2-2-4- 2-1- دما…………………………………………………………………………………….25
2-2-4- 2-2- اسیدیته……………………………………………………………………….26
2-2-4- 2-3 – نور…………………………………………………………..27
2-2-4-3- ژنتیک …………………………………………………………………….27
2-2-4-3-1- گروههای سازگار رویشی……………………………..27
2-2-4-3-2- استرین، پاتوتیپ و نژاد……………………………………………………….29
2-2-4-3-3-جنبه های مولکولی تشخیص………………………………………30
2-2-4-3-4-میزبانها……………………………………………………………………………………..32
2-2-4-3-4-1- میزبانهای ورتیسیلیوم در جهان………………………………….32
2-2-4-3-4-2- میزبانهای ورتیسیلیوم در ایران………………………………………….36
2-2-5- نحوه آلودگی گیاه …………………….37
2-2-5-1- زهرابهها………………………………………………………………37
2-2-5-2- آنزیمهای پكتولیتیك…………………………………………………….38
2-2-5-3- آلودگی آوندها……………………………………………………………….38
2-2-6-تاثیر بیماری روی صفات کمی و کیفی موثر در عملکرد…………………………………39
2-2-7- چرخه زندگی………………………………………………………………..39
2-2-8- عوامل موثر در همهگیری بیماری…………………………..41
2-2-9- کنترل بیماری……………………………………………………….43
2-2-9-1- کنترل زراعی………………………………………………………44
2-2-9-2- کنترل شیمیایی………………………………………………………44
2-2-9-3- ارقام مقاوم…………………………………………………………46
2-2-9-4- کنترل بیولوژیکی………………………………………………………………47
2-2-9-4- 1- Trichoderma sp……………………………………………………………….49
2-2-9-4-1-2- تریکودرما بعنوان عامل کنترل بیولوژیک……………………………………………50
2-2-9-4- 1-2- مکانیسم القای مقاومت در گیاهان توسط تریکودرما………………………………..54
2-2-9-4- 1-3 – القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم پراکسیداز………………………………………..56
2-2-9-4- 1-4- القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم بتا- 1و3 گلوکاناز و تولید فنل……………………..57
فصل سوم : مواد و روش
3-1- مواد مورد نیاز…………………………………………………………………………….60
3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………….60
3-2-1- تهیه محیط های کشت مورد استفاده جهت جداسازی و رشد جدایه ها………………………………….60
3-2-1-1- محیط کشت آب آگار (WA)………………………………………………………………………………….60
3-2-1-2- محیط کشت سیب زمینی، دگستروز آگار (PDA)………………………………………………..60
3-3- نمونه برداری بوته های آلوده به قارچ Verticillum daheliae …………………………………………………………………60
3-4- جداسازی قارچ عامل بیماری……………………………………………………………….61
3-5- آزمون بیماریزائی جدایهها ………………………………………………………………..61
3-6- جداسازی و شناسایی قارچ تریکودرما………………………………………………………..62
3-7- بررسی تاثیر جدایههای تریکودرما روی قارچ عامل بیماری ………………………………………….64
3-8- بررسی تاثیر ترکیبات گازی فرار کشت 96 ساعته آنتاگونیستها روی رشد میسلیومی قارچ ورتیسلیوم………………65
3-9-تهیه مایه تلقیح عامل بیماری و آنتاگونیستها …………………………………………………………………………………………..66
3-10- اثر جدایههای تریکودرما در کنترل بیماری در شرایط گلخانه……………………………………………………………………..66
فصل چهارم : نتایج
4-1- مزرعه………………………………………………………………………….70
4-1-1- جمع آوری نمونه……………………………………………………………………….70
4-2- آزمایشگاه…………………………………………………………………………….70
4-2-1-شناسائی جدایه های تریکودرما ………………………………………………70
4-2-1-1- مشخصات قارچ Trichoderma harzianum ……………………………………………………………………………….70
4-2-1-2- مشخصات قارچ Trichoderma virens……………………………………………………………………………………………71
4-2-2- قارچ عامل بیماری…………………………………………………………………………..75
یک مطلب دیگر :
4-2-3- اثبات بیماریزایی……………………………………………………………………76
4-2-4- بررسی تاثیر آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما بر قارچ عامل بیماری……………………………..76
4-5-4- آزمون کشت متقابل جهت بررسی قدرت رقابت بین جدایه های آنتاگونیست و قارچ عامل بیماری…………77
4-5-4- آزمون تولید مواد بازدارنده فرار…………………………………..86
6-4- بررسی تاثیر جدایه های مختلف قارچ تریکودرما بر روی پژمردگی ورتیسلیومی پنبه در شرایط گلخانه………….88
1-6-4- اندازه گیری درصد آلودگی …………………………………………………………..88
2-6-4- اندازه گیری طول گیاهچه(ریشه و ساقه)…………………………………………….89
فصل پنجم : بحث
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………….97
منابع……………………………………………………………………………………………98
چكیده
پژمردگی در اثر گونههای مختلف Verticilium ایجاد شده و از مهمترین بیماریهای پنبه در اغلب مناطق جهان می باشد. در بین گونههای عامل بیماری، V. dahliae گونه غالب در اغلب نقاط جهان است. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده و موجب خسارت کمی و کیفی محصول میگردد. از اینرو کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.
در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترین و اقتصادیترین روشهای مبارزه با این بیماری می باشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. استفاده از قارچکشها نیز تاثیر چندانی در کاهش خسارت بیماری ندارد. از اینرو یافتن روشهای دیگر کنترل بیماری، بهخصوص استفاده از عوامل بیولوژیک از اهمیت زیادی برخودار است.
دراین بررسی تعداد پنج جدایه تریکودرما از کشت 18 نمونه خاک جمع آوری شده از مزارع مختلف پنبه گنبد در محیط کشت اختصاصی رزبنگال بدست آمد. از این تعداد سه جدایه در جلوگیری از رشد قارچ عامل بیماری (Verticilium dahliae) در شرایط آزمایشگاهی موثر بودند. از بین پنج جدایه، سه با دارا بودن بیشترین قابلیت بازداری از رشد پاتوژن و تولید مواد فرار، به عنوان جدایه های برتر برای انجام همه آزمون های انتخاب شدند.
بر اساس خصوصیات بررسی شده در این تحقیق و مقایسه با صفات گزارش شده در منابع معتبر، جدایه ها به عنوان گونههای Trichoderma harzianum، T. virens و T. asperallum.شناسائی شدند. در کشت متقابل جدایه12و 6،1 T. harzianum ،7 T. virens و4 T. asperallumدارای بیشترین قدرت بازدارندگی رشد قارچ عامل بیماری بودند. هیچیک از جدایه ها قادر به پارازیته کردن میسلیومهای V. dahliae نبودند. از نظر متابولیتهای فرار، سه جدایه T. harziamum 1, T. virens 7 and T. asperallum 4 بیشترین تاثیر را نشان دادند. همچنین جدایه Trichoderma harziamum 1 در افزایش ارتفاع گیاهچه و همچنین اثرات کنترل کنندگی برخوردار بود.
- مقدمه
پنبه از محصولات مهم و بومی مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری جهان ازجمله آمریکا، استرالیا، ازبکستان، برزیل، پاکستان، چین، مصر، مکزیک و هند میباشد.
این گیاه بهخاطر ارزش اقتصادی و تجاری در جهان، به طلای سفید معروف میباشد. خصوصیات ویژه الیاف آن موجب گردیده كه علیرغم توسعه سریع و فراگیر الیاف مصنوعی، این الیاف همچنان حدود 48% از مصرف جهانی را به خود اختصاص دهد و حتی در برخی موارد هیچ فرآورده دیگری، قابلیت جایگزینی با آن را نداشته باشد. قابلیت شستشو، دوام، استحكام، قابلیت هدایت بخار آب، دوام شیمیایی، نرمی، قابلیت انعطاف، تغییر دادن رنگ الیاف پنبه با رنگهای شیمیایی و سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه از جمله خصوصیات الیاف پنبه میباشند (ناصری، 1374).
جدا از اهمیت نساجی، در بین نباتات روغنی، پنبه مقام دوم را در جهان دارا بوده و كنجاله باقیمانده آن پس از روغن كشی نقش مناسبی در تغذیه دام دارد. این ویژگیها همراه با افزایش روز افزون جمعیت بشر، موجب شده كه پنبه در بین گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار باشد. به همین دلیل، توجه به افزایش تولید آن از درجه اهمیت بالایی برخوردار است (رجبی، 1379).
پنبه بهعلت داشتن موارد مصرف گوناگون، از نظر اقتصادی و تجارتی دارای اهمیت فوق العادهای بوده و به علت احتیاج به انواع وسایل و لوازمی که از فرآوردههای این گیاه تهیه میگردد، روز به روز بر اهمیت آن افزوده میشود.
الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و دانه آن به عنوان محصول فرعی، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند (عالیشاه و همکاران، 1382؛ عالیشاه و محمدی، 1389؛ رضایی و همکاران، 1385).
استفاده از پنبه در صنایع پارچه بافی، جوراب بافی، قالی بافی، تولید پتو، تهیه نخ قرقره، مبلمان منازل، لاستیک سازی، تهیه فیبر، تهیه فیلم عکاسی، پوشش کابل، پشم مصنوعی، طناب، اشیاء پلاستیک، تهیه لوازم آرایش، تهیه صابون، شمع، ورنی، نئوپان، پنبه بهداشتی، نوارهای طبی، تهیه روغن (خوراکی، صنعتی و طبی)، کنجاله برای خوراک دام و تولید کود، از مصارف عمده این ماده است (برزعلی وهمکاران، 1383؛ عالیشاه و محمدی، 1389).
با وجود این همه محاسن، این گیاه ارزشمند همواره مورد تهدید عوامل مخرب قرار می گیرد. از جمله عوامل مخرب بیماری های گیاهی هستند.
از جمله بیماریهایی که پنبه را مورد تهدید قرار میدهد، پژمردگی ورتیسلیومی بوده و از مهمترین بیماریهای پنبه در اغلب نقاط جهان، از جمله ایران است.
علایم بیماری ابتدا به صورت زردی و پژمردگی در مزرعه ظاهر شده و رفته رفته برگها خشک میشوند. قسمتهائی از پهنک برگ کلروزه و نکروزه میگردد. با تهیه مقطع از ساقه نقاط قهوهای در آوندها دیده می شود. شدت علایم به حساسیت گیاه میزبان، میزان تراکم قارچ در خاک و استرین قارچ بستگی دارد
این بیماری در اثر گونههای مختلف Verticilium مثل V. albo-atrum، V. tricorpus ، V. nigrescens و V. nubilum ایجاد میشود، ولی V. dahliae Kleb گونه غالب قارچ عامل بیماری میباشد.
دو گونه اول دارای کنیدیوفورهای منشعب فراهم میباشند. گونه V. dahliae دارای میکرواسکلروتهای سیاهرنگی بوده که اندام مقاوم قارچ محسوب گشته، ولی V. albo-atrum دارای ریسههای ضخیم و سیاهرنگی میباشد.
با قرار گرفتن ریشه گیاه در مجاورت میکرواسکلروتهای موجود در خاک، این میکرواسکلروتها جوانه زده و از طریق تارهای کشنده وارد آوندهای چوبی شده و در آنجا کنیدیوفور و کنیدی تشکیل میدهند. از طریق آوند چوبی، کنیدیومها به سرعت حرکت کرده و به نقاط بالای گیاه میرسند.
[چهارشنبه 1399-07-30] [ 05:05:00 ب.ظ ]
|