1-4-3-1- منابع ورود کادمیوم به محیط زیست و دریا 13

1-4-4- مروری بر سمیت برخی فلزات برای جانوران دریایی.. 14

1-5- شاخص های زیستی آلودگی.. 15

‏1-5-1- کاربرد بیواندیکاتورها 16

‏1-5-2- استفاده های بالقوه بیواندیکاتورها 16

1-5-3- ویژگی های بیواندیکاتورها 16

1-6- آبسنگ های مرجانی.. 21

1-6-1- ضرورت مطالعه آبسنگ های مرجانی.. 22

1-6-2- جایگاه آبسنگ های مرجانی در رده بندی تکاملی موجودات… 23

1-6-2-1- شاخه مرجانیان.. 23

1-6-2-2- رده  …….…………………..Anthozoa23

1-6-2-3-.Faviidae……….24

1-6-2-3- خانواده Poritidae….24

1-6-3- توزیع آبسنگ های مرجانی.. 24

‏ 1-6-4- فاکتورهای محدودکننده توزیع آبسنگ های مرجانی.. 25

‏1-6-5- انواع آبسنگ های مرجانی.. 26

‏1-6-6- فرآیند رشد در آبسنگ های مرجانی.. 26

1-6-7- روش های مختلف ته نشینی کربنات کلسیم در مرجان های سخت در طول رشد. 27

1-6-8- ساختمان مرجان های سخت… 28

1-6-8-1- ساختارداخلی.. 28

1-6-8-2- اسکلت مرجان های سخت… 30

1-6-9- بیماری در مرجان های سخت… 31

1-6-10- پدیده سفید شدگی در مرجان های سخت… 32

1-6-11- آبسنگ های مرجانی ایران.. 32

1-6-12- تهدیدات مختلف در مقابل آبسنگ های مرجانی.. 34

‏1-6-12-3- عوامل طبیعی.. 37

1-7- اهمیت تحقیق.. 37

1-8- اهداف… 40

1-9- فرضیه های آماری.. 40

1-10- پیشینه تحقیق.. 41

1-10-1- کاربرد مرجان های سخت Scleractinian جهت بررسی فلزات سنگین.. 41

فصل دوم(مواد و روش ها)

2-1- عملیات میدانی.. 53

2-1-1- انتخاب مکان نمونه برداری.. 53

2-1-2- نمونه برداری.. 54

2-2- عملیات آزمایشگاهی.. 56

2-2-1- دستگاه های مورد نیاز 56

2-2-2- مواد مورد نیاز 57

2-2-3- شناسایی مرجان های سخت… 58

2-2-4- آماده سازی نمونه ها 58

2-2-4-1- شستن لوازم آزمایشگاهی.. 60

2-2-5- هضم نمونه ها 61

2-2-5-1- هضم نمونه های مرجان.. 61

2-2-5-2- هضم نمونه های رسوب… 65

2-2-6- روش های اندازه گیری فلزات سنگین.. 65

2-2-6-1- انتخاب روش…. 66

2-2-6-2- محدودیت ها و مشکلات کار با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی.. 67

2-2-6-3- کنترل کیفی.. 68

2-2-7- سنجش مقادیر فلزات در نمونه ها 69

2-3- تجزیه و تحلیل های آماری.. 72

فصل سوم (نتایج)

3-1- نتایج.. 75

3-2- نرمال بودن داده ها 75

3-3- نتایج مربوط به سطوح فلزات در بافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها 75

3-3-1- غلظت عنصر نیکل دربافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم.. 77

3-3-2- غلظت عنصر کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم.. 77

3-3-3- غلظت عناصر نیکل و کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae  در هریک از ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم.. 79

3-4- نتایج مربوط به سطوح فلزات به صورت نمودار 79

3-5- مقایسه ایستگاه ها ازلحاظ غلظت فلزات نیکل و کادمیوم بدون درنظرگرفتن نوع و خانواده نمونه ها 84

3-6- نتایج مربوط به ارتباط سطوح فلزات نیکل و کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها در هر ایستگاه و همبستگی های معنی دار 84

3-7- مقایسه ایستگاه ها از لحاظ غلظت فلزات نیکل و کادمیوم به عنوان متغیر همزمان.. 84

فصل چهارم(بحث و نتیجه گیری کلی)

4-1- غلظت عناصر نیکل و کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم.. 87

4-2- ارتباط سطوح فلزات نیکل و کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها در هر ایستگاه و همبستگی های معنی دار 88

4-3- عناصر نیکل و کادمیوم در مرجان های خلیج فارس…. 97

4-3-1- عناصر نادر در اسکلت کربنات کلسیمی مرجان ها 97

4-3-2- ورود عناصر نادر به کانیهای کربناته اسکلتی.. 97

یک مطلب دیگر :

4-4- تاثیر آلودگی های نفتی بر روی مرجان های خلیج فارس…. 101

4-5- آلودگیهای نفتی در خلیج فارس…. 104

4-5-1-آلودگی های نفتی حاصل از نشت نفت به محیط حین بهره برداری.. 105

4-5-2- آلودگیهای نفتی حاصل از سوانح ناشی از جنگ  و آسیب دیدن نفتکش ها 106

4-5-3- مسیر حرکت لکه های نفتی ایجاد شده در حادثه های نوروز و جنگ خلیج فارس و آلودگی سواحل  107

4-6- نفت در رسوبات… 108

4-7- آلودگی به وجود آمده در اثر اشتعال چاههای نفت کویت در جنگ خلیج فارس…. 109

4-8- نتیجه گیری نهایی.. 110

4-9- پیشنهادات… 112

منابع فارسی و انگلیسی.. 114

 فهرست جداول                                                        صفحه

جدول 1-1: فهرستی از صنایع به همراه فلزات سنگین احتمالی در پساب… 5

جدول 1-2: انتشار و فلزات کم مقدار در جو سطح جهان. 9

جدول 1-3: انتقال فلزات از هوا به سطح دریا ( برحسب نانوگرم بر سانتیمتر مربع) 10

جدول1-4: مقایسه اختصاصات بیواندیکاتورها و بیومارکرها 17

جدول 1-5: نمونه هایی از میزان فلزات توسط ارگانیزم های مختلف… 18

جدول 1-6: روش های اصلی مورد استفاده در پایش زیستی.. 20

جدول1-7: جزایر مرجانی خلیج فارس…. 33

جدول1-8: وسعت ودرجه بندی تهدیدات بروی آبسنگ های مرجانی نواحی مختلف دنیا 34

جدول 1-9: خلاصه ای از مطالعات منتخب پیشین بر روی غلظت فلزات سنگین در مرجان ها….

جدول2-3: شرایط زمانی و دمایی نمونه در دستگاه جذب اتمی کوره گرافیتی(SHIMADZU,AA 670G). 71

جدول3-1: برخی از گزینه های آمار توصیفی(میانگین، مقدار انحراف از معیار استاندارد، دامنه تغییرات داده ها و ماکزیمم و مینیمم همه داده ها) برای بررسی و مقایسه غلظت عناصر نیکل و کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی آنها در هریک از ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم. 76

جدول 3-2: نتایج حاصل از مقایسه عناصر نیکل و کادمیوم در دربافت اسکلتی مرجان خانواده Faviidae بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم (میانگین ± انحراف از معیار) 78

جدول3-3: نتایج حاصل از مقایسه عناصر نیکل و کادمیوم در دربافت اسکلتی مرجان خانواده Poritidae بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم (میانگین ± انحراف از معیار) 78

جدول 3-4: نتایج حاصل از مقایسه عناصر نیکل و کادمیوم رسوبات پیرامونی مرجان ها بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم (میانگین ± انحراف از معیار) 79

جدول 4-1: کاربری نواحی ساحلی و دریا و فشارهای اصلی محیطی در خلیج فارس…………………….102

جدول 4-2: عمده ترین وقایع اخیر نشت نفت در خلیج فارس………………106

فهرست شکل ها                                                                                                                              صفحه

شکل  1-1: شکل شماتیک از آنتوزوا (b) برش عرضی از قسمت دهانی پولیپ مرجان و قسمت های تشکیل دهنده……..29

شکل 1-2: بخش های مختلف کورالیت و اسکلت در مرجان های سخت……………………….31

شکل 2-1: ایستگاه های نمونه برداری بر روی نقشه ماهواره ای……………53

شکل 2-2: عملیات نمونه برداری نمونه برداری به روش غواصی   SCUBA……55

شکل 2-3: مراحل آماده سازی نمونه ها در آزمایشگاه…………………59

شکل 2-4: مراحل سنجش غلظت فلزات نیکل و کادمیوم در آزمایشگاه……………68

شکل3-1: میانگین غلظت عنصر نیکل در بافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی(Sediment) آنها بین ایستگاه های پارک زیتون(St.1)، جزایر ناز(St.2) و منطقه شیب دراز(St.3) جنوب جزیره قشم…………80

شکل3-2: میانگین غلظت عنصر کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی(Sediment) آنها بین ایستگاه های پارک زیتون(St.1)، جزایر ناز(St.2) و منطقه شیب دراز(St.3) جنوب جزیره قشم………….81

شکل3-3: نمودارهای Error bar (پراکندگی حول میانگین)(راست) و Boxplot (پراکندگی حول میانه) (چپ) غلظت فلزات نیکل و کادمیوم(میکروگرم بر گرم وزن خشک) در دربافت اسکلتی مرجان های خانواده های Faviidae و Poritidae و رسوبات پیرامونی(Sediment) آنها بین ایستگاه های پارک زیتون(S1)، جزایر ناز(S2) و منطقه شیب دراز (S3)جنوب جزیره قشم…82

شکل4-1 : الگوهای تغذیه مرجان……..100

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی غلظت فلزات نیکل و کادمیوم در بافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae  و Poritidae و رسوبات پیرامون آنها در ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم انجام شد. آنالیز فلزات در نمونه های مرجانی و رسوبات هضم شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی کوره ای گرافیتی جهت سنجش سطوح کادمیوم و دستگاه جذب اتمی شعله جهت سنجش سطوح نیکل انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد که از لحاظ غلظت عنصر نیکل دربافت اسکلتی مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم اختلاف معنی دار آماری وجود دارد (001/0P<). همچنین از لحاظ غلظت عنصر کادمیوم دربافت اسکلتی مرجان خانواده Faviidae بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم اختلاف معنی دار آماری وجود دارد(001/0P<). از لحاظ غلظت عناصر نیکل و کادمیوم در رسوبات پیرامونی خانواده های مرجانی Faviidae و Poritidae نیز بین ایستگاه های پارک زیتون، جزایر ناز و منطقه شیب دراز جنوب جزیره قشم اختلاف معنی دار وجود داشت(بترتیب 05/0P< و 001/0P<). غلظت فلز نیکل در ایستگاه شیب دراز مابین مرجان های خانواده Faviidae و رسوبات پیرامونش همبستگی معنی دار معکوسی موجود می باشد. غلظت فلز کادمیوم نیز در ایستگاه های پارک زیتون و منطقه شیب دراز دربین مرجان های خانواده Faviidae و Poritidae هر ایستگاه از لحاظ آماری دارای همبستگی معنی دار می باشد. پایش آلودگی توسط فلزات سنگین در دراز مدت در مدیریت مناطق ساحلی بسیار حائز اهمیت می باشد؛ لذا با توجه به اهمیت بسزای اکوسیستم مرجانی جنوب جزیره قشم و نتایج حاصل شده از این تحقیق مرجان ها می توانند به عنوان موجودات پایشگر زیستی توصیه شوند.