1-5-6-2- روشهای اندازه گیری غیر مستقیم فرسایش خاک… 12
1-5-7- مدلهای برآورد فرسایش و رسوب… 12
1-5-8- انواع مدلهای برآورد فرسایش و رسوب… 12
1-5-9- سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). 12
1-5-10- سنجش از دور (RS) 13
1-5-11- شاخص گیاهی تفاضل نرمال شده NDVI. 14
1-5-12- مشخصات ماهواره LANDSAT.. 14
1-5-13- مرتعکاری.. 15
1-5-14- بذركاری.. 15
1-5-15- کپهکاری.. 16
1-5-16- میانکاری.. 16
1-5-17- کشت نواری.. 17
1-5-18- تراسبندی.. 17
1-5-19- کشت روی خطوط تراز. 18
بررسی منابع ………………………19
2-1- مقدمه. 20
2-2- پیشینه تحقیق در داخل کشور. 20
2-3- پیشینه تحقیق در خارج از کشور. 23
2-4- جمع بندی پیشینه تحقیق.. 26
مواد و روشها………………………………28
3-1- مشخصات منطقه مورد مطالعه. 29
3-1-1- زمین شناسی.. 30
3-1-2- ارتفاع. 30
3-1-3- شیب… 31
3-1-4- جهت شیب… 32
3-1-5- اقلیم.. 33
3-1-6- پوشش گیاهی.. 34
3-2- منابع دادهها 35
3-2-1 جمع آوری دادههای مورد نیاز. 35
3-3- روش تحقیق.. 36
3-3-1 تهیه لایههای اطلاعاتی از دادههای زمینی با استفاده از Arc GIS. 36
3-3-2- برداشت میدانی.. 37
3-3-3- ارزیابی فرسایش خاک با مدل RUSLE.. 37
-3-3-1 ساختار معادله اصلاح شده جهانی تلفات خاک (RUSLE). 38
3-3-3-2 فاکتور فرسایندگی باران ®. 39
3-3-3-3- فاکتور فرسایشپذیری خاک (K). 39
3-3-3-4- فاکتورهای توپوگرافی L و S. 40
3-3-3-5- فاکتور مدیریت پوشش گیاهی ©. 41
3-3-3-6- فاکتور عملیات حفاظتی (P). 42
3-3-3-7- بررسی و تهیه نقشه هدر رفت خاک با استفاده از مدل RUSLE.. 42
3-3-4- مکانیابی مناطق مناسب برای عملیات اصلاح و احیاء. 43
3-3-5- مکانیابی مناطق مناسب برای عملیات حفاظت آب و خاک… 49
3-3-6- اثر عملیات اصلاح و احیاء پیشنهادی بر میزان فرسایش…. .50
نتایج………………………….52
یک مطلب دیگر :
4-1- برآورد میزان فرسایش خاک… 53
4-1-1- فاکتور فرسایندگی باران R.. 53
4-1-2- فاکتور فرسایش پذیری خاک K.. 54
4-1-3- فاکتورهای توپوگرافی L و S. 55
4-1-4- فاکتور مدیریت پوشش اراضی C.. 56
4-1-5- فاکتور عملیات حفاظتی خاک P. 56
4-1-6- تهیه نقشه فرسایش با استفاده از معادله اصلاح شده فرسایش خاک… 57
4-1-7- نقشه خطر فرسایش منطقه. 58
4-2-1- مدل پیشنهادی مناطق مناسب بذرکاری.. 61
4-2-2- مدل پیشنهادی مناطق مناسب برای میانکاری.. 62
4-2-3- مدل پیشنهادی مناطق مناسب برای عملیات کپه کاری.. 62
4-3- فاکتور عملیات حفاظتی (P). 64
4-3-1 نتایج حاصل از پیش بینی مقادیر فاکتور C.. 66
4-4- پیشبینی میزان هدررفت خاک… 66
بحث و نتیجهگیری………………………….69
5-1- معادله اصلاح شده جهانی تلفات خاک RUSLE.. 70
5-2- اثر اصلاح و احیاء مراتع بر میزان فرسایش…. 72
5-3- جمع بندی.. 74
5-4- پیشنهادها 76
1-1- مقدمه
مراتع اكوسیستمهای طبیعی هستند كه دارای پوششی از گیاهان مرتعی بومی و مناسب چرای دام میباشند. این اراضی بالغ بر 43 درصد خشكیهای زمین و حدود 54 درصد از سطح كشور را در بر گرفتهاند (مصداقی، 1377). در زمانهای گذشته مراتع ایران با مشكلات كمتری روبرو بود، چراکه از یك طرف تعداد دامها كمتر و سطح مراتع به نسبت بیشتر بود و از سوی دیگر با مالكیت فردی و گروهی حاكم بر آنها، سعی در حفظ مراتع شده بود، لذا طی هزاران سال گذشته تخریب در مراتع، محدود به قطع درختان، درختچهها و بوتهها بوده است (مقدم، 1384).
براساس نقشههای تهیه شده از تصاویر ماهوارهای در سال 1385 که توسط دفتر مهندسی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور تهیه شد، مساحت مراتع کشور حدود 85 میلیون هکتار برآورد گردید. که این مقدار قسمت اعظم مساحت کشور را تشکیل مى دهد و نحوه صحیح بهره بردارى، نگهدارى و احیاى این بخش کاملا ضرورى است زیرا در راستاى توسعه پایدار کشور بایستى به پتانسیلهاى موجود در این عرصه توجه کافى به عمل آید. به عبارت دیگر مدیریت اصولى مراتع کشور به لحاظ اینکه قسمت اعظم مساحت کشور را تشکیل مى دهند مساله اى کاملاً ضرورى است (لطف اناری، 1388). مطالعات مدیریت مرتع در اواخر قرن نوزدهم در آمریکا انجام شد (اسمیت[1]، 1990). اولین مطالعه تحقیقاتی نیز در سال 1890 در تگزاس انجام شدکه نتایج آن درسال 1902 منتشر شد (بنت لی[2] ، 1902). از سال1950 اصول مرتعداری از کشور آمریکا به سایر کشورها انتقال یافت (هولچک[3]و همکاران، 1989). تحقیقات مربوط به مرتع در ایران نیز از سال 1340 و با همکاری دفتر عمران سازمان ملل شروع شد (قره داغی، 1377).در ایران، مراتع بیشترین گستردگی را در میان اكوسیستمهای طبیعی دیگر دارند (مقدم، 1384). واقعیت این است كه بیشتر مناطق مرتعی كشور به علت مدیریت و بهرهبرداری نادرست در گذشته و حال با تغییر در وضعیت و گرایش پوشش گیاهی و تخریب خاك مواجه بوده كه كاهش تولید علوفه و تولیدات دامی را در پی دارد (آذرنیوند و زارع چاهوکی، 1387). جلوگیری از تخریب بیشتر این اكوسیستمهای با ارزش و تلاش جهت احیاء مراتع تخریب یافته بخش مهمی از فعالیتهای مدیران مرتع میباشد. این كار با انجام عملیات احیاء پوشش گیاهی به صورت تلفیقی از روشهای بیولوژیكی و مكانیكی انجام میشود (جنگجو، 1388). اولین قدم در راه اصلاح و مدیریت مناسب بر مراتع را میتوان اصلاح و بهرهبرداری صحیح از مراتع در قالب طرحهای منابع طبیعی و مرتعداری دانست (دهقان، 1373). قسمتهای وسیعی از مراتع ایران نیازمند مناسبترین و سریعترین روش تهیه و تلفیق اطلاعات جهت برنامهریزی و طراحی برنامههای فعلی و آتی میباشد و ارزیابی قابلیت و مدیریت مراتع کشور نیاز به روشی توانا، پویا و کم هزینه دارد (غروی، 1365)
در پروژههای اصلاح و احیاء هدف بهبود تركیب و مقدار پوشش گیاهی مرغوب در منطقه جهت حفظ آب، خاك و كاهش فرسایش خاك و در نهایت افزایش تولید علوفه و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهرهبرداران است (دهقان، 1389). احیا در مفهوم خاص به مجموعه فعالیتهایی گفته میشود كه اكوسیستم را به شرایط پیشین یا شرایط قبل از تخریب برمیگرداند. در این رابطه احیای بیولوژیكی یكی از روشهای احیایی است كه در حال حاضر در مراتع و حوزههای آبخیز به منظور حفاظت آب و خاك انجام میشود و روشهای متداول آن شامل كپهكاری، بذرپاشی، بذركاری یا نهالكاری به همراه انجام قرق و مدیریت چرا میباشد (مقدم، 1384).