عناصر و مولفه های سرمایه ی اجتماعی…………………………………………………………………………………………………….. 27

اعتماد اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

انسجام اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 29

مشارکت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

مفهوم لغوی مشارکت……………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

مفهوم معنایی مشارکت……………………………………………………………………………………………………………………………… 31

مدل هایی برای سنجش سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………………………………………… 34

مدل کمی سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………….. 34

مدل کیفی سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………. 35

مزایای سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………. 36

خطرات ناشی از بکار گیری سرمایه اجتماعی……………………………………………………………………………………………. 37

معرفی مدل های مجتلف سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………….. 38

مدل سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998)……………………………………………………………………………………….. 38

مدل سرمایه اجتماعی و ایجاد ارزش تسای و گوشال (1998)…………………………………………………………………….. 38

مدل سرمایه اجتماعی پاکسون (1999)……………………………………………………………………………………………………… 39

مدل ساختاری سرمایه اجتماعی پاتنام و کلمن……………………………………………………………………………………………. 40

مدل سرمایه اجتماعی استون (2001)……………………………………………………………………………………………………….. 40

مدل سرمایه اجتماعی هدسون (2005)…………………………………………………………………………………………………….. 41

مدل  های دیگر سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………. 41

سلامت روان ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

مفهوم سلامت روان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 42

چهار دیدگاه بهنجاری……………………………………………………………………………………………………………………………… 44

بهنجاری به صورت سالم بودن ………………………………………………………………………………………………………………… 44

بهنجاری به صورت کمال مطلوب……………………………………………………………………………………………………………… 44

بهنجاری به صورت متوسط………………………………………………………………………………………………………………………. 45

بهنجاری به صورت فرآیند……………………………………………………………………………………………………………………….. 45

ابعاد سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

بعد جسمی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

بعد روانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

بعد معنوی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

بعد اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

اضطراب و افسردگی به عنوان مهم ترین مؤلفه های بهداشت روانی…………………………………………………………….. 49

بهداشت روانی و استرس…………………………………………………………………………………………………………………………. 50

راهبرد های تأمین بهداشت روانی در اسلام……………………………………………………………………………………………….. 51

تحکیم مبتنی خانواده و ارتقاء فرهنگ آن…………………………………………………………………………………………………… 51

بهسازی محیط………………………………………………………………………………………………………………………………………… 51

بهبود شیوه های تعلیم وتربیت………………………………………………………………………………………………………………….. 51

پیشرفت تحصیلی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

نقش عوامل فردی در پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………………………….. 53

داشتن هدف…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

عزت نفس……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 54

عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………………………… 55

انگیزه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 59

دانش آموزان و دانشجویان دارای انگیزش…………………………………………………………………………………………………. 60

شناخت انگیزش انسان……………………………………………………………………………………………………………………………. 60

نظریه انتظار معلم……………………………………………………………………………………………………………………………………. 63

الگوهای انگیزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

پیشینه  داخلی و خارجی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….. 67

پژوهش های انجام شده  در داخل کشور…………………………………………………………………………………………………… 67

پژوهش های انجام شده در خارج کشور …………………………………………………………………………………………………… 71

جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………….. 75

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

روش­ پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

نمونه و روش نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. 78

روش و ابزار گردآوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………. 78

روایی ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………. 79

پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………. 80

روش­های تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………………. 80

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 82

بخش اول : تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها………………………………………………………………………………………………. 83

جنس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

تحصیلات………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 84

وضعیت تأهل………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 85

محل سکونت………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

سن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

محل سکونت دائم…………………………………………………………………………………………………………………………………… 88

دانشکده  مربوطه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

معدل آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

بخش دوم : تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………… 91

فرضیه1: میزان سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر از حد متوسط است……………91

فرضیه2: میزان سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر ازحد متوسط است………………….92

فرضیه3: میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر از حد متوسط است…………93

فرضیه4: بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی (شناختی، رابطه ای، ساختاری) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….93

فرضیه5: بین مؤلفه های سلامت روان (جسمانی، اضطراب، اجتماعی و افسردگی) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد……………………………………………………………………………………………………………………………………..94

فرضیه 6: مؤلفه های سرمایه اجتماعی و سلامت روان در تبیین متغیر پیشرفت تحصیلی سهم متفاوتی دارند……94

فصل پنجم: خلاصه، نتیجه­گیری و پیشنهادها

خلاصه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

یافته­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 97

یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 97

یافته ای استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 98

بحث و تفسیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………. .99

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. .102

محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………….. .103

محدویت های تحت کنترل پژوهشگر………………………………………………………………………………………………………… 103

محدویت های خارج ازکنترل پژوهشگر…………………………………………………………………………………………………….. 104

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………………. .104

پیشنهاد های مبتنی بر یافته ای پژوهش …………………………………………………………………………………………………….. 104

پیشنهادهای مبتنی بر تجارب پژوهشگر……………………………………………………………………………………………………… 107

پیشنهادهایی برای پژوهشگران دیگر…………………………………………………………………………………………………………. 108

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………………… .109

ضمائم و پیوست­ها………………………………………………………………………………………………………………………………….. 114

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 117

 

فهرست جداول

 

عنوان

صفحه

 

 

جدول (2-1): جدول پاکستون برای سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………………………….. 39

جدول (3-1): فراوانی جامعه و نمونه بر اساس جنسیت……………………………………………………………………………. 78

جدول (3-2): ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه ها…………………………………………………………………………………… 80

جدول (4-1): توزیع پاسخگویان بر حسب جنس…………………………………………………………………………………….. 83

جدول (4-2): توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی……………………………………………………………………….. 84

جدول (4-3): توزیع پاسخگویان بر حسب تاهل……………………………………………………………………………………… 85

جدول (4-4):  توزیع پاسخگویان بر حسب محل سکونت………………………………………………………………………… 86

جدول (4-5):  توزیع پاسخگویان بر حسب سن………………………………………………………………………………………. 87

جدول (4-6):  توزیع پاسخگویان بر حسب محل زندگی دائمی………………………………………………………………… 88

جدول (4-7):  توزیع پاسخگویان بر حسب دانشکده مربوطه…………………………………………………………………… 89

جدول (4-8): توزیع پاسخگویان بر حسب معدل…………………………………………………………………………………….. 90

جدول (4-9): آزمون تی………………………………………………………………………………………………………………………… 91

جدول (4-10):  آزمون تی…………………………………………………………………………………………………………………….. 92

جدول (4-11):  جدول استاندارد سلامت روان………………………………………………………………………………………… 92

جدول (4-12):  آزمون تی…………………………………………………………………………………………………………………….. 93

جدول (4-13): تحلیل آماری فرضیه چهارم پژوهش……………………………………………………………………………….. 93

جدول (4-14): تحلیل آماری فرضیه پنجم پژوهش…………………………………………………………………………………. 94

جدول (4-15):  خلاصه مدل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………… 94

جدول (4-16):  جدول آنالیز واریانس…………………………………………………………………………………………………….. 94

جدول (4-17):  خلاصه مدل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………… 95

جدول (4-18): جدول آنالیز واریانس……………………………………………………………………………………………………… 95

 

فهرست نمودارها

 

عنوان

صفحه

 

نمودار (4-1): آزمودنی ها به تفکیک جنسیت…………………………………………………………………………………………. 83

نمودار (4-2): آزمودنی ها به تفکیک مقطع تحصیلی……………………………………………………………………………….. 84

نمودار (4-3):  آزمودنی ها به تفکیک تاهل…………………………………………………………………………………………….. 85

نمودار (4-4):  آزمودنی ها به تفکیک محل سکونت………………………………………………………………………………… 86

نمودار (4-5): آزمودنی ها به تفکیک سن……………………………………………………………………………………………….. 87

نمودار (4-6):  آزمودنی ها به تفکیک محل زندگی دائمی………………………………………………………………………… 88

نمودار (4-7):  آزمودنی ها به تفکیک دانشکده مربوطه…………………………………………………………………………… 89

نمودار (4-8): میانگین معدل دانشجویان………………………………………………………………………………………………… 90

 

چکیده:

هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روان با پیشرفت  تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و از شاخه ی توسعه ای و از لحاظ ماهیت و روش،جزء پژوهش های توصیفی همبستگی است. جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشکده های  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مازندران بوده که در سال 1393 مشغول به تحصیل بوده اند  و بر اساس آمار ثبت شده تعداد آنها برابر با 4711 نفر بوده است. به منظور تعیین حجم نمونه از جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان استفاده شده است که بر طبقه جدول با توجه به تعداد جامعه آماری، نمونه تحقیق برابر با 355 نفر تعیین شده است. برای انتخاب نمونه های تحقیق از روش  نمونه گیری  تصادفی طبقه ای بر حسب جنسیت  استفاده شده است.روش گردآوری داده ها شامل: کتابخانه ای و میدانی بوده است. ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه های استاندارد بوده است. پرسشنامه سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال(1998) و پرسشنامه سلامت روانی(28GHQ). برای آزمون فرضیه های پژوهش وداده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار spss  و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی و سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران در حد پایین تر از متوسط است. میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران در حد بالاتر از متوسط است. همچنین مولفه های سرمایه اجتماعی (شناختی، رابطه ای، ساختاری) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود ندارد و بین مولفه های سلامت روان (جسمانی، اضطراب، اجتماعی و افسردگی) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود نداشته است. مولفه های سرمایه اجتماعی و سلامت روان در تبیین متغیر پیشرفت تحصیلی سهمی ندارند.

یک مطلب دیگر :

 

فصل اول

کلیـات پژوهش

 

مقدمه

دانشگاه ها سازمان هایی هستند که هر ساله تعداد قابل توجهی از جمعیت جوان را جذب می کند و طی زمان معینی توانمندی های علمی این اشخاص را پرورش می دهند و در توسعه ی اجتماعی و منابع انسانی وتربیت افراد كاردان نقش عمده ای دارند. این دانشجویان بیش از نیمی از منابع انسانی مؤثر در توسعه جوامع بشری را تشکیل می دهند و از آنجا که نسل جوان و نوجوان به عنوان سرمایه های انسانی هر جامعه ای نقش بارزی در توسعه پایدار آن جامعه دارند، در بین آنها دانشجویان به لحاظ برخورداری از توانمندی فنی و تخصصی در کنار پویایی جوانی و انرژی فراوان، قادرند تأثیر تعیین کننده ای بر آینده جامعه داشته باشند، زیرا در هر جامعه ای پویاترین گروه های آن را قشر های تحصیل کرده جوان و دانشجویان در حال تحصیل تشکیل می دهند؛ و سلامت این قشر تا حد زیادی لازمه سلامت بسیاری از آحاد جامعه را در بر دارد و ازآنجا که جامعه بدون داشتن افرادی سالم نمی تواند به حیات خود ادامه دهد، لذا برخورداری اعضای جامعه خصوصاً دانشجویان به عنوان یکی از عناصر اصلی نظام آموزشی که در ارتباط با دیگران در محیط های مختلف نقش مهمی را بازی می کنند، می توان از نقش پدیده سلامت روانی و میزان ارتباطی که این پدیده با مؤلفه های سرمایه اجتماعی در جامعه دارد و زمینه را برای تبادلات اجتماعی، فرهنگی و عاطفی به صورت کافی فراهم می کند، به صورت مستمر و برنامه ریزی شده بهره برد. یكی از مشكلات شایع نظام آموزشی در بسیاری از كشورهای جهان، پدیده ی اُفت تحصیلی است كه زیان های علمی، فرهنگی و اقتصادی زیادی متوجه دولت ها و خانواده ها می كند. تلاش برای شناسایی عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی و ارائه ی راهبردها و انجام اقداماتی در جهت كاهش خسارات ناشی از اُفت تحصیلی، مستلزم تحقیقات بسیار در این زمینه است( تهرانی، 1391).

نظر به موارد مذکور و با عنایت به اینکه مهم ترین چالش ها درافت تحصیلی می تواند ناشی از سلامت روان و عدم سرمایه اجتماعی مناسب باشد و این موضوع هم بیشتر دارای صبغه ای اجتماعی است، در این پژوهش سعی می شود رابطه میان سرمایه اجتماعی و سلامت روان بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بررسی شده و نقش هر یک از مولفه های سرمایه اجتماعی  و سلامت روان را در ارتباط با پیشرفت تحصیلی بیان گردد.

 

 

بیان مسئله

امروزه همگام با پیشرفت پزشکی و توسعه خدمات بهداشت و درمانی در جوامع ، الگوهای ابتلا به بیماری به سمت بیماری های غیرواگیر تغییر جهت داده است . در این میان نرخ صعودی ابتلا به اختلالات روانی و هزینه هایی که این اختلالات بر جوامع تحمیل می کند توجه متخصصان بهداشت عمومی و ارتقای سلامت را جلب کرده است . از سوی دیگر از آنجا که سلامت روانی با ظرفیت و توانایی افراد برای شکل دادن روابط هماهنگ با دیگران و کمک سازنده به تحول در محیط اجتماعی و فیزیکی مرتبط است ، توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور نیز که نیازمند مشارکت فعالانه ی نیروی انسانی سالم است با سلامت روانی منابع انسانی که ارتباط پیدا می کند . دوران دانشجویی دوره ای مهیج و پر چالشی برای دانشجویان است، در طول این دوره كلیه دانشجویان به دلیل رویایی با عوامل استرس زای بیشتر و لزوم سازگاری مناسب باید از سلامت روانی و خود اتكایی بیشتری بر خوردار باشند تا بتوانند به توفیق بیشتری در تحصیل و در نهایت حرفه خود دست یابند. چالش های دوران دانشجویی می تواند منابعی از اضطراب را برای آنها فراهم آورده و سلامت آنها را به خطر اندازد و باعث افت تحصیلی گردد. ( بهرامی، 1389 ).

سلامت جسمی و روانی دانشجویان به عنوان قشر آینده ساز کشور که در آینده ای نه چندان دور بخش قابل ملاحظه ای از نیروی فعال کشور را در بخش های مختلف تشکیل خواهند داد از اهمیت به سزایی برخوردار است و از همین رو بررسی کم و کیف آن و عوامل تعیین کننده آن شایان توجه است . از طرف دیگر دانشجویان به دلیل مواجه با مسایلی همچون ورود به محیط جدید ، مشکلات اقتصادی ، دوری از خانواده ، ناسازگاری با اطرافیان (به ویژه در خوابگاه) تعارضات فرهنگی ، حجم زیاد دروس ، رقابت و چشم انداز آینده شغلی مبهم ، مستعد آسیب پذیری سلامت روانی هستند(تهرانی، 1391).

پیشرفت تحصیلی دانشجویان از موضوعات مهمی است كه تحت تأثیر عوامل مختلفی است. یكی از این عوامل، متغیر سرمایه اجتماعی بین گروهی هست. به مثابه ی مفهومی سرمایه اجتماعی كه با زمینه ی اجتماعی ارتباط دارد، به عنوان مؤلفه های جدید، علاوه بر مؤلفه های پیشین نظیر عوامل فردی، زیست محیطی و ژنتیكی توجه متخصصان را در سطوح  ملی و بین المللی جلب كرده است( نوغانی و رضوی زاده ، 1392 ).

سرمایه ی اجتماعی در روابط میان افراد تجسم می یابد وموقعی به وجود می آید كه روابط میان افراد به
شیوه ای دگرگون شود كه كنش را تسهیل، كند. به اعتقاد (پانتام^[1]، 2000)  سرمایه ی اجتماعی سه بعد دارد:

1-شبكه ها، كه همان روابط اجتماعی و تعاملات افراد با هم است و به عنوان جزء اساسی سرمایه ی اجتماعی محسوب می شود2- هنجار همیاری ، كه ملاك سرمایه ی اجتماعی است3- اعتماد ، كه از عناصر ضروری برای تقویت همكاری است و حاصل پیش بینی پذیری رفتار دیگران است كه اعتماد شخصی واعتماد تعمیم یافته را در برمی گیرد.