3-10-3- نوع خاک و پارامتر های لرزه ای .. 56
3-11- ارزیابی یک منطقه نمونه .. 62
فصل چهارم « بحث و بررسی نتایج ارزیابی خطر پذیری لرزه ای شهر شهرضا در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 »
فصل پنجم « نتیجه گیری و پیشنهادات »
5-1- نتیجه گیری.. 83
5-2-ارائه پیشنهادات.. 84
منابع .. 86
پیوست الف )معرفی نرم افزار SELENA..
تاریخچه..
پیوست ب ) نتایج تحلیل خطر پذیری لرزه ای شهر شهر ضا..
فهرست جداول
جدول (3-1): انواع سازه های شهر شهرضا.. 18
جدول (3-2): طبقه بندی خاك براساس موج برشی.. 24
جدول (3-3): ضرایب بازتاب خاك برای شتاب طیفی كوتاه و بلندIBC-2006 25
جدول (3-4): پارامترهای منحنی ظرفیت برای سطح طراحی Low code  30
جدول (3-5): پارامترهای منحنی ظرفیت برای سطح طراحیModerate Code  37
جدول (3-6): پارامترهای منحنی ظرفیت برای سطح طراحیLow Code  37
جدول (3-7): توزیع جمعیت در محل مورد مطالعه در زمان های مختلف طبقHazus  42
جدول (3-8): زیربنای سازه ها در مناطق 9 گانه شهر شهرضادر سال 1392 ( مترمربع)  49
جدول (3-9):جمعیت مناطق نه گانه شهرضا در سال 1392  53
جدول (3-10): شتاب طیفی 0,3 و 1,0 ثانیه مطابق استاندارد 2800  57
جدول (3-11): هزینه ساخت یك مترمربع سازه برحسب نوع كاربری   57

جدول (3-12): هزینه بازسازی یك مترمربع سازه برحسب نوع كاربری برحسب آسیب گسترده 58
جدول (3-13): هزینه بازسازی یك مترمربع سازه برحسب نوع كاربری برحسب آسیب كامل .. 59
جدول (3-14): هزینه بازسازی یك مترمربع سازه برحسب نوع كاربری برحسب آسیب متوسط 60
جدول (3-15): هزینه بازسازی یك مترمربع سازه برحسب نوع كاربری برحسب آسیب خفیف 61
جدول (3-16): پارامترهای لرزه ای زمین در منطقه نمونه 62
جدول (3-17): زیربنای سازه های نمونه براساس نوع سازه وكاربری 62
جدول (3-18): اطلاعات جمعیتی منطقه نمونه 64
جدول (3-19): آسیب جانی در اثر زلزله طرح 2800 در ساعت های مختلف در منطقه نمونه 64
جدول (3-20): نسبت متوسط خسارت به ازای هرسازه ونسبت متوسط خسارت منطقه 65
جدول (3-21): زیربنای سازه های منطقه نمونه براساس نوع آسیب 65
جدول (4-1): تلفات زلزله مناطق 9 گانه شهرضا براثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران(سال 1392) 74
جدول (4-2): خسارت اقتصادی بر اثرزلزله طرح استاندارد 2800 ایران (سال 1392) 78
فهرست شکل‌ها
شكل (2-1): تصویر ماهواره ای پردازش شده ی محدوده ای به شعاع 100 كیلومتردراطراف.. 13
شكل (2-2): تصویر ماهواره ای پردازش شده ازمحدوده مورد مطالعه همراه با گسل های فعال اصلی شناسایی شده .. 14
شكل (2-3): گسل شهرضاوشاخه های گسلی آن.. 16
شكل (2-4): نقشه های مغناطیس هوایی محدوده ای به شعاع صد كیلومتردراطراف شهرضا همراه با گسل های اطراف اصلی.. 16
شكل (3-1): طیف پاسخ استاندارد.. 22
شكل (3-2): مقایسه طبقه بندی خاك براساس سرعت موج برشی.. 24
شكل (3-3): منحنی ظرفیت سازه.. 29

یک مطلب دیگر :

شكل (3-4): طیف پاسخ شتاب- جابجایی (ADRS).. 31
شكل (3-5): منحنی شکنندگی.. 31
شكل (3-6): منحنی شكست سازه قاب خمشی بتنی متوسط برای آسیب گسترده   38
شكل (3-7): موقعیت جغرافیایی شهرضا.. 47
شكل (3-8): نقشه مرزبندی نواحی 9 گانه شهرضا.. 48
شكل (3-9): زیربنای سازه های بنایی.. 50
شكل (3-10): زیربنای سازه های بتنی.. 51
شكل (3-11): زیربنای سازه های فولادی.. 52
شكل (3-12): تراكم جمعیتی طبق سرشماری سال 1392.. 56
شكل (4-1): نسبت خسارت متوسط زلزله طرح استاندارد 2800 ایران به تفكیك مناطق.. 68
شكل (4-2): زیربنای آسیب سازه ای ضعیف در سازه های بتنی دیواربرشی 3-1 طبقه در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 69
شكل (4-3): زیربنای آسیب سازه ای ضعیف درسازه های فولادی بادبندی 8-4 طبقه در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 70
شكل (4-4): زیربنای آسیب سازه ای متوسط درسازه های فولادی بادیوار برشی بتنی 8-4 طبقه در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 71
شكل (4-5): زیر بنای آسیب سازه ای گسترده در سازه های بتنی با قاب خمشی 3-1 طبقه در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 72
شكل (4-6): زیر بنای آسیب سازه ای كامل در سازه های فولادی قاب خمشی 3-1 طبقه در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 73
شكل (4-7): تلفات ساعت 2:00 بر اساس آمارسال 1392 در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 75
شكل (4-8): تلفات ساعت 10:00 بر اساس آمار سال 1392 در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 76
شكل (4-9): تلفات ساعت 17:00 براساس آمار سال 1392 در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 77
شكل (4-10): خسارت اقتصادی وارده براساس آمار سال 1392 در اثر زلزله طرح استاندارد 28 ایران.. 79
شكل (4-11): تاثیر زیر بنای سازه های بنایی در افزایش آسیب های ناشی از زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 80
شكل (4-12): تاثیر زیربنای سازه های فولادی در افزایش آسیب ها در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 80
شكل (4-13): تاثیر زیربنای سازه های بتنی در افزایش آسیب ها در اثر زلزله طرح استاندارد 2800 ایران.. 81
شكل (پ- ب- 1) : موقعیت جغرافیایی شهرضا..
شكل(پ- ب- 2): مناطق شهرداری شهرضا..
شكل(پ- ب- 3): توزیع جمعیت شهرضا..
شكل(پ- ب- 4): زیربنای سازه های بنایی..
شكل(پ- ب- 5): زیربنای سازه های بتنی..
شكل(پ- ب- 6): زیربنای سازه های فولادی..
شكل(پ- ب- 7): نسبت متوسط خسارت (MDRT)..
شكل(پ- ب- 8): تعدادتلفات ساعت 2:00 دراثرزلزله طرح استاندارد 2800 ایران..
شكل(پ- ب- 9): تعدادتلفات ساعت 10:00 دراثرزلزله طرح استاندارد 2800 ایران..
شكل(پ- ب- 10): تعدادتلفات ساعت 17:00 دراثرزلزله طرح استاندارد 2800 ایران..

5-4- پیشنهادهایی برای پژوهش‌های بعدی.. 118
منابع.. 119
فهرست شکل‌ها
شكل 1-1- نمایش شریان‌های حیاتی.. 4
شکل 1-2- گسترش آتش سوزی ساعاتی پس از زلزله سانفرانسیسکو در سال 1906 میلادی.. 6
شكل 1-3- شمایی از مولفه‌های خطی و ایستگاهی شبكه فاضلاب… 8
شكل 1-4- دسته بندی خطوط لوله‌ی شبكه‌ی فاضلاب… 9
شكل 1-5- نحوه اتصال لوله انشعاب فاضلاب به شبكه جمع آوری فاضلاب… 25

شكل 1-6- گروه بندی گسل‌ها 29
شکل 2-1- مدل سازه ای ایده آل شده در هنگام گسل.. 47
شکل 2-2- مدل سازه ای ایده آل شده لوله در هنگام رانش…. 49
شكل 2-3- خرابی تكیه گاه لوله در اثر روانگرایی در زلزله 1994 تورثریچ.. 56
شكل 2-4- جداشدگی و شكستگی در اتصال 56
شكل 2-5- نیروی كششی در اتصال تحت اثر زلزله. 57
شكل 2-6- نیروی فشاری در اتصال تحت اثر زلزله. 57
شكل 2-7- نیروی خمشی در اتصال تحت اثر زلزله 58
شكل 2-8- نیروی برشی در اتصالات منهول‌ها تحت اثر زلزله 58
شكل 2-9- مفصل‌های پیشنهادی ایسبرگ و ریچاردسون با ظرفیت تغییر شکل زیاد 60

یک مطلب دیگر :

شكل 2-10- یك نمونه اتصال لرزه‌ای.. 60
شكل 2-11- شكست لوله ضعیف مهار شده در محل اتصال  به لوله‌ی مهار نشده (ALA2002) 61
شكل 2-12- شكست لوله متصل به مخزن (ALA2002) 61
شكل 2-13- فاصله نامناسب لوله‌ها 62
شکل 2-14- نمایی شماتیک از مسیر حرکت موج و برخورد آن با سطح زمین.. 64
شکل 2-15- بررسی موج برشی و رایلی در طراحی لوله. 65
شکل 2-16- انتشار ظاهری موج برشی.. 66
شکل 2-17- انتشار ظاهری موج رایلی کرنش زمین و انحنا ناشی از انتشار امواج.. 66
شکل 2-18- نمایی شماتیک از انتشار ظاهری موج برشی.. 67
شکل 2-19- مدل اجزا محدود المان پوسته در برخورد با گسل.. 72
شکل 2-20- مدل پوسته تاکادا با شرایط مرزی معادل.. 73
شکل 2-21- شرایط مرزی معادل تاکادا برای خطوط لوله مدفون.. 74
شکل 2-22- مقایسه مدل اجزا محدود با مرزهای متفاوت… 76
شکل 2-23- تجزیه برداری برخورد موج با زاویه تمایل در راستای محوری و عمود بر محور 77
شکل 2-24- نمایی شماتیک از هندسه و شرایط مرزی مدل سه بعدی.. 77
شکل 2-25- نیروی عمل کننده در نزدیکی یک خم 83
شکل 3-1- مدل داده برداری و رستری.. 97
شکل 3-2- سطوح  ArcGIS. 100
شکل 3-3- الگوریتم تعیین مقداد خرابی تحت اثر موج زلزله در GIS. 102
شکل 3-4- موقعیت بروجن.. 103
شکل 3-5- نقشه شتاب روی سنگ بستر (PGA) با 20 و  10 درصد احتمال رویداد در 50 سال برای شهر بروجن  105
شکل 3-6- نقشه‌های خام فاضلاب شهری.. 106
شکل 3-7- نقشه شبکه فضلاب بروجن (قطر لوله ها) 107

3-2-1-1-سطح عملکرد ساختمان.. 29
3-2-2-پهنه‌بندی خطر زلزله. 29
3-2-2-1-پهنه بندی خطرتهاجم.. 30
3-2-3-رابطه معماری و پدافند غیرعامل.. 31
3-2-4-نقش طراحی معماری بر بهبود عملکرد لرزه‌ای اجزای غیر سازه‌ای.. 31
3-2-5-اجزاء غیر سازه‌ای.. 33
3-2-6-مخاطرات اجزای غیر سازه‌ای.. 33
3-2-7-آسیب‌پذیری اجزای غیر سازه‌ای در اثر وقوع زمین‌لرزه 37
3-2-8-كاهش خطرات اجزای غیر سازه‌ای.. 41
3-2-9- بررسی اجزای غیر سازه‌ای در ساختمان دانشگاه علمی کاربردی شهرکرد. 42
3-2-9-1-پنجره‌ها 42
3-2-9-2- تأسیسات مكانیكی و الكتریكی.. 45
3-2-9-3-آویزها و قطعات درون سازه 53
3-2-9-4-جان‌پناه، نماها و دیوارهای غیر سازه‌ای.. 55
3-2-10-بررسی ساختمان ازنظر آیین‌نامه 2800. 57
3-2-10-1-گروه‌بندی ساختمان برحسب اهمیت… 57
3-2-10-2-ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻌﻤﺎری ازنظر آیین‌نامه 2800. 58
3-2-10-3-ملاحظات پیکربندی سازه‌ای ازنظر آیین‌نامه 2800. 61
3-2-10-4-ملاحظات پیچش: 64
3-2-11-بررسی قسمت‌های مختلف سازه با رویکرد پدافند غیرعامل.. 65
3-2-11-1-فونداسیون.. 65
3-2-11-2-تیرها و ستون‌ها 68
3-2-11-3-دیوارها 72
3-2-11-4-کف‌ها و بام. 75
3-2-12-اﺗﺼﺎل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ سازه‌ای ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ سازه‌ای.. 76
3-2-13-جانمایی ساختمان.. 77
3-2-14-مکان‌یابی.. 78

3-2-14-1-معیارهای بهینه در مکان‌یابی کارکردهای شهری.. 78
3-2-14-2-رابطه نظریه‌های مکان‌یابی با مکان‌یابی فضاهای آموزشی.. 79
3-2-14-3-معیارهای مکان‌یابی کاربرهای آموزشی.. 80
3-2-14-4-کاربری فضاهای آموزشی و عوامل مؤثر در مکان‌یابی آن‌ها 81
3-2-15-فاصله ساختمان موردنظر از گسل‌های منطقه. 82
3-2-16-فرم ساختمان.. 87
3-2-17-مسیرهای دسترسی.. 89
3-2-18-ورودی‌های مجموعه. 90
3-2-19-ورودی و خروجی اضطراری.. 91
3-2-20- فضای باز 92
3-2-21- فاصله از عوامل خطرآفرین و ملاحظات ایمنی.. 93
3-2-22- ابعاد پله در محوطه و شیب‌راهه. 93
3-2-23-فرم و حجم ساختمان.. 94
3-2-24-استتار ساختمان.. 95
فصل چهارم : تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
4-1-ارزیابی اولیه وتوصیف متغیرها 104
4-2-ارزیابی نتایج حاصل از تحلیل.. 109
4-3-بررسی فرضیه‌های تحقیق.. 116
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

یک مطلب دیگر :

5-1-نتیجه‌گیری.. 127
5-1-1- اجزای غیر سازه‌ای.. 127
5-1-2- ﻣﻼﺣﻈﺎت آیین‌نامه‌ای.. 129
5-1-3- ملاحظات پدافند غیرعامل.. 129
5-2-پیشنهاد‌ها 131
منابع.. 132
فهرست جدول‌ها
جدول (1-1) مساحت قسمت‌های مختلف ساختمان دانشگاه علامه. 4
جدول (3-1) پهنه بندی خطر تهاجم 31
جدول (3-2) نتایج آزمایشات مصالح.. 60
جدول (3-3) جابجایی مركز جرم در جهت مثبت محور x,y. 65
جدول (3-4) نسبت  در دیوارهای برشی ساختمان.. 74
جدول (3-5) تناسب سطوح متفاوت آموزشی با سطوح گوناگون تقسیمات کالبدی شهر. 81
جدول (4-1) ارزش‌گذاری و رتبه‌بندی آسیب‌پذیری موضوعات موردمطالعه. 106
جدول (4-2) ضرایب تشدید ساختمان.. 108
جدول (4-3) ضرایب تشدید اهمیت ساختمان.. 108
جدول (4-4) ضرایب تشدید آسیب‌پذیری ناشی از نوع خاك… 108
جدول (4-5) ضرایب تشدید توپوگرافی.. 109
جدول (4-6) شاخص آسیب‌پذیری.. 109
فهرست شکل ها
شکل(1-1) ساختمان دانشگاه علمی-کاربردی شهرکرد. 5
شکل (1-2) اختلال در امدادرسانی.. 6
شکل (1-3) آسیب‌پذیری سرمایه‌های فیزیکی.. 11
شکل (1-4) تصویر ماهواره‌ای از شهرکرد. 12
شکل (3-1) نقشه پهنه‌بندی خطر زلزله در ایران.. 30
شکل (3-2) میزان خسارت اجزای سازه‌ای و غیر سازه‌ای در زلزله‌های گذشته. 32
شکل (3-3) اجزای غیر سازه‌ای ساختمان.. 33
شکل (3-4) تخریب تیغه جداساز در اثر زلزله. 35
شکل (3-5) تخریب و سقوط دست‌انداز پشت‌بام در زلزله 1382 بم.. 36
شکل (3-6) تخریب كامل سقف كاذب و چراغ‌های سقفی در اثر زلزله. 36
شکل (3-7) تأثیر نیروهای اینرسی بر اجزای غیر سازه‌ای.. 38
شکل (3-8) تحمیل تغییر شکل‌های سازه به اجزای غیر سازه‌ای.. 39
شکل (3-9) شكستگی اتصال لوله در اثر تغییر شکل‌های اعمال‌شده از طرف سازه در زلزله. 39
شکل (3-10) آسیب‌دیدگی ستون‌های ساختمان (اجزای سازه‌ای) در زلزله به علت… 40
نوع، هندسه و موقعیت قرارگیری دیوارهای میان قاب (اجزای غیر سازه‌ای) 40
شکل (3-11) ضربه و تغییر فاصله ساختمان‌های مجاور یا دو بخش مجزا شده ازیک‌طرف ساختمان در محل درز جدایی.. 41
شکل (3-12) طراحی بالکن یا بهارخواب به‌منظور ممانعت از پرتاب خرده‌شیشه. 42
هاله فضاهای بیرونی.. 42
شکل (3-13) نحوه توزیع بازشو در سطح دیوار 42
شکل (3-14) نمای جلویی ساختمان.. 43
شکل (3-15) نمای غربی ساختمان.. 44
شکل (3-16) نمای پشت ساختمان.. 45
شکل (3-17) محل قرارگیری موتورخانه دانشگاه علامه. 46
شکل (3-18) مهار لوله‌ها 46
شکل (3-19) جنس نامناسب لوله در محل اتصال به سازه اصلی.. 47
شکل (3-20) بسترسازی نامناسب تأسیسات پشت‌بام. 48
شکل (3-21) جزئیات مربوط به ابگرمکن ها 49
شکل (3-22) جزئیات مقاوم‌سازی مربوط به آ بگرمکن ها 50
شکل (3-23) جزئیات مربوط به اجزای غیر سازه‌ای.. 51
شکل (3-24) مهار كپسول اطفاء حریق.. 51

• 2. تاریخ فتوّت……………………………… 29

2-1.تطوّر و تحوّل در مسلک اهل فتوّت……………………………… 33

3. 3. اندیشه و آموزه­های فتوت…………………………….. 37
4. 4. فتوّت وجریان­های همسو……………………………. 43

بخش دوم : هنر در آیین فتوّت……………………………… 62

1. فتوّت‌نامه ­ها و هنر……………………………. 63
2. فتوّت‌نامه‌ها و اصناف……………………………… 64
3. آمیختگی هنر با جنبه ­های دینی و سلوک نفسانی…………….. 72

3-1. معنویت­گرایی و سلوک…………………………….. 73

3-2. جایگاه ویژه استاد…………………………… 81

3-3. جایگاه ویژه آیات و اذکار……………………………87

3-4. استناد حِرَف و مشاغل به پیامبران و اولیای الاهی…………………. 93

3-5. فتوّت­نامه­ ها و مشروعیت مشاغل…………………………….. 98

فصل سوم: آیین ذن……………………………. 104

بخش اول: مروری بر آیین ذن……………………………. 104

1. تاریخ ذن……………………………. 105
2. اندیشه و آموزه­ های ذن……………………………. 109

2-1. آیا ذن نوعی عرفان است؟……………………………. 115

2- ۲. ساتوری…………………………….. 117

2- 3. ندانستگی…………………………….. 118

2-4. وجه غیر منطقی ذن……………………………. 124

2-5. کوآن و ذاذن……………………………. 127

بخش دوم: هنر در آیین ذن……………………………. 134

1. هنر گل­آرایی…………………………….. 136

2. برای دیدن جزییات بیشتر و دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

3.  
4. هنر کمان­گیری…………………………….. 141
5. هنر نقّاشی…………………………….. 145
6. هنر(آیین) چای(نوشی)…………………………… 151
7. هنر شمشیر زنی…………………………….. 156

فصل چهارم : مقایسه، جمع­بندی و نتیجه ­گیری……………………. 165

1 . سلوک در فتوّت؛ سلوک در ذن……………………………. 167

2. 2. هنرشرقی سلوک­مدار و پالایش محور………………….. 176
3. هنر بی هنری…………………………….. 182

کتابنامه……………………………. 197

چکیده:

پژوهش پیش رو تلاشی است در راستای شناختی دقیق­تر از هنر به معنای اصیل آن در ساحت دو جریان شرقی مهم و پردامنه دینی، یکی «فتوّت» بالیده­ در دامان تصوّف و عرفان اسلامی و دیگری «ذن» برآمده از تعالیم بودایی .

پرسش اصلی این نوشتار آن است که مشابهت آیین ذن بودایی با آیین فتوّت اسلامی در عرصه هنر و هنرورزی به چه میزان است و در راستای پاسخگویی به این پرسش نویسنده با روشی کتابخانه­ای و به صورت تحلیلی و مقایسه­ای پژوهش خود را سامان داده است.

تکیه بر آثار سوزوکی در این میان از آن روست که از یک سو تحقیقات گسترده­ای در این آیین دارد و غرب به واسطه آثار او با ذن آشنا شده است و از دیگر سو عنایت ویژه­ای به هنر در این آیین دارد. هدف این نوشتار را می­توان توجه دادن به رویکردی متفاوت و بسیار ضروری نسبت به هنر دانست. آنچه که دستاورد این بررسی است آن است که دریافت امروزین غربی از هنر با تلقّی شرقی از آن بسیار فاصله دارد؛ در شرق همواره  بر این مهم تأکید شده است که هنر یک فضیلت نفسانی است، و این جز در سایه تهذیب و تمرکز – با عنایت به اختلاف رویکردها- حاصل نمی­شود. در این رهیافت اشراف بر« فرم و قالب» نیست که هنرمند می­سازد، بلکه اشراق درونی است که لب و لباب این حقیقت را تشکیل می­دهد.

پیشگفتار

1- بیان موضوع و اهمیت آن

هنر همواره یکی از اساسی­ترین پایه­های ماندگاری و تأثیرگذاری تمدن­ها و فرهنگ­ها بوده است. پیشینیان دانسته یا ندانسته چند و چون زندگی، میزان بهره­مندی خود از دانش­ها و مهارت­ها، کیفیت تعامل با طبیعت و دیگر انسان­ها و بسیاری امور دیگر را با بهره جستن از هنر – که فرا زمانی و زبانی است- به دیگران شناسانده­اند.

البته باید توجه داشت که آنچه گفته آمد ، تمامت آنچه هنر به آدمی می­بخشیده نیست. هنر به لطف هویّت خود، همواره انسان­ها را میزبان لطافت ضمیر و سماحت درون می­کرده، به نوعی تأمل نفسی فرا می­خوانده و همین بوده که هنرمند را از جنسی دیگر می­ساخته و تصویری متفاوت از او می­پرداخته، اگر چه ما بیشتر ابزاری بودن هنر را دیده­ایم و بر مدار آن چرخیده­ایم.

یک مطلب دیگر :

کاوش در عرصه­هایی که می­تواند تصویری– هر چند ناتمام و مبهم – از هنر در عالم اسلام به دست دهد، با عنایت به فقر محسوس و ملموس داشته­های ما در این باب، ضرورتی می­نمود که رویگردانی از آن مقدور نبود.

در عالم اسلام فتوّت را انتخاب کردم چرا که – آنسان که در جای خود آورده­ام- به نظر می­رسد برجسته­ترین ساحتی است که می­توان در باب هنرهای کاربردی در آن مطالبی در خور جست­وجو کرد. کاوش در این عرصه از جهت دیگری نیز برایم بسیار مهم بود، چرا که فتوّت و فتوّت­نامه­ها در باب هنر و اخلاق عرفانی و حرفه­ای منابع بی­نظیری هستند و همه می­دانیم که اخلاق، گمشده بشر متمدّن امروزی است. در انتخاب موضوع رساله نیم نگاهی هم به احیای رویکردی عالمانه نسبت به فتوّت­نامه­ها داشته­ام و متأسفانه دراین مجال باید اذعان کرد که فتوّت اسلامی ساحتی است که علیرغم داشتن حرف­های فراوانی برای گفتن، بسیار مغفول و مهجور مانده است.

از سوی دیگر در مرحله مطالعات اولیه و ارائه طرح رساله ، با هنر شریف ذن در آیین بودا آشنا شدم و به زعم خود شباهتی تأمل­خیز و پژوهش برانگیز در این میانه یافتم و دریافتم از رهگذر سنجشی سامان­مند، می­توان نقبی به زوایای پنهان هنر در رویکرد امروزین خود زد، برخی دفینه­ها را به عرصه بروز و ظهور درآورد و نشان داد که سلامت نفس آدمی و سلامت طبع هنر از پیرایه­های ناروا در سایه بازگشت به هنر به معنای سنّتی- معنای اصیل و عمیق- آن حاصل می­شود.

با عنایت به اینکه تا به حال مقایسه­ای چنین صورت نگرفته، این موضوعِ تطبیقی بستر و هنرمحور، در نگاهم ارجمند آمد و به مدد همراهی استاد راهنما و مشاوران، علیرغم تمام کاستی­های علمی و قلمی نویسنده، رساله پیش رو را سامان داد.

2- پیشینه تحقیق

هر دو سوی این پژوهش (فتوّت و ذن ) بدان میزان ارجمند بوده است که محققانی را به تأمل و کندوکاو در ساحت­های گوناگون این دو وادی رهنمون شود. در باب آثاری که به هنر و هنرورزی در این دو آیین پرداخته باشند، اشاره به چند اثر ضروری می­نماید، هر چند پیش­تر باید خاطرنشان کنیم که هنر در ذن – همان­گونه که به تفصیل بدان خواهیم پرداخت- به گونه­ای برجسته­تر است و طبیعی است که آثار بیشتری را در این موضوع در ذن شاهد باشیم که به برخی از آنها اشاره می­کنیم.

شاید نتوانیم اثری درباره آیین ذن پیدا کنیم که در باب هنر یا از یکی از هنرهای رایج در این آیین همچون: کمان­گیری، گل آرایی، آیین چای، شمشیرزنی، نقّاشی و مانند آن سخنی نگفته باشد. ذن در هنر کمان­گیری اثر اویگن هریگل کتابی است که از چند جهت قابل تأمل است: اول آنکه نویسنده، استادی آلمانی است که برای تدریس به دانشگاه توکیو رفته است. وی روح و جانش با فرهنگ شرقی بیگانه است و چگونگی تعامل او با این مقوله- که شش سال تن به تعالیم اساتید ذن می­دهد- در نوع خود جالب و قابل بررسی است؛ دوم آنکه سختی­های پیمایش چنین مسیری را به­خوبی به نمایش می­گذارد و سوم آنکه قدم به قدم خواننده طالب آشنایی با ذن را با خود همراه می­کند و در پایان او را در تجربه «ندانستگی»[1]خود شریک می­گرداند. ذن در هنر گل­آرایی اثر گوستی ل. هریگل – که با همسر خود، اویگن هریگل، در سفر بلند مدتش به ژاپن همراه است- کتاب دیگری است که باید به آن اشاره کنیم. این کتاب هم در نوع خود نمونه­ای ندارد و در نشان دادن مراتب سلوکی مورد نیاز در این هنر تا رسیدن به مقام استادی بسیار قابل استفاده است. «ذن و هنر نویسندگی» اثر ری برادبری نیز یکی از این پژوهش­هاست که اگر چه در پیشانی خود از عنوان ذن بهره می­جوید، اما در متن، ردّ پای ذن چندان مشهود نیست و نویسنده در مجموع می­خواهد بگوید که هر که کاری درخور ارائه می­کند، در حقیقت تعلیمات ذن را به کار بسته است، حتی اگر وی نام ذن را هم نشنیده باشد.[2]

اثر ارجمند دیگری که در این مجال اشاره بدان بایسته می­نماید، کتاب کوتاه اما نغز و پر مغز هنر و زیبایی شناسی در شرق آسیا زاییده قلم سنجیده نویس دکتر ریخته­گران است که روح هنرورزی شرقی را به زیبایی در کالبد بیان به بند کشیده است. هنر ژاپن نوشته جوان استنلی بیکر با ترجمه نسترن پاشایی اثر دیگری است که باید بدان اشاره کرد. این کتاب علیرغم حجم قابل توجهش، می­توان گفت بیشتر بر سابقه و سیر تاریخی هنر در ژاپن تمرکز دارد و کمتر به هنر ذن پرداخته است.

در باب هنر در فتوّت­نامه­ها هیچ اثر مستقلی که در این­باره مطلب قابل استفاده­ای داشته باشد، نیافتم. رساله دکتری دوست ارجمندم ، دکتر سید رضی موسوی گیلانی که با عنوان درآمدی بر روش شناسی هنر اسلامی چاپ شده نیز در خصوص ارتباط فتوّت و هنر نکاتی را متذکّر شده بود که بهره بسیاری از آن بردم. اثر محققانه دیگری از همین نویسنده با عنوان «جایگاه مراقبه و تمرکز در عرفان و هنر» در شماره بیست و هفتم ماهنامه رواق هنر و اندیشه، به چاپ رسیده که به نظر می­رسد تا به حال کسی از این زاویه به هنر ننگریسته است. این مقاله اگر چه ناظر به عموم ادیان است نه خصوص ادیان شرقی، با این حال در این رساله از مطالب آن استفاده کردم.

در کتاب حکمت هنر و زیبایی در اسلام اثر ارزشمند دکتر پازوکی نیز نکاتی هر چند کوتاه، اما بسیار محوری و راهگشا در این باب آمده است و می­توان گفت اندیشه اصلی این رساله برآمده از همین سخنان است.

در باب سنجش این دو آیین به صورت کلی، آثاری قابل ذکرند که در این میان می­توان به خلق مدام در عرفان اسلامی و آیین بودایی ذن، اثر محقق گرانسنگ توشیهیکو ایزوتسو با ترجمه منصوره کاویانی- که از سال 1364 تا به حال چندین بار تجدید چاپ شده است- اشاره کرد. نوشته دیگر در این باب مقاله «درآمدی بر مطالعه مقایسه­ای عرفان اسلامی و ذن بودایی» اثر مژگان سخایی است که درسال1381 در شماره 24 مجله قبسات به چاپ رسیده است .

اما در باب مقایسه هنر در این دو آیین، تا آنجا که پای پژوهش نویسنده این سطور نا داشت و تا آن میزان که تتبّع جا داشت ، اثری فراچنگ نیامد و این خود ضرورت چنین پژوهشی را دو چندان می­نمود .

3- پرسش های تحقیق

پرسش اصلی

3-1. مشابهت آیین ذن بودایی با آیین فتوّت اسلامی در عرصه هنر و هنرورزی به چه میزان است؟

پرسش­های فرعی

3-2. تفاوت مفهومی هنر شرقی با هنر غربی چیست؟

3-3. نقاط محوری مشترکی که در هنر شرقی- علی­رغم گستردگی جغرافیایی و  آن­- می­­توان پی­جویی کرد، کدام­اند؟

3-4. در سنّت شرقی (به ویژه در ذن و فتوّت) حصول هنر مرهون چه شرائطی است؟

4- فرضیه های تحقیق

1.4.هنر در فتوّت اسلامی با هنر در ذن بودایی مشابهت چشم­گیری دارد.

2.4.مفهوم هنر در شرق ، با دریافت امروزی غربی از آن بسیار متفاوت است.

3.4. کارکردهای واقعی هنر امروزه به فراموشی سپرده شده است.

4.4. هنر واقعی و اصیل، بدون پالایش درون حاصل نمی­شود.

2- ظن متداول بین عرف چه تفاوتی با ظن مصطلح اصولیون دارد؟ آیا همان ظن اخلاقی می باشد؟

3- رابطه ی ظنون اخلاقی با اصولی چیست؟

4- ظنون نهی شده در قرآن چه ظنونی را در بر می گیرد؟ اخلاقی یا فقهی – اصولی یا مشترک برای هر دو است یا اینکه به دو دسته ی مجزا تقسیم می گردد؟

3- فرضیه های تحقیق

1- ظن به معنای غلبه ی یک طرفه ی احتمال می باشد .معنای اصطلاحی ظن اصولی و اخلاقی را نیز می توان بر همین معنای لغوی آن حمل نمود.

2- ظن متداول عرفی همان ظن اخلاقی است و غالبا سوء ظن می باشد.

3- دامنه ی ظن اخلاقی از ظن اصولی گسترده تر می باشد و آیات ناهیه تمام ظنون اخلاقی را نیز در بر می گیرد .البته ظن در اینجا به منظور سوء ظن می باشد .چه بسا دستور به حسن ظن داده شده و حجیت آن ثابت است و نیز حجیت هر یک از ظنون اخلاقی یا اصولی می تواند دیگری را از حجیت ساقط کند که در هر علم به عنوان شرایط حجیت مطرح می شود.

4- ظن منهی عنه در قرآن کریم هر دو ظن اصولی- فقهی و اخلاقی را شامل می شود که در این صورت بحث مهم اصولی اراده ی دو معنا از یک لفظ مطرح می شود که علی الظاهر جواز آن راجح است.

4- سابقه و ضرورت تحقیق

در کتب اصولی محدودی ،به طور خاص مسأله ی ظن و حجیت آن مورد بررسی قرار گرفته است .عمد ه ی کتب اصولی ،اصل را بر عدم حجیت ظن گذارده اند ،سپس مواردی

 را به طور مصداقی از حکم کلی خارج می کنند .کتاب رسائل و مسائل ملااحمد نراقی از کتبی است که به طور مفصل به این مسأله پرداخته است.

در کتب اخلاقی هم از مسأله ی ظن بسیار کم صحبت به میان آمده است .در آن جا هم تمرکز روی حکم کلی و غالبی ظن است اما به این نپرداخته که چرا برخی مواضع بر خلاف حکم کلی است .صرفا به عنوان استثنا مطرح شده

در هیچ جا از کتب اصولی و اخلاقی یافت نشد که این دو مسأله را با هم به میدان مقایسه و تحلیل و بررسی آورده باشند و علی الظاهر بنای همگی بر مع الفارق بودن قیاس میان آن دو است، که بررسی مع الفارق بودن این دو کاری ابداعی و نو است کاری که در این تحقیق انجام شده است.

از آنجایی که ظنون اخلاقی اصولی مورد مقایسه قرار نگرفته اند در برخی موارد و فتاوای فقهی استناد به ظنون اخلاقی و وجوب آن ها و در برخی موارد استناد به ظنون اصولی شده ،تنقیح هر کدام و ادله آن ها و مقایسه ی بین آن دو ضروری به نظر می رسد.

5- روش تحقیق

تحقیق حاضر به صورت علمی- پژوهشی- تحلیلی است . ابتدا موضوع تبیین شده، سپس داده های مزبور مورد تحلیل و درنهایت نتیجه گیری قرار گرفته است. لازم به ذکر است مواردی که در پایان نامه با عبارات «به نظر می رسد» ،«شاید» و «شاید بتوان گفت»آمده است مطالبی غیر مستند می باشند و تحلیل و بررسی و نتیجه گیری نگارنده

یک مطلب دیگر :

گوگل وبسمتر با ظاهر و امکانات جدید

 از مطالب مستند می باشد؛ در حقیقت ابداع احتمال است و قابل رد و خدشه می باشد.

6- طرح تحقیق

با توجه به سوال ها و اهداف ،این تحقیق در 5 فصل تدوین گردیده است .فصل اول به تعریف ظن در لغت و اصطلاح های فقهی- اصولی و اخلاقی و تقسیملت ظن به حسب حکم تکلیفی پرداخته است .فصل دوم و سوم نیز به ظن اصولی و بحث حجیت آن پرداخته است .فصل چهارم راجع به  ظن اخلاقی و حجیت آن می باشد. در فصل پنجم بین حجیت ظنون فقهی- اصولی و ادله ی حجیتشان مقایسه صورت گرفته است.

7- اهداف و کاربردهای تحقیق

مهمترین هدف و کاربرد تحقیق ،تنقیح میان ادله ی حجیت ظن اصولی و اخلاقی است .هنگامی که ادله ی حجیت هر کدام نسبت به دیگری تشخیص داده شود و  تفکیک شود اختلاف نظر در رابطه با حجیت و عدم حجیت هر یک کاهش می یابد و از مشتبه شدن امر در این دو علم جلوگیری می شود و در استنباط احکام فقهی تغییراتی ایجاد شود چون اختلاف در مبناها کم می شود.

فصل اول: مفهوم شناسی واژه ظن

1-1- ظن در لغت

1-1-1- نظر لغت شناسان

در تعریف واژه «ظن» وقتی به لغتنامه ها مراجعه می شود عبارت واحدی را نمی توان یافت و به نوعی تشتت و پراکندگی نظر در این رابطه دیده می شود . در جایی ظن را «احتمال قوی»[1] معنا کرده اند و جایی اعتقاد راجح با «احتمال نقیص»[2] یا «اعتقاد ضعیف غیر جازمی که در آن یقینی که مستند به دلیل قاطع است نباشد»[3]. برخی هم آن را حاوی دو معنای متضاد «یقین» و «شک» دانسته اند[4].

برخی هم ظن را دارای 4 معنی می دانند که دو معنی آن متضاد می باشد : 1- شک 2- یقین و دو معنی غیر متضاد : 3- کذب 4- تهمت .[5]

در عین حالی که عبارات مختلفی در تعریف این واژه ذکر شده ، برخی از تعاریف توسط دیگر علمای اهل لغت صراحتاً رد شده ولی برخی دیگر در ردّ آن بیانی نیامده است . از جمله در موردی که ظن را شامل دو معنی متضاد یقین و شک می داند که در قاموس با عنایت به آیات قرآن که ظن را جدای علم و شک بیان فرموده ، این امر را بعید می داند.[6] در التحقیق نیز در صورت وجود مجوز ، اجازه ی استعمال ظن در یقین و شک را می دهد و الا در صورت نبود مجوز حتی اجازه ی استعمال ظن را در یقین و شک نمی دهد چه رسد که مفهوم ظن را به آن دو معنی کند.[7]

عده ای هم ظن را به معنای یقین نمی دانند ولی گفته اند : «گاهی ظن به معنای یقین هم استعمال می شود».[8] یا در مورد یقین مطلق یقین را نشمرده اند . بلکه عنوان «یقین تدبّر» را مطرح کرده اند که با یقین عیان متفاوت می باشد و مراد از ظن به معنای یقین ، یقین عیان نمی باشد.[9] به نظر می رسد یقین عیان منظور همان قطع در اصطلاح اصول باشد ، یا در موارد محسوس ظن را در معنای یقین استعمال نمی کنند.[10]