1-1-3-2. معنای اصطلاحی عهد. 11

1-2. معنا و مفهوم اخلاق.. 13

1-2-1. معنای لغوی اخلاق.. 13

1-2-2. معنای اصطلاحی اخلاق.. 14

1-3. علم اخلاق.. 17

1-4. معنا و مفهوم سیره. 18

1-4-1. معنای لغوی سیره. 18

1-4-2. معنای اصطلاحی سیره. 19

1-4-3. تفاوت سیره با آموزه. 19

1- 5. واژه‌های مرادف و مخالف وفای به عهد. 20

1- 5-1. واژه‌های مرادف وفای به عهد. 20

1- 5-1-1. میثاق.. 20

1- 5-1-2. وعد. 21

1- 5-1-3. عقد. 23

1-5-1-4. إصر. 23

1-5-1-5. حلف… 24

1-5-1-6. نحب… 25

1-5-2. واژه‌های مخالف وفای به عهد. 25

1- 5-2-1. نقض عهد. 25

1- 5-2-2. نَکث عهد. 27

1-5-2-3. نَبذ عهد. 27

1- 5-2-4. غدر. 28

1-4-2-5.  غَزْل عهد. 28

1- 5-2-6. خلف وعده. 29

1-6. اهمیت وفای به عهد و ارزش وفاداری در اسلام. 29

فصل دوم: اقسام وفای به عهد 35

2-1. عناصر عهد. 36

2-1-1. عهد بما هو عهد. 36

2-1-1-1. به صورت کتبی.. 36

2-1-1-2. به صورت شفاهی.. 37

2-1-2. متعلق عهد. 37

2-1-2-1. به صورت قول. 37

2-1-2-2. به صورت فعل.. 37

2-1-3. متعهِّد و متعهَّد. 38

2-2. اقسام عهد. 38

2-2-1. عهد خداوند با انسان. 38

2-2-1-1. عهد خداوند با انسان­های عادی(عموم انسان­ها) 40

 

2-2-1-2. عهد خداوند با انبیاء و اولیاء. 42

2-2-2. عهد انسان. 44

2-2-2-1. عهد انسان با خدا 44

الف) قسم.. 46

ب) نذر. 47

2-2-2-2.  عهد انسان با انسان. 48

2-2-2-2-1. پیمان­های اقتصادی.. 49

2-2-2-2-2. پیمان­های سیاسی.. 49

2-2-2-2-3. پیمان‌های نظامی.. 51

2-2-2-2-4. پیمان­های اجتماعی.. 52

2-2-2-3.  عهد انسان با خود. 55

2-3. مراتب وفا 56

فصل سوم: وفای به عهد در اخلاق.. 36

3-1. تعریف فضیلت… 60

3-2. اقسام فضایل.. 62

3-2-1. فضایل عقلانی.. 62

3-2-2. فضایل اخلاقی.. 63

3-3. رابطه­ی وفای به عهد با فضایل.. 64

3-3-1. رابطه‌ی وفای به عهد با حکمت… 66

3-3-1-1. رابطه­ی وفای به عهد با حکمت در قرآن. 66

3-3-1-2. رابطه­ی وفای به عهد با حکمت در نظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 66

3-3-2. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت… 68

3-3-2-1. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت در قرآن. 69

3-3-2-2. رابطه­ی  وفای به عهد و عدالت در آموزه­ها و سیره­ی نبوی.. 70

3-3-2-3. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت از منظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 71

3-3-3. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت… 74

3-3-3-1. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت در قرآن. 75

3-3-3-2. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت در آموزه‌ها و سیره نبوی.. 77

یک مطلب دیگر :

3-3-3-3. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت از منظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 79

3-3-4. رابطه­ی وفای به عهد با امانت‌داری.. 82

3-3-4-1. رابطه­ی وفای  به عهد و امانت‌داری در قرآن. 83

3-3-4-2. رابطه­ی وفای به عهد و امانت‌داری در آموزه و سیره. 84

3-4-5. رابطه­ی وفای به عهد با دیگر فضایل.. 85

فصل چهارم: شرایط و احکام وفای به عهد 87

4-1. شرایط وفای به عهد. 88

4-1-1.  شرایط وفای به عهد در کتب فقهی.. 88

4-1-1-1. انشاء صیغه. 89

4-1-1-2. عاقل بودن. 90

4-1-1-3. بالغ بودن. 90

4-1-1-4. مختار بودن. 90

4-1-1-5. قصد جدی داشتن.. 91

4-1-1-6. حلال و مباح بودن معهود. 92

4-1-1-7. عمل به عین نیت… 92

4-1-1-8. محال نبودن. 92

4-1-1-9. قدرت و توانایی.. 93

4-1-2. شرایط وفای به عهد در کتب حقوقی.. 93

4-1-2-1. عدم مخالفت با کتاب و سنت… 93

4-1-3. شرایط فعل اخلاقی در کتب علمای اخلاق و فیلسوفان مسلمان. 94

4-1-3-1. عزم و اراده. 95

4-1-3-2. نیت (حُسن فاعلی) 96

4-1-3-2-1. صدق و راستی.. 98

4-1-3-2-2. عدم خیانت… 99

4-1-3-2-3. عدم زیان به افراد. 100

4-1-3-3. مطلوبیت فعل (حُسن عمل) 100

4-1-3-4. ملکه نفسانی.. 102

‌4-1-3-5. نتیجه­ی عمل.. 102

4-2.  احکام وفای به عهد. 104

4-2-1. احکام وفای به عهد  در کتب فقهی و حقوقی.. 104

4-2-2.  احکام اخلاقی وفای به عهد. 109

4-2-2-1. تعارض اخلاقی.. 112

4-2-2-1-1. تعریف تعارض اخلاقی.. 113

4-2-2-1-2. انواع تعارض اخلاقی.. 114

4-3. افراد واجد شرایط برای عهد بستن.. 116

4-4. حق وفای به عهد با دشمن.. 117

4- 5. استثنائات در وفای به عهد. 122

4-6. شرایط درست بودن نقض عهد. 123

4-7. ثمرات وفای به عهد و زیان‌های عهدشکنی.. 125

4-7 – 1. ثمرات وفای به عهد. 125

4-7-1 – 1. نظم اجتماعی و ثبات جامعه. 125

4-7-1 – 2. جلب اعتماد دیگران. 125

4-7-1 – 3. حب الهی.. 126

4-7-1-4. لطف الهی.. 127

4-7- 1 – 5.  برخورداری از برکات و پاداش الهی.. 127

4-7 – 2. زیان­های عهدشکنی.. 128

4-7-2 – 1. رواج بی‌اعتمادی در جامعه و از هم گسیختگی آن. 128

4-7- 2 – 2. تسلط دشمنان. 129

4- 7-2-3. عهدشکنی و عقوبت سریع. 130

4-7-2- 4. خشم خدا و عذاب الهی.. 131

1-1- دین.. 9

1-2- شریعت… 12

1-3- ملت… 15

1-4- منهاج.. 17

1-5- اصول دین.. 18

1-6- فروع دین.. 19

 

فصل دوم: تعدد شرایع الهی و دیدگاه‌های عالمان در این‌باره 21

بخش اول: تعداد شرایع الهی.. 22

2ـ1ـ1ـ شریعت حضرت نوح×.. 28

2ـ1ـ2ـ شریعت ابراهیم×.. 33

2ـ1ـ3ـ شریعت حضرت موسی×.. 37

2ـ1ـ4ـ شریعت حضرت عیسی×.. 42

2ـ1ـ5ـ شریعت حضرت محمد |.. 45

بخش دوم: اقوال عالمان درباره نسخ یا وحدت شرایع.. 52

فصل سوم: اشتراکات شرایع الهی در اصول و فروع. 66

بخش اول: دلایل اشتراک آموزه‌های شرایع.. 67

یک مطلب دیگر :

3ـ1ـ1ـ دلائل وحدت شرایع الهی در اصول و فروع. 71

3ـ1ـ1ـ1ـ آیات قرآن.. 71

3ـ1ـ1ـ2ـ روایات.. 81

3ـ1ـ1ـ3ـ عقل: 86

بخش دوم: مصادیق اشتراک شرایع الهی در اصول و فروع. 89

3ـ2ـ1ـ توحید. 90

3ـ2ـ2ـ نبوت.. 93

3ـ2ـ3ـ معاد. 95

3ـ2ـ4ـ نماز 97

3ـ2ـ5ـ زکات.. 99

3ـ2ـ6ـ روزه 101

3ـ2ـ7ـ حج.. 103

3ـ2ـ8ـ جهاد. 105

3ـ2ـ9ـ امر به معروف و نهی از منکر. 108

8-2. آسیب شناسی اصلاحات… 62

9-2. مهمترین شیوه‌های اصلاح.. 66

فصل سوم: جایگاه امربه معروف و نهی از منكر در اسلام. 73

1-3. روند تشریع امر و نهی در قرآن. 73

2-3. موقعیت شناسی امربه معروف و نهی از منكر در روایات… 83

فصل چهارم: شناخت ابعاد دیگر فریضه امر و نهی.. 92

1-4. مراتب وطبقات امر و نهی.. 92

2-4. آشنایی با معروفات و منكرات… 106

فصل پنجم: كاوشی دیگر پیرامون فریضه امر و نهی.. 119

1-5. شرایط اجرای امربه معروف و نهی از منكر. 119

2-5. اصول و پیش شرط‌های حاكم بر فریضه امر و نهی.. 127

3-5. تحلیل ریشه‌های موفقیت در امر و نهی.. 133

4-5. تحلیل ریشه‌های شكست در امر و نهی.. 138

5- 5. آثار سوء منكرات در جامعه. 144

6-5. پیامدهای منفی ترك امربه معروف و نهی از منكر در جامعه. 147

فصل ششم: بررسی های ضروری دیگر در اصلاحات و امر و نهی دینی.. 152

1-6. شیوه‌های متفاوت اصلاحات در فریضه امر و نهی.. 152

2-6. اصلاحات وتغییرات اساسی اجتماعی در گرو چند مؤلفه پراهمیت… 163

فصل هفتم: جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها 180

1-7. خلاصه پژوهش… 180

2-7. ارائه برخی پیشنهادها به محققان آینده 182

3-7. ارائه راهكارهای عملی و كاربردی نو جهت اصلاحات و دگرگونی‌های اجتماعی از طریق امر و نهی دینی در عصر حاضر  183

فهرست منابع و مآخذ(فارسی وعربی) 187

الف: فهرست كتاب‌ها 187

ب: فهرست نرم افزارها 198

نمایه. 199

Abstract
ب) فهرست تفصیلی

چكیده

مباحث مقدماتی: كلیات… 1

1. بیان مسأله. 1

2. پیشینه تحقیق.. 1

3. اهداف پژوهش… 1

4. پرسش‌های تحقیق.. 2

5. فرضیه پژوهش… 2

6. روش گردآوری اطلاعات… 3

7. هدف كاربردی این پژوهش… 3

8. واژگان كلیدی.. 3

9. موانع و محدودیت‌های پژوهش… 3

فصل اول: بررسی‌های اولیه. 4

1-1. مفاهیم و معانی.. 5

1-1-1. مفهوم اصلاحات… 5

1-1-1-1. واژه اصلاح در لغت… 5

2-1-1-1. واژه اصلاح در عرف قرآن. 6

3-1-1-1. واژه إصلاح در عرف روایات معصومین «علیهم السلام» 7

2-1-1. مفهوم تغییر و دگرگونی.. 7

1-2-1-1. واژه تغییر در لغت… 7

2-2-1-1. واژه تغییر در عرف قرآن. 8

3-2-1-1. واژه تغییر در عرف روایات. 8

3-1-1. مفهوم أمر. 9

1-3-1-1. واژه امر در لغت… 9

2-3-1-1. واژه أمر در عرف قرآن. 10

3-3-1-1. واژه امر در عرف روایات. 11

4-1-1. مفهوم نهی.. 12

1-4-1-1. واژه نهی در لغت… 12

2-4-1-1. واژه نهی در عرف قرآن. 13

3-4-1-1. واژه نهی در عرف روایات… 13

5-1-1. مفهوم معروف… 14

1-5-1-1. واژه معروف در لغت… 14

2-5-1-1. واژه معروف در قرآن. 15

3-5-1-1. واژه معروف در روایات… 15

6-1-1. مفهوم منكر. 16

1-6-1-1. واژه منكر در لغت… 16

2-6-1-1. واژه منكر در عرف قرآن. 16

3-6-1-1. واژه منكر در عرف روایات… 17

2-1. دگرگونی و تغییرات اجتماعی.. 18

1-2-1. تغییرات اجتماعی در قرآن و روایات اهل بیت‌ علیهم‌السلام. 18

2-2-1. امر و نهی، مؤثرترین مكانیزم اجرایی در تغییرات اجتماعی.. 20

3-2-1. دگرگونی‌های اجتماعی از منظر علم جامعه‌شناسی.. 22

1-3-2-1. عوامل مؤثر بر دگرگونی‌های اجتماعی.. 23

1-1-3-2-1. عامل معنوی.. 23

2-1-3-2-1. عامل جغرافیایی و محیطی.. 24

3-1-3-2-1. عامل فرهنگی.. 24

4-1-3-2-1. عامل فناوری و تكنولوژی.. 24

5-1-3-2-1. عامل اقتصادی.. 25

 

2-3-2-1. پیامدهای ناخوشایند در فرآیند سریع تغییرات اجتماعی.. 26

3-3-2-1. موانع فرا روی دگرگونی‌های اجتماعی.. 26

فصل دوم: اصلاحات اجتماعی.. 29

1-2. مقدمه. 29

2-2. اصلاحات از منظر قرآن. 29

1-2-2. ایمان شرط لازم برای اصلاح.. 30

2-2-2. توبه راه اصلاح فردی.. 31

3-2-2. تقوی مقدمه اصلاح.. 32

4-2-2. عفو و بخشش، راه اصلاح خطاكاران. 33

5-2-2. اصلاح در خانواده 34

6-2-2. اصلاح اجتماعی با اوامر و نواهی الهی.. 35

3-2. اصلاح در روایات معصومین علیهم‌السلام. 37

1-3-2. مجاهده بانفس راه اصلاح فردی.. 37

2-3-2. اصلاح خانواده 38

3-3-2. اصلاح بین مردم و جامعه. 39

4-3-2. اصلاح حاكمان و عالمان. 41

4-2. چارچوب اصلاحات در اسلام. 42

1-4-2. حق محوری.. 42

2-4-2. قانونمندی.. 43

3-4-2. صداقت و راستگویی.. 45

4-4-2. رعایت اصول اخلاقی.. 45

5-4-2. گزینش كارگزاران صالح و توانا 47

6-4-2. نگرش انسانی و فرامذهبی.. 48

7-4-2. توسعه آزادی‌های مشروع. 48

8-4-2. حفظ وحدت و وفاق ملی.. 49

9-4-2. برقراری عدالت اجتماعی.. 50

10-4-2. تأمین رفاه و آسایش مردم. 51

5-2. ابعاد مختلف اصلاحات… 51

یک مطلب دیگر :

1-5-2. اصلاح فرهنگی و معنوی.. 51

2-5-2. اصلاح نظام سیاسی.. 52

3-5-2. اصلاح نظام حقوقی.. 53

4-5-2. اصلاح قوانین و ساختارها 54

6-2. شرایط اجرای اصلاحات… 55

1-6-2. زمان‌شناسی و مكان شناسی فراروی اصلاحات… 55

2-6-2. شناخت داشتن از اقدام اصلاحی خود. 56

3-6-2. مشورت با حكیمان و عالمان. 57

4-6-2. استفاده از ابزار درست جهت اصلاح.. 58

7-2. مهمترین ویژگی مصلح موفق.. 59

1-7-2. عدم مصانعه. 59

2-7-2. عدم مضارعه. 61

3-7-2. عدم مطامعه. 62

8-2. آسیب شناسی اصلاحات… 62

1-8-2. ابهام در مفهوم اصلاح و چارچوب آن. 62

2-8-2. مقطعی بودن اصلاحات… 63

3-8-2. افراط و تفریط.. 64

4-8-2. رخنه فرصت‌طلبان و مصلحان غیرواقعی.. 65

9-2. مهمترین شیوه‌های اصلاح.. 66

1-9-2. ارشاد و تساهل.. 66

2-9-2. اصلاحات تدریجی و گام به گام. 68

3-9-2. امربه معروف و نهی از منكر. 69

فصل سوم: جایگاه امربه معروف و نهی از منكر در اسلام. 73

1-3. روند تشریع امر و نهی در قرآن. 73

1-1-3. آیات توصیه كننده به امر و نهی.. 73

2-1-3. آیات دال بر وجوب امربه معروف و نهی از منكر. 75

1-2-1-3. وجوب امر و نهی بر پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌و آله. 75

2-2-1-3. وجوب امر و نهی بر همه مؤمنان امت… 75

3-2-1-3. وجوب امر و نهی بر بعضی از امت… 77

3-1-3. امربه معروف و نهی از منكر از اوصاف لازم مومنان. 78

4-1-3. امربه منكر و نهی از معروف، از صفات منافقان. 78

5-1-3. تفاوت امربه معروف ونهی از منكر در آیات مكی و مدنی.. 79

6-1-3. تقدم امر و نهی بر ایمان به خدا 80

7-1-3. گمان وجود تضاد در میان آیات امر و نهی.. 80

8-1-3. امر و نهی در میان همه ادیان الهی.. 82

2-3. موقعیت شناسی امربه معروف و نهی از منكر در روایات… 83

1-2-3. اهمیت وفضیلت امر و نهی در كلام معصومین علیهم السلام. 83

2-2-3. تشویق همگان به امربه معروف و نهی از منكر. 85

3-2-3. روایات دال بر وجوب دو فریضه. 85

1-3-2-3. واجب بر همه امت… 85

2-3-2-3. بر بعض امت… 86

3-3-2-3. واجب برهر فرد مسلمان. 86

4-3-2-3. بر علما و دانشمندان. 86

4-2-3. عدم تفاوت بین امر و نهی مرد و زن. 87

5-2-3. امربه معروف و نهی از منكر، از اوصاف لازم مومنین.. 87

6-2-3. امربه منكر و نهی از معروف از صفات منافقان و مشركان. 88

7-2-3. توهم وجود تنافی در بین روایات امر و نهی.. 88

8-2-3. وجوب حفظ جان و دین و بذل و ایثار در راه امر و نهی.. 89

9-2-3. «حسبة» نهاد اجرایی امر و نهی در تاریخ اسلام. 89

فصل چهارم: شناخت ابعاد دیگر فریضه امر و نهی.. 92

3-2-2-1- شاخص­های کیفی………………………………………………………………………..           33

3-2-2-2- شاخص­های کمی…………………………………………………………………………           39

3-2-3- عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری خصوصی…………………………………………………..        42

3-2-3-1- عوامل اقتصادی…………………………………………………………………………..43

3-2-3-2- عوامل نهادی………………………………………………………………………………46

3-2-4- حفاظت از حقوق مالکیت و سرمایه­گذاری خصوصی……………………………..48

3-2-5- ساختار الگو……………………………………………………………………………………..57

3-3- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………..60

3-3-1- آزمون­های لازم برای تحلیل­های سری زمانی…………………………………………61

3-3-1-1- آزمون ریشه­­ی واحد زیوت- اندریوز…………………………………………….61

3-3-1-2- آزمون ریشه­­ی واحد لامسداین و پاپل………………………………………..64

3-3-1-3- آزمون کرانه­ی پسران، شین و اسمیت برای هم­جمعی…………………..66

3-3-1-4- برآوردگر خودتوضیح با وقفه­های گسترده…………………………………..67

3-3-1-5- الگوی تصحیح خطا………………………………………………………………….69

فصل چهارم: برآورد الگو و تحلیل نتایج

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………72

4-2- داده­های مورد استفاده …………………………………………………………………………..72

4-3- آزمون ریشه واحد با وجود شکست ساختاری………………………………………….75

 

4-4- آزمون کرانه­ی پسران، شین و اسمیت برای هم­جمعی……………………………… 78

4-5- برآورد ضرایب درازمدت الگوها……………………………………………………………..82

4-6- آزمون­های تشخیصی و ثبات ساختاری……………………………………………………96

فصل پنجم: جمع­بندی، نتیجه­گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 103

5-2- خلاصه­ی تحقیق…………………………………………………………………………………..103

5-3- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………….104

5-4- پیشنهادهای سیاستی…………………………………………………………………………..107

5-5- پیشنهادها برای مطالعات آینده……………………………………………………………..         110

5-6- محدودیت­ها…………………………………………………………………………………………            110

یک مطلب دیگر :

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………117

 

فهرست جدول­ها

جدول 2- 1- برخی از مطالعات مربوط به عوامل اقتصادی                                         8

جدول 2-2 – برخی از مطالعات با درنظرگرفتن عوامل نهادی                                  18

جدول 2-3- مهم­ترین عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری بخش خصوصی                        29

جدول 3- 1- مقادیر بحرانی آماره­ی t در آزمون ریشه واحد

زیوت- اندریوز) 1992(                                                                                       63

جدول 3-2- مقادیر بحرانی آماره­ی t در آزمون ریشه واحد

لامسداین و پاپل (1997)                                                                                         65

جدول 4-1- نتایج آزمون ریشه واحد زیوت- اندریوز (1992)                                   76

جدول 4-2- ضرایب درازمدت الگوها با استفاده از روش ARDL                            83

جدول 4-3- نتایج برآورد شکل تصحیح خطای ARDL                                        92

جدول 4-4- آزمون­های تشخیصی در تخمین­های ARDL                                     97

پیوست شماره 1: نتایج آزمون ریشه واحد لامسداین و پاپل (1997)

با در نظرگرفتن شاخص CIM: 1388- 1350                                                      113

پیوست شماره 2: نتایج آزمون ریشه واحد لامسداین و پاپل (1997)

با در نظر گرفتن شاخص­های پیشنهادی رنانی: 1383- 1350                                 114

 

فهرست شکل­ها

نمودار (3-1) : راه­های اثرگذاری حفاظت از حقوق مالکیت بر

سرمایه­گذاری خصوصی                                                                                             51

نمودار آزمون­های ثبات ساختاری CUSUM و CUSUMQ

1-7-3- خودكارآمدی……………………………………………………………………………………………… 9

 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی

2-1- مبانی نظری……………………………………………………………………………………………. 11

2-1-1- خلاقیت…………………………………………………………………………………………… 11

2-1-1-1-  رویكردهای مختلف به خلاقیت……………………………………………………….. 13

2-1-1-1- 1- دیدگاه روانكاوی………………………………………………………………………. 13

2-1-1-1-2- دیدگاه رفتارگرایی…………………………………………………………………….. 14

2-1-1-1-3- دیدگاه انسان گرایی………………………………………………………………….. 15

2-1-1-1-4- دیدگاه شناختی………………………………………………………………………… 16

2-1-2- جهت گیری هدف پیشرفت…………………………………………………………… 17

2-1-2-1- انگیزش……………………………………………………………………………… 17

2-1-2-2- انگیزش ومفهوم هدف……………………………………………………………………….. 18

2-1-2-3- نظریه جهت گیری هدف پیشرفت……………………………………………………. 19

2-1-3- خودكارآمدی……………………………………………………………………………………………… 21

2-2- تحقیقات پیشین………………………………………………………………………….. 25

2-2-1- جهت گیری هدف پیشرفت و خلاقیت…………………………………………………… 25

2-2-2- خودكارآمدی و خلاقیت……………………………………………………………………………. 26

2-2-3- تفاوت های جنسیتی درخلاقیت……………………………………………………………… 27

2-2-4- تفاوت های جنسیتی در جهت گیری هدف پیشرفت……………………………. 29

2-2-5- تفاوت های جنسیتی در خودکارآمدی……………………………………………………. 30

 فصل سوم: روش تحقیق

3-1- طرح تحقیق……………………………………………………………………………………….. 32

3-2- جامعه آماری، نمونه، روش نمونه گیری…………………………………………………. 32

3-3- ابزار اندازه گیری………………………………………………………………………………… 33

3-3-1- پرسشنامه خلاقیت……………………………………………………………………. 33

3-3-2- پرسشنامه اهداف پیشرفت…………………………………………………………….. 34

3-3-3- پرسشنامه خودكارآمدی……………………………………………………………………… 36

3-4- روش اجرا…………………………………………………………………………………………………. 38

3-5- روش آماری………………………………………………………………………………………….. 38

 فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1- یافته های توصیفی متغیرهای پژوهش……………………………………………….. 40

 

4-2- یافته های استنباطی و بررسی سوالات تحقیق…………………………………… 41

4-2-1- بررسی رابطه جهت گیری های هدف، خودکارآمدی وخلاقیت……………. 41

4-2-2- پیش بینی خلاقیت توسط جهت گیری های هدف و خودکارآمدی……. 41

4-2-3- پیش بینی ابعاد خلاقیت توسط جهت گیری های هدف و

خودکارآمدی……………………………………………………………………………….. 43

4-2-4- بررسی تفاوت های جنسیتی در جهت گیری هدف، خلاقیت و

خودکارآمدی………………………………………………………………… 44

 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-1- جهت گیری هدف و خلاقیت…………………………………………………. 47

5-1-2- خودکارآمدی و خلاقیت……………………………………………………………….. 48

5-1-3- تفاوت های جنسیتی در متغیرهای پژوهش……………………………………………… 49

5-2- کاربردهای پژوهش……………………………………………………………………….. 50

5-3- محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………….. 51

5-4- پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………. 51

 فهرست منابع

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………… 52

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………… 57

پیوست ها        63

مقدمه

 

یک مطلب دیگر :

 یکی از ویژگی های برجسته انسان قدرت تفکر اوست و عالی ترین مظهر تفکر، تفکر خلاق است (خورشیدی، آزادبخت و دیلمقانی، 1385). خلاقیت[1] به عنوان یک نیاز عالیه بشری در تمام ابعاد زندگی او مطرح است و عبارت است از تحولات دامنه دار و جهشی در فکر و اندیشه انسان به طوری که حائز یک توانایی در ترکیب عوامل قبلی به طرق جدید باشد (آقا فیشانی، 1377). گیلفورد خلاقیت را با تفکر واگرا (دست یافتن به رهیافتهای جدید برای حل مسایل) مترادف می دانست (خسروانی و گیلانی، 1386).

برای هماهنگ شدن و سازگاری با تغییر و تحولات سریعی که در جامعه رخ می دهد، لازم است از رویکردهای جدید و خلاقانه برخوردار بود. بنابر این مطالعه خلاقیت و عوامل موثر بر آن اجتناب ناپذیر است. از جمله عواملی که بر خلاقیت تأثیرگذار است، جهت گیری هدف[2] می باشد. جهت گیری هدف بیانگر الگوی منسجمی از باورها، اسنادها و هیجانات فرد است که مقاصد رفتاری وی را تعیین، و سبب می گردد تا نسبت به برخی موقعیت ها گرایش بیشتری داشته و در آن موقعیت ها به گونه ای خاص عمل نماید(به نقل از جوکار، 1385).

بطور کلی دو نوع جهت گیری هدف پیشرفت تحت عنوان هدف های عملکردی[3]  و هدف های تسلطی[4] وجود دارد (حسینی، 1388). در هدفهای عملکردی، فرد با معیار برتری مواجه می شود و می خواهد شایستگی خود را نشان دهد یا ثابت کند. هدفهای عملکردی عموماً شایستگی فرد را بر اساس ارزیابی هنجاری پرورش می دهند و این هدف ها توجه فرد را روی نشان دادن توانایی در مقایسه با دیگران متمرکز می کنند. رسیدن به هدف عملکردی به معنی بهتر عمل کردن از دیگران است. در مورد هدف های تسلطی، فرد می خواهد شایستگی خود را پرورش یا بهبود بخشد (ایمز و آرچر، 1988؛ دوک،1986،1990؛ نیکولز،1984؛ اسپنس و هلمریچ، 1983 به نقل از سید محمدی، 1389). هدف های تسلطی عموماً ارزیابی مبتنی بر خود را از شایستگی فرد پرورش می دهند و این هدف ها توجه فرد را روی پرورش دادن شایستگی و تسلط یافتن بر تکلیف متمرکز می کنند. رسیدن به هدف تسلط به معنی پیشرفت کردن است (دوک، 1999؛ دوک و لگت، 1988؛ هاراکیوویچ و الیوت، 1993؛ اسپنس و هلمریچ، 1983 به نقل ازسید محمدی، 1389).

از دیگر عوامل مرتبط با خلاقیت می توان از باورهای خودکارآمدی[5] نام برد. بندورا برای اولین بار مفهوم خودکارآمدی را مطرح ساخت ( لین[6]،2006 ). این سازه تحقیقات زیادی را در زمینه های مختلف پزشکی، ورزشی، بررسی های رسانه ای، تجارت، تغییرات اجتماعی- سیاسی، روان پزشکی و آموزش برانگیخته است. در روان شناسی این تحقیقات بر مسائل بالینی از قبیل هراسها، افسردگی، مهارتهای اجتماعی، جرات مندی، رشد اخلاقی و پیشرفت تحصیلی متمرکز شده است. در کل محققان نشان داده اند که باورهای خودکارآمدی و تغییرات و پیامدهای رفتاری، همبستگی بالایی با همدیگر دارند و خودکار آمدی پیش بینی کننده بسیار مهمی برای رفتار است (زمانی، 1385).

1-2- بیان مسئله

 درطول تاریخ حیات انسان، تمایل ذاتی او به تغییر و ابداع از یک سو و رویارویی با تنگناها و نیازهای روز افزون زندگی از سوی دیگر به تدریج او را با نیروی خلاق درونش آشنا و مانوس گردانید. نیرویی پویا و مولد که زندگی وی را به سرعت به سوی توسعه و تکامل به حرکت در آورد و سر منشا شاهکارها، ابداعات و اختراعات او شد.

بروز خلاقیت در افراد وابسته به عوامل مختلف اجتماعی، شناختی، شخصیتی و انگیزشی است. از مجموعه این عوامل، عوامل انگیزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به اعتقاد آمابیل[7] (1983) توجه زیاد به مولفه شناختی خلاقیت موجب شده است ابعاد غیر شناختی به خصوص انگیزش مورد توجه قرار نگیرد. جهت گیری هدف یکی از جدیدترین رویکردهایی است که در حیطه ی روانشناسی انگیزش مطرح شده است.

جهت گیری هدف بیانگر الگوی منسجمی از باورهای فرد است که سبب می شود تا فرد به روش های مختلف به موقعیت ها گرایش پیدا کند و در آن زمینه به فعالیت بپردازد و در نهایت پاسخی را ارائه دهد (ایمز[8]،1992). نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که جهت گیری هدف، واکنش انسان ها را درموقعیت های مختلف پیشرفتی تحت تأثیر قرارمی دهد. جهت گیری های هدف درونی فرایند های شناختی پیچیده تری را ایجاد می کنند. در مقابل جهت گیری های هدف بیرونی بیشتر با پردازش سطحی اطلاعات مرتبط می باشند (والترز[9] ،1996).

بندورا[10] (1993) نیز در نظریه ی خودکارآمدی خویش بیان می دارد باورهای خودکارآمدی بر عملکرد افراد در شرایط مختلف اثر می گذارد. خودکارآمدی به واسطه ی انگیزه ی درونی که ایجاد می کند موجب می شود فرد به طور خودانگیخته در محیط تلاش کند و به سطوح بالای پیشرفت نائل آید. با توجه به توضیحات فوق، به نظر می رسد جهت گیری هدف به همراه خودکارآمدی می توانند بر خلاقیت دانش آموزان اثرگذار باشند بنابراین این پژوهش هم به لحاظ کاربردی و هم به لحاظ نظری در خور اهمیت می باشد از جنبه کاربردی این پژوهش به بررسی رابطه ی جهت گیری هدف پیشرفت، خودکارآمدی وخلاقیت می پردازد.

1-3- اهمیت و ضرورت موضوع

 تورنس[11] (1974) معتقد است که انسان برای بقا نیازمند است که قدرت خلاق کودکان و نوجوانان را توسعه و مورد استفاده قرار دهد. در جامعه رو به رشد ما علیرغم داشتن نیروهای مستعد، پرورش توانایی های خلاق کمتر مورد توجه قرار می گیرد. علت اصلی این امر نامشخص بودن جایگاه خلاقیت و فقدان بستر رشد آن است (خورشیدی و همکاران، 1385). در حقیقت امروزه جامعه ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد. زیرا دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم به وسیله جست و خیزهای تفکر خلاق افرادی چون ابن سینا، داروین، گالیله و انیشتین از اساس تغییر یافته است. این تغییرات سریع و روز افزون همه عرصه ها را در برگرفته است. بنابراین لازم است افراد جامعه را به صورتی پرورش داد که بیاموزند چگونه با ایجاد تغییرات زندگی کنند و مهم تر از آن یاد بگیرند که چگونه محیط را تغییر دهند (ترجمه سید محمدی، 1387). تفکر خلاق این امکان را برای افراد فراهم می آورد که با نوآوری های خود هم در خود و هم در محیط تغییر ایجاد کرده و از این طریق نقش فعال و سازنده ای در زندگی خود ایفا نمایند. بر این اساس لازم است برای فراهم آوردن شرایط مناسب برای رشد و شکوفایی خلاقیت عوامل موثر بر آن مورد مطالعه و شناسایی قرار گیرند. عواملی که در این پژوهش مورد مطالعه قرارمی گیرد جهت گیری هدف پیشرفت و خودکارآمدی است. این دو متغیر به عنوان عوامل انگیزشی عملکرد فراگیران را در حوزه های مختلف شناختی، عاطفی و اجتماعی تحت تأثیر قرار می دهند. عملکرد خلاقانه نیز از این امر مستثنی نیست. به اعتقاد آمابیل (1983) برای پرورش خلاقیت باید به عوامل انگیزشی توجه ویژه ای داشت. چرا که افراد تا از انگیزه لازم برخوردار نباشند، نمی توانند تعهد، تلاش و پشتکاری که لازمه ایجاد دستاوردهای خلاقانه است را بکارگیرند.

از جنبه نظری نیز تا کنون پژوهشی به بررسی ارتباط همزمان جهت گیری هدف، خودکارآمدی و خلاقیت نپرداخته است بنابراین نتایج این پژوهش می تواند به گسترش دانش در خصوص عوامل موثر بر خلاقیت کمک شایانی نماید.

1-4- اهداف تحقیق

 هدف اصلی پژوهش حاضر عبارت است از:

بررسی نقش پیش بینی کنندگی جهت گیری های هدف و خودکارآمدی در خلاقیت دانش آموزان دوره راهنمایی