دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

پایان نامه جهت دریافت دانشنامه كارشناسی ارشد (M.Sc.)

    رشته تولیدات ­گیاهی گرایش تولید محصولات باغبانی

عنوان:

بررسی اثر ضد­قارچی برخی از اسانس­های گیاهی بر قارچ آسپرژیلوس­فلاووس

استاد راهنما:

دکترحسین افشاری

استاد مشاور:

مهدی محمدی­مقدم

عادله سبحانی­پور

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

اسانس­های گیاهی گروهی از مواد موثره موجود در گیاهان هستند که خاصیت محافظت کنندکی بسیاری از آن­ها در برابر قارچ­ها، باکتری­­ها، ویروس­ها و انگل­ها از دیرباز شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است.در سال­های اخیر به دلیل افزایش علاقه به استفاده از مواد طبیعی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم ، محققین با جدیت

یک مطلب دیگر :

پایان نامه انواع اختلالات مربوط به خوردن و عوارض ناشی از آن :

 بیشتری به مساله استفاده از اسانس­ها و عصاره­هادر جهت کنترل آفات و بیماری­های گیاهی پرداختند. پسته یکی از محصولات عمده کشاورزی در ایران به شمار رفته و بخش عمده صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص می­دهد آفلاتوکسین که ترکیب بسیار سمی و خطرناک است توسط قارچ ­های Aspergillus flavus وA. parasiticus در پسته تولید می­شود. به منظور بررسی تاثیر اثر اسانس­های گیاهی در جلوگیری از رشد قارچ A. flavus، 7 اسانس گیاهی شامل آویشن، نعناع، اکالیپتوس، رازیانه، باریجه، رزماری، مرزه مورد بررسی قرارگرفت. جهت بررسی میزان رشد میسلیوم قارچ از دو محیط کشت جامد و مایع استفاده شد. و فاکتور­های وزن خشک میسلیوم و مساحت کلنی قارچ اندازه­گیری شد. نتایج بررسی­های آماری نشان داد که از میان 7 اسانس مورد مطالعه، اسانس­ آویشن و رازیانه بیشترین میزان بازدارندگی ازرشد را نشان دادند. در مرحله بعد به منظوربررسی تاثیر این دو اسانس در کاهش میزان رشد قارچ و اسپورزایی آن روی مغز پسته،محلول پاشی اسانس روی مغز4 رقم پسته انجام شد. نتایج حاصل نشان داد اثر نوع و غلظت اسانس بر درصد کلونیزاسیون قارچ A. flavus در سطح 1 درصد دارای اختلاف معنی­داری می­باشد. همچنین اثر متقابل (رقم*غلظت اسانس) روی درصد کلونیزاسیون این قارچ درروز هفتم در سطح احتمال 5 درصدمعنی دار بود.سایر تیمار­ها اثر معنی­داری بر درصد کلونیزاسیون این قارچ نداشت .و در روز سوم ارقام و نوع اسانس و اثر متقابل آن ها در سطح احتمال 1 درصد و غلظت اسانس در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد و در روز پنجم ارقام و غلظت اسانس در سطح احتمال 5 درصد و اثر ارقام* غلظت اسانس *نوع اسانس در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد .

کلمات کلیدی: اسانس گیاهان دارویی، پسته،آفلاتوکسین

مقدمه

یکی از مهم­ترین عوامل به وجود آورنده ضایعات در محصولات کشاورزی و باغی فعالیت باکتری­ها و قارچ­های مولد توکسین می­باشند و یکی از معمول­ترین روش­ها برای حفظ محصولات کشاورزی استفاده از مواد شیمیایی ضد­قارچ و ضد­باکتری برای کاهش فعالیت و ضایعات ناشی از این میکروارگانیسم­هاست. در این راستا محققین رشته­های میکروبیولوژی و صنایع غذایی ترکیبات گوناگونی را به کار گرفته­اند ولی از آن­جا که بیشتر این ترکیبات مصنوعی و سنتتیک می­باشد، علاوه بر هزینه زیاد تولید و استفاده از آن­ها دارای عوارض جانبی نا­خواسته­ی زیادی نیز برای انسان می­باشندRad et al., 2011) ).

در سال­های اخیر توجه محققان به گروهی از ترکیبات طبیعی گیاهی به نام اسانس­ها جلب شده که علاوه بر خواص ضد قارچی موادی طبیعی و کم­خطر برای سلامت انسان و محیط­زیست می­باشند، به نظر می­رسدکه استفاده از اسانس­ها و عصاره گیاهان­دارویی در تمام مراحل فراوری بتواند در جمعیت جدایه­های توکسین­زا قارچ A.flavus را تحت تاثیر قرار دهد و در نهایت بر روی کاهش آلودگی محصولات به آفلاتوکسین کمک نماید (Rad et al., 2011).

ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید و صادر­کننده پسته در میان کشور­های مهم تولید­کننده پسته در جهان(ایران، آمریکا، ترکیه، ایتالیا، یونان) به شمار می­رود، بدون شک معضل اصلی و مهم کشور در عرصه صادرات در سال­های اخیر مسئله آفلاتوکسین پسته می­باشند که همواره صادرات این محصول با ارزش را تهدید نموده است. به­طوری­که در 36 سال گذشته در چندین مورد پسته­ی صادراتی ایران به علت وجود آفلاتوکسین برگشت داده شد یا با قیمت بسیار پایینی به فروش رفته است. لذا با توجه به اهمیت اقتصادی این محصول استراتژیک، وجود روش­هایی که بتواند آلودگی میکروبی و به خصوص قارچی پسته به بازار­های جهانی را تأمین نماید ضروری به نظر می­رسد (Rad et al., 2011). با عنایت به اثرات ضد قارچ اسانس­های گیاهی و از آن­جا که در اقلیم کشورمان ایران نیز انواع گوناگون معطر و ادویه­ای قابل کشت هستند و اسانس استخراج شده از آن­ها جزء مرغوب­ترین اسانس­ها در جهان به شمار می­رود. در این تحقیق اثرات ضد­قارچ تعدادی از اسانس­ها (شامل آویشن، مرزه، نعناع، اکالیپتوس، باریجه، رازیانه، رزماری) بر قارچ A. flavus(که از عوامل مهم تولید آفلاتوکسین در پسته می‌باشد) مورد بررسی قرار گرفته و میزان MIC (کمترین غلظت بازدارنده) این ترکیبات تعیین گردید (Rad et al., 2010 ).

سرزمین پهناور ایران به دلیل دارا بودن اقلیم­های گوناگون و با اختلاف درجه حرارت بیش از 50 درجه سانتی­گراد و دارا بودن سرزمین­های ساحلی،کوهستانی و کویری و با برخورداری از حداقل 300 روز آفتابی در سال با مقایسه با اکثر سرزمین­های جهان مانند قاره اروپا با درجه حرارت و شرایط اقلیمی یکسان و مه­آلود بودن اکثر ماه­های سال به عنوان یکی از بزرگ­ترین گنجینه­های گیاهان داروئی و معطر دنیاست. تولید و زراعت گیاهان داروئی یکی از شاخه­های مهم کشاورزی محسوب می­شود و از جهاتی در ایران اهمیت خاصی داشته، زیرا برخی از گیاهان داروئی خودرو بوده و قادر نیستند به تنهایی نیاز بازار را تأمین کنند چرا که دسترسی به این گیاهان مشکل بوده و از طرفی کشت و کار آن­ها دارای معضلاتی است