ب) برخورداری از استعداد کافی

استعداد یکی از عوامل مهم در انتخاب شغل و ادامه اشتغال موفقیت آمیز است. استعداد به معنای مهیا شدن، آمادگی و توانایی بر انجام کاری است. توانایی فطری فرد که به یادگیری او کمک می کند و آن را تسریع می نماید. بدین معنا، استعداد نحوه و میزان یادگیری را در زمینه های گوناگون در آینده پیش بینی می کند و کسی که در زمینه خاصی استعداد دارد، از تجربیات خود در آن مورد بهره بیش تری می برد.

ج) داشتن میل و رغبت

میل و رغبت به معنای میل داشتن و خواستن و آرزوی چیزی است. همچنین احساس خوشایند یا تمایل و کنجکاوی نسبت به چیزی یا موضوعی، «رغبت» نامیده می شود. رغبت انگیزه مهمی برای تلاش و حرکت انسان به حساب می آید. موفقیت در انجام هر شغلی، مستلزم داشتن رغبت است.

د) داشتن امکانات فردی – اجتماعی

علاوه بر موارد مذکور، عوامل دیگری نظیر شخصیت فردی، واقع نگری، امکانات محیطی و نیازهای جامعه در انتخاب شغل تأثیر بسزایی دارد (شفیع آبادی، 1388، 144).

 

روان شناسان معتقدند زمانی که فرد، «هویت جنسی» خود را شناخت، به تدریج «آرزوهای شغلی» در او پایدار می شود. مثلاً دخترها به کارهای ظریف و پر حوصله علاقه مندند و به عکس، پسرها به کارهایی که احتیاج به نیروی جسمانی دارد، علاقه بیشتری دارند.

به طور خلاصه، می توان گفت: عوامل فردی از قبیل وضعیت جسمانی، استعداد، رغبت و صفات شخصیتی، عوامل اجتماعی مانند فشار خانواده، ارزش های اجتماعی و فرهنگی، میزان امکانات هر جامعه و فرصت هایی که در اختیار افراد قرار می دهد، عوامل اقتصادی همانند فقر و بیکاری و نیز وراثت و جنسیت در انتخاب شغل مؤثر است،لذا هدف از پژوهش حاضر ،بررسی نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی بر تعیین آرزوهای شغلی دانش آموزان دختر دوره ی متوسطه شهرستان اندیمشک می باشد.

 

1-2 بیان مساله

بدون شک، مهم ترین عاملی که آهنگ رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی را تسریع می بخشد منابع انسانی آن جامعه است. هر جامعه انسانی نیز متشکل از زنان و مردانی است که تحت روابط متقابل اجتماعی، در عین وابستگی متقابل هر یک از دو جنس به یکدیگر، نقش و کارکرد ویژه ای را ایفا می کنند و بی تردید زنان، به عنوان نیمی از جمعیت نیز، تأثیر مستقیمی در توسعه جامعه دارند. لذا استراتژی های یک جامعه توسعه یافته، لازم است بر مبنای مشارکت هر چه  فعال تر زنان در اموراقتصادی، سیاسی و اجتماعی پی ریزی گردد.

در قلمرو علوم انسانی، علی الخصوص در حوزه های جامعه شناسی کار و شغل و مکاتب روانشناسی صنعتی، مفهوم کار، طبیعت و ماهیت آن، کارکردها، آثار و نتایج آن، عوامل موجده و متغیرهای تاثیرگذار بر آن و نقشی که کار، تولید و آفرینندگی در حیات اجتماعی انسان ها ایفا می کند از ابعاد و جهات مختلف مورد تدقیق و تحقیق قرار گرفته است.

انتخاب شغل و آمادگی برای اشتغال یکی از مهمترین تکالیف مربوط به دوران رشد است که نوجوانان و جوانان در جوامع مختلف، بویژه در جوامع صنعتی، با آن مواجه می شوند. اگر چه این مساله همیشه برای
پسران مصداق داشته، اما شواهدی وجود دارد که سال­های اخیر برای دختران نیز اهمیت پیدا کرده است. عوامل اقتصادی و اجتماعی، بین تجربیات روزمره نوجوانان و دنیای کار فاصله انداخته است. یکی از مهمترین عوامل اجتماعی که بر آرزهای شغلی نوجوانان تاثیر می گذارد خانواده است. آرزوهای شغلی نوجوانان و جوانان با خواسته های والدین آنان برای موفقعیت های شغلی فرزندانشان رابطه دارد.
به نظر می رسد که مادران و پدران اثرات متفاوتی بسته به سن فرزندان بر ارزش های شغلی فرزندان خود دارند. مادرانی که شاغل هستند نگرش مثبتی نسبت به کار خود، به عنوان یک زن و نیز یک نیروی کار دارند و می توانند الگوهای شغلی مثبتی برای فرزندان خود باشند تا آن حد که پدران بتوانند نگرش مثبتی
نسبت به زنان به عنوان نیروی کار داشته باشند. وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده تاثیر نیرومندی بر انگیزش والدین نسب به کار دارد که آن هم به نوبه خود بر آرزوهای شغلی نوجوانان و جوانان تاثیر می گذارد (شفیع آبادی، 1388: 149).

تحقیقات نشان می دهد که پدران طبقه متوسط تاثیر قابل توجهی برآرزوهای شغلی پسران و دختران خود دارند. پدران طبقه پایین تاثیر کمتری دارند و بیشترین تاثیر را

 پدرانی داشته اند که وضعیت طبقه بالا را داشته و رابطه بسیار نزدیکی با پسران خود دارند .همچنین تحقیقات نشان داده است که دخترانی که

موفقیت های بالایی داشته اند رابطه خوبی با پدران خود دارند. همسالان و دوستان نیز به میزان زیادی می توانند بر آرزوهای شغلی دختران تاثیر داشته باشند. مطالعات نشان می دهد که مشاوران آنطور که باید در مشاوره شغلی موفق نبوده اند بسیاری از مشاوران شغلی در مورد مشاغل زنان نگرشهای قالبی و
جنسیتی دارند. نیاز است که بر تعداد مشاوران افزوده شده و آنها را برای مشاوره و نیازهای شغلی از جمله امکان استفاده از دستگاههای کامپیوتری، تصمیم گیری شغلی، مورد آموزش قرار دهند. طبقه اجتماعی و
اقتصادی به دلایل متعددی بر آرزوهای شغلی دختران تاثیر می گذارند. نخست: نوجوان به طور معمول سطوح آموزشی و شغلی را آرزو می کنند که با آن آشنا هستند. دوم : به نظر می رسد طبقه اجتماعی-
اقتصادی امکان دستیابی به برخی مشاغل را تعیین می کند. و سوم اینکه طبقه اجتماعی و اقتصادی بر ادراک نوجوانان از فرصت های شغلی موجود برای وی تاثیر می گذارد.
به دلایل زیادی طبقه اقتصادی- اجتماعی پایین تر احتمال کمتری، برای دستیابی به مشاغل طبقه بالاتر را دارا هستند از جمله این دلایل عبارتند از:  تحصیلات پایین، فرصت های کمتر برای آموزش پیشرفته به علت تحصیلات پایین و محدودیت های مالی و عدم آشنایی با مهارتهای اجتماعی و ارزشهای طبقه متوسط.

هوش و استعداد نیز به نوبه خود بر آرزوهای شغلی نوجوانان تاثیر گذار است. تحقیقات آشکار ساخته که نوجوانان باهوش تر، آرزوهای شغلی و آموزشی بالاتری نسبت به همسالان کم هوش تر خود دارند. احتمال کمی وجود دارد که این در مورد دختران صحت داشته باشد، همچنین نوجوانان باهوش تر تصمیمات شغلی واقع گراتری می گیرند، یعنی احتمال بیشتری وجود دارد که مشاغلی با توانائی ها، علایق وفرصت­های شغلی خود انتخاب کنند. نوجوانان امروز اغلب نسبت به شرایط و فرصت های شغلی یا بی اطلاعند یا اطلاعات نادرست دارند. آنها همچنین در مورد مهارتها و علائق خودشان و فرایند تصمیم گیری شغلی اغلب بسیارکم می­دانند (ایران محبوب و طاهریان فرد،1383). علاوه براین وضعیت اقتصادی موجود بسیاری
از کشورها بر نوجوانان فشار می آورد تا هر شغلی بدست آورند. در جامعه ما به طور عموم برنامه ها دبیرستانی و دانشگاهی با توجه به آموزش شغلی افراد نوجوان طراحی نشده است به جز دبیرستان های فنی تاکید اصلی آموزش بر باسواد کردن افراد متمرکز است. برخی انتقاداتی که از نظام آموزشی می شود این است که فارغ التحصیلان مدارس و دانشگاه­ها، مهارت­های شغلی و مناسب بازار را فرا نمی گیرند بسیاری از دانش آموزان بین برنامه های تحصیلی خود و مشاغل آینده رابطه ای نمی بینند، همچنین باعث شده است
که آنها در انتقال از نقش دانش آموز به نقش نیروی کار مشکلاتی داشته باشند. بسیاری از این مشکلات در صنعتی شدن فرایندجوامع ریشه دارد.

مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد كه جوانان تصویر روشنی از شغل آینده ندارند بر این اساس بر آن شدیم تا در پژوهش حاضر به بررسی آرزوهای شغلی دختران شهرستان اندیمشك بپردازیم

 

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش

دانش ­آموزان دوره متوسطه چون با انتخاب شغل و اشتغال فاصله چندانی ندارند مقدمات اشتغال آنان باید فراهم شود. در پایان این دوره دانش­آموزان باید با توجه به آموخته هایشان بتوانند به بازار کار وارد شوند و مسئولیت شغلی را بپذیرند و زندگی مستقلی را آغاز کنند. دانش­آموزان در این دوره باید اطلاعات دقیق­تری درباره خصوصیات خود و مشاغل کسب کنند و با امکانات و فرصت های استخدامی جامعه بخوبی آشنا شوند. اطلاعات شغلی در دوره متوسطه باید دانش­آموزان را به اشتغال و انتخاب شغل بطور جدی علاقمند سازد و آنان را به تفکر درباره مشاغل ترغیب کند تا مناسب ترین شغل را برگزینند (شفیع­آبادی، 1388: 127).

یک مطلب دیگر :

انتخاب شغل فرآیند مهم و پیچیده‌ای است که به عوامل متعدد بستگی دارد. انتخاب شغل برای هر فرد یکی از مراحل مهم زندگی اوست که جریان زندگی وی را شکل داده و آنرا هدفمند می‌کند. انتخاب شغل جریان مستمری است که در یک دوره طولانی- نه در یک لحظه- به وقوع می‌پیوندد. عمل انتخاب مستلزم آن است که فرد احتیاجات را بشناسد، به معضل‌های انتخاب آگاهی یابد، ارزش‌ها را تعیین کند و اولویت‌ها را معین سازد. هر کدام از ما انسانها وقتی به سنی می‌رسیم که باید از خانواده خود مستقل شویم، ناگزیر از انتخاب شغل هستیم. بنابراین در جوامع امروزی، داشتن شغل برای حفظ عزت نفس فرد مهم است. کار معمولاً عنصر شکل دهنده‌ای در ترکیب روانی مردم و فعالیت های روزانه آنهاست. انسان بیکار فردی است که نه تنها سربار دیگران است، بلکه در درون خود نیز احساس پوچی و سرگردانی می‌کند، او شخصیت خود را ناقص می‌داند. مردم وقتی به یک فرد بزرگسال می‌رسند، می‌خواهند بدانند که او چه کاره است و از این طریق تصور خود را در مورد شخصیت او شکل می‌دهند. به عبارت دیگر، شغل برای انسان بخشی از شخصیت او به شمار می‌آید. آرزوهای شغلی با انتخاب شغل تفاوت دارد. آرزوهای شغلی آن گروه از مشاغل را در بر می‌گیرد که فرد آرزو دارد در آینده به آنها بپردازد. انتظارات شغلی بیش تر جنبه رویا دارند و تا حدودی از واقعیت به دورند. آرزوهای شغلی معمولاً در زمینه مشاغلی است که فرد تمایل به اشتغال در آن زمینه‌ها را دارد. آرزوهای شغلی جریان زندگی شخص را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. دست یافتن    به شغل‌های مورد نظر برنامه‌ر‌یزی، تلاش، فعالیت ها و منابع گوناگونی را طلب می‌کند. فراهم کردن بستر حرکت بطرف مقصد و یا آرزوها به تأمین این نیازمندی ها بستگی دارد که خود بخشی از جریان زندگی است. برای جوانان داشتن شغل و تحصیل درآمد و رسیدن به استقلال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. معمولاً اکثر نوجوانان قبل از پایان تحصیلات به شغل آینده خود فکر می‌کنند. جوانان در انتهای دوران بلوغ         با فرآیند تصمیم‌گیری و انتخاب شغل روبرو می‌شوند. از لحاظ فکری دوره جوانی تفکر انتزاعی یا عملیات منطق صوری است. در این دوران شتابزدگی کودکانه از بین می‌رود و جای خود را به نوعی آرامش و تفکر منطقی می‌دهد. نوجوان به تدریج وابستگی دوران کودکی به والدین را کم می‌کند و مستقل می‌شود. به همین علت، معاشرت و همکاری جانشین تک روی‌های دوران نوجوانی می‌شود و فرد نیاز دارد که به احساس هویت دست یابد. در این فرآیند نوجوان خود را می‌شناسد و با دیگران ارتباط برقرار می‌کند.

علیرغم اهمیت شغل در زندگی فردی و اجتماعی انسانها، مردم کشور ما تصور روشنی در مورد شغل و نقش آن در زندگی ندارند و به دلیل نبودن یک بینش صحیح در مورد شغل، جامعۀ ما بهره کافی از زحماتی که مردم متحمل می‌شوند، نمی‌برد. حال اینکه جوانان چگونه به انتخاب شغل دست می‌زنند و چرا برخی مشاغل را رها می‌کنند مساله‌ای است که مورد توجه جامعه‌شناسان، روانشناسان و مشاوران راهنمایی شغلی قرار گرفته است.

امروزه در حالی كه اقتصاد ما از نداشتن نیروی انسانی ماهر و نیمه ماهر در رنج است و مشاغل سنتی ما كه بعضا” منبع نیرومندی برای ایجاد درآمد و اشتغال هستند، می روند كه به بوته فراموشی سپرده شوند، همه ساله شاهد دیپلمه شدن صدها هزار جوان هستیم كه غالبا” فاقد مهارت فنی و حرفه ای هستند و از مشاغل یدی، فنی و حرفه ای رویگردان هستند و دارای ذهنیتی هستند كه تناسبی با وضعیت فعلی اقتصاد ما ندارد. همانطور كه می دانیم تغییر ساختار نظام آموزشی در كشور ما به منظور ترغیب دانش آموزان به رشته ها و شاخه هایی صورت گرفته است كه در آنها تأكید عمده بر مهارت آموزی است. اما بدیهی است كه تحمیل شاخه و رشته بر دانش آموزان، انتخاب های كور و تصادفی، آرزوهای شغلی نامتناسب با نیازهای واقعی جامعه موجب اتلاف سرمایه های هنگفتی در سطح كشور خواهد شد. لذا در مقطع كنونی ضرورت دارد تا به سنجش آرزوهای شغلی دانش آموزان پرداخته شود و تحقیق حاضر نیز از این منظر واجد اهمیت و ضرورت قابل توجهی است.

 

1-4 اهداف پژوهش

چنانچه از عنوان طرح بر‏می‏آید، هدف عمده و اصلی پژوهش حاضر شناخت عوامل تأثیرگذار بر آرزوهای شغلی دختران شهرستان اندیمشك می‌باشد. تعیین اهداف جزئی تحقیق موجب می‏شود كه هدف كلی بیشتر قابل دسترس بوده و دستیابی به آن میسر گردد. اهداف جزئی و ویژه كه در این تحقیق به آن پرداخته شده به شرح ذیل می‏باشند:

 

• تعیین رابطه بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی و آرزوهای شغلی دانش آموزان دختر.
• تعیین رابطه بین سطح تحصیلات خانواده و آرزوی های شغلی دانش آموزان دختر.
• تعیین رابطه بین وضعیت تحصیلی دانش آموز و آرزوهای شغلی او.
• بررسی رابطه بین شغل پدر و آرزوهای شغلی دانش­آموزان دختر.
• بررسی رابطه بین میزان درآمد خانواده و آرزوی شغلی دختران دانش­آموز.
• بررسی رابطه بین پایه تحصیلی دانش­آموزان و آرزوی شغلی آنان.

 

با توجه به اهداف یاد شده، سؤالات زیر پیش می‏آید:

1-5 سوالات تحقیق

1- آیا پایگاه اقتصادی-اجتماعی خانواده دانش آموزان با آرزوهای شغلی او رابطه دارد؟

2- آیا بین سطح تحصیلات خانواده دانش آموز با آرزوهای شغلی او رابطه وجود دارد؟

3- آیا بین وضعیت تحصیلی دانش آموز (معدل) و آرزوهای شغلی او رابطه وجود دارد؟

4- كدامیك از عوامل خانواده، دوستان، اقوام.اولیاء مدرسه نقش مهمتری در كسب شکل گرفتن آرزوهای شغلی دانش آموزان ایفا می كند؟

5- آیا بین شغل پدر و آرزوی شغلی دختران رابطه وجود دارد؟

6- چه رابطه­ای بین پایه تحصیلی دختران دانش­آموز و آرزوی شغلی آنان وجود دارد؟

 

1-6 فرضیات

1-  به­نظر می­رسد بین پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین و آرزوهای شغلی دختران رابطه دارد.

2- به­نظر می رسد بین معدل دانش­آموزان دختر و آرزوی شغلی آنان رابطه وجود دارد.

3- به­نظر می رسد بین تحصیلات پدر و آرزوی شغلی دانش­آموزان رابطه وجود دارد.

4- به­نظر می رسد بین میزان درآمد خانوار و آرزوی شغلی دانش­آموزان دختر رابطه وجود دارد.

5- به­نظر می رسد بین شغل پدر و آرزوی شغلی دانش­آموزان دختر رابطه وجود دارد.

6- به­نظر می رسد بین پایه تحصیلی دختران دانش­آموز و آرزوی شغلی آنان رابطه وجود دارد.

 

1-7 متغیر وابسته

متغیر وابسته در پژوهش حاضر آرزوهای شغلی دختران مقطع متوسطه شهرستان اندیمشک می باشد.

 

1-8 متغیر های مستقل

تعریف مفاهیم…………………………………… 12

 

فصل دوم : چهارچوب نظری و ادبیات تحقیق

نظریه های گرایش………………………………… 19

نظریه نظریه فیش باین و آیزن …………………….. 20

نظریه های رضایت از زندگی ……………………….. 21

نظریه­های مهاجرت………………………………… 24

نظریه کارکردگرایی………………………………. 24

نظریه محرومیت نسبی …………………………….. 25

مدل موریسون……………………………………. 26

نظریه تودارو   ………………………………… 27

نظریه سرمایه انسانی ……………………………. 30

نظریه اورت لی …………………………………. 31

نظریه شبکه…………………………………….. 33

پیشینه تجربی تحقیق …………………………….. 35

تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور ………………… 36

تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور ……………… 39

مدل نظری پژوهش ………………………………… 41

 

فصل سوم : روش پژوهش

روش پژوهش …………………………………….. 44

سطح مشاهده (واحد تحلیل) ………………………… 45

جامعه آماری …………………………………… 46

نمونه آماری …………………………………… 47

روش نمونه گیری ………………………………… 48

ابزار اندازه گیری ……………………………… 49

تعریف مفاهیم…………………………………… 49

روش­های تجزیه و تحلیل داده ها…………………….. 58

 

 

فصل چهارم : یافته های پژوهش

یافته های توصیفی (تحلیل یک متغیره) ………………. 61

یافته های استنباطی (تحلیل دو متغیره و آزمون فرضیه­های تحقیق)     69

تحلیل چند متغیره (رگرسیون چند متغیره) ……………. 78

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

بحث و نتیجه گیری……………………………….. 83

پیشنهادات …………………………………….. 85

محدودیت های پژوهش………………………………. 86

منابع و مآخذ

منابع فارسی……………………………………. 87

منابع لاتین ……………………………………. 92

پیوست ها

پرسشنامه

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

 

1-1 مقدمه

مهاجرت قدمتی به اندازه زندگی بشر دارد. انسان اولیه همچون انسان امروزی برای دست یافتن به امکانات بهتر زندگی و رضایت هر چه بیشتر اقدام به مهاجرت می­کرده است. این مساله با رشد جوامع تبدیل به یک مساله اجتماعی شده است.

مهاجرت در کشورهای توسعه یافته موجب بهبود شرایط زندگی افراد در دو نقطه مهاجر پذیر و مهاجر فرست می­شود. در حالی که در کشور های جهان سوم به دلیل محدودیت امکانات رفاهی، شغلی و نیروی انسانی متخصص مهاجرت بیشتر مشکل­زاست.

در سطح داخلی تعداد زیادی از افراد دارای تخصص به دلیل عدم تعادل در توزیع منابع و امکانات داخلی کشور از بخش­های مواجه با کمبود امکانات به سمت مادر شهر ها و مناطق مرفه­تری که از امکانات نسبی بیشتری برخوردارند مهاجرت می­کنند (افشانی، 1381: 12).

استان خوزستان در دهه­های گذشته به دلیل مسایل مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و همچنین وقوع 8 سال جنگ تحمیلی با نقل و انتقالات شدید جمعیتی روبرو بوده است. آبادان از جمله شهرهای استان خوزستان است که ظهور و شکل گیری آن ارتباط تنگاتنگی با پدیده مهاجرت دارد و اگر بگوییم این شهر زاده مهاجرت است گزاف نگفته­ایم. این شهر به دنبال تاسیس پالایشگاه نفت ایجاد گردید و در فاصله زمانی محدودی توسعه فزاینده ای پیدا کرد و به یکی از مهمترین مناطق اقتصادی و توریستی کشور تبدیل گشت. صرف نظر از آمار و ارقام در سطح عموم همیشه این مقوله مطرح می­شود که به علت عدم بازسازی کامل و اصولی این شهر، ظهور پدیده­های نامطلوب جوی مانند گرو و غبار، شوری آب شرب، بروز مشکلات فرهنگی اجتماعی مانند اعتیاد، بیکاری و نبودن امنیت در سطح شهر، نبود امکانات رفاهی نسبت قابل توجهی از مردم آبادان در حال مهاجرت به دیگر شهرهای توسعه یافته و خوش آب و هوای کشور می­باشند که یکی از مهم­ترین دلایل این مهاجرت ها عدم رضایت مردم از زندگیشان است. بنابراین در تحقیق حاضر بر آن شدیم تا تاثیر مقوله رضایت از زندگی بر تمایل به مهاجرت از شهر آبادان را مورد بررسی قرار دهیم.

 

1-2 بیان مساله

مهاجرت بعنوان یكی از موضوعات محوری رشته جمعیت‏شناسی شناخته شده و از زمینه‏هائی است كه در مطالعات جمعیت‏شناسی جایگاه ویژه‏ای پیدا كرده است. مهاجرت از عوامل اصلی تغییر و تحول جمعیت و مهمترین عامل خارجی تغییر تعداد و ساخت جمعیت می‏باشد.

طبق تئوری گزینشی بودن مهاجرت، همراه با هرگونه فرصتی كه به‏وجود می‏آید، بعضی از افراد مهاجرت را برمی‏گزینند و برخی ماندن را، این امر برحسب تصادف نیست. معمولاَ مهاجران ویژگی­هایی دارند كه موجب می‏شود زمینه‏های رفتن یا ماندن را در مقایسه با آنهایی كه می‏مانند متفاوت ارزیابی كنند (اوبرای، 1370: 82). مطابق با این تئوری، حداقل در ابتدا مهاجرت گرایش دارد افراد نسبتاَ آموزش دیده، ماهر، خلاق و دارای انگیزه‏های بالای كاری را از جوامع فرستنده جذب كند. بررسی‏های داخلی و خارجی كه درباره مهاجرت انجام شده توافق دارند كه تمایل و تصمیم‏گیری برای مهاجرت با سن، جنس، تحصیلات و رضایت از زندگی بستگی دارد. مطابق بررسی اسكلدون[1]، كسانی­كه مهاجرت می‏كنند معمولاَ از بین افراد تحصیل‏كرده‏تر جامعه هستند، یعنی از خانوارهائی كه توان صرف‏نظر كردن از نیروی كار خانوادگی فرزند خود را داشته و آنها را به دانشگاه می‏فرستند. افراد باسوادتر موقعیت­های شغلی را كه در دیگر مناطق وجود دارد بهتر شناسایی كرده و با موقعیت­های جدید بهتر برخورد

 می‏كنند. اولین مهاجران از هر جامعه‏ای به نحو تقریباَ تغییرناپذیری از نخبگان آن محل هستند (اسكلدون، 1380: 115).

مبدأهای مهاجرین كه اكثراَ از نقاط كوچك و محروم هستند، سرمایه‏گذاری عظیمی برنیروی انسانی خود نموده ولی به دلیل نداشتن سیستم­های جذب افراد تحصیلكرده همانند؛ دانشگاه­ها، ادارات و صنایع بزرگ و غیره، بسیاری از نیروهای انسانی ماهر خود را از دست می‏دهند، كه این امر مسائل مختلفی را در سطح جامعه به وجود می‏آورد. از نظر تحلیل ساختاری، مسائل ناشی از این الگوی مهاجرت را می‏توان در سه سطح؛ محیط مبدأ، محیط مقصد و مهاجر و خانواده مهاجر بررسی نمود. گرچه بیشترین مسائل دامنگیر مبدأ می‏باشد، ولی نباید مسائل مربوط به مقصد و مهاجر را از نظر دور داشت.

مساله‏آمیزترین جنبه این الگوی مهاجرت، محروم شدن مناطق فرستنده از نیروی انسانی ماهر با تحصیلات عالی می‏باشد. نیروی انسانی متخصص و ماهر در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر جامعه‏ای نقش اساسی دارد. سرمایه مادی در هر جامعه‏ای با نیروی انسانی متخصص و كارآمد است كه به جریان افتاده و به توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه می‏انجامد.

درخصوص اهمیت نیروی انسانی ماهر، ادوارد دانشن از كارشناسان اقتصاد آمریكا در تحقیقی راجع به عوامل موثر بر پیشرفت صنعتی كشورها بیان داشته كه: از میان 31 عامل مؤثر در امر پیشرفت صنعتی، مهمترین عامل، پرورش نیروی انسانی متخصص می‏باشد. به نظر وی، پیشرفت نیروی انسانی مهمترین عامل رشد اقتصادی و پیشرفت تحقیقات و علوم عامل دوم در رشد اقتصادی می‏باشد (شعبانلو، 1380: 8). این الگوی مهاجرت به نوعی تداعی كننده مسئله فرار مغزها می‏باشد. گرچه اصطلاح «فرار مغزها» برای نخستین بار به مهاجرت عظیم مهندسین انگلیسی به ایالات متحده آمریكا نسبت داده شده بود، ولی با این اصطلاح می‏خواستند به اهمیت مهاجرت متخصصین و تحصیل‏كرده‏ها اشاره نمایند.

همچنین مهاجرت جوانان موجب كاهش نیروی جوان و رشد جمعیت، افزایش نسبت سالخوردگی و در نتیجه افزایش نسبت وابستگی در مبدأ می‏گردد. طبق بررسیهای وزارت امور اقتصادی و دارایی (1375: 25)، در روستاها و شهرهای كوچك، نرخ رشد جمعیت پایین‏تر از نرخ طبیعی می‏باشد. بنابراین، این الگوی مهاجرت، برای مبدأ چیزی جز فقر، عقب‏ماندگی و وابستگی نمی‏تواند به‏همراه داشته باشد.

علاوه ‏بر مسائل یاد شده، مهاجران و خانواده‏هایشان در محیط جدید با مسائل بی‏شماری مواجه می‏شوند. مسائل روانی، عاطفی‏، اقتصادی و فرهنگی می‏تواند ازجمله این مسائل باشد. مطالعه‏ای كه در زمینه اثر مهاجرت بر مرگ‏و‏میر در هند صورت گرفته بود نشان داد كه مسكن مهاجرین اغلب بهداشت و تسهیلات بهداشتی رسمی ندارند. شرایط چنین مساكنی برای امید زندگی كودكان زیان‏آور نشان داده شده بود. پایین بودن اقتصاد مهاجران، آنها را مجبور كرده بود كه زمین را در مجاورت صنایع سنگین بدست آورند، كه این امر آنها و خانواده‏هایشان را در معرض بیماری عفونی و تنفسی قرار می‏داد (Stephenson etal., 2003).

رضایت از زندگی به عنوان ارزیابی کلی کیفیت زندگی بر اساس ملاک­های انتخاب شده عبارت است از مقایسه بین شرایط زندگی با ملاک­های شخصی. افراد هنگامی سطوح بالای رضایت از زندگی را تجربه می­کنند که شرایط زندگی آن­ها با ملاک­هایی که برای خود تعیین کرده­اند، مطابقت داشته باشند. رضایت از زندگی را می­توان به عنوان جامع­ترین ارزیابی افراد از شرایط زندگی خود در نظر گرفت.

رضایت از زندگی، یك فرایند داوری است كه افراد، كیفیت زندگی خود را بر اساس ملاك­های منحصر به فرد خود ارزیابی می­كنند. رضایت از زندگی، یك صفت پایدار و عینی نیست بلكه به تغییرات موقعیتی، حساس بوده و بر اساس برداشت و دیدگاه خود افراد در نظر گرفته می شود.

عوامل متفاوتی در رضایت از زندگی مشارکت دارند. برای مثال گیبسون (1986) تعامل اجتماعی، امونس و دینر (1985) عوامل شخصیتی، جورج (1981) سطح درآمد و طبقه اجتماعی، ویلیتس و کرایدر (1988) مذهب را در میزان رضایت از زندگی موثر دانسته­اند. از طرفی رابطه رضایت از زندگی با عوامل گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته: حمید (1389)رابطه رضایت از زندگی با پیشرفت تحصیلی، کشاورز و دیگران (1388) پیش بینی کننده­های روانشناختی رضایت از زندگی، صادق مقدم و دیگران (1385) رضایت از ندگی در زنان شاغل و خانه دار و… ملاحظه می­شود که بررسی­های مختلف از یک سو به نقش متغیرهای متعددی در رضایت از زندگی و از سوی دیگر به تاثیر رضایت از زندگی بر پدیده­های دیگر پرداخته­اند، اما پژوهشی­هایی که تاثیر رضایت از زندگی بر تمایل به مهاجرت را مورد بررسی قرار دهند کمتر مورد توجه قرار

یک مطلب دیگر :

فریلنسر Freelancer یا آزادکار کیست؟چگونه خود را به عنوان فریلنسر معرفی نماییم؟

 گرفته­اند. لذا در پژوهش حاضر تلاش می­شود تا با رویکردی بین رشته­ای به بررسی رابطه بین رضایت از زندگی و تمایل به مهاجرت پرداخته شود.

شهرستان آبادان در دهه های گذشته به دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی،  اجتماعی و فرهنگی از جمله افزایش زیر ساخت های صنعتی و کشاورزی و همچنین وقوع 8 سال جنگ تحمیلی با نقل و انتقالات شدید جمعیتی روبرو شده است. بطوری که روند مهاجرت در این استان از روند ویژه ای برخوردار بوده است. این شهرستان در 50 سال گذشته از نظر مهاجر پذیری و مهاجر فرستی تغییرات عمده ای داشته است. شهرستان آبادان امروزه نیز نقش قابل ملاحظه ای در فرهنگ، اقتصاد، تاریخ و جغرافیای ایران دارد چرا که با داشتن پتانسیل های مساعد طبیعی و منابع معدنی بی شمار توانسته همواره نقشی مهم و سازنده در پویایی اقتصاد ایران بازی کند. با توجه به آنچه در بالا گفته شد می توان نتیجه گرفت که افراد به دنبال رضایت بیشتر از زندگی دست به مهاجرت می زنند. بر این اساس مساله محوری تحقیق حاضر این است که چه رابطه­ایی بین تمایل به مهاجرت از آبادان و رضایت از زندگی وجود دارد؟

 

 

 

 

 

1-3 اهمیت وضرورت تحقیق

مهاجرت به‏عنوان یك واقعه اجتماعی با بسیاری از وقایع اجتماعی كه منبعث از عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جمعیتی و غیره جوامع هستند، در ارتباط بوده و حالتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر (تعامل)‏ی با آنها دارد. شناخت این تأثیرپذیری از محرك­های اصلی آن منجمله؛ تحصیلات، جنسیت، پایگاه اجتماعی– اقتصادی، ویژگی­های روانی و شخصیتی، تجربه مهاجرتی و تجربه اقامتی افراد، دافعه مبدأ، جاذبه مقصد، هزینه‏های مهاجرت و شبكه مهاجرتی می‏تواند به برنامه‏ریزی درجهت استفاده مطلوب از این تأثیر‏پذیری بیانجامد و مسائل ناشی از این الگوی مهاجرت كه جامعه بطور عام و جمعیت‏شناسی بطور خاص با آن مواجه است را تعدیل نماید.

اصولاَ هدف از مطالعه نگرش­ها و گرایش­ها تأثیرگذاری بر رفتار است، بدلیل اینكه انواع گرایش­ها به‏عنوان شاخص­ها یا عوامل پیشگویی رفتار شناخته شده‏اند. در پیمایش­های گرایش به مهاجرت، بیشترین هدف دستیابی به آستانه مهاجرتی است. «آستانه مهاجرتی» نقطه‏ای است كه فرد احتمالاَ در آن نقطه از نظر روحی، روانی و دیگر ویژگی­های فردی از موطن خویش- حداقل از نظر پیوندهای فكری– گسسته شده و از آن به بعد در تلاش برای بوم‏گزینی جدید است. شاید بتوان با مسامحه گفت كه جهت اندیشه و پیوند فكری‏‏-‏ معنوی فرد در آستانه مهاجرتی تغییر كرده و وی را به مهاجرت راغب می‏سازد (كاظمی‏پور، 1384: 32 ؛ رجبی،1380: 9 ؛ شریفی، 1376: 15). بنابراین، با مطالعه گرایش به مهاجرت و بررسی عوامل مؤثر بر آستانه مهاجرتی افراد، می‏توان از احتمال وقوع رفتاری در آینده باخبر شد و فرصت كافی بدست آورد تا بتوان این موج رفتاری را به نحو احسن سازمان داد.

بالان[2] در خصوص افزایش مطالعات مهاجرت اظهار داشته كه: افزایش در مطالعات مهاجرت از دهه 1960 به بعد شاید پاسخی برای گسترش علاقه در میان سیاستگذاران و برنامه‏ریزان در مورد رشد جمعیت و مخصوصاَ شهرنشینی باشد. پیمایش­های شهری هم‏اكنون به اهمیت اقامت­های كوتاه مدت در شهرها حساس بوده، درحالیكه قبلاَ نادیده گرفته می‏شد (Balan, 1981). پیمایش صمدی ملا‏یوسفی (1382) در زمینه تأثیر مهاجرت بر شهرنشینی كشور نشان داد كه طی دو دوره 65– 1355 و 75–‏ 1365، مهاجرت مهمترین عامل رشد جمعیت شهری سه استان هرمزگان، همدان و یزد بوده است. از بین عواملی كه باعث رشد جمعیت شهری شده‏اند، سهم مهاجرت 04/49 درصد بوده است.

در ایران سازمان و نهادی كه مسئول ثبت اطلاعات مورد نیاز محققین درباره مهاجرت و مهاجران باشد وجود ندارد. بنابراین، از مشكلاتی كه برای پیمایش­های مهاجرت پیش می‏آید سخت بودن دسترسی به جامعه مهاجران بوده و این امر، وقت و هزینه‏ زیادی را برای محقق تحمیل می‏كند. بدین‏طریق، اكثر تحقیقات مهاجرتی به صورت اسنادی و كتابخانه‏ای صورت گرفته و از طرح­های پیمایشی و قرار دادن شخص بعنوان واحد تحلیل صرف‏نظر می‏شود. در این بررسی، از طریق سنجش گرایش به مهاجرت این فرصت به وجود می‏آید تا بتوان در مورد مهاجران بالقوه و به عبارتی مهاجران آتی برنامه‏ریزی نموده و سیاستگذاران و برنامه‏ریزان بتوانند از نیروهای حركتی آنها به طور مطلوبی استفاده نمایند.

1-4 اهداف تحقیق     

چنانچه از عنوان طرح بر‏می‏آید، هدف عمده و اصلی در این تحقیق بررسی رابطه بین تمایل به مهاجرت از آبادان با رضایت از زندگی می­باشد.  تعیین اهداف جزئی تحقیق موجب می‏شود كه هدف كلی بیشتر قابل دسترس بوده و دستیابی به آن میسر گردد. اهداف جزئی و ویژه كه در این تحقیق به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد:

1- تعیین میزان رضایت­ از زندگی افراد و  تاثیر آن بر تمایل مهاجرت از آبادان.

2- شناخت نگرش پاسخگویان نسبت به دافعه‏های مبدأ و تأثیر آن برتمایل به مهاجرت از آبادان.

3- تعیین میزان تمایل افراد برای مهاجرت از آبادان بر حسب ویژگی­های فردی آنان.

4- تعیین میزان رضایت از زندگی افراد بر حسب ویژگی­های فردی آنان.

5-  تعیین میزان تمایل افراد برای مهاجرت از آبادان بر حسب پایگاه اقتصادی-اجتماعی شان.

6- تعیین میزان تمایل افراد به مهاجرت بر حسب نگرش آنان به پدیده مهاجرت.

 

1-5 سوالات تحقیق

1- رضایت از زندگی در یک محیط چه تاثیری می­تواند بر تمایل به مهاجرت از آن محیط داشته باشد؟

2- ویژگیهای فردی (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصیلی و …) و دافعه مبدأ چه تأثیری می‏توانند در تمایل به مهاجرت افراد داشته باشند؟

3-  چه رابطه­ای بین ویژگی­های فردی (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصیلی و …) و میزان رضایت از زندگی افراد وجود دارد؟

4- آیا پایگاه اقتصادی-اجتماعی افراد بر میزان تمایل به مهاجرت آنان تاثیر دارد؟

5- چه رابطه­ایی بین نگرش فرد به مهاجرت و تمایل به مهاجرت وجود دارد؟

6- آیا رضایت از زندگی بر نگرش فرد به مهاجرت تاثیر دارد؟

 

1-6 فرضیات تحقیق

• به‏نظر می‏رسد بین میزان رضایت از زندگی و تمایل به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• به­نظر می­رسد بین میزان رضایت از زندگی و نگرش فرد به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• بین رضایت از زندگی و ویژگی­های فردی (جنس، سن، مقطع تحصیلی، وضعیت تأهل، وضع فعالیت و قومیت) رابطه وجود دارد.
• بین میزان تمایل به مهاجرت و پایگاه اقتصادی-اجتماعی رابطه وجود دارد.
• بین تمایل به مهاجرت از آبادان و نگرش افراد نسبت به میزان دافعه‏های مبدأ رابطه مستقیم وجود دارد.
• بین تمایل به مهاجرت و ویژگی­های فردی (جنس، سن، مقطع تحصیلی، وضعیت تأهل، وضع فعالیت و قومیت) رابطه وجود دارد.

 

 

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

«فهرست مطالب»

عنوان                                                                                           صفحه

فصل اول : طرح مسئله ، ضرورت و اهمیت

1-1 طرح مسئله و ضروت تحقیق …………………………………………………………………………………. 2

1-2 اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..10

 

فصل دوم : مباحث نظری و تجربیِ تحقیق

2-1 چارچوب و مباحث نظری ……………………………………………………………………………………. 11

2-1-1 دیدگاه کارکرد گرایی ……………………………………………………………………………………… 11

2-1-2 دیدگاه ستیز …………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-2-1 طبقه اجتماعی و آموزش ………………………………………………………………………………….. 14

2-1-2-2 برابری فرصتهای آموزشی ……………………………………………………………………………… 19

2-1-3 بُعد خانواده و پیشرفت فرزندان ……………………………………………………………………… 21

2-1-4 ساختار و کارکرد خانواده ……………………………………………………………………………… 27

2-2 مدل تحلیلیِ تحقیق ……………………………………………………………………………………………… 32

 

فصل سوم : روش تحقیق

3-1 فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………. 34

3-1-1 فرضیات کلی تحقیق …………………………………………………………………………………………… 34

3-1-2 فرضیات جزئی تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 34

3-2 روش تحقیق و ابزار جمع آوری اطلاعات ………………………………………………………….. 36

3-3 دوره مطالعاتی ………………………………………………………………………………………………….. 37

3-4 جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………. 37

3-5 روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………….. 37

3-6 حجم نمونه آماری …………………………………………………………………………………………….. 38

3-7 تعاریف نظری و عملی متغیرها …………………………………………………………………………. 38

 

3-7-1 متغیر وابسته ……………………………………………………………………………………………………. 38

3-7-2 متغیرهای مستقل ……………………………………………………………………………………………..  39

3-8 تعیین سطح سنجش متغیرها …………………………………………………………………………….. 44

3-9 پردازش و آماده سازی داده ها ………………………………………………………………………… 45

 

فصل چهارم : تحلیل داده ها

4-1 متغیرهای اصلی تحقیق ……………………………………………………………………………………… 50

4-2 یافته های توصیفی تحقیق ………………………………………………………………………………….. 51

4-2-1 توصیف متغیرهای وابسته ………………………………………………………………………………….. 51

4-2-2 توصیف متغیرهای مستقل …………………………………………………………………………………. 55

4-3 تحلیلهای دومتغیره و آزمون فرضیات تحقیق ……………………………………………………. 70

4-3-1 آزمون فرضیات مربوط به وضعیت تحصیل فرزندان …………………………………………. 71

4-3-2 آزمون فرضیات مربوط به تعدادفرزندان محروم ازتحصیل درهر خانوار…………… 91

4-4 تحلیل چند متغیره …………………………………………………………………………………………….. 100

4-4-1 مدل رگرسیون لوجیستیک مربوط به وضعیت تحصیل فرزندان …………………… 101

4-4-1-1 وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله درخانوار ………………………………….. 101

4-3-1-2 وضعیت تحصیل اولین فرزندان واقع در رده سنی 17تا30ساله …………………… 109

4-3-2 مدل رگرسیون لوجیستیک مربوط به داشتن یا نداشتن فرزندِ محروم از

تحصیل درخانواده …………………………………………………………………………………….. 113

 

فصل پنجم : خلاصه ، بحث و نتیجه گیری

5-1 خلاصه یافته های توصیفی تحقیق ………………………………………………………………… 121

5-2 خلاصه یافته های مربوط به تحلیلهای دو متغیره …………………………………………. 122

5-3 خلاصه یافته های مربوط به تحلیلهای چندمتغیره ………………………………………… 124

5-4 بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………… 126

فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………  132

«فهرست جداول»

شماره وعنوان جدول                                                                           صفحه

 

 

یک مطلب دیگر :

1-1 درصد بیسوادان درکل کشوربه تفکیک جنس و محل سکونت1355 ، 1365 ، 1375 …………………….. 4

1-2 میزان رشد و کاهش بی سوادی در قبل و بعد ازانقلاب ………………………………………………………………. 4

1-3 درصد بی سوادی برحسب سن ، جنس و محل سکونت دربین گروههای سنی 15تا34 سال ، 1375 …………. 5

1-4 درصد باسوادانی که درحال حاضر تحصیل نمی کنندبرحسب سن، دوره تحصیلی و محل سکونت 1375 … 6

1-5 درصد باسوادانی که درحال حاضرتحصیل نمی کنند برحسب سن، جنس و دوره تحصیلی ، 1375 ………….. 7

4-1 توزیع فرزندان 17تا30ساله برحسب سطح سواد وتحصیلات …………………………………………………… 50

4-2 میزانهای محرومیت تحصیلی فرزندان برحسب دوره تولد ………………………………………………………… 52

4-3 توزیع فرزندان واقع درفاصله سنی 17تا30سال برحسب وضعیت تحصیل ……………………………….. 53

4-4 توزیع خانوارها برحسب تعدادفرزندان محروم ازتحصیل به تفکیک محل سکونت ……………………… 54

4-5  توزیع کل خانوارها،خانوارهای دارای فرزندمحروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل برحسب

تعداداعضا (بعد خانوار)………………………………………………………………………………………………………………….. 56

4-6 توزیع کل خانوارها، خانوارهای دارای فرزندمحروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل برحسب

تعداد فرزندان ………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

4-7 توزیع خانوارها برحسب جنس سرپرست و محل سکونت …………………………………………………………. 58

4-8 توزیع خانوارها برحسب وضع زناشویی سرپرست ………………………………………………………………….. 58

4-9 توزیع خانوارها برحسب محل سکونت ………………………………………………………………………………………. 59

4-10 توزیع خانوارها برحسب زبان محلی و قومی ………………………………………………………………………….. 60

4-11 توزیع خانوارها برحسب نوع ساختار خانواده ………………………………………………………………………… 61

4-12 توزیع خانوارها برحسب وضع شغلی سرپرست …………………………………………………………………….. 61

4-13 توزیع خانوارها ، فرزندان محروم ازتحصیل وبهره مندازتحصیل برحسب سطح تحصیلات سرپرست ….. 62

4-14 توزیع کل خانوارها، خانوارهای دارای فرزندمحروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل

برحسب میزان درآمد خالص سالانه …………………………………………………………………………………………………. 64

4-15 توزیع خانوارها برحسب نحوه تصرف محل سکونت ………………………………………………………………. 65

4-16 توزیع کل خانوارها، خانوارهای دارای فرزند محروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل

برحسب تعداداتاق دراختیارخانوار……………………………………………………………………………………………………. 66

4-17 توزیع کل خانوارها، خانوارهای دارای فرزندمحروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل

برحسب سطح زیربنای دراختیارخانوار……………………………………………………………………………………………….67

4-18 توزیع کل خانوارها، خانوارهای دارای فرزندمحروم ازتحصیل و خانوارهای بدون فرزندمحروم ازتحصیل

برحسب مقدار هزینه سالانه خدمات فرهنگی ………………………………………………………………………………………. 68

4-19 توزیع فرزندان 17تا30ساله برحسب جنسیت …………………………………………………………………………. 69

4-20 توزیع فرزندان 17تا30ساله برحسب نحوه رفتار والدین با آنان ……………………………………………… 69

4-21 توزیع فرزندان محروم ازتحصیل و بهره مندازتحصیل برحسب متغیرهای مستقل اسمی ………… 72

4-22 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله بامحل سکونت خانواده ……………………………. 77

4-23 رابطه وضعیت  تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با محل سکونت خانواده ……………………………. 78

4-24 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با نوع زبان محلی و قومی …………………………79

4-25 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با نوع زبان محلی و قومی ………………………….. 79

4-26 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با نوع ساختار خانواده …………………………….. 80

4-27 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30 ساله با نوع ساختار خانواده ………………………………. 80

4-28 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با وضع شغلی سرپرست ………………………….. 81

4-29 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با وضع شغلی سرپرست …………………………….. 82

4-30 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با نوع مالکیت مسکن خانوار……………………….. 82

4-31 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با نوع مالکیت مسکن خانوار ………………………… 83

4-32 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با نحوه رفتار پدر……………………………………….. 84

4-33 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با نحوه رفتار پدر ………………………………………… 84

4-34 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با نحوه رفتار مادر ……………………………………. 85

4-35 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با نحوه رفتار مادر ………………………………………. 85

4-36 رابطه وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30ساله با سطح سواد تحصیلات سرپرست ……………. 86

4-37 رابطه وضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله با سطح سواد و تحصیلات سرپرست …………… 87

4-38 رابطه متغیرهای مستقل فاصله ای با وضعیت تحصیل فرزندان ……………………………………………….. 88

4-39 رابطه متغیرهای مستقل مقوله ای با تعداد فرزندان محروم ازتحصیل درهرخانوار……………………. 93

4-40 رابطه سطح سواد و تحصیلات سرپرست خانوار با تعداد فرزندان محروم ازتحصیل ……………………………… 97

4-41 رابطه متغیرهای مستقل فاصله ای با تعداد فرزندان محروم ازتحصیل در خانواده ………………………………….. 98

4-42 طبقه بندی متغیر وابسته برای تنها فرزندان 17تا30 ساله براساس معادله لوجیستیک …………………………… 102

4-43 شاخصهای برازش مدل پیش بینی وضعیت تحصیل تنهافرزندان 17تا30سال درخانواده ………………………. 103

4-44 تأثیرمتغیرهای مستقل بروضعیت تحصیل تنها فرزندان 17تا30ساله درمدل نهایی لوجیستیک ……………… 105

4-45 طبقه بندی متغیر وابسته برای اولین فرزندان 17تا30ساله ، براساس معادله لوجیستیک ………………………..110

4-46 شاخصهای برازش مدل پیش بینی وضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30 ساله ………………………………… 110

4-47 تأثیر متغیرهای مستقل بروضعیت تحصیل اولین فرزندان 17تا30 ساله ……………………………………………… 111

4-48 طبقه بندی خانوارها ازلحاظ داشتن یا نداشتن فرزندمحروم ازتحصیل براساس معادله لوجیستیک ………114

اهمیت اعتبارات خرد در كاهش فقر بویژه از آن جهت دارای اهمیت است كه اولاً بطور معمول وام
های كلان بخصوص در كشورهای در حال توسعه به دلایل مختلف نصیب افراد فقیر نمی
شوند. ثانیاً، همان
گونه كه با دوری (Bhaduri,1983)، رائو (Rao,1980) باردهان (Bardhan,1980) و گات همكاران (Ghate & others,1992) عنوان كرده
اند، عواملی مثل وجود قدرت
های انحصاری و یا بالا بودن نرخ بهره باعث شده كه منابع مالی غیررسمی نیز نتوانند اعتبارات لازم را در اختیار قشر فقیر جامعه قرار دهند. نكته مهم آن است كه بسیاری از فقرا تنها به این دلیل فقیر مانده
اند كه مبالغ اولیه و كوچك را برای رونق دادن به فعالیت
هایشان در اختیار ندارند.

 آن
گونه كه آدام اسمیت بیان می
كند اگر شخصی قادر به دست آوردن مبلغ كوچكی باشد، می
تواند مبلغ بزرگتری را نیز كسب نماید. اما مهم آن است كه چگونه آن مبلغ كوچك را در بدو امر به چنگ آورد. همانطور كه اسمیت اشاره كرد و ما نیز در ضرب
المثل
های خود داریم، پول، پول را می
سازد. از آنجا كه اعتبارات خرد در واقع همان شرایط به دست آوردن مبالغ اولیه را فراهم می
سازد، پس اعتبارات خرد می
تواند فی
النفسه نقش مهمی در كاهش فقر داشته باشند. (بخشوده و سلامی، 1384)

در واقع، اعتبارات خرد، ابزاری پایدار، قدرتمند و كلیدی برای رفع فقر و وسیله
ای برای سازگاری در جهت نیل به جنبه
های فراموش شده عدالت اجتماعی مثل فقر، بیكاری و تبعیض و راهی برای توانمندسازی فقرا و رفع موانع توسعه اقتصادی است.

از آنجا كه كاهش فقر و گرسنگی – امكان تحصیل برای كودكان، حداقل تا پایان مقطع دبستان، توانمندسازی زنان، كاهش مرگ و میر كودكان، مبارزه با بیماری
ها، حفظ محیط
زیست، مشاركت جهانی برای توسعه، تامین نیروی جسمانی مادران از اهداف هزاره سوم در نظرگرفته شده است، نقش اعتبارات خرد در این راستا، خصوصاً توانمندسازی زنان روستایی در توسعه روستایی بسیار مهم جلوه می
كند. همچنین با آزمون سازگاری بین برنامه
های اعتبارات خرد با سند چشم
انداز 20 ساله كشور و برنامه چهارم توسعه در سطح كلان، می
توان پی برد كه هیچ ناسازگاری مشهودی بین محورهای تعیین شده در برنامه چهارم توسعه و مكانیزم اعتبارات خرد وجود ندارد چراكه اعتبارات خرد كاملاً مردمی هستند و همانطور كه الگوی توسعه ایران برحفظ كرامت انسان
ها استوار است، برنامه اعتبار خرد برنامه
ای است گروهی و اجتماعی و در واقع نوعی سرمایه اجتماعی محسوب می
شود. (نوری نائینی، 1384)

بنابراین در كشور بعد از انقلاب، نهادهای مختلفی مانند بانك كشاورزی و كمیته امداد امام خمینی (ره)، وزارت جهاد كشاورزی این ضرورت را احساس كرده و اقدام به پرداخت اعتباراتی تحت عنوان اعتبارات خرد جهت توانمندسازی زنان روستایی نموده
اند كه می
توان برتعدادی از آنها اشاره نمود.

مثلاً: در این راستا، طرح
های زیر در بانك كشاورزی در رابطه با زنان طراحی شده و به مرحله اجرا درآمده است.

1-طرح حضرت زینب كبری (س) (خاص زنان سرپرست خانوار)

2- طرح تعمیر و بهداشتی كردن كارگاه
های قالیبافی

3- پرداخت تسهیلات به شركت
های روستایی زنان

4- طرح آتیه بانك كشاورزی. (عرب مازار و سعدی، 1383، 19)

5- طرح ایران با هدف تجهیز منابع و اعتبار برای زنان ایران.

این طرح مختص زنان كشور است. افتتاح
كنندگان هر یك از انواع حساب
های سپرده
ای یا قرض
الحسنه، مشمول استفاده از امتیازات خدمات عمومی این طرح

یک مطلب دیگر :

پایان نامه ارشد درباره پرستاران شاغل، سلسله مراتب

 هستند. در این طرح،
 خدمات بانكی برای زنانی كه به علت كهولت سن یا بیماری نمی
توانند به شعب بانك مراجعه كنند، در محل سكونت آنان انجام می
شود و موارد مصرف وام قرض
الحسنه برای تامین كمك هزینه جهیزیه، تامین كمك هزینه تحصیلی (دانشگاه)، تامین كمك هزینه خود اشتغالی خود و فرزندان و تسهیلات و تعمیرات مسكن استفاده می
شود. (سلطان محمدی، 1383، 27)

كمیته امداد امام خمینی (ره) نیز چه در زمینه توانمندسازی، چه در زمینه حمایتی اقداماتی برای زنان روستایی انجام داده است. از جمله طرح
های حمایتی، می
توان به طرح مددجویی اشاره كرد كه شامل مددجویانی می
شود كه معمولاً بنا به عللی از قبیل بی
سرپرستی، از كار افتادگی سرپرست، معلولیت سرپرست، استیصال و درماندگی و بیماری سرپرست تحت پوشش قرار می
گیرند.

كمتیه امداد امام خمینی (ره) در زمینه خودكفایی مددجویان خود نیز فعالیت
های مهمی را انجام داده است.

طرح
ها و فعالیت
هایی كه جهت خودكفایی مددجویان تحت حمایت توسط این نهاد انجام می
گیرد، یكی از اصولی
ترین و شایسته
ترین خدمات می
باشد در این راستا، فعالیت
های كمیته امداد در زمینه خودكفایی مددجویان حول چند محور عمده به شرح زیر است:

1-پرداخت وام خودكفایی، تهیه و واگذاری مواد اولیه و وسیله كار.

2-رسیدگی و نظارت بر فعالیت
های خودكفایی خانواده
های تحت حمایت

3-ارائه آموزش
های فنی و حرفه
ای

4- كاریابی برای مددجویان، ایجاد زمینه لازم برای جذب شدن مددجویان آموزش دیده در بازار كار.

روش تحقیق انتخابی این بررسی، روش كمی – كیفی است .

به عنوان نتیجه‏گیری این تحقیق، طبق مشاهدات صورت گرفته به نظر می
رسد تنها زنانی به انجام فعالیت
های تولیدی مبادرت كرده
اند كه قبل از تحت پوشش قرار گرفتن این طرح از امكانات اولیه
ای برخوردار بوده
اند از این رو، بسیاری از زنان سرپرست خانوار، این تسهیلات را در موارد مصرفی به كار برده
اند.

در مرحله انتخاب زنان سرپرست خانوار نیز به عنوان تحت پوششین این طرح، تنها به بدهكار نبودن آنان و داشتن ضامن معتبر توجه می
شود تا بازپرداخت اقساط تسهیلات، تضمین شود و این مسئله باعث می
شود كه بسیاری از زنان كه جزء”فقیرترین فقرا“ هستند حذف شوند.

به نظر می
رسد برخلاف اهداف تعیین شده طرح، این اعتبارات بیشتر تقویت كننده بوده تا توانمند كننده و بیشتر حالت حمایتی به خود گرفته است تا زمینه
سازی برای ایجاد اشتغال زنان.

به نظر می
رسد برای مثمرثمر بودن این طرح، باید به شناسایی دقیق وضعیت زنان سرپرست خانوار پرداخت و با ارائه طرح
هایی كه از مرحله آموزش حرفه، تامین وسایل مورد نیاز تا پشتیبانی حداقل كوتاه مدت را در برداشته به این مهم یاری رساند. چراكه پرداخت اعتبار به تنهایی نمی
تواند مشكلی را حل كند. بلكه باید روحیه كارآفرینی در زنان ایجاد شود و این اتفاق نمی
افتد مگر اینكه قبل از ترغیب آنها به فعالیت تولیدی، نیازهای ضروری آنها را پاسخ داده باشیم.

پرداخت تسهیلات در چارچوب ساختارهای تعاونی
ها و اتحادیه
ها، آموزش عمومی متقاضیان در زمینه طرح، همكاری مستمر نهاد معرفی كننده در تمام مراحل اجرای طرح، شناخت دقیق مخاطب از نظر داشتن مهارت و توان كار تولیدی، پرداخت اعتبار مناسب با فعالیت تولیدی و ایجاد انگیزه تولید و رعایت حال مخاطبان با توجه به شرایط مالی و بطور خلاصه داشتن یك دیدگاه جامع و یكپارچه و كلی
نگر از جمله راهكارهایی است كه برای توسعه و تقویت طرح، شایان ارائه است و باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد

فهرست مطالب

عنوان                                                                          صفحه

فصل اول:

1- طرح تحقیق (كلیات) 1

1-1- مقدمه: 1

1-2- طرح مسئله: 3

1-3- اهمیت مسئله: 5

1-4- سوالات: 9

1-5- دیدگاه انتخابی تحقیق: 10

1-6- اهداف تحقیق: 11

– اهداف عمومی تحقیق: 11

– اهداف اختصاصی تحقیق: 11

2-تعریف مفاهیم. 12

2-1 تعاریفی از اعتبار و انواع آن: 12

2-2- تعاریفی از اعتبارات خرد و ویژگی
ها و اهداف آن. 14

2-3 تعریف اعتبارات خرد پرداختی طرح حضرت زینب كبری (س) 17

2-4- تعاریفی از توانمندسازی زنان: 18

2-5- تعریف توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار روستایی تحت پوشش طرح حضرت زینب كبری (س) 24

3- چهارچوب نظری: 26

3-1- دیدگاه بازارگرا: 27

3-1-1-  نقد بر دیدگاه بازارگرا 30

3-2. روش دولت
گرا 31

3-2-1 پارادایم خود پایداری مالی زنان (نهادگرایان) 33

3-2-2- پارادایم كاهش فقر زنان. 34

 

الف. نقاط اشتراك میان دو پارادایم: خودپایداری مالی زنان و پارادایم كاهش فقر زنان. 34

ب. نقاط افتراق میان دو پارادایم: خودپایداری مالی زنان و پارادایم كاهش فقر………………………35

پارادایم سیستم مالی/ پایداری …………………………………………………………………………………………35

ـ اهمیت نهادهالی مالی خرد در توسعه: 35

– پرداخت یارانه به اعتبارات: 36

ـ نقش نهادهای خصوصی در تأمین منابع مالی مورد نیاز : …………………………………………………36

ـ خوداتكایی و پایداری : 36

پارادایم رفاه (كاهش فقر زنان): 36

– افزایش رفاه ذینفعان  ………………………………………………………………………………………………….36

– نقش دولت و كمك كنندگان  بین المللی……………………………………………………………………….37

– خود اتكایی و پایداری………………………………………………………………………………………………..37

3-2-3- پاردایم فمنیستی توانمندسازی: 38

3-2-4- نقد به روش دولت
گرا: 40

3-3- روش جامعه
گرا : 40

3-4- چارچوب عملی تجربه شده در دنیا و ایران: 43

3-5- چارچوب مفهومی تحقیق.. 45

4. معرفی طرحهای اعتباری برای زنان: 48

4-1 معرفی طرح حضرت زینب‏كبری(س) 49

4-1-1 اهداف اجرای طرح حضرت زینب كبری(س) 50

4-1-2 ویژگی‏های طرح حضرت زینب كبری(س) 51

4-1-3 روش اجرای طرح.. 52

4-1-4 آمار عملكرد طرح حضرت زینب‏كبری(س) از ابتدای اجرای طرح تا پایان شهریور 1384 بر حسب نوع فعالیت   55

4-1-5 تعداد كل تسهیلات اعطا  شده  طرح حضرت  زینب كبری (س) بر حسب فعالیت  در كشور از ابتدای طرح تا پایان شهریور 1384 …………………………………………………………………….57

4-1-6 مبلغ كل تسهیلات  اعطا شده طرح حضرت زینب كبری (س) بر حسب فعالیت  در كشور از ابتدای طرح تا پایان  شهریور 1384………………………………………………………………….  58

4-1-7 سری زمانی تعداد تسهیلات  اعطایی طرح  حضرت  زینب كبری (س ) از سال 1383-1373 ………………………………………………………………………………………………………………………..59

4-1-8 سری زمانی مبلغ تسهیلات  اعطایی طرح حضرت  زینب كبری (س) از سال  1383-1373

یک مطلب دیگر :

کتاب سئو و الگوریتم های گوگل

 …………………………………………………………………………………………………………………………60.

4-1-9تعداد و مبالغ  وام‏های طرح  حضرت  زینب كبری (س) طی سالهای 1383-1379 در كل كشور…………………………………………………………………………………………………………………………..61

4-1-10 تعداد تسهیلات  اعطایی طرح حضرت  زینب كبری (س) به فعالیت  دامداری به تفكیك استانی از ابتدای طرح تا پایان  شهریور 1384 …………………………………………………………………..62

4-1-11 مبلغ  تسهیلات  اعطایی طرح حضرت  زینب كبری(س) به فعالیت  دامداری به تفكیك استانی از ابتدای طرح تا پایان  شهریور 1384 …………………………………………………………………..62

5- متغیر‏های تحقیق: 63

1- متغیر‏های مستقل: 63

2- متغیر وابسته: 63

6- گزاره‏های تحقیق: 63

7- جامعه آماری و ویژگی‏های آن. 64

7-1 نقشه استان  قزوین  به تفكیك شهرستان  …………………………………………………………………67

7-2 جدول تعداد زنان سرپرست  خانوار تحت  پوشش طرح  حضرت  زینب كبری (س) در فعالیت‏های مختلف در استان  قزوین……………………………………………………………………………….68

7-3 تعداد زنان سرپرست خانوار تحت  پوشش طرح  حضرت  زینب كبری (س) در فعالیت  دامداری در شاخه‏های مختلف استان  قزوین  طی سالهای 1383-1379……………………………….68

7-4 نمودار دایره‏ای سهم  تسهیلات  اعطایی طرح  حضرت  زینب كبری (س) بر حسب نوع  فعالیت  در استان  قزوین از سال 1383-1373  ……………………………………………………………….69

7-5 نمودار دایره‏ای سهم  مبلغ  تسهیلات  اعطایی طرح  حضرت  زینب كبری (س) بر حسب نوع فعالیت  در استان  قزوین. از سال 1383-1373  ……………………………………………  …………70

8- قلمرو مكانی تحقیق.. 70

8-1 نقشه توزیع خطوط ارتباطی در بخش بوئین  زهرا………………………………………………………71

8-2. منوگرافی مختصری از روستای قشلاق‏ چرخلو، خیارج و شهر سگزآباد………………………..72

9- قلمرو زمانی تحقیق: 73

10- روش نمونه‏گیری و حجم نمونه: 73

11- روش تجزیه و تحلیل داده‏ها: 76

12- محدودیت‏های تحقیق: 76

13- شرح واژه‏ها و اصطلاحات بكار رفته در تحقیق: 76

فصل دوم:مروری بر ادبیات موضوع

مروری بر ادبیات موضوع: 78

الف – مروری بر پیشینه تحقیق: 78

ب ـ مروری بر پیشینه موضوع: 80

1- روند پیدایش برنامه‏های توسعه: 80

2. توسعه با تأكید بر نقش زنان: 83

3- مبانی نظری رهیافت‌های تجربه شده: 87

1- رهیافت رفاهی.. 88

2- رهیافت فقرزدایی: 90

3- رهیافت كارایی: 91

4- رهیافت عدالت: 92

5- رهیافت توانمندسازی: 93

4- تجارب كشورهای مختلف در زمینه اعتبارات خرد: 94

5- روند  تحولات  برنامه‏های اعتبارات  خرد در ایران  …………………………………………………….97

فصل سوم.

1. روش تحقیق.. 102
2. ابزارهای جمع
آوری داده
ها: 103
3. بررسی (مراجعه) به مدارك و اسناد. 103

الف. داده
های موجود در اسناد تحقیقات گذشته: 103

ب. آمارهای رسمی : 103

ج. مدارك و اسناد سازمانی: 104

2. مشاهده: 104
3. مصاحبه. 104
4. پرسشنامه. 104

فصل چهارم

1. تحلیل آماری یافته
های تحقیق: 106