3-1-4-2: برخی شاخص‌ها از دیدگاه مصارف منابع آب[33]……………………. 45
3-1-4-3: برخی شاخص‌ها از دیدگاه پیامدهای توسعۀ ناپایدار و جنبه‌های مدیریتی [33]……..46
۱. بهره‌وری استفاده از منابع آب………………………. 46
۲. اجرای طرح‌های مکمل طرح‌های توسعۀ منابع آب………………………. 46
۳. اقتصادی و مدیریت مالی………………………. 46
۴. کیفیت منابع آب و مسائل زیست‌محیطی………………………. 46
۵. حلقه‌های مفقود…………………….. 46
3-1-4-4: برخی شاخص‌ها از دیدگاه بهره‌برداری از رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک [33]……….47
3-2: خلاصه‌ای از سیاست‌های مدیریتی منابع آب برای بررسی وضعیت آب در کشورهای منتخب…….47
3-2-1: پاکستان [34]…………………….. 47
3-2-1-1: استراتژی‌های موجود برای مصرف مداوم از منابع آب………………………. 47
3-2-2: استرالیا [35]…………………….. 49
3-2-2-1: استراتژی‌های ملی و درون‌کشوری………………………. 49
3-2-2-2: مدیریت منابع طبیعی………………………. 50
3-2-3: هند [36]…………………….. 51
3-2-3-1: آب و توسعۀ پایدار…………………….. 51
3-2-3-2: سیاست ملی آب………………………. 51
3-2-3-3: چهارچوب قانون‌گذاری………………………. 52
3-2-4: سریلانکا [37] ……………………..52
3-2-4-1: توسعۀ مداوم منابع آبی در سریلانکا…………………….. 52
3-2-4-2: سیاست‌های توصیه‌شده ……………………..52
۱. تقویت روش‌های مدیریت مشارکتی برای دستیابی به دیرپایی اقتصادی و مالی…………. 52
۲. توجه به قوانین موجود آب و ارائۀ قوانین جدید برای مدیریت مؤثر منابع آب سطحی و زیرزمینی برای استفادۀ مداوم…….53
۳. بهبود سیستم داده‌های مدیریت……………………….53
۴. تقویت مؤسسات مربوط به بخش آب ازطریق اصلاح اصول مدیریتی با تمرکز بر سیاست‌های موجود برای دستیابی به دیرپایی مالی………53
۵. طراحی جامع در آبگیرها…………………….. 54
۶. برنامۀ هماهنگ‌سازی بخش ملی برای تأمین آب و تعیین بودجۀ بخش فاضلاب………54
3-2-4-3: استراتژی آینده برای هماهنگ‌سازی مؤثر…………………….. 54
3-2-4-4: به کارگیری قوانین دوبلین در استراتژی‌ها و پروژه‌ها ……………………..54
3-2-5: چین [38] ……………………..54
3-2-5-1: طرح ملّی بررسی آب………………………. 54
2-2-5-2: قوانین سازمانی برای مدیریت و توسعۀ منابع آبی…………………… 56
3-2-6: اندونزی [39]…………………….. 56
3-2-6-1: وضعیت جاری توسعه و مدیریت منابع آبی………………………. 56
۱. سیاست و استراتژی………………………. 56
۲. دستیابی به توسعۀ منابع آبی، طی طرح 25ساله……………………… 56
۳. سیاست‌های بخش‌ها برای توسعه و مدیریت منابع آب………………………. 57
۱. اهداف و استراتژی‌ها برای طرح توسعۀ 25سالۀ دوم……………………… 57
۲. سیاست‌های کلّی………………………. 58
۳. سیاست‌های ویژه…………………….. 58
۴. سیاست مدیریت منابع آب………………………. 58
۵. استراتژی برای مدیریت منابع آب………………………. 58
۶. مصرف آب در بخش صنعت………………………. 59
۷. مصرف آب در بخش کشاورزی………………………. 59
۸. مصرف آب در بخش شهری………………………. 59
۹. کیفیت آب………………………. 59
۱۰. کنترل سیل………………………. 60
3-2-6-2: دغدغه‌ها و مشکلات موجود ……………………..60
3-2-7: مالزی [40]…………………….. 60
3-2-7-1: طرح ملی آب………………………. 60
3-2-7-2: چهارچوب قانونی و سازمانی………………………. 60
۱. چهارچوب سازمانی………………………. 60
۲. چهارچوب قانون‌گذاری…………………..60
3-2-7-3: مصرف مداوم منابع آب و حفاظت از آب………………………. 61
3-2-8: ایران [41] ……………………..61
3-2-8-1: مصارف فعلی آب………………………. 61
3-2-8-2: پیش‌بینی مصارف آب در آینده…………………….. 62
3-2-8-3: منابع آبی تأمین‌شدنی برای سال 14700……………………… 62
3-2-8-4: پیش‌بینی منابع آب برای تأمین نیازها در سال 14700…………. 62
3-2-8-5: راهبردهای توسعۀ منابع آب………………………. 63
۱. آب‌های زیرزمینی………………………. 63
۲. پساب‌های شهری و کشاورزی………………………. 64
۳. منابع آب سطحی………………………. 64
3-2-8-6: راهبردهای مصرف آب………………………. 64
۱. مصرف آب در بخش کشاورزی………………………. 64
۲. مصرف شرب و بهداشت و صنعت………………………. 65
3-2-8-7: راهبردهای حفاظت محیط‌زیست آبی………………………. 65
فصل چهارم: بازنگری در سیاست‌های مدیریت منابع آب……………………….. 67
4-1: تجارت آب مجازی در ایران: ظرفیت‌ها و کاربردها…………………….. 68
4-2: تجارت آب مجازی از دیدگاه مدیران منابع آب و از دیدگاه کلان کشوری……….70
4-3: راهکارهای فعلی تأمین آب در مناطق کشور…………………….. 71
4-4: ضرورت تشکیل بانک آماری به‌منظور مطالعه و شفاف‌سازی………………. 73
4-4-1: نیازمندی‌های آماری………………………. 74
4-4-2: نیاز به شفاف‌سازی صادرات و واردات کالاها از دیدگاه تجارت آب مجازی……..75
4-5: اقتصاد سیاسی تجارت آب مجازی………………………. 76
4-6: سیاست‌های امنیت غذایی در کشور و تأثیر آن بر مصرف آب……………….77
4-7: تجارت آب مجازی و روابط بین‌الملل………………………. 81
4-8: سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی و لزوم تمرکززدایی…………………83
4-9: تجارت آب مجازی و بخش‌های کشاورزی و صنعت و خدمات………………..84
4-10: تجارت آب مجازی و سیاست‌های حمایتی دولت در بخش کشاورزی………..86
4-11: تجارت آب مجازی و تأثیرات زیست‌محیطی………………………. 88
4-12: تجارت آب مجازی و اصلاح الگوی کشت……………………….. 88
4-13: توسعۀ پایدار و تجارت آب مجازی………………………. 90
4-14: تعمیم موضوع به تجارت درون‌کشوری و بین‌المللی آب مجازی……………… 91
4-14-1: طبقه‌بندی مباحث و مطالعات آب مجازی………………………. 92
مباحث و مطالعات اولیه……………………… 92
تجارت آب مجازی و شفاف‌سازی تجارت محصولات از منظر آب مجازی جابه‌جاشده……93
برنامه‌ریزی و راهبردهای کلان……………………… 93
۱. توسعۀ مدل‌های مفهومی و ریاضی و برنامه‌ریزی………………………. 93

 

۲. بررسی موانع و روابط ساختاری……………………..93
فصل پنجم: استراتژی ملی مدیریت منابع آب با رویکرد آب مجازی…… 96
5-1: مقدمه……………………… 97
5-2: استراتژی‌های نوین مدیریت منابع آب………………………. 97
5-2-1: تجارت آب مجازی و امنیت غذایی………………………. 98
5-2-2: تجارت آب مجازی و ملاحظات سیاسی………………………. 101
5-2-3: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش کشاورزی…………… 104
5-2-4: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش صنعت……………….. 107
5-2-5: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش مدیریت شهری……….. 108
5-3: الگوهای مدیریتی پیشنهادی………………………. 109
5-3-1: خودکفایی کامل محصولات کشاورزی………………………. 110
5-3-2: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و واردات آب مجازی………………… 114
5-3-3: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و صادرات و واردات آب مجازی………118
5-4: برابری فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی سناریوها……………… 132
5-5: تکمیل سناریوهای پیشنهادی به‌منظور حفظ منابع آب با رویکرد آب مجازی……139
فصل ششم: جمع‌بندی و تحلیل داده‌ها……………………… 143
6-1: مقدمه……………………… 144
6-2: گزینش منطقۀ مدنظر……………………… 144
الف. مشخصات منطقه و بررسی برخی بخشهای متأثر از سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی……..146
6-3: کلیات………………………. 146
6-4: منابع آب………………………. 148
6-4-1: آب‌های سطحی………………………. 148
6-4-2: آبهای زیرزمینی………………………. 149
6-5: طرحهای انتقال بین‌حوضه‌ایِ آب در استان………………………. 151
6-6: بررسی شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استان اصفهان……………… 156
6-7: بررسی وضع موجود برخی زیربخش‌های کشاورزی استان اصفهان………158
6-7-1: محصولات زراعی و باغی…………………….159
6-7-2: آب و خاک……………………….. 160
ب. بررسی جامع مصارف آبی و تحلیل سیاستهای بخش کشاورزی در استان، با استفاده از…………162

یک مطلب دیگر :

6-8: نگاهی جامع به مصارف بخش کشاورزی در سال‌های ۱۳82 و ۱۳83 و ۱۳84، از دیدگاه آب مجازی……….163
6-9: بررسی تولید محصولات راهبردی و عمدۀ کشاورزی و دامی در سال‌های آخر برنامۀ چهارم توسعه……….193
6-10: بررسی بازدهی اقتصادی آب در بخشهای کشاورزی و صنعت و در کالاهای راهبردی کشت‌پذیر در استان……..203
6-11: بررسی سیاست‌های امنیت غذایی و مصرف آب در استان با استفاده از مفهوم آب مجازی تا افق 14700…….207
منابع……………………… 209
چکیده:
آبی که در مراحل گوناگون تولید هر کالا استفاده می‌شود، آب مجازی[1] ذخیره‌شده در کالا نامیده می‌شود. بسیاری از کشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه‏خشک، با واردات مواد غذایی، بخشی از آبی را که برای تولید داخلی محصولات نیاز است، برای استفاده در سایر مصارف حفظ می‌کنند.
در این پایان‏نامه، پس از تعیین سناریوهای گوناگون و بررسی همه‌جانبۀ آن‌ها، درنهایت این نتیجه به‌دست آمد که در برنامه‌ریزی منابع آب، ضمن خودکفایی نسبی در تولید محصول کشاورزی، می‌باید کالاهای آب‌بر نظیر غلات را از سایر کشورها، ازجمله تایلند وارد کرد؛ زیرا این کشور مشخصاتی ازقبیل بُعد مسافتی کم، دسترسی ازطریق دریا، رابطۀ مناسب سیاسی، هزینه‌های تأمین آب کمتر و منابع آبی فراوان‌تری دارد. همچنین به‌منظور حضور در بازار‌های جهانی ضمن کشف نیازمندی‌های کشورهای همسایه، برای نمونه کشور امارات و نیاز این کشور به محصولاتی نظیر سیب‌زمینی و شیر، با برنامه‌ریزی‌های مقتضی برای تأمین نیازهای درون، این محصولات را می‌توان صادر کرد. با این رویه، ضمن کاهش فشار بر منابع آبی داخلی می‌توان با کاهش قیمت تمام‌شده در محصولاتی که ایران در تولید آن‌ها مزیت نسبی دارد، فرصت‌های شغلی جدیدی نیز فراهم آورد.
همچنین قیمت تمام‌شدۀ کمتر برخی محصولات وارداتی به کشور نیز موجب کاهش فشارهای اقتصادی بر مردم می‌شود. کاهش فشار بر سفره‌های آب زیر‌زمینی، افزایش بازده آبیاری و کشت محصولات منطبق بر وضعیت آب‌وهوایی هر منطقه، ازجمله آثار مثبت زیست‌محیطی این طرح است.
فصل نخست: معرفی آب مجازی و تجارت آب مجازی
1-1- معرفی
تولید بسیاری از کالاها به آب احتیاج دارد. آبی که در مراحل گوناگون تولید کالا استفاده می‌شود، «آب مجازی[1] ذخیره‌شده در کالا» نامیده می‌شود؛ برای نمونه، برای تولید یک کیلوگرم از غلات که به‌صورت دِیْم و در وضعیت جوّی مطلوب رشد کرده است، بین ۱تا۲ مترمکعب آب نیاز است و برای تولید همین اندازه غله در اوضاع جوی نامطلوب با دما و تبخیر و تعرق زیاد، بین 3تا5 مترمکعب آب مصرف می‌‌شود [1]. برای تولید محصولات دامی درمقایسه‌با محصولات کشاورزی، به‌مراتب، به مصرف آب بیشتری نیاز است؛ برای نمونه، برای تولید ۱ کیلوگرم پنیر، به 5تا۵.۵ مترمکعب آب و برای تولید ۱ کیلوگرم گوشت گاو، تقریباً به 16 مترمکعب آب نیاز است [2]. علاوه‌بر محصولات کشاورزی، در سال‌های اخیر مطالعات اندکی نیز در زمینۀ آب مصرفی برای تولید محصولات صنعتی انجام شده است؛ به‌طور نمونه، نتیجۀ تحقیق ویلیامز و همکاران (2002) نشان می‌دهد که برای تولید چیپ الکترونیکیِ 32 مگابیتی به وزن 2 گرم، 32 متر‌مکعب آب مصرف می‌شود [3].
حدود 74درصد از منابع آبی در دسترس در جهان، در بخش کشاورزی مصرف می‌شود [4]. این عدد برای کشور ایران، حدود 93درصد است. علاوه‌بر مسائلی همچون اقلیم و تکنولوژی در تولید محصولات، فرهنگ تغذیه‌ایِ مردم نیز تأثیر بسیاری در میزان مصرف آب یک کشور دارد؛ برای نمونه، اگر همۀ انسان‌ها رژیم غذایی همانند مردم غرب داشته باشند، برای تولید مواد غذایی موردنیاز، به 75درصد آب بیشتری در جهان نیاز است [2]. دگرگونی رژیم غذایی مردم می‌تواند منابع آبیِ دردسترس را افزایش دهد. مطرح‌کردن این بحث و بحث‌هایی که در بخش‌های آینده مطرح خواهند شد، نشان‌دهندۀ این موضوع است که مفهوم آب مجازی، آب را به‌عنوان موضوعی اساسی و جهانی برجسته‌تر می‌سازد و مدیریت آن را در سطوح خُرد و کلان جامعه و حوزۀ تجارت گسترش می‌دهد.
در جدول زیر، آب مجازی دارای چند محصول و چند رژیم غذایی گوناگون نشان داده شده است.
تجارت جهانی کالاها، گردشی بین‌المللی از آب مجازی را به‌وجود می‌آورد که در لغت «تجارت آب مجازی»[1] نامیده می‌شود. هم‌زمان با آغاز تجارت بین‌المللی کالاها، گردش آب مجازی از منطقه‌ای به منطقه دیگر در جهان درحال جابه‌جایی است. واژۀ آب مجازی برای نخستین‌بار با کمک جی. ای. آلن در سال 1993 مطرح شد [5]. با توجه بیشتر دانشمندان و محققان به مفهوم آب مجازی، محاسبات کمّی در این زمینه آغاز شد. محاسبات از جابه‌جایی جریان عظیمی از آب خبر می‌دهد که به‌طور مجازی با تجارت کالاهای آب‌بر جابه‌جا می‌شود. قبل از سال 1993، واژۀ «آب جاسازی‌شده»[2] برای رساندن این مفهوم به‌کار می‌رفت؛ اما نتوانست توجه مدیران منابع آب را به خود جلب کند [5].
به‌طور کلی از زمانی‌که آلن، بحث آب مجازی را مطرح کرد و تا زمانی‌که مجامع علمی به آن توجه کردند، نزدیک به ده سال طول کشید [6]. نخستین گردهمایی بین‌المللی درخصوص این موضوع، در دسامبر2002، در دلف هلند برگزار شد. نشستی ویژه هم در سومین اجلاس جهانی آب در کشور ژاپن در مارس2003، به موضوع آب مجازی اختصاص یافت. به‌نظر هونگ و هوکسترا[3] آب مجازی، ابزاری ضروری در محاسبۀ آب واقعی استفاده‌شدۀ هر کشور است که معادل کل آب داخلی مورد استفاده به‌علاوۀ آب مجازی وارداتی، منهای آب مجازی صادراتی یک کشور است. به این تعریف در لغت، «آب مصرفی پایه»[4] گفته می‌شود [6]. آب مصرفی پایۀ هر کشور، شاخصی سودمند برای تقاضای آب بوده و معادل کل آب مجازی محاط‌شده در محصولات و کالاها و خدمات است.
2-1- تجارت آب مجازی: ظرفیت‌ها و ملاحظات
تحقیقات انجام‌شده با کمک هونگ و هوکسترا (2002) نشان می‌دهد که در سال‌های 1995تا۱۹۹۹ میزان میانگین سالانۀ آب مجازیِ درحال جابه‌جایی، با کمک تجارت محصولات کشاورزی 695میلیارد مترمکعب بوده است [1]. کل آب مورد استفاده برای تولید این محصولات در کشورهای تولیدکننده، 5400میلیارد مترمکعب بوده است. این بدین معنی است که 13درصد از کل آب مصرفی برای تولید محصولات به‌صورت مجازی وارد بازار تجارت شده است [1]. تحقیق دیگری با کمک چاپاگین و هوکسترا[1] نشان می‌دهد که حجم آب مجازیِ درحال جابه‌جایی با کمک تجارت دام و فرآورده‌های دامی برای دورۀ زمانی 1995تا۱۹۹۹، 245میلیارد مترمکعب بوده است [7]. اگر تجارت کالاهای کشاورزی را هم به این عدد اضافه کنیم، حجم آب مجازیِ درحال جابه‌جایی با کمک تجارت در این سال‌ها، به 940میلیارد مترمکعب می‌رسد. با درنظرگرفتن تجارت دام و محصولات آن، می‌‌توان گفت که درمجموع 20درصد از آب مصرف‌شده برای تولید محصولات کشاورزی و دامی در جابه‌جایی مجازی آب بین کشورها مشارکت داشته است [7].
جدول زیر، میانگین سالانۀ حجم آب مجازی درحال جابه‌جایی در بازۀ زمانی 1997تا۲۰۰۱ را نشان می‌دهد.
واژۀ آب مجازی، آب، غذا و تجارت را به یکدیگر پیوند می‌دهد. این اعداد و ارقام نیز به‌خوبی گواه این مطلب در مقیاس جهانی است. کشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌توانند با واردات کالاهای آب‌بر، نظیر مواد غذایی، آبی را که برای تولید آن نیاز است، برای استفاده در سایر بخش‌ها حفظ کنند. انتقال آب حقیقی در حجم زیاد و در فاصله‌های طولانی برای مشکلات انتقال و هزینه‌های زیاد آن، تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسد. دراین‌حال تجارت مواد غذایی با انتقال مجازی حجم عظیمی از آب می‌تواند همگون‌سازِ پخش ناهمگون منابع آب باشد.
بخش کشاورزی، به‌عنوان پرمصرف‌ترین بخش، در حدود 74درصد از منابع آب شیرین جهان را مصرف می‌کند [4]. برخی از کشورهای کم‌آب برای تأمین بخشی از این آب، با نادیده‌گرفتن ظرفیت‌های طبیعی، آب‌های زیرزمینی را بیش از حد پمپاژ کرده و بیش از اندازه آب دریا را نمک‌زدایی می‌کنند. نتایج نشان می‌دهد که تولید محصولات در چنین وضعیتی، بیش از پنج برابر گران‌تر است [8]. کشورهای کم‌آب می‌توانند با دخالت‌دادن تجارت آب مجازی در سیاست‌های آبی، علاوه‌بر اینکه میزان دسترسی خود را به منابع آب جهانی افزایش می‌دهند، از افزایش فشار بر منابع محدود خود نیز بکاهند. واردات مواد غذایی به‌منظور استفاده از منبع تجارت آب مجازی، بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و محیط‌زیست هر کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و با امنیت غذایی و فرهنگ کشور همبستگی مستقیم دارد. کشورهای کم‌آب می‌توانند با توجه به اوضاع و ظرفیت‌ها و نیازهای داخلی و همچنین ملاحظات امنیت غذایی خود، نقطۀ بهینه‌ای را برای میزان واردات مواد غذایی به کشور بیابند.

7-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………… 88
فصل چهارم: یافته های پژوهش…………………. 90
مقدمه……………………………………. 91
1-4- تجزیه و تحلیل صنعت کاشی و سرامیک در جهان… 93
2-4- تجزیه و تحلیل صنعت کاشی و سرامیک در ایران. 102
3-4- معرفی شرکت صنایع کاشی الوند…………… 117
4-4-تجزیه و تحلیل عملکرد شرکت صنایع کاشی الوند وجایگاه آن در صنعت……….. 122
5-4-ساختار سازمانی……………………….. 125
6-4-تجزیه و تحلیل نقاط قوت ، ضعف،فرصتها و تهدیدها 126
7-4- ارزیابی وضعیت رقابت و سهم بازار شرکت کاشی الوند 132
8-4- بیانیه ماموریت شرکت کاشی الوند………… 134
9-4- استراتژی شرکت کاشی الوند……………… 135
10-4- اهداف بازاریابی شرکت صنایع کاشی الوند…. 139
11-4- اهداف فروش شرکت صنایع کاشی الوند……… 140
12-4- تجزیه و تحلیل آماری داده های جمع آوری شده از فرم نظرسنجی نمایندگان فروش……… 142
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………… 161
مقدمه…………………………………… 162
1-5- تحلیل نتایج پرسش های مطرح شده در پژوهش…. 162
2-5- پیشنهاداتی در خصوص برنامه ریزی تولید و صادرات از نگاه صاحبنظران صنعت کاشی و سرامیک……. 170
3-5- پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی…………… 171
4-5- محدودیت های پژوهش……………………. 171

فهرست جداول…………………………….. صفحه
1-2- مراحل مختلف برنامه ریزی بازایابی……….. 12
2-2- PESTEL……………………………….. 21
3-2- روشی برای انجام تجزیه و تحلیل نقاط قوت، ضعف،فرصتها و تهدیدها………….. 20
4-2- نه مرحله اصلی در تجزیه و تحلیل محیط…….. 26
5-2- جمع بندی تحلیل رقابتی…………………. 29
6-2- مقایسه روشهای پیش بینی فروش غیر ریاضی…… 39
7-2- چارچوب جامع تدوین استراتژی…………….. 40
8-2- متغیرهای اصلی بخش بندی بازارهای تجاری…… 46
9-2- خلاصه مشخصات اهداف و خط مشی های دوره عمر کالا 60
1-3- مقیاس پنج گزینه ای لیکرت………………. 85
2-3- ترکیب سوالات پرسش نامه…………………. 86
3-3- مقیاس پنج گزینه ای لیکرت………………. 87
1-4- ارزیابی رویکرد موجود شرکت صنایع کاشی الوند به برنامه ریزی بازاریابی…. 91
2-4- جدول مقایسه ای مقدار تولید و مصرف کاشی جهان 94
3-4-جدول مقایسه ای پیش بینی و مقدار تولید کشورهای عمده تولید کننده کاشی در جهان…. 96
4-4- جدول مقایسه ای مقدار مصرف کشورهای عمده مصرف کننده کاشی در جهان…….. 98
5-4- جدول مقایسه ای مقدار صادرات کشورهای عمده صادرکننده کاشی در جهان……… 100
6-4- جدول مقایسه ای پیش بینی و مقدار واردات کشورهای عمده واردکننده کاشی در جهان… 101
7-4- جدول مقایسه ای مقدار تولید و مصرف کاشی ایران 109
8-4-جدول مقایسه ای مقدار صادرات کاشی جهان و ایران 111
9-4- بخشی از وضعیت کاشی وسرامیک ایران از سال 1383تا1393   114
10-4- جدول مقایسه ای مقدار تولید، صادرات کاشی و سرامیک ایران- شرکت کاشی الوند……. 122
11-4- تجزیه و تحلیل فرصتها و تهدیدها……….. 127
12-4- تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدها 131
13-4- جدول مقایسه ای مقدار فروش کاشی و سرامیک ایران – شرکت کاشی الوند………. 133
14-4- محاسبات مدل پیش بینی نمو هموار هلت-وینترزبرای فروش شرکت کاشی الوند……….. 141
15-4- جدول فراوانی سابقه فعالیت فروشگاه…….. 143
16-4- جدول فراوانی مدت همکاری و آشنایی با شرکت کاشی الوند……….. 143
17-4-جدول فراوانی سطح تحصیلات………………. 144
18-4- جدول فراوانی رتبه بندی رقبا………….. 144
19-4- جدول فراوانی برترین نسبت به رقبا……… 145
20-4- جدول فراوانی داده های مربوط به عامل محصول 148
21-4- جدول نتایج آزمون tتست تک نمونه ای در رابطه با عامل محصول………… 151
22-4- جدول فراوانی داده های مربوط به عامل قیمت. 153
23-4- جدول نتایج آزمون tتست تک نمونه ای در رابطه با عامل قیمت……….. 154
24-4- جدول فراوانی داده های مربوط به عامل توزیع 156
25-4- جدول نتایج آزمون tتست تک نمونه ای در رابطه با عامل توزیع……….. 157
26-4- جدول فراوانی داده های مربوط به عامل ترفیع 158
27-4- جدول نتایج آزمون tتست تک نمونه ای در رابطه با عامل ترفیع………. 159

فهرست اشکال…………………………….. صفحه
شکل 1-1- مراحل اساسی در برنامه ریزی………….. 8
شکل 2-1- عوامل اثر گذار بر روی استراتژی بازاریابی موسسه  9
شکل 1-2- برنامه استراتژیک بازاریابی…………. 14
شکل 2-2-مراحل آماده سازی برنامه بازاریابی……. 15
شکل 3-2-ساختار برنامه بازاریابی…………….. 16
شکل 4-2- برنامه بازاریابی………………….. 17
شکل 5-2- مراحل اجرای یک برنامه ریزی بازاریابی… 19
شکل 6-2- تجزیه و تحلیل پتانسیل بازار با استفاده از آّبشار بازار……….. 31
شکل 7-2- سلسه مراتب اهداف یک شرکت تولیدی فرضی… 32
شکل 8-2- ماتریس آنسف………………………. 35
شکل 9-2- فرآیند بازاریابی هدف………………. 41
شکل 10-2- مدل فرآیند تقسیم بندی بازار……….. 43
شکل 11-2- بخش بندی بازار رابط بین نیازهای بازار و برنامه بازاریابی……. 44
شکل 12-2- رویکردهایی به استراتژی تعیین جایگاه… 48
شکل 13-2- بازاریابی غیرتمایزی………………. 50

 

شکل 14-2- اجزا آمیخته بازاریابی…………….. 51
شکل 15-2- ابعاد سه گانه منافع مشتری…………. 52
شکل 16-2- مفهوم کلی محصول………………….. 53
شکل 17-2- نگرش کلی بر تصمیمات نام تجاری……… 57
شکل 18-2- چرخه عمر محصول…………………… 59
شکل 19-2- ماتریس قیمت /کیفیت……………….. 62
شکل 20-2- منحنی قیمت/ ارزش…………………. 63
شکل 21-2- مدل ملاحظات سه گانه برای تعیین قیمت محصول 64
شکل 22-2- مدل برنامه ریزی ارتباطات یکپارچه بازاریابی 73
شکل 23-2- مدل دکتر منوچهر فرهنگ…………….. 75
شکل 24-2- مدل مفهومی پژوهش ………………… 77
شکل 1-4- مدل مفهومی پژوهش………………….. 93
شکل 2-4-نمودار مقایسه ای تولید، مصرف، مازاد و مازاد انباشته کاشی و سرامیک………. 94
شکل 3-4- نمودار مقایسه ای سهم مازاد مصرف جهانی کاشی و سرامیک از تولید جهانی درسالهای 2009 تا 2013……. 95
شکل 4-4-نمودار مقدار تولید کشورهای عمده تولید کننده کاشی در جهان ……………… 97
شکل 5-4- نمودار مقایسه ای سهم تولید مناطق مختلف جهان در سا ل2013…………… 97
شکل 6-4- نمودار مقدار مصرف کشورهای عمده مصرف کننده کاشی در جهان………………… 99
شکل 7-4- نمودار مقایسه ای سهم مصرف مناطق مختلف جهان در سال 2013…………………. 99
شکل 8-4- نمودار مقدار واردات کشورهای عمده وارد کننده کاشی در جهان…………… 102
شکل 9-4- نمودار مقایسه تولید و مصرف کاشی و سرامیک در ایران ……………….. 110
شکل 10-4- نمودار مقایسه سهم مازاد مصرف کاشی و سرامیک از تولید ایران در سالهای 2000 تا 2013 … 111
شکل 11-4- نمودار مقایسه سهم صادرات کاشی و سرامیک ایران و جهان از مقادیر تولید………. 112
شکل 12-4- نمودار درصد سهم صادرات کاشی ایران از صادرات جهانی………………….. 113
شکل 13-4- سهم هر کشور از کل صادرات ایران به لحاظ مقداری در سال 1391…………………….. 113
شکل 14-4- نمودار مقایسه ای میزان تولید و ظرفیت اسمی مجموع واحدهای تولیدی کاشی و سرامیک ………….. 115
شکل 15-4- نمودار مقایسه ای مازاد و مازاد انباشته کاشی و سرامیک کشور در سالهای 1383 تا 1393……….. 116
شکل 16-4- نمودار مقایسه ای سرانه ظرفیت نصب شده تولید و مصرف کاشی و سرامیک کشور در سالهای 1383 تا 1393……. 117
شکل 17-4- نمودار مقایسه ای تولید کاشی و سرامیک ایران و فروش صنایع کاشی الوند….. 123
شکل 18-4- نمودار مقایسه ای صادرات کاشی و سرامیک ایران با صادرات صنایع کاشی الوند…………. 123

یک مطلب دیگر :

شکل 19-4- نمودار مقایسه ای حجم فروش و ارزش ریالی فروش صنایع کاشی الوند …………….. 124
شکل 20-4- نمودار ساختار سازمانی دپارتمان فروش صنایع کاشی الوند…………………… 125
شکل 21-4- نمودار مقایسه ای مقدار فروش کاشی و سرامیک ایران و شرکت کاشی الوند…………… 133
شکل 22-4- نمودار سهم بازار شرکت کاشی الوند طی سالهای 1384تا 1392…………………. 134
شکل 23-4- مشاهدات واقعی سری زمانی فروش ریالی شرکت صنایع کاشی الوند و مقدار پیش بینی شده …. 141
شکل 24-4- نمودار فراوانی رتبه بندی رقبا…….. 145
شکل 25-4- نمودار فراوانی برتری نسبت به رقبا…. 146
شکل 26-4- بخش های هدف…………………….. 147
شکل 27-4- نمودار فراوانی داده های مربوط به عامل محصول    150
شکل 28-4- نمودار فراوانی داده های مربوط به عامل قیمت 154
شکل 29-4 نمودار فراوانی داده های مربوط به عامل توزیع 157
شکل 30-4- نمودار فراوانی داده های مربوط به عامل ترفیع 159

چکیده
تصور نیاز به برنامه ریزی علمی شرکت صنایع کاشی الوند، زمینه ساز خلق موضوع تدوین برنامه بازاریابی در نزد محقق شد. از اینرو محقق به منظور دستیابی به این مهم بعد از کسب اجازه، اقدام به تشخیص رویکرد مدیران بخش های مختلف به ویژه دپارتمان فروش و کارکنان فروش نسبت به برنامه ریزی نموده و جهت آشنایی با نظرات مشتریان و ذینفعان این سازمان که نمایندگان کلیدی تعیین شدند (بدلیل اینکه از حیث دسته بندی B 2 B تشخیص داده شد) اطلاعات گردآوری شده از طریق پرسشنامه بود، بنابراین روش تحقیق توصیفی بکار گرفته شده است و به منظور تعیین موقعیت فعلی شرکت در کسب و کار بعد از مطالعات کتابخانه ای و میدانی و اطلاعات حاصل از پرسشنامه ای که در اختیار مدیران بخشهای مختلف و کارکنان فروش قرارگرفته بود به ارزیابی صنعت، بازار و رقبا پرداخته ایم و توانستیم با شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها ضمن پاسخگویی به سوال دوم پژوهش با استفاده از ماتریس آنسف استراتژی های مناسب تعیین گردندو همچنین اهداف فروش پس از پیش بینی فروش طبق مدل پیش بینی نمو همواره هلت – وینترز برای سه سال آینده پیش بینی گردید و از نتایج بدست آمده از پرسشنامه ای که در بین نمایندگان کلیدی فروش شرکت در سراسر کشور توزیع گردیده بود. نقاط ضعف و قوت آمیخته بازاریابی که سوال چهارم پژوهش حاضر بود شناسایی و مشخص گردید  و متعاقب آن برنامه عملیاتی بازاریابی، بعد از مطابقت با اهداف در قالب آمیخته بازاریابی با ارائه راهکارهای پیشنهادی بیان گردید.

فصل اول
کلیات پژوهش

1-1- مساله پژوهش
تصمیم گیری،رکن اساسی تمام وظایف مدیریتی و در عین حال،مبنای برنامه ریزی است چرا که نمیتوان گفت برنامه ای وجود دارد مگر اینکه تصمیمی اتخاذ شده است. به عبارت بهتر،تصمیم گیری ، هسته مرکزی مدیریت است که در تمامی وظایف دیگر، نمود داردو به همین دلیل برخی (مانند هربرت سایمون)مدیریت و تصمیم گیری را دو واژه مترادف می دانند.
در نگرش سنتی مدیریت، برنامه ریزی نقطه آغاز همه حرکتها در یک سازمان است. بطوری که اهمیت آن از گذشته دور برای همه مدیران و کارشناسان آشکار شده است. د رهمین راستا سیل تحول سازمان ها از صورت ساده به پیچیده و با فرآیندهای بی شمار و تحولات عظیم اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیکی، به ویژه در دهه اخیر باعث بروز صحنه های جدید و نگرش های تازه به این مقوله شده است. در نگرش جدید مباحث برنامه ریزی راهبردی یا استراتژیک در سازمان ها مطرح شده است که گام مهمی در جهت تحقق و دستیابی به اهداف سازمان هاست. برنامه استراتژیک سندی است که چشم انداز، ماموریت، اهداف و استراتژی های آینده یک سازمان را به همراه مجموعه منابع مورد نیاز برای اجرای موفق آن ها مشخص می سازد و می تواند آرزوهای محال یک سازمان را به حقیقت مبدل سازد. سازمان هایی که برنامه استراتژیک دارند، نسبت به سازمانهایی که چنین برنامه هایی را تهیه نمی کنند، با احتمال بیشتری به آنچه می خواهند می رسند. بدون وجود برنامه استراتژیک سازمان به یک کشتی بدون سکان شبیه است. برنامه ریزی استراتژیک جهت حرکت و مقصد سازمان را مشخص می کند. این برنامه ، با بررسی محیط داخلی و خارجی سازمان، فرصت ها و تهدید های محیطی و نقاط قوت و ضعف داخلی را شناسایی میکند و با در نظر گرفتن ماموریت سازمان، اهداف بلند مدتی را برای آن تدوین می کنندو برای دستیابی به این اهداف از بین گزینه های استراتژیک، به طراحی استراتژی هایی اقدام میکند که با تکیه بر فرصت ها و نقاط قوت داخلی، ضعف ها را از بین می برد و بر تهدید های محیطی غلبه می کند و به پیروزی سازمان در محیط رقابتی موجود منجر می گردد. [1]
مقوله بازاریابی و نداشتن طرح و جایگاه مشخص برای آینده مهم ترین ضعف و چالش برای سازمان ها و بنگاه های کشور محسوب می شود به این ترتیب اهمیت روز افزون بازاریابی و برنامه ریزی باعث شده است برای شرکت ها و موسسات امروزی بسیار مفید و حیاتی و منافع متعددی را بدنبال داشته باشد.
امروزه داشتن توان رقابتی، اساس بقای شرکت است. از سوی دیگر برخورداری و حفظ توان رقابتی بیش از همه چیز نیازمند اطلاعات است. شرکتها باید اطلاعات بسیار زیادی از سازمان های رقیب، واسطه ها و سایر نیروها و عواملی که در بازار فعال هستند، داشته باشند. اطلاعات به عنوان یکی از اقلام مهم دارایی های استراتژیک و ابزارهای بازاریابی به شمار میآید. گردآوری اطلاعات مربوط به سازمان های رقیب در امر تدوین استراتژی ها، نقشی حیاتی دارد. بنابراین رد یابی، درک و واکنش به رقبا بعنوان یک جنبه ویژه از فعالیتهای بازاریابی مطرح بوده است ولازم است که سازمان ها یک برنامه اثر بخش به نام هوشمندی رقابتی به اجرا درآورند که بسیاری از شاخه های دیگر نظیر اقتصاد، بازاریابی، نظریه نظامی و مدیریت استراتژیک را در بر میگیرد.[2]
اهداف برنامه ریزی به شرح زیر است:
1.پیش بینی آینده :برنامه آینده نگر
2.برنامه ساختن و شکل دادن به آینده:برنامه آینده ساز
3.برنامه برای انتخاب یک شکل خاص برای آینده:آینده گزین
ایده محوری این تحقیق این است که ورود و نفوذ به بازارهای هدف داخلی و خارجی، مستلزم داشتن یک نگرش جامع و اقدامات و فعالیتهای بازاریابی برنامه ریزی شده و هدفمند است. بنابراین داشتن یک برنامه ریزی علمی را برای اداره موفق شرکت و بازاریابی کارآمد و موثر ضروری میداند و به دنبال ارایه برنامه بازاریابی جهت تشریح وضعیت کنونی شرکت با توجه به مشتریان، رقبا و محیط بیرونی شرکت و ارایه رهنمودهایی برای تحقق اهداف و اجرای اقدامات بازاریابی میباشد که در عمل مبنای تمامی تصمیم گیری ها و راهبردهای بازاریابی شرکت قرار گیرد.
از مزایای برنامه ریزی بازاریابی عبارتند از:
1.افزایش احتمال تحقق اهداف سازمان
2.ایجاد فرصت اجرای منظم تصمیم ها
3.صرفه اقتصادی
4.انطباق با شرایط متغیر محیطی
5.استفاده صحیح از منابع

3-3-2-2- محاسبه انحراف معیار با استفاده از ضریب تغییرات………………..35
3-3-2-3- محاسبه انحراف معیار بر اساس قانون سه انحراف استاندارد……..35
3-4- ریسک و ایمنی………………………….. 36
3-5- روش های مبتنی بر ارزیابی ریسک…………………………… 37
3-5-1-مزایای ارزیابی ریسک…………………………… 38
3-5-2- نقش ارزیابی ریسک…………………………… 38
3-6- طراحی مبتنی بر ریسک و احتمال خرابی………………………….. 39
3-7- محاسبه احتمال خرابی با استفاده از تحلیل قابلیت اطمینان………… 43
3-7-1- روش ترکیب منحنی توزیع متغیرهای تصادفی……………………..45
3-7-2- روش تخمین نقطه ای………………………….. 45
3-7-3- روش لنگر دوم مرتبه اول…………………………. 46
3-7-4- روش گشتاور دوم مرتبه اول پیشرفته…………………………. 47
3-7-5- روش شبیه سازی مونت کارلو…………………………. 50

 

3-8- جمع بندی………………………….. 54
فصل چهارم- ارزیابی پایداری گود به روش مونت کارلو…………………………. 56
4-1- مقدمه…………………………. 57
4-2- روند ارزیابی ریسک…………………………… 57
4-3- ارزیابی کمی ریسک در پایداری گود…………………………. 60
4-4- معیار پذیرش و قابل تحمل بودن ریسک…………………………… 61
4-4-1- ریسک قابل قبول…………………………. 61
4-4-2-ریسک غیر قابل قبول…………………………. 61
4-4-3- ریسك قابل تحمل…………………………. 61
4-4-4- تصمیم گیری بر مبنای ریسک…………………………… 62
4-5- مدیریت ریسک در پروژه های گودبرداری………………………….. 64
4-5-1- روند مدیریت ریسک…………………………… 64
4-5-1-1- شناسایی خطر…………………………. 64
4-5-1-2- ارزیابی ریسک………………………….. 65
4-5-1-3- کنترل ریسک………………………….. 65
4-6- ارزیابی پایداری گود به روش شبیه سازی مونت کارلو……………. 66
4-7- حل یک مثال نمونه…………………………. 68
4-7-1- مشخصات آماری و مشخصات میخ ها …………………………69
4-7-2- تعداد تکرار و احتمال خرابی در روش مونت کارلو…………………. 72
4-8- آنالیز حساسیت………………………….. 77
4-9- آنالیز پارامتری………………………….. 81
4-10- نتیجه گیری………………………….. 84
فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات………………………….. 85
5-1- مقدمه…………………………. 86
5-2- نتایج………………………….. 87
5-3- پیشنهادات برای تحقیقات آتی………………………….. 89
فهرست مراجع………………………….. 91
پیوست1-آمار و احتمالات………………………….. 96
چکیده:

 

یک مطلب دیگر :

پروژه‌های گودبرداری در مناطق شهری همیشه در معرض خطر هستند. از اینرو در طراحی سازه نگهبان باید حاشیه ایمنی مناسب در نظر گرفته شود. روش‌های سنتی ارزیابی پایداری شیب که معمولا بر پایه قضاوت‌های تجربی مانند مفهوم ضریب اطمینان و روش تعادل حدی استوار است عدم قطعیت‌ها را در نظر نمی‌گیرند. تلاش‌ها برای کمی کردن عدم قطعیت‌ها و ریسک‌های موجود، موجب پیدایش رویکردهای مبتنی بر ریسک گردید. تحلیل قابلیت اطمینان و تحلیل ریسک روش‌های توسعه یافته‌ای برای غلبه بر این مشکل می‌باشند. در این روش، ضریب اطمینان بر اساس پارامترهای عدم قطعیت و سطح ریسک قابل قبول تعیین می شود. این روش را می توان برای ارزیابی ریسک و اقدامات لازم برای کنترل خطرات استفاده نمود. با استفاده از این روش‌ها می توان ریسک را ارزیابی کرده و اقدامات لازم را جهت کنترل ریسک انجام داد. روش شبیه‌سازی مونت‌کارلو یکی از ابزارهای ارزیابی احتمالاتی می باشد که بسیاری از عدم قطعیت‌ها را به منظور سنجش ایمنی پایداری ترانشه‌های گودبرداری لحاظ می کند. در تحقیق حاضر، ایمنی دیواره میخ‌کوبی شده با استفاده از روش احتمالاتی شبیه‌سازی مونت‌کارلو مورد بررسی قرار گرفته و شاخص قابلیت اعتماد و احتمال خرابی نیز محاسبه شده است.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
با رشد جمعیت، نیاز به ساخت و ساز افزایش می‌یابد و این مهم، جز با گسترش زیر ساخت‌های عمرانی امکان پذیر نمی‌باشد. از طرف دیگر کمبود زمین‌های مرغوب (زمین‌هایی که خاک آن برای ساخت و ساز دارای خصوصیات مکانیکی مناسب است) در شهرهای پر جمعیت و همچنین گرانی زمین در برخی مناطق موجب شده است تا ساخت و ساز در اعماق پایین‌تر از تراز زمین گسترش یابد. در بعضی مواقع بدلیل وجود موانعی از قبیل وجود ساختمان و تاسیسات زیرزمینی در ملک‌های مجاور گودبرداری‌ها بصورت قائم صورت می‌گیرد. بدیهی است برای جلوگیری از سوانح احتمالی عملیات گودبرداری باید با پایدار‌سازی همراه باشد. در صورتی که در طراحی پایدارسازی دیواره گودبرداری ضریب اطمینان[1] مناسب لحاظ نشود می‌تواند خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به بار آورد. اخباری که بعضاً در مورد واژگونی ساختمان‌های مجاور در حین گودبرداری منتشر می‌شود، ریسک‌پذیری و اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد. از سوی دیگر عواملی که در تعیین ضریب اطمینان دخیل‌اند خود نیز دارای عدم قطعیت[2] هستند، بدین مفهوم که با تغییر هر یک از این عوامل ضریب اطمینان نیز دستخوش تغییر می‌گردد در نتیجه ریسک‌پذیری و احتمال خطر[3] نیز تغییر می‌یابد. در صورتی که در طراحی‌ها این موضوع نادیده گرفته شود می‌تواند هزینه‌های ناخواسته‌ای را تحمیل کند. باید توجه شود که ضرایب اطمینان خیلی بزرگ نیز هزینه‌های پایدارسازی را افزایش می‌دهد. لذا برآورد دقیق و آگاهانه ضریب اطمینان علاوه بر جنبه‌های ایمنی، به لحاظ اقتصادی نیز می‌تواند هزینه تمام شده این پروژه‌ها را کاهش دهد.
گودبرداری عمیق در بزرگراه نیکول[4] در سنگاپور نمونه‌ای از یک پروژه عظیم ژئوتکنیکی است که چند سال پیش منجر به یک فاجعه شد. این گودبرداری در عمق 30 متری و با 10 تا 15 متر عرض در خاک رس مارنی، با مهاربندی دیوار دیافراگم در حال اجرا بود که در بعد از ظهر 20 آوریل سال 2004، تیر بادبندی در بالای آن شکست و پیامد آن سقوط زمینی بطول 110 متر بود. که موجب ریزش بزرگراه نیکول در آن محدوده شد. همچنین جابجایی زیاد خاک موجب انفجار در لوله‌های گازرسانی و آتش‌سوزی شد. 4 نفر در این حادثه جان باختند. متاسفانه در سال‌های اخیر حوادث مشابهی در کشور عزیزمان ایران نیز اتفاق افتاده است. گسترش گودبرداری‌ها و احتمال رخ دادن حوادثی از این دست، اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد. تحلیل سازه‌های ژئوتکنیکی مبتنی بر ارزیابی ریسک[5]، موضوعی است که اخیراً مورد توجه محققین قرار گرفته است. دلیل این رویکرد نیز وجود پارامترهای غیر قطعی یا همان عدم قطعیت‌ها در مسائل ژئوتکنیکی می‌باشد. چون وجود عدم قطعیت‌ها طراحی‌های غیر مطمئن را منجر می‌گردد. از این‌رو باید میزان نامطمئن بودن طراحی و ریسک‌های ناشی از این طراحی ارزیابی شوند تا با مدیریت ریسک[6]‌ها میزان خسارات را کاهش داد. مدیریت ریسک عبارت است از کاربرد سیستماتیک رویه ها، شیوه ها و سیاست های مدیریتی، برای شناسایی، آنالیز، ارزیابی، کاهش و نظارت بر ریسک. کاهش ریسک نیز استفاده از روش های مناسب و اصول مدیریت برای کاهش احتمال وقوع یک رخداد و یا عواقب نامطلوب آن، و یا هر دو می باشد. تخمین ریسک و مقایسه آن با معیارهای پذیرش (کمی و یا کیفی ) بخشی جدایی ناپذیر مدیریت ریسک است.
2-1- بیان موضوع تحقیق
محققین همواره در پی کمی کردن پدیده‌ها و استفاده از نظریه‌های احتمالاتی جهت مدل کردن و آنالیز آن‌ها بوده‌اند. کمی کردن پدیده‌ها و استفاده از نظریه‌های احتمالاتی در قرون 16 و 17 مورد توجه قرار گرفت. موضوع ریسک و مدیریت آن نیز چند سال پس از آن مطرح شد و به سرعت در علوم مختلف مورد توجه قرار گرفت ولی شکل امروزی آن پس از سال 1960 مطرح شد که موجب بوجود آمدن بیمه گردید. اصول ارزیابی و مدیریت ریسک کاربردی به صورت رسمی تر، برای مناطق شهری در معرض خطر زمین لغزش و کنترل شیب اطراف بزرگراه از دهه 1970 انجام شده است. در دهه 1980، و به خصوص در دهه 1990، با معرفی روش های کمی، مدیریت ریسک مسیر خطوط لوله و علی الخصوص مدیریت ریسک شیب ها توسعه یافت. محققان زیادی همچون وارنس (1984)، ویتمن (1984)، اینشتین (1988، 1997)، فل (1994)، لروی (1996)، وو و همکاران (1996)، فل و هارتفورد (1997)، ندیم و لاکاسه (1999)، هو و همکارانش. (2000) والتسد و همکارانش. (2001)، ندیم و همکاران. (2003)، ندیم و لاکاسه (2003، 2004)، هارتفورد و بیچر (2004)، و لی و جونز (2004). در این توسعه نقش داشته اند.
اخیراً مطالعاتی با هدف بهبود عوامل ریسک با تاکید بر اهمیت تحلیل عدم اطمینان و تایید روش‌های احتمالاتی به عنوان ابزاری مفید برای تصمیم‌گیری انجام گرفته است. یکی از ویژگی‌های مهم در ارزیابی ریسک این است که با آنالیز حالت‌های مختلف ریسک (به عنوان مثال، آنالیز هزینه-سود[1]) تصمیم‌گیری‌های بعدی تسهیل می‌شوند. این تحقیق توضیح می‌دهد چگونه روش‌های احتمالاتی برای توصیف عدم قطعیت و ارزیابی ریسک به عنوان ابزار تحلیلی جهت تصمیم‌گیری استفاده شود.
3-1- طراحی مبتنی بر ارزیابی ریسک

1-4-2- اهداف جزیی……………………………………………………………………………………………………………..8

1-5- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….9

1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………..9

فصل دوم ادبیات پژوهش……………………………………………………………………………………………………….12

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………13

2-2- پیشینه نظری………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2-1- عملکرد خانواده……………………………………………………………………………………………………….14

2-2-2- سبک های دلبستگی…………………………………………………………………………………………………22

2-2-3- سازگاری اجتماعی…………………………………………………………………………………………………..30

2-3- پیشینه پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………44

2-3-1- پیشینه داخلی………………………………………………………………………………………………………….44

2-3-2- پیشینه خارجی………………………………………………………………………………………………………..46

فصل سوم روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………..51

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………..52

3-2- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..52

3-3- جامعه آماری، اندازه نمونه و روش نمونه گیری تحقیق …………………………………………………..52

3-4- روش جمع آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………..54

3-5- ابزار اندازه گیری تحقیق ……………………………………………………………………………………………….54

3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………………….56

فصل چهارم تجزیه تحلیل داده های پژوهش……………………………………………………………………………..58

4-1)مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………59

2-4. یافته­های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………60

3-4. یافته­های استنباطی………………………………………………………………………………………………………….65

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………… 88

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….89

5-2- بحث………………………………………………………………………………………………………………………………..89

5-3- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………90

5-4- محدودیت ها……………………………………………………………………………………………………………107

5-5- پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………107

5-5-1- پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………………..107

5-5-2- پیشنهادات پژوهشی………………………………………………………………………………………………..108

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….109

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………….115

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………………….119

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                صفحه

جدول1-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب جنسیت……………………………………….60

جدول 2-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب رشته تحصیلی……………………………60

جدول 3-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب پایه تحصیلی……………………………..61

جدول 4-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب سال تولد…………………………………..61

جدول 5-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب شغل پدر…………………………………..62

جدول 5-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب شغل مادر………………………………….62

جدول 6-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب تحصیلات پدر…………………………..63

جدول 7-4. فروانی، درصد و درصد تجمعی دانش آموزان بر حسب تحصیلات مادر…………………………64

جدول 8-4.  مشخصات توصیفی متغیرهای پژوهش به تفکیک خرده مقیاس­های آنان…………………………65

جدول 9-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون چند متغیری ……………………………………………………………………..66

جدول 10-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس عملکرد خانواده……………………………………………………66

جدول 11-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی …………………………………………………………………………………67

جدول 12-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون چند متغیری ……………………………………………………………………68

جدول 13-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس دلبستگی ……………………………………………………………..69

جدول 14-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی …………………………………………………………………………………69

جدول 15-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون چند متغیری …………………………………………………………………..70

جدول 16-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس خانواده و سبک های دلبستگی…………………………….71

جدول 17-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی خانواده و سبک های دلبستگی…………………………………..71

جدول 18-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون چند متغیری جنسیت……………………………………………………….74

جدول 19-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس ……………………………………………………………………………75

جدول 20-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی براساس مقیاس های عملکرد خانواده  ………………………76

جدول 21-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون چند متغیری جنسیت………………………………………………………78

جدول 22-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس جنسیت……………………………………………………………..79

جدول 23-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی براساس سبک های دلبستگی ……………………………………80

جدول 24-4.جدول خلاصه مدل رگرسیون ………………………………………………………………………………….82

جدول 25-4. جدول خلاصه نتایج تحلیل واریانس جنسیت………………………………………………………..83

جدول 26-4. جدول ضرایب معادله رگرسیونی براساس……………………………………………………………. 84

 

چکیده

هدف اصلی در مطالعه پیش رو بررسی رابطه‌ی عملکردخانوادهوسبک‌های دلبستگی باسازگاری اجتماعی دانشآموزاندختروپسرمقطعمتوسطهبندرعباس می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل كلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان بندرعباس است كه در سال تحصیلی 1391-1392 مشغول به تحصیل بوده اند. تعداد 376نفر با استفاده از فرمول کوکران و با روش های نمونه گیری طبقاتی و چندمرحله ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش سه پرسشنامه استاندارد پرسشنامه عملکرد (کارکرد) خانواده (Fad)، پرسشنامه سبک های دلبستگی سیمپسون (Sas) و پرسشنامه سازگاری اجتماعی می باشد.  تجزیه و تحلیل داده هانشان دادکه به صورت کلی خرده مقیاس‌های عملکرد (ارتباط، آمیزش عاطفی، ایفای نقش، عملکرد کلی، همراهی عاطفی و کنترل رفتار) می‎توانند به صورت معناداری متغیر سازگاری دانش­اموزان را پیش‎بینی می کنند. به صورت کلی سبکهای دلبستگی با(ایمن،دوسوگرا،ناایمن)می توانند به صورت معنی داری سازگاری دانش آموزان را پیش بینی می کنند،به صورت کلی خرده مقیاس های عملکرد خانواده وسبک های دلبستگی می توانند سازگاری دانش آموزان راپیش بینی می کنند.اما هنگامی که معادله های رگرسیونی به صورت جداگانه درمیان دختران وپسران اجرا شد نتایج متفاوتی به دست آمد.درگروه دختران خرده مقیاس های ارتباط،آموزش عاطفی،ایفای نقش،عملکردکلی،همراهی عاطفی وکنترل رفتار می توانندسازگاری دانش آموزان راپیش بینی کننددر گروه پسران خرده مقیاس های عملکردخانواده شامل آموزش عاطفی،ایفای نقش،عملکردکلی،حل مشکل،همراهی عاطفی،کنترل رفتارمی توانندسازگاری دانش آموزان راپیش بینی کنند.درسبک های دلبستگی هرسه سبک(ایمن،دوسوگرا،ناایمن)درهردوگروه دختروپسرپیش بینی کننده معناداری برای سازگاری دانش آموزان به تفکیک دختروپسرمحسوب می شوند.هنگامی که درگروه پسران سبک های دلبستگی خرده مقیاس های عملکرد خانواده به صورت یکجا وارد معادله رگرسیونی شدند نشان دادکه،عملکردکلی،حل مشکل،همراهی عاطفی وکنترل رفتاروسبک های دلبستگی ناایمن پیش بینی کننده سازگاری اجتماعی بودند..هنگامی که درگروه دختران  سبک های دلبستگی خرده مقیاس های عملکرد خانواده به صورت یکجا وارد معادله رگرسیونی شدند نشان دادکه، خرده مقیاس های ارتباط، آمیزش عاطفی، عملکرد کلی، همراهی عاطفی، و کنترل در عملکرد خانواده و سبک های دلبستگی ایمن و دوسوگرا پیش بینی کننده معناداری برای سازگاری اجتماعی محسوب می شدند.

کلیدواژه ها:سازگاری اجتماعی،عملکردخانواده،سبک های دلبستگی،دانش آموزان مقطع متوسطه.

 

فصل اول

طرح تحقیق

 1-1- مقدمه

 

انسان محصول اجتماع است و در نتیجه تحت تأثیر نظام ها و فرهنگ های جامعه خود قرار می گیرد. در چنین شرایطی است که باید نیازهای خود را برآورده سازد و آرامش و تعادل خود را حفظ کند، بنابراین انسان باید با اجتماع سازگار شود. ابعاد سازگاری شامل: سازگاری جسمانی، روانی، اجتماعی و اخلاقی است که در رأس آن‌ها سازگاری اجتماعی قرار دارد. سازگاری اجتماعی بر این ضرورت متکی است که نیازها و خواسته های فرد با منافع و خواسته های گروهی که در آن زندگی می کنند، هماهنگ و متعادل شود وتا حد امکان از برخورد و اصطکاک مستقیم و شدید با منافع و ضوابط گروهی جلوگیری شود (مظاهری و همکاران، 1386).

سازگاری اجتماعی به عنوان مهمترین نشانه سلامت روان از مباحثی است که در دهه های اخیر توجه بسیاری از جامعه شناسان، روان شناسان و به ویژه مربیان را به خود جلب کرده است. داشتن جامعه ای سالم مستلزم داشتن افرادی سالم است و هر چه میزان سازگاری اجتماعی افراد بالاتر باشد، سلامت جامعه نیز بالاتر خواهد بود. تلاش و کوشش دست اندر کاران تعلیم و تربیت کشورها برای رشد همه جانبه افراد است که پایه و اساس آن را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند (مظاهری و همکاران، 1386). علاوه بر دست اندرکاران تعلیم و تربیت که نقش مهمی در رشد و افزایش سازگاری اجتماعی افراد و خصوصاً دانش آموزان دارند، خانواده و کارکرد خانواده نیز می تواند بر روی سازگاری اجتماعی دانش آموزان تأثیر مثبت یا منفی بگذارد.

کارکردهای خانواده هستند که ملاک‏هایی برای خانواده سالم به‏ حساب می‏آیند. این کارکردها عبارتند از: تأمین نیازهای اقتصادی خانواده و رفع‏ نیازهای مالی، روانی و عاطفی اعضا. روشن است که در جامعهء ما ابتدا پدر و در درجهء دوم مادر نیازهای اقتصادی‏ خانواده را تأمین می‏کنند. ولی رفع نیازهای‏ مالی، روانی و عاطفی اعضا، عملکرد کل نظام خانواده است. از کارکردهای‏ بعدی خانواده می‏توان حمایت از اعضا در برابر بحران‏ها و فشارهای زندگی را نام‏ برد. خانوادهء سالم ضمن تلاش برای به‏ ثمر رساندن کارکردهایش، انعطاف‏پذیر نیز هست وبه راحتی با تغییرات سازگار می‏شود (حسینی زاده مهدوی، 1385). یکی دیگر از که عواملی خانواده ها و والدین که می تواند در سازگاری افراد با تغییرات و سازگاری اجتماعی مؤثر باشد سبک دلبستگی است.

سبك دلبستگی، از عوامل موثر در تعاملات بین فردی است كه در نتیجه ی روابط فرد با چهره های دلبستگی (والدین، همسالان و همسر) شكل می گیرد و به طور معناداری بر عملكرد و روابط فرد تاثیر می‌گذارد (باولبی[1]، 1969). روابط دوستانه، الگوهای ارتباطی و احساس رضایت از رابطه، موضوعاتی هستند که هم از جنبه ی اجتماعی و هم از جنبه ی روان شناسی بر روی رفتارهای بین فردی متمرکزند و موضوع اصلی هستند که از دوران کودکی آغاز می شوند (کاتلر و همکاران[2]، 2009).

این پژوهش با هدف بررسی رابطه عملکرد خانواده و سبک های دلبستگی با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان شهر بندرعباس اجرا می گردد.

 

1-2- بیان مسأله

یكی از مفاهیمی كه از بطن خانواده شكل می گیرد، مفهوم دلبستگی[3] است. سروف، ایگلند، كارلسون و كولینز[4] (2005) دلبستگی را چنین تعریف می کنند: دلبستگی به طور كلی یعنی مأمنی از آسایش، امنیتی برای كاوش و جستجو كردن و منبعی برای اطمینان بخشی به كودك، زمانی كه دچار پریشانی می شود. بالبی^[5] دلبستگی را در قالب نظریه ای بزرگ مفهوم سازی كرد. از نظر بالبی (1973، 1969 و 1980؛ به نقل از گودوین^[6]، 2003)، روابط دلبستگی همیشه موجودند و در سراسر چرخه زندگی فعال هستند، به طوری پیوندهای دلبستگی در زندگی بزرگسالی ایجاد می شوند و بر فعالیت های مهم دوران بزرگسالی موثرند. دلبستگی در نوجوانی و بزرگسالی را به عنوان روابط دوبه دویی تعریف می كنند كه در آن، همجواری با یك شخص ویژه ترجیح داده شده و به دستیافتن به احساسی ایمنی یا حفظ آن منجر می شود. نتایج پژوهش های زیادی استمرار و تداوم سبك دلبستگی را در چرخه زندگی تایید می کنند (فریلی[7]، 2002، مین، کاپلان و کسیدی[8]، نافتل و شاور[9]، 2006).

بر اساس آزمایش های آینثورث (1987، لوی، بلات و شاور، 1998) روابط والد- فرزند در سه گروه ایمن [10] اجتنابی[11] و اضطرابی دوسوگرا[12] طبقه بندی شد. فرزندانی كه در گروه ایمن دسته بندی شدند، بعد از پریشان شدن به سرعت برای رسیدن به آرامش پیش مادر برگشتند، سریعتر به آرامش رسیدند، سریعتر و كاملتر فعالیت های خود را از سرگرفتند. فرزندانی كه در گروه دو سوگرای اضطرابی دسته بندی شدند، واكنش‌های آمیخته‌ای به حضور مادر داشتند، از حضور مادر به آرامش

یک مطلب دیگر :

کتاب سئو و الگوریتم های گوگل

 نرسیدند و فعالیت‌های خود را از سرنگرفتند. در نهایت گروه با دلبستگی اجتنابی مادر خود را نادیده گرفتند، به انزوا و گوشه گیری پرداختند و شروع به انجام فعالیت‌هایی برای دور شدن از پریشانی كردند (رولز و سیمپسون[13]، 2004).

بلسكی و كاسیدی (1994، به نقل از لوی و بلت و شاور، 1998) نشان دادند كه گروه‌های سه گانه بدست آمده در محیط آزمایشگاهی توسط آینثورث (1978) در محیط طبیعی هم وجود دارند. هینن، ساندرمن و اسپرانگر[14] (2009) از این ایده حمایت كردند كه روابط و تجربیات اولیه به شكل دلبستگی بر تجربیات زندگی بعدی تاثیر می‌گذارد. آن‌ها دریافتند كه خاطرات دوران كودكی 90 درصد از زنان، با سبك دلبستگی آن‌ها در بزرگسالی همبستگی دارد كه می‌تواند رضایت از زندگی كلی را پیشبینی كند. این محققان دریافتند كه افرادی كه سبك‌های دلبستگی ناایمن داشتند، میزان بالایی از طرد توسط والدین، میزان پایینی از حمایت خانوادگی و میزان پایینی از هماهنگی و گرمی در كانون خانواده را گزارش دادند در حالی كه افراد با سبك دلبستگی ایمن میزان پایینی از عدم رضایت از خود، روابط و زندگی را گزارش دادند. سبك‌های دلبستگی نه تنها با رضایت كلی از زندگی، بلكه با افسردگی و اضطراب هم ارتباط دارند. فروید اولین کسی بود که اظهار داشت پیوند عاطفی فرزند با مادر مبنای تمامی روابط بعدی است (برک[15]، 1386).

به دنبال خط پژوهشی بالبی، آینثورث [16]، واتر و وال[17] (1987) سه سبک دلبستگی را توصیف نمودند: ایمن، اضطرابی / دوسوگرا و اضطرابی / اجتنابی. نقش این سبک های دلبستگی در روابط بزرگسالان را هازان و شیور[18] (1987) مورد پژوهش قرار دادند. دلبستگی نقش بسزایی در کمک به فرزندان در برخورد با چالش های اجتماعی و سازگاری اجتماعی دارد. به طوری که الگوهای دلبستگی ناسالم در طی دوران کودکی مشکل رفتاری و اعمال بزه و ناسازگاری های اجتماعی را در نوجوانی ایجاد می کند. (شالیزا [19]، 2001 ؛ لیبل[20]، 2007؛ کاسدی و شیور[21]، 2007).

 

 

سازگاری یک مفهوم عام است و به همه راهبردهایی که فرد برای اداره کردن موقعیت های استرس زای زندگی و اجتماعی اعم از تهدیدهای واقعی یا غیر واقعی به کار می برد، گفته می شود (سادوک و سادوک[22]، 2003 به نقل از افتخار و همکاران، 1389). به عبارتی سازگاری، مجموعه كنش‌ها و رفتارهایی است كه فرد در موقعیت‌ها و شرایط جدید به منظور ارائه پاسخ‌های مناسب به محرك‌های موجود از خود بروز می‌دهد (آقامحمدیان شعرباف، 1373). در دیدگاه راجرز، شخصیت ناسازگار، همان فردی است كه مورد تهدید درونی واقع شده است و برعكس افراد سازگار، شخصیت‌هایی به نظر می‌رسند كه در وجودشان هیچ نشانی از احساس تهدید نمی توان یافت (آقا محمدیان شعرباف، 1373). از آن‌جا كه سازگاری می‌تواند واجد طیف گسترده‌ای باشد و ابعادی مانند اجتماع، خانواده، عواطف، شغل، بهداشت و ازدواج را شامل شود، برخی از صاحبنظران، سازگاری اجتماعی را رأس سایر ابعاد تلقی می‌كنند. ابعاد مسئله سازگاری ممكن است در هر دوره از زمان و در هر مرحله از تحولات اجتماعی تغییر كند؛ اما جامعه‌ای نیست كه با مسئله ناسازگاری افراد خود مواجه نباشد. عوامل اجتماعی مهمی در بروز سازگاری نقش دارند كه یكی از این عوامل، پاسخ‌دهی والد به نیازهای فرزندان در دوران كودكی و نوجوانی است و به تشكیل سبك‌های دلبستگی در فرزند منجر می شود (بالبی، 1980).

خانواده و سازگاری اجتماعیِ بنیاد یك خانواده با پدر و مادر ریخته می شود. پیش از این كه خانواده گسترش یابد، این دو كوشش می كنند كه هم خود را بهتر درك كنند و هم طرف مقابل را، هم چنین سعی می‌كنند تا حد ممكن بفهمند گره مشكلات در كجاست تا حلشان كنند. فرزندان به دعواهای پدر و مادر و خشونت‌های لفظی، حتی به رنجش‌های پنهان و گله‌های ابراز نشده حساس هستند. بنابراین به خاطر فرزندان بایستی خانواده‌ها در جهت توافق و سازگاری بیشتر تلاش نمایند و اگر اختلافی هست باید در غیاب آنان مطرح و حل شود. مهم این است كه مشكلات با راه حل های منطقی حل گردد و در این جا، كلید حل مسئله، فهمیدن یكدیگر می باشد كه به كودكان بردباری و سازگاری می آموزد و ناهمواری ها، شخصیت آن‌ها را برای سازگاری با اجتماع آماده می سازد. كودكانی كه در خانواده، سازگاری با دیگران را می آموزند، بهتر می‌توانند با محیط بیرون و شخصیت های گوناگون آن، خود را تطبیق دهند. این كه فكر كنیم كودك در آینده می تواند اشخاص شبیه به خود را بیابد و با آن ها معاشرت كند، حرف بیهوده ای است چرا كه همیشه این اتفاق نمی‌افتد. زیرا او مجبور است در نخستین تماس بیرون از خانه، با شخصیت های متفاوت با خویش تماس داشته باشد (گلشن مهر، 1391).

محیط رشد اجتماعی و روانی خانواده و نحوه عملکرد[23] خانواده، نخستین نهاد زندگی اجتماعی به شمار می‌رود. در خانواده و با عملکرد خانواده است كه فرزندان با شكل گیری شخصیت اش، شناختن دیگران را فرا می‌گیرد و سازگاری اجتماعی را پیشه می کند. اگر این الگو از نظر روانی، سالم نباشد یعنی به طور مثال سلطه جو و زور مدار یا بر عكس جبون و متملق یا بی صداقت و. . . باشد فرزندان همان را درست می پندارد و سرمشق قرار می دهد. تاثیر الگوهای رفتاری نامناسب، موجبات فراهم آمدن بیماری شخصیت و ناسازگاری اجتماعی در فرزندان خواهد شد كه در آینده در مواجهه با جامعه نمایان خواهد شد و دامنه ی آن بستگی به میزان بیماری شخصیت فرد از ناسازگاری های معمول اجتماعی تا اقدام به كارهای غیر اجتماعی و ضد اجتماعی گسترش دارد (گلشن مهر، 1391).

حال با توجه به این که عملکرد خانواده و سبک های دلبستگی می توانند تأثیرات زیادی بر روی افراد و همچنین دانش آموزان بگذارند و از طرفی دیگر سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه به دلیل رسیدن به سن بلوغ متأثر از عوامل زیادی می باشد، در این پژوهش قصد بر این است که به این سؤال پاسخ داده شود که آیا بین عملکرد خانواده و سبک های دلبستگی با سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان رابطه وجود دارد؟

[1] Bowlby

[2] Cutler et al

[3]Attachment

[4]Sroufe ,Egeland,Carlson & Collins

[5]Bowlby

[6]Goodwin

[7]Fraley

[8] Main,Kaplan & Cassidy

[9]Noftel & Shaver

[10]Secure

[11]Avoidant

[12]anxious-ambivalent

[13]Rholes, & Simpson

[14]Hinnen, Sanderman, & Spranger

[15] Bark

[16] Ainsworth

[17] Water & Wall

[18]Hazan & SHaevar

[19]Shuliza

[20] Liebel

اصول مهندسی مربوط به فرایندهای رسوبی وابستگی شدیدی به خواص فیزیکی ذرات رسوب و ارتباط متقابل بین ذرات و آب دارند. در این فرایند ذرات خاک توسط نیروهای بوجود آمده در اثر حرکت آب از بستر خود جدا شده و سپس ذرات جدا شده در آستانه حرکت قرار می گیرند. چنانچه نیروهای وارد شده توسط آب بیشتر از نیروهای مقاوم از سوی بستر باشند و یا به عبارتی دیگر چنانچه تنش برشی بستر بیش از تنش برشی بحرانی گردد، ذرات از بستر خود جدا شده و همراه با جریان آب منتقل می شوند. تنش برشی فوق به گونه ای است که وقتی آب در رودخانه جریان می یابد نیرویی در جهت حرکت آب بر سطح بستر رودخانه اثر می نماید، این نیرو بطور ساده نیروی کشش آب در محیط مرطوب است و به عنوان تنش برشی[6] شناخته می شود.

بدلیل اهمیت موضوع و نقش اساسی فعل و انفعالات بستر در عملکرد و رفتار هیدرولیک رودخانه ها، صاحب نظران در امور مهندسی رودخانه، تا اوایل دهه 1970  بر الگوی بستر صلب توجه داشتند، که پس از آن به توسعه مدل هایی همت گماشته اند که در آن مؤلفه اصلی به حرکت مواد رسوبی موجود در بستر اختصاص داده شده است. این مدل ها اصولأ به مدل بستر متحرک معروف بوده و امروزه از جایگاه و اهمیت زیادی در عرصه های گوناگون مهندسی بر خوردار می باشند. در این خصوص انواع مدل های یک بعدی، دو بعدی و سه بعدی را می توان بر شمرد. هر چند مدل های دو بعدی و سه بعدی دارای اهمیت اند، لیکن در بسیاری از کارهای مهندسی ، مدلهای

 یک بعدی از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند.

مدلهای ریاضی موجود قادرند برای طول قابل توجهی از مسیر رودخانه ها فعل و انفعالات بستر را تحت تاثیر جریانهای رودخانه ای از جمله سیلابها،شبیه سازی و پیش بینی نمایند. از سری مدل های یک بعدی متداول در این خصوص می توان مدل ریاضی[7] از گروه مهندسین ارتش آمریکا را نام برد که در مباحث بعدی بصورت مفصل ارزیابی خواهد گردید.

2-1- شناخت مکانیزم انتقال رسوبات

رسوبات موجود در رودخانه ها مشکلات زیادی از قبیل رسوب گذاری در بستر رودخانه ها و در نتیجه ایجاد جزایر رسوب گذاری در محل ورود رودخانه به دریا و پیامد آن تشکیل دلتا، رسوب گذاری در مخازن سدها و در نتیجه کاهش ظرفیت آن و مشکلات غیر مستقیم دیگری را بوجود می آورند. برای مقابله با مشکلات ایجاد شده اولاً باید طبیعت و مکانیزم حرکت رسوب شناخته شود , ثانیاً عوامل مؤثر در فرسایش شناسایی گردد و ثالثاً مقدار و میزان رسوبی حمل شده را بتوان دقیقاً تعیین و محاسبه کرد تا بتوان در طراحی سازه های آبی مورد استفاده قرار داد.

بطور کلی معادلات حاکم بر حرکت و انتقال رسوب و همچنین فرسایش در بستر رودخانه ها بسیار پیچیده بوده و غالباً توسط روشهای نیمه تجربی وتجربی مورد ارزیابی قرار می گیرند. در طول سالیان متمادی شمار زیادی رابطه و معادله برای محاسبه میزان بار رسوبات رودخانه پیشنهاد گردیده است. متأسفانه نتایج حاصل از یک رابطه با

یک مطلب دیگر :

نامور | مرکز نوآوري های آموزشی

 رابطه دیگر در یک ایستگاه از رودخانه اختلاف فاحشی با هم دارند و انتخاب یکی از روابط برای آن ایستگاه بسیار مشکل می باشد.

این معادلات غالباً بر پایه اطلاعات محدود آزمایشگاهی و بعضاً مبتنی بر اطلاعات صحرایی مربوط به چند رودخانه بوده و معمولاً نتایج محاسبه شده با یکدیگر و با اطلاعات حاصل از اندازه گیری اختلاف فاحشی دارند. بنابراین میتوان نتیجه گیری نمود که هیچ کدام از معادلات انتقال رسوب به راستی قادر به شبیه سازی رسوب و فرسایش در کلیه رودخانه ها و یا حتی بازه های مختلف یک رودخانه نمی باشد و باید برای هر رودخانه به فراخور خصوصیات هیدرولیکی جریان و رژیم رسوبی آن و با داشتن مجموعه ای از داده های صحرائی، مناسب ترین معادله را انتخاب نمود. هر چند که ممکن است، هیچیک از معادلات شناخته شده برازش خوبی با اطلاعات و داده های صحرایی نداشته باشند که در این صورت بایستی با پذیرش یک خطای نسبی، اقدام به انتخاب بهترین روش نمود. در گذشته مطالعات مربوط به مسائل رسوب به صورت انتقال رسوبات درشت دانه بار بستر بوده ، و بار معلق مورد بررسی و توجه قرار نمی گرفت.  امروزه بررسی مسائل بار معلق آغاز شد و به جایی رسید که عوامل مؤثر بر این پدیده بیش از مسائل بار بستر شناخته شدند. همچنین قابل ذکر است که پیش بینی و تعیین مقدار بار معلق با درجه اطمینان بالاتر از تعیین مقدار بار بستر امکان پذیر نمی باشد. علیرغم حجم زیادی از بررسیهای که به مکانیزم حرکت رسوبات اختصاص داده شده است، هنوز امکان پیش بینی مقدار رسوب در یک رودخانه آبرفتی با درجه اطمینانی که برای اکثر اهداف مهندسی رضایت بخش باشد ، وجود ندارد.

[1] – suspended load

[2]  – load bed

[3] – Henderson

[4] – Bed material Load