سازمانی تأثیر میگذارد. مؤلّفه های سرمایۀ فکری یعنی سرمایۀ انسانی،سرمایۀ ساختاری و سرمایۀ ارتباطی موجبات حداکثر استفاده از پتانسیلهای موجود را فراهم می آورد. (ره نورد آهن و دیگران ،1391)

تا اوایل دهه ی 1950 ، عامل اصلی عقب ماندگی کشورهای در حال توسعه را عمدتاً کمبود سرمایه های مالی و فیزیکی می پنداشتند. در چارچوب چنین طرز فکری، این کشورها از راه های مختلف و با توّسل به دوست و دشمن به کسب سرمایه می پرداختند. این امر، موجب تشدید وابستگی و تخریب بنیان های اقتصادی و سیاسی این قبیل کشورها میشد. اما امروزه ، روشن شده که تزریق مقادیر متنابهی از سرمایه های فیزیکی و مالی لزوماً تسریع روند رشد و توسعه ی این کشورها را در پی ندارد . بلکه کشورهایی که از سازمان های قوی و نهادهای اداری کارآمد و در عین حال از سرمایه های انسانی کارآ و متخصّص برخوردارند، میتوانند سرمایه ی فیزیکی و مالی

 خود را به نحو مناسب تری جذب و در تسریع روند رشد و توسعه به کار گیرند. در اقتصاد نوین ، تولید ثروت و رشد اقتصادی عمدتاً از دارایی های نامشهود (فکری) سرچشمه می گیرد. پیشرفت اقتصاد جدید تأکیدی بر این واقعیت است که خلق ارزش بیشتر به دارایی های نامشهود وابسته است تا به دارایی های مشهود (فیزیکی و مالی). لذا، سرمایه ی فکری منبع اصلی توسعه ی اقتصادی محسوب می شود و سایر عوامل سنّتی تولید مانند زمین، نیروی کار و سرمایه ی مالی در مرتبه ی بعدی اهمیّت قرار می گیرند . در چنین شرایطی سرمایه ی فکری، عامل کلیدی ارتقای عملکرد سازمانی به شمار میرود.(فطرس و بیگی،1389)

حدود نیم قرن از عمر مباحث یادگیری سازمانی می گذرد و در حال حاضر نیز به شکل فزاینده ای در حال رشد است؛ چرا که تغییرات و چالش های فراوان دنیای کنونی ایجاب می کند که سازمانی با قدرت یادگیری و به روز رسانی خود شکل گیرد تا بتواند با تحوّلات سریع خود را منطبق کند و به موقع به محرکهای محیطی پاسخ دهد و با کسب دانش و آگاهی به صورتی گسترده و پویا و زنده در حوز ه ی بهسازی و توسعه ی سازمانی به حیات خود ادامه دهد.(علّامه و مقدمی،1388)

در ابتدای این فصل به تبیین موضوع تحقیق ، چگونگی شناخت و اهمیّت و ضرورت آن پرداخته می شود و در ادامه، اهداف تحقیق که شامل هدف علمی و هدف کاربردی می باشد و همچنین چهار فرضیه ی پژوهش مورد نظر بیان خواهد شد در پایان این فصل نیز به تعریف و شناخت متغیرهای مستقل، وابسته و میانجی تحقیق و همچنین تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق پرداخته خواهد شد.

1-2  تبیین موضوع تحقیق و چگونگی شناخت آن (بیان مسئلۀ تحقیق)

قرن 21 ، قرن دانش محوری است. در عصری که اطلاعات و دانش اهمیت چندانی پیدا کرده است سرمایه فکری به عنوان یک عامل تولید ثروت در مقایسه با سایر دارایی های مشهود و فیزیکی، ارجحیت بیشتری پیدا میکند و دارایی های فکری و به خصوص سرمایه های انسانی جز مهمترین دارایی های سازمانی محسوب می شوند و مؤفقیّت بالقوه سازمانها ریشه در قابلیت فکری آنها دارد (آبیسکارا^[1]، 2006).

بحث اساسی در دارایی های نامشهود و سرمایه های فکری این است که عملکرد سازمانها تنها برحسب موضوعات مالی ارزیابی و تفسیر نمی‌شود، بلکه عوامل دیگری نیز وجود دارند که نه تنها بهبود موضوعات مالی، بلکه بقا و جاودانگی غیر مالی سازمانها را نیز تضمین میکنند. به موضوعات غیر مالی که در دوران معاصر اهمیت چشمگیر و قابل ملاحظه ای یافته‌اند، عناوینی چون دارایی نامشهود، سرمایه های فکری و دارایی های دانش محور داده می شود.

سرمایه های فکری به صورت گروهی از دارایی های دانشی تعریف می شوند که به یک سازمان اختصاص داشته و جزو ویژگی های یک سازمان محسوب میشوند و به طور

یک مطلب دیگر :

امر به معروف و نهی از منکر

 قابل ملاحظه ای از طریق افزودن ارزش به ذینفعان کلیدی سازمان، به بهبود وضعیت رقابتی سازمان منجر می شوند (سیّد نقوی و همکاران، 1391). بنتیس^[2] ابتدا به سه نوع سرمایه انسانی، ساختاری و مشتری اشاره کرد و در سال2000 طبقه بندی خود را به صورت سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی و دارایی یا مالکیت معنوی تغییر داد (بنتیس، 2000). داشتن کنترل بر این داراییها سازمان را قادر می‌سازد از یک طرف حاکمیت داخلی مؤثّری داشته و از طرف دیگر، دارای روابط خارجی مؤفّقی با مشتریان وتأمین‌کنندگان و سایرین باشد. بنابراین، ایجاب می‌کند که شرکت برای مدیریت، کنترل و گزارشگری سرمایه فکری اقداماتی انجام دهد (فطرس و بیگی، 1389).

چارلز هندی، نظریه پرداز معاصر نیز بر این باور است كه ارزش سرمایه های فكری سازمان چند برابر داراییهای مادی آنها باشد. شاید بهترین و كاربردی ترین اصطلاح در خصوص سرمایه ی فكری، دانش مفید بسته بندی شده، باشد.(رشیدی،حبیبی فارسانی،1389)

از سوی دیگر، در عصر اقتصاد دانشی مشاغل فنّی در سازمانها عموماً به وسیله کارکنان دانشی اشغال شده وسازمانهای یادگیرنده به سرعت در حال پیشرفت هستند. ظهور چنین محیطی باعث گردیده که شرکتهای کوچک هم بتوانند با ارائه محصولات و خدمات نوآور و با کیفیت، سهم بازارشان را افزایش دهند (چویی^[3]، 2003). رویکرد نوین یادگیری سازمانی، یادگیری را به عنوان یک فرهنگ سازمانی تلقی کرده و به دنبال یکپارچه سازی یادگیری فردی، گروهی و سازمانی می باشند. در این رویکرد سازمان برای غافل نشدن از چالشهای خارجی و استفاده از فرصت های مناسب، نیازمند توانایی ها و قابلیت ها ی درونی است تا با توجّه به سبک های مختلف یادگیری ضمن اخذ ایده های جدید از محیط سازمانی، همزمان آنها را به عنوان یک ارزش در درون خود نهادینه کند. قابلیت یادگیری سازمانی بیانگر ظرفیت خلق و تعمیم ایده ها به طور مؤثّر در برخورد با مرزهای متنوّع سازمانی از طریق ابتکارات و شیوه های مدیریتی ویژه است.. مدیریت دانش، رویکرد کلیدی در حل مشکلات تجاری نظیر رقابت پذیری، کاهش سهم بازار، پارادکس بهره‌وری، اطلاعات اضافی و نیاز برای خلّاقیت در مواجهه با شرکتهای متعدد است. به نحوی که میتوان گفت، مدیریت مناسب دانش و قابلیت های یادگیری سازمان میتواند منجر به ایجاد مزیت رقابتی و عملکرد مالی مطلوب گردد (مار^[4]، 2005).

برای سالیان  زیادی  تنها  داراییهای  فیزیکی  عامل  اصلی مؤفّقیت سازمانها به شمار میرفت  اما مؤفّقیت تجارت بعد از انقلاب فناوری اطلاعات تغییر کرده است  در اقتصاد نوین، تولید  ثروت و رشد  اقتصادی  عمدتاً  از دارایی های  نامشهود  )فکری ( سرچشمه  می گیرد. در چنین شرایطی سرمایه  فکری،  عامل کلیدی  ارتقای  عملکرد سازمانی  به  شمار  میرود . سرمایه  فکری  به  طور  فزاینده  نقش  اصلی  را  در  عملکرد سازمانها  بازی  میکند . این  سرمایه  یک  منبع  حیاتی  و  محرک  عملکرد  سازمانی  و ارزش سازی  تعریف  شده  است.  سرمایه  فکری  ارزش  نامشهود  داراییهای  شرکت  است که  نقش  فزاینده ای  را  در  عملکرد  سازمانی  هم  چنین  تأثیر  عمده ای  بر  دستاوردهای  مالی از  قبیل  ارزیابی بازار  داردHang Chan, 2009)). مدیریت  سرمایه  فکری  برای  مؤفّقیت بلند مدت  سازمان  بسیار  مهم  تشخیص  داده  شده  است . سازمانهای  برخوردار  از  مدیریت سرمایه  فکری  اصولا ً عملکرد  بهتری  نیز  دارند . برای  اینکه  سازمانها  بدانند  چطور راهبرد  عملیاتی  خود  را  مدیریت  کنند  تا  عملکردشان  افزایش  یابد،  سرمایه گذاری  در سرمایه های  فکری  امری  حیاتی  میباشد.(Walsh, Enz, &Canina,2008، به نقل از موسوی و همکاران،1392)