1-6 مرور مطالب پایان نامه……………………. 18

2. فصل دوم: مباحث نظری و ادبیات تحقیق………….. 20

2-1 تعریف سازمان…………………………… 20

2-2 تعریف مبادلات الکترونیک………………….. 21

2-3 تعریف سرویس……………………………. 21

2-4 تعریف سرویس الکترونیکی………………….. 21

2-5 تعریف تعامل پذیری………………………. 22

2-6 انواع تعامل پذیری………………………. 23

2-6-1 تعامل پذیری اطلاعات………………….. 23

2-6-1-1 مزایای استفاده از تعامل پذیری اطلاعات… 23

2-6-2 تعامل پذیری فنی…………………….. 23

2-6-2-1 دسته بندی استانداردهای حوزه تعامل پذیری فنی    24

2-6-3 تعامل پذیری فرآیندی…………………. 26

2-7 مقایسه دو مفهوم تعامل پذیری و یکپارچگی…….. 26

2-8 ﻣﺪل ﺑﻠﻮغ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﭘﺬﻳﺮی…………………….. 27

2-8-1 مدل بلوغ تعامل پذیری سازمانی…………. 27

2-8-2 مدل بلوغ تعامل پذیری تکنیکی………….. 27

2-9 تعریف تعامل پذیری دولت الکترونیک………….. 28

2-10 دستیابی به تعامل پذیری دولت الکترونیک…….. 28

2-11 تعریف استاندارد در دولت الکترونیک………… 29

2-11-1 استاندارد باز و نقش آن در تعامل پذیری دولت الکترونیک 29

2-11-2 نمونه‌هایی از استانداردهای باز……….. 31

2-11-3 اصول استانداردهای باز- بروس پرنز:……. 32

2-11-4 مزایای استفاده از استانداردهای باز…… 33

2-11-5 بررسی ارتباط میان استاندارهای باز و متن باز     35

2-11-6 تأثیر کدهای متن باز در تعامل پذیری…… 35

2-12 تعریف معماری سازمانی……………………. 36

2-12-1 ضرورت استفاده از معماری سازمانی……… 37

2-12-2 تأثیر معماری در تعامل پذیری دولت الکترونیک 37

2-12-3 تعریف معماری سرویس گرا……………… 38

2-12-4 نحوه گسترش قابلیت همکاری دولت الکترونیک از طریق معماری سرویس گرا……….. 39

2-13 تبادل سرویس در معماری سرویس گرا………….. 40

2-14 تعریف ESB………………………………. 42

2-14-1 چارچوبی برای یکپارچه‌سازی……………. 43

2-14-2 اتوبوس خدمات سازمان………………… 44

2-14-3 مجموعه کامل یکپارچه‌ سازی……………. 44

2-15 تعریف ESC………………………………. 45

2-16 موانع و مشکلات تعامل پذیری بین سازمانی…….. 45

3. فصل سوم: بررسی چارچوب‌های مطرح برای تعاملات الکترونیکی 47

3-1 معرفی چارچوب‌های انتخابی…………………. 48

3-2 بررسی چارچوب‌های تعامل پذیری دولت الکترونیک کشورهای انتخابی 49

3-2-1 چارچوب تعامل پذیری فنی دولت استرالیا….. 49

3-2-1-1 اصول کلی چارچوب تعامل پذیری دولت استرالیا 50

3-2-1-1 مدل مفهومی چارچوب تعامل پذیری دولت استرالیا    50

3-2-2 چارچوب تعامل پذیری دولت الکترونیک دانمارک 53

3-2-3 چارچوب تعامل پذیری دولت برزیل………… 54

3-2-3-1 حوزه‌های تحت پوشش e-PING………………. 54

3-2-3-1-1 اتصال میانی……………………… 54

3-2-3-1-2 امنیت…………………………… 55

3-2-3-1-3 راه های دسترسی…………………… 56

3-2-3-1-4 سازماندهی و تبادل اطلاعات………….. 56

3-2-3-1-5 محدوده یکپارچگی برای دولت الکترونیک… 56

3-2-3-2 سیاستهای کلی e-PING:…………………. 57

3-2-4 چارچوب تعامل پذیری اروپا برای خدمات دولت الکترونیک پن اروپا    58

3-2-4-1 اهداف چارچوب تعامل پذیری اروپا……… 59

3-2-4-2 اصول به کار گرفته شده در تعامل پذیری اروپا     59

3-2-4-3 توصیه‌های چارچوب تعامل پذیری اروپا برای موانع سازمانی تعامل پذیری……………….. 60

3-2-4-4 توصیه های چارچوب تعامل پذیری اروپا برای موانع معنایی تعامل پذیری………… 60

3-2-5 استاندارد و معماری برای برنامه‌های کاربردی دولت الکترونیک آلمان 61

3-2-5-1 هدف SAGA………………………….. 61

3-2-5-2 مدل مرجع SAGA……………………… 62

3-2-5-3 مدل مرجع معماری SAGA……………….. 64

3-2-6 چارچوب تعامل پذیری دولت مالزی………… 64

3-2-7 چارچوب تعامل پذیری دولت الکترونیک نیوزیلند 65

3-2-8 چارچوب تعامل پذیری دولت الکترونیکی انگلستان 65

3-3 اجزای تشکیل دهنده تجارب تعامل پذیری کشورها…. 66

3-4 اصول انتخاب استاندارد…………………… 67

3-5 حیطه‌های مورد نظر در چارچوب تعامل پذیری کشورهای مورد بررسی  68

3-6 اعتبار………………………………… 69

3-7 اطلاعات فنی…………………………….. 70

3-8 ویژگیهای چارچوب تعامل پذیری تعامل پذیری دولت الکترونیک     72

4. فصل چهارم: بررسی وضع موجود شهرداری مشهد……… 73

4-1 معرفی شهرداری مشهد……………………… 74

4-1-1 معاونت‌های شهرداری مشهد………………. 74

4-1-2 مناطق شهرداری مشهد………………….. 74

4-1-3 سازمان‌های زیر مجموعه شهرداری…………. 75

 

4-2 سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد.. 76

4-2-1 وظایف سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد   76

4-3 خدمات شهرداری………………………… 77

4-3-1 حوزه خدماتی عملیاتی…………………. 79

4-3-2 حوزه خدماتی پشتیبان…………………. 80

4-3-3 حوزه خدماتی پشتیبان مدیریت…………… 80

4-4 وضع موجود تعاملات الکترونیک شهرداری مشهد……. 80

4- 4- 1 تهیه سند راهبردی شهر الکترونیک……… 81

4-4-1-1 تاثیر سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد در تعامل پذیری 81

4-4-1-2 مراحل ایجاد شهر الکترونیک………….. 82

4-4-1-3 مراحل ایجاد شهر الکترونیک مشهد……… 82

4- 4- 2 طرح ایجاد شبکه یکپارچه ارتباطی شهرداری مشهد    84

4- 4- 3 زیرساخت داده‌های مکان (SDI) ……………. 85

4- 4- 4 سامانه گردش الکترونیک مکاتبات اداری…. 85

4-4-5 پورتال شهر مشهد…………………….. 87

4-4-5-1 اهداف پورتال مشهد…………………. 88

4-4-5-2 لیست برخی از خدمات ارائه شده در پورتال جامع شهرداری مشهد 89

4-4-6 سامانه مدیریت الکترونیک آرشیو اسناد شهرداری مشهد 90

4-4-6-1 هدف از راه اندازی سامانه آرشیو اسناد… 91

4-5 سرویس‌های الکترونیک شهرداری مشهد…………… 91

4-5-1 سطح بلوغ خدمات الکترونیک شهرداری مشهد…. 91

4-6 زیرساخت‌های شهرداری مشهد…………………. 94

4-6-1 زیرساخت‌های نرم افزاری یکپارچه در سطح شهرداری و شهر   94

4-6-2 زیرساخت‌های سخت افزاری یکپارچه در سطح شهرداری و شهر   95

4-7 بلوغ تعامل پذیری شهرداری مشهد…………….. 97

4-7-1 مدل بلوغ تعامل پذیری سازمانی انتخابی برای شناسایی سطح تعامل پذیری شهرداری مشهد……… 97

4-7-2 سطح بلوغ تعامل پذیری سازمانی شهرداری مشهد 99

4-8 نمودار تحلیل SWOT وضعیت تعاملات الکترونیک شهرداری مشهد 100

یک مطلب دیگر :

4-9 مراحل پیشنهادی برای توسعه تعامل پذیری شهرداری مشهد    102

5. فصل پنجم: انتخاب چارچوب تعامل پذیری و معماری سازمانی 104

5- 1 شاخصهای انتخاب چارچوب تعامل پذیری برای شهرداری مشهد‌  105

5-2 استفاده از آزمون دوجمله ای برای رد و پذیرش شاخص ها    106

5-3 انتخاب چارچوب مناسب برای شهرداری…………. 108

5-3-1 مدل سنتی با رویکرد توسعه تدریجی……… 109

5-3-2 معماری سرویس گرا…………………… 110

6. فصل ششم: روش عملی برای پیاده سازی تعامل پذیری در شهرداری مشهد 111

6- 1 معرفی روش IPIS برای پیاده سازی تعامل پذیری در شهرداری مشهد  112

6-1-1 موانع تعامل پذیری………………….. 112

6-2 مدل مفهومی پیاده سازی تعامل پذیری………… 113

6-3 اجزای تشکیل دهنده IPIS……………………. 114

6-3-1 مخازن تعامل پذیری………………….. 115

6-3-2 ابزارهای پشتیبانی………………….. 116

6-3-3 سیستم‌های مبتنی بر دانش……………… 117

7. فصل هفتم: جمع بندی و نتیجه گیری……………. 118

7-1 بررسی اهداف اولیه تحقیق…………………. 118

7-2 کارهای آینده………………………….. 120

منابع……………………………………. 121

پیوست یک – پرسشنامه……………………….. 129

پیوست دو – خدمات الکترونیک شهرداری مشهد………. 132

مقدمه

تجارت الکترونیکی[1] امروزه عرصه جدیدی از رقابت را در جهان گشوده است و برای شرکت‌ها، سازمان‌ها و افراد شرکت کننده مزایا و موقعیت‌های بسیار ارزشمندی را فراهم می‌نماید. در این بین تعاملات الکترونیکی[2] با ایجاد شرایطی جهت همکاری‌های فرا سازمانی این امکان را به آن‌ها می‌دهند که بدون صرف وقت و هزینه زیاد بتوانند تجارت خود را به انجام برسانند و همچنین از موقعیت‌های جدید به وجود آمده بهره ببرند.

وجود ارتباطات و همکاری با سایر سازمان‌ها به خصوص در توسعه شهرهای الکترونیکی و همچنین دولت الکترونیک دارای مزایای بی شماری همچون کاهش هزینه مبادله‌های درون شهری، کاهش هزینه‌های ترافیک و عبور و مرورهای شهری، افزایش بهره‌وری و بازدهی بیشتر اقتصادی برای سازمان‌ها می‌باشد، از طرف دیگر رشد و توسعه فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی زمینه توسعه همکاری‌های بین سازمانی را به عنوان موتور محرکه بیش از پیش امکان پذیر ساخته است.

در حال حاضر، اکثر شرکت‌های ایرانی به صورت سنتی فعالیت می‌نمایند و دارای سیستم‌هایی با فناوری مستقل و قوانین کاری متفاوتی هستند و معمولاً به صورت جزیره‌ای فعالیت می‌نمایند.

برای ایجاد تعاملات الکترونیک می‌بایست فرآیندهای سازمان را یکپارچه نمود؛ اما انجام فرآیندهای سازمان، وابسته به نرم افزارها و سیستم‌های اطلاعاتی متنوعی است که هر کدام در زمان‌های متفاوت و با فناوری‌های خاصی پیاده سازی شده‌اند؛ به همین دلیل تعامل چنین فرآیندهایی در محیط سیستمی، منوط به تعامل پذیری سیستم‌های مختلف سازمانی است [1]. بنا به گفته نویسنده  مقاله «چارچوب تعامل پذیری سازمانی یونان» [2] «تعامل پذیری سیستم‌های شرکت کننده در یک همکاری، پیش نیاز ایجاد شبکه‌های کاری می‌باشد».

شکل ‏1‑1 دستیابی به تعاملات الکترونیک

شاید در نگاه اول، این فکر به ذهن بیاید که برای تعامل پذیری، سیستم­های تمام سازمان‌های درگیر را همسان نمایم؛ تا مشکلی از بابت تفاوت سیستمی در تعاملات الکترونیکی نداشته باشیم. اما از آنجا که این تغییر، مستلزم هزینه‌های بسیاری است، ایده مناسبی نیست.

لذا نیاز به الگویی داریم که با صرف هزینه کمتر، بستری برای تعاملات الکترونیک بین سازمانی ایجاد کنیم.

همانطور که در شکل 1-1 نمایش داده شده، برای دستیابی به تعاملات الکترونیک می‌بایست سازمان را تعامل پذیر نمود و از آنجا که یکی از اهداف پایان نامه، دستیابی به دولت الکترونیک است؛ به همین خاطر در این تحقیق، پس از بررسی تجارب تعامل پذیری دولت الکترونیک کشورهای مختلف و همچنین بررسی وضعیت موجود شهرداری مشهد، ابتدا چارچوب تعامل پذیری و معماری سازمانی مناسب برای شهرداری مشهد انتخاب؛ و در ادامه الگویی مناسب برای تعاملات الکترونیک ارائه می­گردد.

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق

• گسترش همکاری‌های الکترونیک سازمان‌ها برای دستیابی به دولت الکترونیک [1]
• تضمین امنیت تبادل داده‌های الکترونیکی
• آماده سازی بسترهای الکترونیکی جهت موفقیت تجارت الکترونیکی در کشور
• افزایش کارآفرینی در حوزه کسب و کار الکترونیکی با توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات [1]
• جهت نیل به تجارت الکترونیک کارا، افراد می‌بایست به نقل و انتقالات الکترونیکی اعتماد داشته باشند [2].