترتیب بنگاه اقتصادی شما موفق خواهد شد تا در زمان بسیار کمتری محصول خود را به بازار عرضه كرده و زمان تولید و هزینه‌های اتلافی را پایین آورد. امروزه سازمان­ها تشخیص دادند كه برای بهبود كارایی نباید فقط درون سازمان را در نظر بگیرند بلكه باید تمام زنجیره تأمینی كه در آن فعالیت می­كنند را در نظر بگیرند (فتوحی بافقی و ابویی، 1392، 36).

از سوی دیگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی[4] یک بسته تکنولوژی اطلاعات استاندارد است که این فرصت را به سازمان­های پیشرفته می­دهد تا فرآیندها و عملیات خود را یکپارچه نمایند (داونپورت[5]، 2000، 118). این نرم افزار به طور گسترده در میان سازمان­ها با هدف جایگزینی سیستم‌های سنتی، بهبود کارایی عملیاتی درون و بین سازمانی، کسب مزیت رقابتی و … در حال انتشار است. رقابتی شدن محیط کسب و کار، ضرورت یکپارچگی درون سازمان و بین سازمانی و تحول گسترده در حوزه فناوری سیستم­های اطلاعاتی، عوامل اصلی شکل گیری سیستم برنامه ریزی منابع سازمان بوده­اند. سیستم­های برنامه ریزی منابع سازمان، سیستم جامعی است که سعی در یکپارچه نمودن تمامی وظایف و بخش­های موجود در یک سازمان (متمرکز و غیرمتمرکز) با استفاده از یک سیستم کامپیوتری واحد را دارد (ایفیندو[6]، 2006، 36).

علاوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻋﺎرﺿﻪﻫﺎی دﻳﮕﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻬﺮه­وری ﭘﺎﻳﻴﻦ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎی ﻓﺮاوان ﺟﺬب ﻧﺸﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی)، ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﻻ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰ ﻳﻨﻪﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ)، ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﺮﺿﻪی ﻛُﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪی ﺳﺎزﻣﺎن)، ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت)، ﺑﺤﺮان ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ (ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻮﺟﻮدی ﻣﻮاد و ﻛﺎﻻ) و دﻻﻳﻠﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را آزار ﻣﻲدﻫﺪ. ﺑﺮای ﻓﺮار از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻌﺪد رﻓﺘﺎری آن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﭘﻮﺷﺶ داده، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی را ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻛﻨﺘﺮل را ﻧﻴﺰ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ، ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﭼﺎﺑﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻧﺪ (آزان و بوکر[7]، 2011، 183).

ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﻴﺮ، ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ­اﻧﺪ و این امر در زنجیره تأمین به عنوان یکی از مهمترین وظایف سازمان و پیوند دهنده تمامی فعالیت­های سازمانی از اهمیت شایانی برخوردار است (مهدی بیگی و همکاران، 1392، 63).

ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﺎﭘﻜﻮ از ﺳﺎل 1373، ﻋﻤﻼً ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮة ﺗﺄﻣﻴﻦ را در ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺮان ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎﭘﻜﻮ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺳﺖ. در ﺑﺨﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ داﺧﻠﻲ، ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ، ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ، اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﺔ ﻛﻠﻲ ﺗﻜﻮﻳﻦ، ﺗﻀﻤﻴﻦ و ﺧﺮﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل، ﻋﻼوه ﺑﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ اوﻟﻴﺔ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن، ﻣﻤﻴﺰیﻫﺎی دﻳﮕﺮی در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از آﻧ­ﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ و اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﺮدن ﻃﺮحﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎی ﮔﺮﻳﺪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻗﺪام ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻗﻄﻌﻪﺳﺎزان در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﭘﻜﻮ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ در ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ A و B و C و D ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﮔﺮﻳﺪ A از ارزش ﺑﺎﻻﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﮔﺮﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﮔﺮﻳﺪ D ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ارزش در اﻳﻦ ﮔﺮﻳﺪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. این شرکت از سال 1387 نیز اقدام به پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع در درون زنجیره تامین جهت بهبود فعالیت­ها در سطح این زنجیره نموده است.

با توجه به موارد بیان شده محقق در پی پاسخگویی به این پرسش است که سیستم برنامه ریزی منابع سازمان چه تأثیری بر عملکرد مدیریت زنجیره تأمین شرکت ایران خودرو دارد؟

[1] Qrunfleh and Tarafdar

[2] Supply chain management

[3] Chen and Paulraj

2-2-9- خط فقر و تئوری های مرتبط با فقر 26
2-2-10- هزینه های پرداخت از جیب در قوانین بیمه سلامت 32
2-2-11- هزینه درمان از جیب مردم از دید مسولان بهداشت و درمان كشور 35
2-2-12- مشكلات نظام سلامت ایران از بعد تامین هزینه 36
2-3- سلامت روان 37
2-3-1- تعریف سلامت روانی: 38
2-3-1-1- تعریف بهداشت روان در فرهنگهای مختلف 40
2-3-2- اصول سلامت روانی 42
2-3-3- خصوصیات افراد دارای سلامت روانی 44
2-3-4- عوامل موثر در تامین سلامت روان: 44
2-3-5- نظریات مرتبط با  سلامت روانی: 44
2-3-5-1- نظریه ی زیگموند فروید 45
2-3-5-2- نظریه ی آدلر 45
2-3-5-3- نظریه ی سالیوان 46
2-3-5-4- نظریه ی کارل راجرز 47
2-3-5-5- نظریه ی آلبرت الیس 47
2-3-5-6- نظریات نوین مبتنی بر شناخت درمانی 48
2-3-5-6-1- نظریه ی ویلیام گلاسر: 49
2-3-5-6-2-نظریه ی اسکینر: 49
2-4- تاریخچه و پیشینه مطالعات 50
2-4-1- تحقیقات و مطالعات انجام شده در داخل کشور 50
2-4-2- تحقیقات و مطالعات انجام شده در خارج کشور 54
 
فصل سوم ـ روش اجرای تحقیق مواد و روشها 57
3-1- مقدمه 58
3-2- روش تحقیق 58
3-3- جامعه آماری 58
3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری 59
3-5- روش گردآوری اطلاعات 59
3-6- ابزار گردآوری اطلاعات 59
3-7- روایی و پایایی پرسشنامه 61
3-7-1- روایی(Validity) 61
3-7-2- پایایی(Reability) 61
3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 62

فصل چهارم ـ تجزیه و تحلیل داده ها و یافتههای تحقیق 64
4-1- مقدمه 65
4-2-  توصیف داده های جمعیت شناختی 66
4-2- 1- اطلاعات بیماران بر حسب سن 66
4-2- 2- اطلاعات بیماران بر حسب تحصیلات 67
4-2- 3- اطلاعات بیماران بر حسب وضعیت تاهل 68
4-2-4- اطلاعات بیماران بر حسب وضعیت اشتغال 69
4-2-5- اطلاعات بیماران بر حسب وضعیت محل سكونت 70
4-2-6- اطلاعات بیماران بر حسب اندازه خانوار 71
4-2-7- اطلاعات بیماران بر حسب نوع بیمه پایه 72
4-2-8- اطلاعات بیماران بر حسب مسئولیت تامین هزینه درمان 73
4-2-9- اطلاعات بیماران بر حسب محل درآمد پولی عضو شاغل 74
4-2-10- مقایسه هزینه های درمان 75
4-2-11- مقایسه درآمد و پرداخت از جیب خانوار 76
4-2-12- بررسی وضعیت مواجه با هزینه های كمر شكن 76
4-2-13- بررسی وضعیت زایش فقر 77
4-3- یافته های استنباطی (تحلیل فرضیات) 79
 
فصل پنجم ـ بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها 83
5-1- مقدمه 84
5-2- نتیجه گیری 84
5-2-1- نتایج حاصل از یافته های توصیفی 84
5-2-2- نتایج تحلیل فرضیات 86
5-2-3- نتیجه گیری کلی و مقایسه با تحقیقات 88
5-3- پیشنهادات کاربردی 89
5-4- محدودیت های تحقیق 90
5-5 توصیه به سایر محققین 91
فهرست منابع 92
منابع فارسی 92
منابع انگلیسی 96
پیوست ها 98
 
فهرست جداول
عنوان                                               صفحه
جدول 1-1- نمرات برش در هریک از خرده مقیاس ها ی پرسشنامه سلامت عمومی(فتحی آشتیانی، 1388 ) 17
جدول 2-1- متغیرهای مربوط به هزینه های سلامت (سایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) 25
جدول 3-1- متغیر های مورد بررسی تحقیق (برگرفته از پرسشنامه تحقیق) 60
جدول3-2- ضریب پایایی سوالات مربوط به متغیر سلامت روان 62
جدول 4-1- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب میزان سن 66
جدول 4-2- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب میزان تحصیلات 67

جدول 4-3- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب وضعیت تاهل 68
جدول 4-4- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب وضعیت اشتغال 69
جدول 4-5- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب محل سكونت 70
جدول 4-6- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب اندازه خانوار 71
جدول 4-7- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب نوع بیمه پایه 72
جدول 4-8- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب مسئولیت تامین هزینه درمان 73
جدول 4-9- توزیع فراوانی و درصد بیماران بر حسب محل درآمد پولی عضو شاغل 74
جدول 4-10- مقایسه هزینه های مختلف درمان 75
جدول 4-11-  مقایسه درآمد کل ومجموع پرداخت از جیب (O.O.P) خانوار 76
جدول 4-12- مقایسه مجموع ظرفیت پرداخت و (O.O.P) پرداخت از جیب خانوار 76
جدول 4-13- وضعیت مواجه با هزینه کمر شکن خانوارها در اثر شاخص O.O.P 76
جدول 4-14- وضعیت زایش فقر خانوارها در اثر شاخص O.O.P 77
جدول 4-15- آماره توصیفی شاخص O.O.P 78
جدول 4-16-آماره توصیفی اختلالات روانی 79
جدول 4-17- نتایج آزمون خی دو فرضیه اول 79
جدول 4-18- نتایج آزمون خی دو فرضیه دوم 80
جدول 4-19- نتایج آزمون كولموگروف- اسمیرنوف جهت تعیین نرمال بودن توزیع نمرات 81
جدول 4-20- نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین رابطه همبستگی 81
جدول 4-21- نتایج آزمون خی دو فرضیه چهارم 82
 
فهرست نمودارها / اشکال
عنوان                                               صفحه
شكل1-1- مدل مفهومی تحقیق (محقق ساخته) 13
نمودار 4-1:  نمودار میله ای مربوط به توزیع فراوانی  سن بیماران 66
نمودار 4-2:  نمودار میله ای مربوط به توزیع فراوانی تحصیلات بیماران 67
نمودار 4-3 :  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب وضعیت تاهل بیماران 68
نمودار 4-4:  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب وضعیت اشتغال بیماران 69
نمودار 4-5:  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب وضعیت مسکن بیماران 70
نمودار 4-6:  نمودار میله ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب اندازه خانوار بیماران 71
نمودار 4-7 :  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب نوع بیمه پایه بیماران 72
نمودار 4-8 :  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب مسئولیت تامین هزینه درمان بیماران 73
نمودار 4-9:  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب محل درآمد پولی عضو شاغل خانوار 74
نمودار 4-10:  نمودار دایره ای  مقایسه هزینه های بخش سرپایی 75
نمودار4-11:  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب وضعیت مواجه با هزینه کمر شکن خانوارها 77
نمودار 4-12:  نمودار دایره ای مربوط به توزیع فراوانی بر حسب وضعیت مواجه با فقر خانوارها در اثر شاخص O.O.P 78
 

چکیده

یک مطلب دیگر :

افزایش روز افزون هزینه های خدمات سلامت، مشكلاتی را در زمینه ی تأمین مالی این هزینه ها به وجود آورده و تأمین هزینه های سلامت خانوارها، یك چالش مهم در نظام سلامت به شمار می رود. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، اگر خانوار بیش از چهل درصد توان پرداخت خود را صرف هزینه های سلامت نماید، در تأمین سایر مایحتاج لازم برای یك زندگی مناسب دچار مشكلات جدی شده و با هزینه های کمر شکن مواجه خواهد شد. این پژوهش تلاشی بود در راستای سنجش میزان پرداخت  مستقیم از جیب بیماران مبتلا به سرطان سینه استان اردبیل و بررسی رابطه این گونه پرداختها، با مواجه خانوار آنان با هزینه های کمرشکن و زایش فقر و نیز بروز اختلالات روانی. مطالعه با روش توصیفی برروی 42 بیمار مبتلا به سرطان سینه انجام گرفت برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه مشتمل بر دوبخش استفاده شد بخش نخست حاوی سوالاتی در خصوص مشخصات دموگرافیکی بیماران و نیز اطلاعات هزینه – درآمد آنها و بخش دوم، پرسشنامه استاندارد 28 سوالی سلامت عمومی گلدبرگ بود که در نهایت 40 پرسشنامه قابل تجزیه و تحلیل بود. تجزیه تحلیل اطلاعات پرسشنامه از طریق نرم افزار 19SPSS  انجام گرفت و آزمون فرضیات از طریق آزمون کای مربع () و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد. نتایج تحقیق حاکی از این موضوع بود که 93 درصد خانوارها در اثر O.O.P با هزینه های کمرشکن مواجه شده و 87 درصد به فقر گرفتار شده اند، همچنین مشخص شد شاخص O.O.P با بروز اختلالات روانی دارای ارتباط بوده اما فقر ناشی از هزینه های کمر شکن ارتباط معنی داری با بروز اختلالات روانی نداشت. میتوان نتیجه گرفت ابتلا به بیماری سرطان سینه به دلیل هزینه های سرسام آور ارکان اقتصادی خانوار ها را به صورت آشکار مختل می کند که حکایت از لزوم توجه جدی و عاجل به شیوه های تامین منابع سلامت در نظام سلامت کشور دارد.
کلمات کلیدی: پرداخت مستقیم از جیب (O.O.P)، هزینه های کمرشکن، فقر، سرطان سینه، اختلالات روانی

1-1- مقدمه

سازمان جهانی بهداشت[1] (WHO) در سال 2000 یكی از اهداف سه گانه نظام سلامت را مشاركت عادلانه برای  تأمین مالی هزینه های سلامت اعلام كرده است. در دهه های اخیر، افزایش هزینه های خدمات سلامت ناشی از توسعه و تكامل تكنولوژی از یك سو و افزایش سطح آگاهی و انتظارات بهداشتی افراد از سوی دیگر،مشكلاتی را در زمینه تأمین مالی هزینه های بهداشتی ودرمانی برای افراد جامعه به وجود آورده است. برخی ازتبعات حاكم بودن شرایط غیرعادلانه در نظام سلامت به شرح زیر است:
 خانوارها به خصوص اقشار آسیب پذیر، به واسطه تأمین مالی دستیابی به خدمات درمانی با رنج و زحمت فراوان مواجه شده و در ازای تأمین این هزینه ها، ازمخارج ضروری دیگر خود می كاهند. این موضوع باعث تنزل شرایط رفاهی خانوار خواهد شد.
بار مالی هزینه های سلامت به سبب تقلیل پس انداز و تخصیص كمتر درآمد خانوار به سایر مصارف به خصوص اقلامی نظیر خوراك مناسب و یا تحصیل و آموزش كه به مثابه انباشت سرمایه انسانی به خصوص برای فرزندان خانوارها تأثیر غیرقابل انكاری دارد، توان تولید خانوارها را به عنوان كلیدی ترین عامل در فرایند تولید ملی كاهش می دهد.
امكان دارد گروهی از خانوارها به خاطر عدم توانایی پرداخت هزینه های درمان، از پیگیری درمان صرفنظركنند، كه این باعث تنزل سطح سلامت و بهداشت خانوارها و جامعه خواهد شد.
برخی خانوارهای كم درآمد كه در حول و حوش حداقل خط فقر زندگی می كنند، توان معیشتی و درآمد و دارایی های خود را به دلیل تأمین اجباری مخارج درمانی از دست می دهند و با هزینه های كمرشكن روبه رو میگردند و بدین سبب به كام فقر فرو می روند.
وجود نقیصه هایی در نظام تأمین مالی مخارج بهداشتی و درمانی كه منجر به بروز مواردی نظیر حالت هزینه های اسفبار یا كمرشكن برای خانوارها می گردد، می تواند یك عامل زایش فقر آنی و یا پایدار باشد. نكته دیگری كه در این خصوص باید بدان توجه شود این است كه علاوه بر خانوارهایی كه در شرایط سخت تأمین مخارج سلامت به تله فقر می افتند، گروهی از خانوارها كه قبل از این رویداد نیز با فقر مادی مواجه بود ه اند، چه بسا به دلیل شوك های ناخواسته هزینه های سلامت هیچ گاه مجال بازتوانی و نجات از كام فقر را نیابند. به اصطلاح اقتصاددانان این دسته از خانوارها ازحالت فقر آنی و گذرا در تله فقر پایدار و دائمی گرفتار می شوند و طبیعتاً هزینه رفع فقر این گروه خاص ازفقرا برای نظام حمایت های اجتماعی كشور اولاً بیشترو ثانیاً طولانی تر است. به طور خلاصه پدیده زایش فقر ناشی از هزینه های سلامت دو پیامد دارد اول اینكه گروهی از خانوارهای غیرفقیر را به كام فقر می كشاند و دوم، دسته ای از خانوارهای فقیر ولی مستعد برون رفت از شرایط فقر را برای مدت طولانی تری در شرایط تهیدستی گرفتار میكند (مهرآرا و همکاران، 1389).
هدف این پژوهش بررسی آثار پرداخت مستقیم از جیب در زایش فقر و بروز اختلالات روانی در مورد مبتلایان به سرطان سینه میباشد که در زمره پرهزینه ترین بیماریها میباشد.

1-2- بیان مسئله

امروزه بسیاری از علمای علم اقتصاد، سلامت را مهمترین عامل رشد اقتصادی می دانند این اهمیت ضرورت تخصیص منابع کافی به بخش سلامت را کاملا برجسته می سازد سلامت مهمترین سرمایه انسانی است. در بسیاری از موارد با سرمایه گذاری بر سلامت (وارائه خدمات بهداشتی و درمانی) این سرمایه انسانی قابل ترمیم و احیا ست (قالیباف، 1390، ص 6).
یکی از محورهای اساسی توسعه پایدار عدالت اجتماعی است. از ارکان مهم عدالت اجتماعی برخورداری تمام اقشار جامعه از بهداشت و سلامت جسمی و روحی است که ناخواسته با اوضاع معیشتی مردم ارتباط تنگاتنگ دارد صنعت بیمه برای تحقق عدالت واقعی در این زمینه می بایست با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و ایجاد طرحهای مختلف این مهم را برآورده سازد (محرمی و سامی، 1391).
سازمان جهانی بهداشت (WHO)  درسال 2000 یكی از اهداف سه گانه نظام سلامت را مشاركت عادلانه برای تأمین مالی هزینه های سلامت اعلام كرده است. وجود نقص هایی در نظام تأمین مالی مخارج بهداشتی و درمانی كه منجر به بروز مواردی نظیر حالت هزینه های اسفبار یا كمرشكن[2] برای خانوارها میگردد، می تواند یكی از عوامل زایش فقر آنی و یا پایدار باشد (مهرآرا و همکاران، 89).
درجایی كه نظام مالی با عملكرد درست وجود ندارد، مردم متحمل هزینه های سرسام آوری در امر پرداخت مستقیم هزینه های درمانی می شوند كه گاه فاجعه بار بوده و آنها هرگز نمی توانند از عهده جبران آن بر بیایند. با در نظر گرفتن همه ی اینها، سالانه در حدود 150 میلیون نفر از این فاجعه مالی متضرر میشوند در حالیكه 100 میلیون نفر به زیرخط فقر كشیده می شوند (WHO، 2010).
بخشی از درآمد خانوار در همه جوامع دنیا صرف هزینه های مرتبط با سلامت (خدمات بهداشتی و درمانی ) می گردد. مقدار این سهم و توزیع آن در جوامع نشان دهنده تحمیل بارمالی سلامت به جوامع است. سازمان بهداشت جهانی یکی از متغیرهای اصلی در اندازه گیری کارایی و عملکرد نظام های ارایه خدمات سلامتی در کشورهای دنیا را شاخص مشارکت عادلانه منابع مالی سلامت می داند. اهمیت این شاخص تاحدی است که این سازمان وزن 25 درصدی برای محاسبه شاخص کلی عملکرد نظام های سلامتی به آن داده است (سمنانی وکشتکار، 1382).
مطابق تعریف سازمان بهداشت جهانی چنانچه سهم هزینه های سلامت در بودجه خانوار از رقم 40 درصد تجاوز كند، خانوار با هزینه های اسفبار یا كمرشكن سلامت مواجه شده است (WHO، 2004).
شاخص عدالت در مشاركت تامین مالی حدود 83% برآورد شده كه بیانگر وضعیت نامطلوب عدالت در مشاركت خانوارها در تامین مالی هزینه های سلامتی است. هرساله حداقل دو درصد از خانوارها با هزینه های غیرقابل تحمل بهداشت و درمان مواجه بوده و از شوك های ناگهانی مخارج سلامتی به شدت متاثر شده اند. سالانه حداقل یك درصد از خانوارها به دلیل نقصان عملكرد نظام مالی سلامت و به دلیل پرداخت از جیب هزینه درمانی به كام فقر فرو می روند و بسته به بنیه خانوار و شرایط پیش رو چه بسا گروهی از این خانوارها تا ابد در ورطه فقر و تنگدستی بمانند (پوررضا، 1386).

2-2 انواع حسگرهای گازی  ……………………………………………………………………………………………………….  27

2-3 حسگرهای گازی نیم‏رسانا اکسید-فلزی  ………………………………………………………………………….  29

2-4 خواص حسگرهای گازی  ……………………………………………………………………………………………………  30

2-4-1 حساسیت  ………………………………………………………………………………………………………………………  30

2-4-2 گزینش  ………………………………………………………………………………………………………………………….  34

2-4-3 زمان پاسخ / زمان بازگشت  …………………………………………………………………………………………..  34

2-5 مروری بر مقاله‏های موجود دربارۀ حسگرهای گازی بر پایۀ نانوساختارهای اکسید نیکل  .  34

فصل سوم- مراحل آزمایشگاهی رشد نانوساختارهای اکسید نیکل به روش عملیات حرارتی در اتمسفر اکسیژن و اسپری پایرولیزیز و آماده‏سازی لایۀ حسگر گازی

3-1 مقدمه  ……………………………………………………………………………………..  59

3-2 انواع روش‏های رشد نانوساختارهای اکسید نیکل  ……………………………………………………………..  59

3-3 تهیۀ نانوساختارها به روش اسپری پایرولیزیز  ……………………………………………………………………  60

3-3-1 جزئیات دستگاه اسپری پایرولیزیز  ………………………………………………………………………………..  60

3-3-2 آماده‏سازی زیرلایه  ……………………………………………………………………………………..  61

3-3-3 تهیۀ محلول  ………………………………………………………………………………………………..  62

3-3-4 پارامترهای لایه‏نشانی  ………………………………………………………………………………….  63

3-4 تهیۀ لایه‏های نازک نانوساختار به روش عملیات حرارتی در اتمسفر اکسیژن  ………………….  64

3-4-1 کورۀ الکتریکی تیوبی  …………………………………………………………………………………………………….  64

3-4-1-1 متعلقات کوره  ……………………………………………………………………………………………………………  65

3-4-1-2 سیستم خلأ به کار رفته …………………………………………………………………………………………….  65

3-4-2 مراحل سنتز نانوساختارهای اکسید نیکل  …………………………………………………………………….  66

3-4-2-1 تهیۀ قرص‏های نیکل  ………………………………………………………………………………………………..  67

3-4-2-2 عملیات حرارتی قرص‏ها  ……………………………………………………………………………………………  68

3-5 حسگر گازی  ……………………………………………………………………………………………….  69

3-5-1 جزئیات دستگاه حسگر گازی  ……………………………………………………………………………………….  70

3-5-2 آماده سازی لایه حسگر  …………………………………………………………………………………………………  72

3-5-2-1 الکترود گذاری  ………………………………………………………………………………………………………….  72

فصل چهارم- نتایج و بحث در مورد مورفولوژی و خواص ساختاری نانوساختارهای NiO و نتایج مشخصه‏یابی حسگرهای گازی ساخته شده بر پایۀ لایه‏های نازک اکسید نیکل

4-1 مقدمه  ……………………………………………………………………………………..  75

4-2 بررسی خواص فیزیکی لایه‏های نانوساختار اکسید نیکل تهیه شده به روش عملیات حرارتی در اتمسفر اکسیژن  .  75

4-2-1 معرفی نمونه‏های سنتز شده  ……………………………………………………………  76

4-2-2 بررسی اثر فاصلۀ قرص‏ها از مرکز ناحیۀ بسیار گرم کوره بر مورفولوژی نمونه‏ها  …………  78

4-2-3 بررسی اثر دما بر مورفولوژی نمونه‏ها  ……………………………………………………………………………  79

4-2-4 آنالیز عنصری نمونه‏ها………………………………………………………………………………………………………  80

4-3 بررسی خواص فیزیکی لایه‏های نانوساختار اکسید نیکل تهیه شده به روش اسپری پایرولیزیز…………………………………………………………………………………………………………  80

4-3-1 مطالعۀ مورفولوژی سطح لایه‏ها  ……………………………………………………………………………………  81

4-3-2 مطالعۀ خواص ساختاری لایه‏ها   …………………………………………………………………………………..  81

4-4 نتایج حاصل از حسگر لایه‏های نازک NiO سنتز شده به روش اسپری پایرولیزیز  ………….  82

4-4-1 زمان پاسخ و بازیابی حسگر لایه‏های نازک NiO سنتز شده به روش اسپری پایرولیزیز  87

4-5 بحث و نتیجه‏گیری  …………………………………………………………………………………………. 88

4-5-1 عملیات حرارتی در اتمسفر اکسیژن  ……………………………………………………………………………..  89

4-5-2 اسپری پایرولیزیز  …………………………………………………………………………………………………………..  89

4-5-3 حسگر گازی  ………………………………………………………………………………………………………………….  89

منابع  ……………………………………………………………………………………………………….  90

1 مقدمه

یک مطلب دیگر :

اکسیدهای نیکل ممکن است به صورت‏های گوناگون مانند NiO، NiO₂، NiO₄ و Ni₂O₃ وجود داشته ‏باشند ]1[. این اکسیدها به صورت پودرهای سیاه یا سبز رنگ موجود هستند که شکل سیاه آن‏ها از نظر شیمیایی واکنش‏پذیر است در حالی که شکل سبز آن‏ها بی‏اثر و دیرگداز می‏باشد. اکسید مورد نظر ما در این پایان‏نامه NiO می‏باشد که به این اکسید، Green nickel oxide،             Nickel monoxide  و Nickelous oxide هم گفته ‏می‏شود.

NiO کپه‏ای، مقاومت ویژه ونقطۀ ذوب (حدود °C 2000) خیلی بالایی دارد بنابراین می‏تواند در کاربردهای دمای بالا مورد استفاده قرار بگیرد ]1[. NiO یکی از معروف‏ترین مواد الکتروکرومیک[1] بعد از اکسید تنگستن است. به عنوان یک ماده الکتروکرومیک، به سبب بازده الکتروکرومیک ( ) بالا،

برگشت‏پذیری دوره‏ای، پایداری و رنگ‏آمیزی خاکستری که در تکنولوژی پنجره‏های هوشمند مفید است مزایای ویژه‏ای دارد ]2[. NiO یک مادۀ الکتروکرومیک آندی است که می‏تواند در ترکیب با یک مادۀ الکتروکرومیک کاتدی مانند اکسید تنگستن (WO₃) استفاده ‏شود ]3[.

اکسید نیکل بدون آلایش دارای انرژی گاف نواری مستقیم و پهن در گسترۀ eV 0/4-6/3 و چگالی g/cm³ 67/6 است. هنگامی که در حضور هوا گرم می‏شود به خاطر تولید تهی‏جاهای Ni²⁺ در ساختار NiO، نیم‏رسانندگی نوعp- نشان می‏دهد ]1[. الکترودهای ساخته شده با ذرات NiO نانو بلورین، نسبت به مواد سرامیکی معمولی ظرفیت بالاتری را نشان می‏دهند. از خواص مغناطیسی اکسید نیکل این است که یک مادۀ آنتی‏فرومغناطیس می‏باشد، هنگامی که اندازۀ بلورک از مرتبه چند نانو متر می‏شود، سوپرپارامغناطیس یا سوپرآنتی‏فرومغناطیس می‏شود. در حالت کلی خواص اپتیکی و الکتریکی NiO به استوکیومتری (تناسب عنصری)[2] و همچنین نقایص ساختاری آن بستگی دارند.

NiO یک مدل نیم‏رسانا با رسانندگی حفره (نیم‏رسانای نوع-p) در نظر گرفته می‏شود. تناسب عنصری NiO تقریباً به وسیلۀ رنگ نمونه نشان داده می‏شود. رنگ NiO تا حد زیادی به حضور حالت‏های ظرفیت بالاتر نیکل حساس است. تهی‏جاهای کاتیون نیکل و یا اکسیژن میانین در بلورک‏های NiO منجر به NiO_x غیر استوکیومتری می‏شود. NiO استوکیومتری یک عایق با      مقاومت ویژه از مرتبۀ Ω 10¹³ در دمای اتاق است و تا حد زیادی به اکسید شدن مقاوم است. پایداری شیمیایی بسیار خوب همراه باخواص اپتیکی، الکتریکی و مغناطیسی جالب، NiO را کاندیدای بسیار خوبی برای اسباب الکتروکرومیک می‏سازد ]4[.

NiO به عنوان یک اکسید رسانای شفاف دارای ترکیبی از رسانندگی الکتریکی و شفافیت اپتیکی می‏باشد. محدودیت کوانتومی الکترون‏ها که به وسیلۀ چاه کوانتومی نانو ساختارها ایجاد می‏شود از ابزارهای قوی برای کنترل خواص الکتریکی، اپتیکی، مغناطیسی و ترموالکتریک مواد فعال حالت جامد است. اکسید نیکل به عنوان نوعی مادۀ فعال مهم در طی دهه‏های متوالی مورد تحقیقات گسترده قرار گرفته است. به خاطر اثر حجم، اثر اندازۀ کوانتومی و اثر سطح نانو بلورهای اکسید نیکل، انتظار می‏رود که نسبت به ذرات با اندازۀ میکرونی NiO دارای خواص بهتر و مفیدتری باشند ]5[.

اکسید نیکل در اسیدها و محلول‏های هیدروکسید آمونیوم قابل حل است. در آب گرم و سرد و محلو‏ل‏های سوزان حل نمی‏شود. هنگامی که تا C° 400 گرم می‏شود می‏تواند اکسیژن را جذب کند و به Ni₂O₃ تبدیل شود. هنگامی که تا C° 600 گرم می‏شود دوباره به NiO تبدیل می‏شود

1-2 ساختار

اکسید نیکل دارای ساختار‏های آمورف و بلورین می‏باشد که بسته به مکانیزم به‏ کار رفته برای رشد و شرایط رشد، انواع مختلفی از ساختار‏های بلورین برای اکسید نیکل شناسایی شده‏اند.

یکی از ساختارهای بلورین اکسید نیکل، ساختار هگزاگونال با ثابت‏های شبکه nm 295/0=a و  nm 723/0=c است ]6[. این ساختار در شکل 1-1 نشان داده شده است.

شکل 1-1: ساختار هگزاگونال

ساختار بلورین دیگر، یک ساختار مکعبی مانند ساختار کلرید سدیم (NaCl) با پارامتر شبکه      Å 195/4=a می‏باشد ]7[ که در شکل 1-2 نشان داده شده است.

شکل 1-2: ساختار مکعبی

1-3 خواص الکتریکی و اپتیکی

خواص الکتریکی فیلم‏های نازک NiO نشان می‏دهد که آن‏ها نیم‏رساناهای نوع-p هستند. مقاومت ویژه این فیلم‏ها می‏تواند با افزایش غلظت حفره کاهش یابد. کاهش مقاومت ویژه به وسیلۀ افزایش تعداد نقص‏های ذاتی مانند تهی‏جاهای نیکل، اکسیژن میانین و یا به وسیلۀ آلایش با یون‏های تک ظرفیت مانند لیتیم می‏تواند به دست آید ]8[. یکی از مهم‏ترین خواص اپتیکی و الکتریکی اکسید نیکل خاصیت الکتروکرومیک آن است که به این خاصیت، خاصیت اپتوالکتریکی هم گفته می‏شود. در همین راستا به معرفی مواد الکتروکرومیک و انواع مواد الکتروکرومیک می‏پردازیم.

1-3-1 مواد الکتروکرومیک

موادی که قادر هستند خواص اپتیکی خود را به عنوان یک پاسخ به محرک خارجی تغییر دهند به عنوان کروموژنیک[3] شناخته می‏شوند. این تغییر در خواص اپتیکی می‏تواند از طریق پرتودهی با نور (مواد فوتوکرومیک[4])، تغییر در دما (مواد ترموکرومیک[5]) و به کار بردن یک ولتاژ الکتریکی (مواد الکتروکرومیک[6]) اتفاق بیفتد ]9[ .

اثر الکتروکرومیک برای نخستین بار در سال 1960 در فیلم‏های نازک اکسیدهای فلزات واسطه مانند WO₃ و MoO₃ کشف شد. هنگامی که یک اختلاف پتانسیل به دو سر یک مادۀ الکتروکرومیک اعمال می‏شود می‏تواند در جریان اکسایش و کاهش الکتروشیمیایی خواص اپتیکی خود را تغییر دهد. خواص اپتیکی باید برگشت‏پذیر باشند، به این معنی که اگر قطبش ولتاژ تغییر داده ‏شود حالت اولیه باید قابل بازیافت باشد. در فرآیند الکتروکرومیسم[7] یک ماده می‏تواند تحت تأثیر میدان یا جریان الکتریکی اعمال شده تغییر رنگ پایا و برگشت‏پذیر نشان دهد ]10[. از میان مواد الکتروکرومیک آلی و غیر آلی بسیار، اکسیدهای فلزات واسطه بیشتر مطالعه شده‏اند زیرا آن‏ها تغییر قابل توجهی در استوکیومتری نشان می‏دهند ]11[.

1-3-2 انواع مواد الکتروکرومیک

مواد الکتروکرومیک دو نوع هستند: 1- مواد الکتروکرومیک کاتدی که به محض کسب یون یا الکترون تغییر رنگ می‏دهند. 2- مواد الکتروکرومیک آندی که به محض از دست دادن یون یا الکترون تغییر رنگ می‏دهند.

اکسید تنگستن WO₃)) یک مادۀ الکتروکرومیک کاتدی است که به محض کسب یون یا الکترون آبی رنگ می‏شود. اکسید نیکل NiO)) یک مادۀ الکتروکرومیک آندی است که به محض از دست دادن یون یا الکترون خاکستری رنگ می‏شود. در صورت معکوس شدن فرآیندها این مواد، شفاف       می‏شوند ]12[.