2.2.3.2  اعتماد به عنوان یک ویژگی شخصیتی……………………………………………..33

2.2.3.3  اعتماد به عنوان یک قاعده فرهنگی…………………………………………………34

2.2.4  اشکال اعتماد…………………………………………………………………………………35

2.2.4.1  اعتماد بنیادین یا امنیت وجودی………………………………………………………….35

2.2.4.2  اعتماد بین شخصی…………………………………………………………………………..37

2.2.4.2.1   واکنش های مثبت و واکنش های منفی……………………………….37

2.2.4.3 اعتماد اجتماعی تعمیم یافته………………………………………………………………..39

2.2.4.3.1 انواع اعتماد اجتماعی تعمیم یافته…………………………………….40

2.2.4.4  اعتماد نهادی یا اعتماد به نظام های تخصصی………………………………………..41

2.2.5  شبکه و شعاع………………………………………………………………………….44

2.2.6  رابطه اعتماد و سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………..48

2.2.6.1  ابعاد سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………..49

2.2.6.2  منابع سرمایه اجتماعی…………………………………………………………………..50

2.2.6.3 انواع اعتماد در سرمایه اجتماعی……………………………………………………….53

2.2.6.4  نقش دولت در تولید سرمایه اجتماعی………………………………………………53

2.2.6.5  مدل ساختاری سرمایه اجتماعی…………………………………………………………56

2.2.6.6 تصاویر اعتماد در نظریه های سازمانی………………………………………………..57

2.2.6.6.1   نظریه انتخاب عقلایی و مبادله…………………………………………57

2.2.6.6.2   نظریه رفتار برنامه ریزی شده………………………………………….58

 

2.2.6.6.3    نظریه تعادل……………………………………………………………….60

2.2.7  فرآیند اعتماد…………………………………………………………………………………………..60

2.3   بررسی مفهوم اعتماد در میان جامعه شناسان کلاسیک ………………………………………….63

2.3.1  هربرت اسپنسر…………………………………………………………………………………………63

2.3.2   فردینا ند تونیس……………………………………………………………………………………….64

2.3.3   امیل دورکیم……………………………………………………………………………………………65

2.3.4   گئورگ زیمل…………………………………………………………………………………………67

2.3.5   ماکس وبر……………………………………………………………………………………………..68

2.3.6   تالکوت پارسونز………………………………………………………………………………………68

2.4    نظریات اعتماد از منظر جامعه شناسان معاصر……………………………………………………69

2.4.1  آنتونی  گیدنز……………………………………………………………………………………..69

2.4.2  فرانسیس فو کویاما……………………………………………………………………………….74

2.4.3   جیمز کلمن……………………………………………………………………………………….76

2.4.4  رابرت پاتنام………………………………………………………………………………………..80

2.4.5    لوهمان…………………………………………………………………………………………….81

2.5 عدم امنیت و بروز  احساس بی اعتمادی…………………………………………………………….82

2.5.1   رابطه اعتماد و نظم اجتماعی…………………………………………………………………..84

2.5.2   کارکردهای اعتماد……………………………………………………………………………….89

2.5.3     عوامل ایجاد کننده و ازبین برنده فرهنگ اعتماد…………………………………………93

2.5.3.1   نشانگان شخصیتی و خلقیات اجتماعی……………………………………………..96

2.5.3.2  سرمایه شخصی و جمعی……………………………………………………………….98

فصل سوم : روش تحقیق……………………………………………………………..102.

فصل چهارم: یافته های تحقیق………………………………………………………..106

4.1    تعریف نهایی اعتماد…………………………………………………………………………107

4.1.1   راهکارهای ایجاد اعتماد………………………………………………………………………..108

4.2  شیوه های اعتماد سازی در قرآن و سنت پیامبر اکرم (ص)……………………………………111

4.2.1  مشارکت اجتماعی……………………………………………………………………………….111

4.2.1.1 شورا……………………………………………………………………………………………113

4.2.1.2  تعاون…………………………………………………………………………………………114

یک مطلب دیگر :

4.2.1.3  احکام الحسبه (امر به معروف و نهی از منکر،نظارت اجتماعی)………………..116

4.2.2  نظم اجتماعی  …………………………………………………………………..118

4.2.3   عدالت……………………………………………………………………………………………….121

4.2.4   انصاف………………………………………………………………………………………………123

4.2.5   امانت………………………………………………………………………………………………..123

4.2.5.1. عرصه سیاسی………………………………………………………………………………124

4.2.5.2  عرصه فرهنگی…………………………………………………………………………….124

4.2.5.3  عرصه اقتصادی…………………………………………………………………………..124

4.2.5.4  عرصه اخلاقی……………………………………………………………………………..125

4.2.5.5   عرصه عملی…………………………………………………………………………………125

4.2.5.6   عرصه واجبات الهی……………………………………………………………………..125

4.2.6    وفای به عهد……………………………………………………………………………………..126

4.2.7     صداقت……………………………………………………………………………………………..127

4.2.8   اخلاص………………………………………………………………………………………………128

4.2.9  صراحت………………………………………………………………………………………………130

4.2.10  رفق و مدارا ……………………………………………………………………………………….130

4.2.11   کوتاه کردن آرزو………………………………………………………………………………..131

4.2.12   وفاق اجتماعی…………………………………………………………………………………….133

4.2.12.1  راهکارهای وفاق اجتماعی………………………………………………………………134

4.2.13  امنیت اقتصادی……………………………………………………………………………………..139

4.2.14   حفظ آبرو و حیثیت افراد………………………………………………………………………148

4.2.15   ایدئولوژی و جهان بینی دین اسلام……………………………………………………….. ..150

فصل پنجم  …………………………………………………………………………………………………..155

منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………164

چکیده:

هدف از این تحقیق  تبیین مفهوم اعتماد و تعیین جایگاه آن از منظر قرآن و سنت پیامبر اکرم (ص) و عوامل به وجود آورنده و سلب کننده آن و اینکه اعتماد ایجادشده در فرآیند اعتمادسازی چه تاثیری بر روی مخاطب و جامعه می گذارد. در این تحقیق گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه بوده است که  با بهره گیری از روش اسنادی داده ها مستند سازی گردیده وبا استفاده از تکنیک تحلیل محتوا ، اطلاعات و داده های گردآوری شده مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است.اصلی ترین سوال این تحقیق بررسی نگرش و مفهوم فکری قرآن کریم نسبت به مفهوم اعتماد و اعتماد سازی می باشد.اصلی ترین ابزار دین اسلام برای اعتماد سازی عدالت و مشارکت اجتماعی می باشد. مشارکت اجتماعی در معنای اخص آن شامل شورا، تعاون و نظارت اجتماعی می باشد.ولی تمام دستوراتی که در این تحقیق جمع آوری گردید شامل نظم اجتماعی ،عدالت ،انصاف ،امانت ،وفای به عهد،صداقت ، اخلاص ،صراحت ،رفق و مدارا ، کوتاه کردن آرزو ، وفاق اجتماعی ، امنیت اقتصادی ،حفظ آبرو و حیثیت افراد و ایدئولوژی و جهان بینی دین اسلام همگی زمینه ای را فراهم می سازند که مشارکت اجتماعی افزایش یافته افزایش مشارکت سپس گسترده شدن شبکه و شعاع اعتماد گردیده ساخت اجتماعی از حالت عمودی به افقی تبدیل گردیده که این خود زمینه اعتماد گسترده در جامعه را فراهم می سازد وزمینه شکل گیری جامعه مدنی فراهم می گردد.

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه:

اعتماد[1] یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی است که شرایطی ویژه و بحث انگیز دارد. برخی آنرا محصول سرمایه اجتماعی می دانند نه مولفه ی آن و برخی نیز سرمایه اجتماعی را مترادف با اعتماد می گیرند و آنرا تنها مولفه ی سرمایه اجتماعی قلمداد می کنند (ردادی، 1389: 71) اعتماد به همراه هنجارها و شبکه ها، در همه تعاریف سرمایه اجتماعی حضور دارد. اعتماد، شرط عمده و کلیدی برای موجودیت هر جامعه ای است. جامعه شناسان دریافته اند که بدون اعتماد، زندگی روزمره که ما برای خود فراهم می کنیم، به سادگی امکان پذیر نیست. امروزه بیشترین توافق در مورد این که  اعتماد یک مولفه ضروری در همه روابط مستمر اجتماعی است، وجود دارد. لذا یکی از عوامل و مولفه های مهم شکل گیری بر همکنش های اجتماعی پیوسته و روابط اجتماعی سازنده در هر جامعه ای وجود اعتماد در میان کنشگران آن جامعه است. (موسوی،111:1391)