| عنوان | صفحه |
| چکیده…………………………………………………………………………………………………… | 1 |
| مقدمه…………………………………………………………………………………………………. | 2 |
| فصل اول- کلیات تحقیق……………………………………………………………………………….. | 3 |
| 1-1-بیان مساله…………………………………………………………………….. | 4 |
| 1-2-اهمیت موضوع وضرورت تحقیق…………………………………… | 6 |
| 1-3-اهداف تحقیق……………………………. | 6 |
| 1-3-1-هدف اصلی………………………………………….. | 6 |
| 1 -3-2-اهداف فرعی……………………………………….. | 7 |
| 1-4-سوالهای تحقیق……………………………………….. | 7 |
| 1-5- فرضیههای …………………………………………………….. | 7 |
| 1-6- تعریف مفاهیم…………………………………………… | 8 |
| 1-6-1- سازمان قضایی نیروهای مسلح……………………………. | 8 |
| 1-6-2- نیروهای نظامی…………………………………………. | 8 |
| 1-6-3-دادسرای نظامی ……………………………………………….. | 8 |
| 1-6-4- دادگاه های نظامی………………………………………….. | 8 |
| 1-6-5- حقوق شهروندی……………………………………… | 8 |
| فصل دوم-ویژگی ها ووظایف وابعادحقوق شهروندی………… | 9 |
| 2-1- سیرتاریخی طرح حقوق شهروندی………………………. | 10 |
| 2-2- مبانی حقوق شهروندی…………………………………… | 11 |
| 2-3- ویژگی های حقوق شهروندی……………………………………….. | 12 |
| 2-4-وظایف وحقوق شهروندان…………………………………………………………………………. | 12 |
| 2-5-چالش های رعایت حقوق شهروندی درایران……………………………………………….. | 13 |
| 2-6-آموزش شهروندی………………………………………………………………………………………. | 15 |
| 2-7-چه کسی شهروند است؟…………………………………………………………………………….. | 17 |
| 2-8-مصادیق حقوق شهروندی درایران……………………………………………………………….. | 18 |
| 2-9-مفهوم شهروندی درحقوق ایران…………………………………………………………………… | 22 |
| 2-10-ابعادحقوق شهروندی……………………………………………………………………………….. | 24 |
| 2-11-مفهوم شهروندی دراسلام…………………………………………………………………………. | 27 |
| 2-12-انواع حقوق شهروندی…………………………………………………………………………….. | 30 |
| 2-13-حقوق بشر…………………………………………………………………………………………….. | 31 |
| 2-14-مرزشناسی حقوق بشروحقوق شهروندی…………………………………………………… | 33 |
| 2-15-بررسی تطبیقی برخی ازحقوق شهروندی…………………………………………………… | 43 |
| 2-16-احساس امنیت وحقوق شهرندی………………………………………………………………. | 50 |
| 2-17-امنیت قضایی درقانون اساسی………………………………………………………………….. | 53 |
| فصل سوم-جایگاه حقوق شهروندی دردادسراودادگاه نظامی…………………………….. | 56 |
| مبحث اول:دادسرای نظامی………………………………………… | 57 |
| 3-1-حقوق شهروندی دردادسرای نظامی…………………………………………………………….. | 57 |
| 3-2- صلاحیت رسیدگی به پرونده های متهمان دردادسرای نظامی…………………………. | 58 |
| 3-3- حقوق مشترک متهم وشاکی دردادسرای نظامی…………………………………………….. | 59 |
| 3-3-1- حق داشتن وکیل………………………………………………………………………………. | 59 |
| 3-3-2-حق دادرسی،کارشناس ومترجم…………………………………………………………… | 60 |
| 3-3-3-علنی بودن رسیدگی…………………………………………………………………………… | 61 |
| 3-4- حقوق شهروندی متهم دردادسرای نظامی…………………………………………………… | 61 |
| 3-4-1- اصل برائت…………………………………………………………………………………….. | 62 |
| 3-4-2- اصل منع دستگیری………………………………………………………………………….. | 63 |
| 3-4-3- اصل منع شکنجه…………………………………………………………………………….. | 64 |
| 3-4-4- اصل سرعت ودقت…………………………………………………………………………. | 65 |
| 3-4-5- اصل محرمانه بودن تحقیقات……………………………………………………………….. | 65 |
| 3-4-6- اصل حفظ حق دفاع متهم……………………………………………………………………. | 66 |
| 3-4-7- تفهیم اتهام به متهم…………………………………………………………………………….. | 66 |
| 3-4-8- اخذآخرین دفاع………………………………………………………………………………… | 67 |
| 3-4-9- اصل بی طرفی …………………………………………………………………………………. | 67 |
| 3-5- حقوق شاکی دردادسرای نظامی………………………………………………………………….. | 68 |
| 3-5-1-حق دادخواهی …………………………………………………………………………………… | 68 |
| 3-5-2- حق معرفی گواه وشهود……………………………………………………………………… | 68 |
| 3-5-3-حق درخواست ضرروزیان همراه باشکایت……………………………………………. | 68 |
| 3-5-4- حق تعیین تکلیف شاکی درصورت عدم معرفی متهم توسط شاکی…………… | 69 |
| 3-5-5- حق درخواست احضارشهودومطلعین……………………………………………………. | 69 |
| 3-5-6-حق استرداد شکایت……………………………………………………………………………. | 69 |
| 3-5-7- حق شرکت درمعاینه محل وتحقیقات محلی…………………………………………. | 70 |
| 3-6- وظایف دادسراودادگاه نظامی درامررعایت حقوق شهروندی متهمان ومجرمان….. | 70 |
| 3-7- اقتضای تحقق عدالت کیفری……………………………………………………………………… | 72 |
| مبحث دوم :دادگاه نظامی………………………………………. | 72 |
| 3-8- تشکیلات دادگاه نظامی …………………………………………………………………………….. | 72 |
| 3-9- دادرسی عادلانه درهیات های انضباطی…………………………………………………………. | 74 |
| 3-9-1-ضرورت رعایت تضمین دادرسی عادلانه درهیات های انضباطی نیروهای مسلح | 75 |
| 3-9-1-1- قلمرواعمال حق برخورداری ازدادسرا عادلانه…………………………………….. | 75 |
| 3-9-1-2- تحلیل قلمروکیفری………………………………………………………………………… | 76 |
| 3-9-1-2-1- مفهوم مستقل قلمروکیفری……………………………………………………….. | 76 |
| 3-9-1-2-2- معیارهای قلمروکیفری……………………………………………………………… | 77 |
| 3-9-1-2-3- رابطه معیارهای قلمروکیفری…………………………………………………….. | 79 |
| 3-9-1-3- ضمانت اجرای انضباطی نظامی درگستره قلمروکیفری……………………….. | 80 |
| 3-9-2- بررسی تضمیندادرسی عادلانه درهیات های انضباطی نیروهای مسلح………… | 81 |
| 3-9-2-1- تضمین مربوط به حق برخورداری ازدادرسی عادلانه ……………………….. | 81 |
| 3-9-2-2-میزان رعایت تضمین دادرسی عادلانه درهیات های انضباطی نیروهای مسلح | 82 |
| 3-9-2-2-1- حق دسترسی به عدالت کیفری………………………………………………….. | 82 |
| 3-9-2-2-2- استقلال وبی طرفی مرجع رسیدگی کننده…………………………………… | 83 |
| 3-9-2-2-3- حق علنی بودن دادرسی…………………………………………………………… | 83 |
| 3-9-2-2-4- حق رسیدگی درمدت معقول (محاکمه سریع وبدون تاخیرموجه)….. | 84 |
| 3-9-2-2-5- اصل برائت……………………………………………………………………………… | 84 |
| 3-9-2-2-6- ضرورت تفهیم فوری وتفضیلی نوع وعلت اتهام………………………….. | 85 |
| 3-9-2-2-7- حق برخورداری اززمان وتسهیلات لازم برای دفاع………………………. | 86 |
| 3-9-2-2-8- حق محاکمه حضوری……………………………………………………………… | 86 |
| 3-9-2-2-9- حق برخورداری ازوکیل مدافع………………………………………………….. | 86 |
| 3-9-2-2-10- حق مواجهه باشهود موافق (له)ومخالف(علیه)…………………………… | 87 |
| 3-9-2-2-11- حق برخورداری ازمترجم رایگان…………………………………………….. | 87 |
| 3-9-2-2-12- حق برتجدیدنظرخواهی…………………………………………………………. | 88 |
| 3-9-2-2-13- منع محاکمه یامجازات مجدد………………………………………………….. | 88 |
| 3-10- اصول بیستگانه دادگاه نظامی ازنظرکمیسیون حقوق بشر………………………………… | 88 |
| فصل چهارم-روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………. | 92 |
| 4-1-نوع وروش تحقیق……………………………………… | 93 |
| 4-2-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………. | 93 |
| 4-3-حجم نمونه………………………………………………………………………………………………… | 94 |
| 4-4- فرضیه ها…………………………………………………………. | 94 |
| 4-5- سوالاصلی پژوهش…………………………………………………………………………………….. | 94 |
| 4-6- سوال های فرعی پژوهش…………………………………………………………………………… | 94 |
| 4-7- نتایج فرعی………………………………………………………………………………………………. | 96 |
| 4-8- تجزیه وتحلیل داده ها……………………………………………………………………………….. | 96 |
| 4-9- یافته های تحقیق………………………………………………………………………………………. | 117 |
| فصل پنجم-نتیجه گیری ،پیشنهادها وارائه راهکارها………………………………………… | 119 |
| 5-1- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………….. | 120 |
| 5-2 – پیشنهادها وارائه راهکارها……………………………………………………………………….. | 125 |
| فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………… | 127 |
| ضمیمه……………………………………………………………………………………………………………. | 131 |
چکیده
حقوق شهروندی ازجمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر در کشورمان مورد توجه قرار گرفت وبه نظر می رسد امروزه در دستگاه قضایی مطمح نظر مسئولین امر نیز واقع شده باشد و درسطح جامعه نیز به صورت مطالبه عمومی درآمده است. با توجه به اهمیت این موضوع تحقیق حاضر درصدد بررسی وضعیت حقوق شهروندی در سازمان قضایی نیروهای مسلح به عنوان یکی ازسازمان های زیر مجموعه قوه قضائیه است. دراین تحقیق علاوه برروش کتابخانه ای وجمع آوری مطالب پیرامون ابعاد حقوق شهروندی از روش میدانی(پرسشنامه) جهت بررسی نگرش افرادی که به سازمان قضایی مراجعه می کنند استفاده شده است جامعه آماری این پژوهش100نفراز
یک مطلب دیگر :
قدرت خرید خودرو از مردم سلب شده است؛ راهکاری برای برون رفت از شرایط فعلی قابل تصور نیست
مراجعینی هستند که به سازمان قضایی نیروهای مسلح مراجعه وپرسشنامه راتکمیل کردند نتایج تحقیق نشان داد از دیدگاه بیشتر افرادی که به سازمان قضایی مراجعه می کنند حقوق شهروندی رعایت می شود و از برخورد کارکنان ، نحوه دادرسی ، تناسب آراء با جرایم، امکان دفاع، رعایت آیین دادرسی در دادسرا ودادگاه های نظامی وضعیت بازداشتگاه ها راضی هستند و مولفه های شهروندی از نظراکثر پاسخگویان در دادسرا ودادگاه های نظامی رعایت می شود اگرچه دراین زمینه خلاء های قانونی وجود دارد. با توجه به یافته های تحقیق پیشنهاد می شود سازمان قضایی نسبت به اطلاع رسانی مراجعین اعم از نظامیان وغیرنظامیان درباره وظایف وصلاحیت های این سازمان اقدام های موثری انجام دهد وهمچنین خلاء های قانونی در زمینه حقوق شهروندی را از طریق نهادهای قانونی رفع نماید.
کلید واژه : حقوق شهروندی ، سازمان قضایی ، دادسرای نظامی ، دادگاه نظامی
مقدمه
کلمه شهروند مرکب ازدوکلمه شهر به معنای جامعه انسانی و وند به معنای عضو وابسته به این جامعه است .مفهوم شهروند را می توان از حیث دیرینگی به یونان باستان نسبت داد. در یونان افراد به دو دسته شهروندان وبردگان تقسیم می شدند شهروندان ازکلیه حقوق ومزایای شهروندی برخوردار بودند اما بردگان از این حقوق محروم بودند.
مفهوم شهروندی به گونه قابل ملاحظه ای در طول دو هزار سال گذشته دچارنوسان بوده و نقاط عطف آن آتن سده چهارم، دوره رنسانس وانقلاب فرانسه می باشد که موضوع شهروندی به طور برجسته ای موردتوجه واقع شد.
آنچه مسلم است به صرف جمع شدن افراد در مکان خاص و تشکیل اجتماع انسانی، شهروند بوجود نمی آید به عبارت دیگر اجتماع انسانی شرط لازم شهروندی محسوب می شود.ولی شرط کافی نیست. افراد زمانی لقب شهروندی محسوب می شود که حقوق وتکالیف خود را بشناسند وبه آن عمل کنند وآنگاه است که شهروند معنا و مفهوم پیدامی کند واز اینجاست که حقوق شهروندی شکل می گیرد.
حقوق شهروندی از جمله دستاوردهای مثبت بشری است در بسیاری از موارد، مورد تایید دین اسلام نیز می باشد از جمله حق حیات، حق آزادی بیان، حق تعیین سرنوشت، حق امنیت، برابری و غیره همگی مورد تایید وتاکید اسلام هستند ودر قران آیههای صریحی درباره آن ها وجود دارد.
اما در طول تاریخ کشور ما کمتر به حقوق شهروندی افراد توجه شده است در بسیاری از موارد سلاطین وطبقه اشراف جامعه حقوق مردم عادی را از آنها سلب میکردند به همین علت واژه رعیت در مقابل طبقه حاکم به کار برده می شد و رعایا به کسانی اطلاق می شد که از حقوق محدودی برخوردار بودند.
درواقع شهروندی رابطه چند سویه بین ملت، جامعه وشهروندان است به همین دلیل شهروندی را جزءاصول، مولفه ها وپیش شرط های دمکراسی در نظر گرفته اند موقعیت شهروند بریک حس عضویت داشتن در یک جامعه گسترده دلالت دارد این موقعیت کمکی را که یک فرد خاص به آن جامعه می کند می پذیرد در حالی که به او استقلال فردی اش را نیز ارزانی می دارد.
تجلی حقوق شهروندان در نظارت وکنترل دستگاه های حکومتی وقضایی بر رفتار شهروندان است در واقع یکی از حقوق شهروندان، امنیت قضایی است شهروندان باید این احساس را داشته باشنددر صورت ارتکاب جرم و رفتارهای مغایر هنجارهای اجتماعی در چارچوب قانون ومقررات با آنها برخورد خواهد شد.
1-1- بیان مساله
همان طور که اشاره شد یکی از تجلیات حقوق شهروندی، بهره مندی شهروندان از حقوق دادخواهی وعادلانه بودن نظام دادرسی است علاوه بر حق دادخواهی، آزادی دفاع نیز از حقوق شهروندی افراد است و برای جلوگیری از اعمال نفوذ احتمالی در مراحل دادرسی یا تبیین واضح و روشن حقوق از دست رفته مظلوم به همه کسانی که علیه آنان دعوایی اقامه وطرح می شود قانون این حق و اجازه را داده است که بتوانند آزادانه از خود دفاع کنند وحتی چنانچه کسی قادر به دفاع از خود نباشد وکیل انتخاب نماید و برخورد قضات باید در چارچوب قوانین باشد.
به همین منظور قانون گذار، آیین دادرسی را وضع کرده است که چارچوب رفتار وبرخورد قضات وکارکنان قضایی را با ارباب رجوع (مجرمین، وکلا وشاکیان) مشخص می کند.
علاوه برآیین دادرسی چندین قانون ازجمله قانون احترام به آزادی های مشروع وحفظ حقوق شهروندی مصوب1383 و بندهای100 تا103 قانون برنامه چهارم توسعه به موضوع شهروندی پرداخته است.در واقع مفهوم شهروندی در دهه گذشته در جامعه ما به صورت جدی مطرح شده ودر سازمان های اداری به ویژه قوه قضائیه به آن تاکید شده است.
البته مفهوم حقوق شهروندی یا کرامت انسانی در آموزه های دینی ما وجود دارد به عنوان نمونه در اسلام همه انسان ها با هم دارای حقوق برابر هستند واز کرامت ذاتی بر خوردارند وجان ومال وناموس آنان در حکومت اسلامی محفوظ است وهیچ کس حق تعرض به دیگری را ندارد.
این آموزه ها در قوانین ما به ویژه قانون اساسی تجلی پیدا کرده است.مطابق اصل بیست ودوم قانون اساسی حیثیت، جان ومال، حقوق، مسکن وشغل از تعرض مصون است طبق اصل سی وچهارم دادخواهی حق مسلم هر فرد است ومطابق اصل سی ونهم هتک حرمت وحیثیت کسی که به حکم قانون بازداشت شده در هر صورت ممنوع است ودر اصول دیگر از قانون اساسی به تامین نیازهای اولیه افراد وحقوق شهروندی آنان به صراحت اشاره شده است بنابراین حقوق شهروندی از جمله اصول پذیرفته شده در جامعه ماست.
مفهوم شهروندی از جمله مفاهیمی است که برای اولین بار در یونان قدیم مطرح شد در یونان قدیم افراد شهر به دودسته شهروندان وبردگان تقسیم می شدند که فقط شهروندان حق رای تصمیم گیری و برخورداری از حقوق اولیه را داشتند و بردگان ازهیچ گونه حقی برخوردار نبودند و در روم افراد به دودسته شهروندان یعنی رومیان که از حقوق ومزایای خاصی برخوردار بودند و رعایا یعنی واقوام و ملل دیگری که تحت تسلط رومیان قرار داشتند.
این مفهوم در قرون جدید مجددا احیا شد و در قرن نوزدهم به عنوان یکی از مطالبات اساسی مردم اروپا درآمد آنها خواستار حقوق اولیه خود در مقابل حکومت شدند و در قرن بیستم تا حدودی مفهوم حقوق شهروندی تثبیت و در اسناد سازمان ملل به عنوان مفهوم بدیهی برای همه مردم جهان درآمد البته این فرایند حاصل تلاش های زیادی برای احیائ حقوق شهروندی طی دو قرن بود.
درکشور ما نیز شهروند معادل کلمهcitizen از زبان انگلیسی وارد ادبیات علوم اجتماعی وسیاسی شد ودر دودهه اخیر در ادبیات حقوقی راه پیدا کرد به طوری که در 1383 بخشنامه ای با موضوع حقوق شهروندی به مراجع قضایی، انتظامی واطلاعاتی کشور ابلاغ شد و در آن بخشنامه از مراجع ذیربط خواسته شد حقوق شهروندی مجرمین را رعایت نمایند در مقدمه این بخشنامه آمده است:از آنجایی که حفظ کرامت وارزش های والای انسانی واحترام به آزادی های مشروع وحقوق شهروندی و رعایت اصول و ارزش های اسلامی در گرو اقدامات صحیح وعادلانه مسئولان قضایی، انتظامی واطلاعاتی کشور می باشد.
|
[جمعه 1399-08-09] [ 11:28:00 ق.ظ ]
|
