2-6-1- مطالعات خارجی…………………………………………………………………………………… 25

2-6-2- مطالعات داخلی…………………………………………………………………………………….. 29

فصل سوم: روش تحقیق

۳-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 33

۳-۲- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 33

۳-۳- جامعه آماری و حجم  نمونه…………………………………………………………………………. 33

۳-۴- ابزار اندازه­گیری……………………………………………………………………………………….. 33

۳-۵- تجزیه­آماری…………………………………………………………………………………………….. 34

۳-۶- اندازه­گیری کارایی به روش تحلیل فراگیر داده­ها (DEA)…………………………………….. 34

3-6-1- مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CRS)…………………………………………………….. 37

3-6-2- عامل تولید و محصول اضافی (مازاد)……………………………………………………………. 38

3-6-3- مجموعه مرجع………………………………………………………………………………………. 41

3-6-4- مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (VRS)…………………………………………………….. 42

3-6-5- مدل حداکثرسازی محصول………………………………………………………………………. 44

3-6-6- اطلاعات قیمتی و کارایی تخصیصی……………………………………………………………. 46

3-6-7- روش حداقل سازی هزینه…………………………………………………………………………. 46

3-6-8- روش حداکثرسازی درآمد……………………………………………………………………….. 47

 

3-6-9- تحلیل نموداری روش DEA……………………………………………………………………..

3-6-10- نکاتی در ارتباط با استفاده از روش DEA…………………………………………………….

3-6-11- برخی مزایا و اشکالات روش DEA…………………………………………………………….

۳-۷- داده و اطلاعات………………………………………………………………………………………. 50

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج

۴-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 5۳

۴-۲- نتایج توصیفی…………………………………………………………………………………………… 5۳

4-2-1- توزیع فراوانی نسبی جنسیت مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره…………………………… 5۳

4-2-2- توزیع فراوانی نسبی سن مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………………….. 5۴

4-2-3- توزیع فراوانی نسبی تحصیلات  مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره………………………. 5۴

4-2-4- توزیع فراوانی نسبی وضعیت تأهل مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………. 5۵

4-2-5- توزیع فراوانی نسبی وضعیت شغلی مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره…………………… 5۵

4-2-6- توزیع فراوانی نسبی سابقه کاری مدیر عامل­های واحدهای کنسانتره……………………… 5۶

4-2-7- توزیع فراوانی نسبی تولید محصول دیگر به جز کنسانتره واحدهای کنسانتره…………… 5۷

4-2-8- وضعیت مالکیت واحدهای کنسانتره……………………………………………………………. 5۷

4-2-9- توزیع فراوانی نسبی میزان تولید انواع کنسانتره در 1392 در واحدهای کنسانتره……….. 5۸

4-2-10- توزیع فراوانی نسبی میزان استفاده از مواد نگهدارنده در واحدهای کنسانتره…………… 5۸

4-2-11- توزیع فراوانی نسبی کیفیت میوه­های استفاده شده در واحدهای کنسانتره……………… ۵۹

4-2-12- توزیع فراوانی نسبی وضعیت صادرات در واحدهای کنسانتره……………………………. ۵۹

4-2-13- توزیع فراوانی نسبی میزان فروش محصول در صورت تحریم در واحدهای کنسانتره… 6۰

4-2-14- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر کیفیت محصول در واحدهای کنسانتره…….. 6۱

4-2-15- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر قیمت محصول در واحدهای کنسانتره……… 6۱

۴-۳- نتایج برآورد انواع کارایی……………………………………………………………………………. 6۲

۴-۳-۱- محاسبه کارایی فنی و شناسایی واحدهای مرجع واحدهای کنسانتره …………………….. 6۲

۴-۳-۲-  محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس.. 6۴

۴-۳-۳-  محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس . 6۶

۴-۳-۴- نتایج حاصل از برآورد کارایی فنی و مقیاس در وضعیت بازدهی متغیر نسبت به مقیاس…… 7۰

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهاد ها

۵-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 7۵

یک مطلب دیگر :

۵-۲- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………. 7۵

۵-۳- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………… 7۸

۵-۴- پیشنهادهای پژوهشی………………………………………………………………………………….. ۷۹

منابع………………………………………………………………………………………………………………. 8۰

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………. 8۶

ABSTRAC……………………………………………………………………………………………………

چکیده:

صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیت­های موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعه­ی روستایی ایفا می­کند. در این تحقیق به منظور بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از رهیافت تحلیل پوششی داده­ها صورت گرفت. داده­ها و اطلاعات مورد نیاز از میان 14 واحد کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش پرسشنامه و به طور مستقیم، در سال 1392 جمع­آوری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده مدل تحلیل پوششی داده­ها با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس نشان می­دهد که میانگین کارایی­های فنی، تخصیصی و اقتصادی 7/87، 59 و 8/52 درصد به دست آمد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 6/36، 6/85 و 8/86 درصد می­باشد. همچنین با فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی به ترتیب برابر با 8/75، 7/40 و 33 درصد به دست امد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 50 ، 7/89 و 4/88 درصد می­باشد که نشان­دهنده عدم کارایی تخصیصی و اقتصادی قابل ملاحظه در واحد کنسانتره استان است.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

بی تردید انسان در تمامی دوران زندگی خود همواره با مشکلی بنام محدودیت و کمیابی و مواجه بوده است. این محدودیت و کمیابی در تمامی زمینه ها از جمله عوامل تولید و به تبع آن کالاها و خدمات کاملا محسوس است. از این رو بشر برای زندگی چاره ای جز استفاده هر چه بهتر از امکانات موجود جهت دسترسی به تولید بیشتر و با کیفیت بالاتر ندارد. در دنیای ما آنچه که به روشنی پاسخگوی این نیاز می باشد، مفهوم بالقوه کارایی و بهره وری است. (ابریشمی و نیاکان، 1389).

در جهان کنونی میزان تقاضای کالا نسبت به عرضه آن، به دلایلی همچون افزایش جمعیت، افزایش سطح توقعات و انتظارات مردم جامعه و غیره به طور فزاینده­ای رو به افزایش است، این در حالی است که عدم تعادل در تولید و مصرف غذا در جهان و خصوصاً در کشورهای جهان سوم مسئله بسیار مهمی است که خطر وابستگی را هر چه بیشتر تشدید می­نماید، به عبارتی استقلال سیاسی و اقتصادی این کشورها را تهدید می­کند. چرا که استقلال در گرو قدرت تولید مواد غذایی می­باشد. در این راستا حتی کشورهایی که به منابع طبیعی و انرژی خود متکی هستند نیز در تلاقی فرآیند افزایش جمعیت از یک سو، کاهش تولید و افزایش روز افزون قیمت­ها از سوی دیگر، امکانات خرید و تأمین غذای مورد نیاز را به تدریج از دست خواهند داد، مگر آنکه خود تولیدکننده مواد غذایی خویش بوده و از پتانسیل­های بالقوه به خوبی استفاده نمایند (رمضانی، 1388).

بررسی تاریخ و روند رشد کشورهای توسعه یافته و مقایسه آن با کشورهای در حال توسعه نشان می دهد که وجه تمایز و نقطه قوت این کشورها، استفاده بهینه از فرصت ها و امکاناتی است که در اختیار داشته اند. این مقایسه نشان می دهد که بررسی های مرتبط با بهره­وری و کارآیی در جهت تحلیل وضعیت کنونی اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف و ارائه راه کارهای مؤثر در جهت رفع عقب­ماندگی، تا چه حد حائز اهمیت است. بیشتر کشورهایی که در سال اخیر رشد اقتصادی چشم­گیری داشته­اند، این رشد را عمدتا” از طریق افزایش کارآیی و بهره وری عوامل تولید به دست آورده­اند، به طوری که سهم سرمایه­گذاری جدید در این رشد در مقایسه با نقش افزایش کارآیی و بهره­وری اندک بوده است (ابریشمی و نیاکان، 1389).

امروزه یکی از مهمترین روش­های توسعه اشتغال و افزایش درآمد در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است. این فرآیندها می­توانند دربرگیرنده تغییرات فیزیکی، شیمیایی، نگهداری، بسته­بندی و توزیع تولیدات کشاورزی باشد (وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۸۴).

صنعتی شدن کشاورزی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر هستند و در تعامل با یکدیگر می­توانند مجموعه­ای از صنایع را برای دست­یابی به توسعه پایدار مناطق روستایی، معرفی کنند (UNIDO,2003).

بخش کشاورزی یکی از اساسی ترین پایه های استقلال هر کشور به شمار می رود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. این نقش از نظر تأمین موادغذایی، ایجاد اشتغال، تأمین  ارز درخور ملاحظه است و از این رو خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی همواره موردتوجه مدیران و برنامه ریزان بوده است. افزایش تولید محصولات کشاورزی می تواند از طریق افزایش کاربرد عوامل تولید (تا انتهای ناحیه دوم تولید)، تغییرات عمده تکنولوژی و یا بهبود کارآیی بهره بردارن صورت گیرد. افزایش کاربرد عوامل تولید و تغییرات عمده تکنولوژی با محدودیت هایی روبروست، از این رو در شرایط کنونی بهترین و عملی ترین راه افزایش تولید محصولات کشاورزی، بهبود کارآیی و بدست آوردن محصول بیشتر از مجموعه ثابتی از عوامل تولید است. (شفیعی و همکاران، 1385).

2-1- بیان مسأله

صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیت­های موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعه­ی روستایی ایفا می­کند.

افزایش کارآیی را می­توان به عنوان یک مکمل مناسب و بادوام برای مجموعهﻯ سیاست­هایی که تولیدات داخلی را تشویق و حفاظت و هم چنین استفادهﻯ بهینه از منابع را ترویج می­کند در نظر گرفت. کارآیی عامل بسیار مهمی در رشد بهره­وری منابع تولید به ویژه در اقتصاد کشاورزی کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. این کشورها از یک طرف با فرصت­های محدود برای توسعه و پذیرش فن­آوری­های جدیدتر مواجه­اند و از سوی دیگر از فن­آوری­های موجود نیز به طور کارا استفاده نمی­کنند. بنابراین هر مطالعه در زمینهﻯ کارایی کشاورزان در تولید محصولات کشاورزی و کوشش در جهت بهبود کارایی آن­ها، بهره­وری عوامل تولید در کشاورزی را افزایش خواهد داد. با تجزیه و تحلیل کارآیی، از یک سو درجهﻯ موفقیت بهره­برداران در استفادهﻯ بهینه از منابع مشخص می­شود و از سوی دیگر امکان افزایش تولید محصولات با استفاده از مجموعهﻯ مشخصی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار می­گیرد (حسن پور، ۱۳۷۶ ).

2-3-3- عوامل مؤثر بر بهره ­وری …………………………..17

2-3-4- عوامل مؤثر بر وضعیت بهره­وری در ایران………… 21

2-3-5- عوامل مؤثر بر بهره­وری نیروی انسانی………….. 25

2-3-6- بهبود مصرف انرژی و بهره ­وری…………………….. 26

2-3-7- کارکنان و بهره­ وری…………………………………… 27

2-3-8- به روز بودن و بهره­وری………………………………. 28

2-3-9- نقش تأمین کنندگان در بهره­وری واحدها…………. 29

2-3-10- دولت و بهبود بهره­وری واحدهای تولیدی…………. 32

2-4- بهره­وری در واحدهای مرغ گوشتی…………………… 34

2-5- مطالعات داخلی و خارجی…………………………….. 36

2-5-1- مطالعات داخلی……………………………………… 36

2-5-2- مطالعات خارجی……………………………………… 39

2-6- جمع­بندی مطالعات و ارائه مدل مفهومی تحقیق……. 40

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- مقدمه……………………………………………………. 42

3-2- روش تحقیق…………………………………………….. 42

3-3- جامعه‌ی آماری……………………………………………. 43

3-5- ابزار پژوهش………………………………………………. 44

3-6-1- اعتبار (روایی) و پایایی پرسشنامه…………………… 44

3-6-2- پایایی پرسشنامه……………………………………… 45

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ­ها…………………………….. 46

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ­ها

4-1 مقدمه………………………………………………………. 48

4-2 ضریب اطمینان پژوهش………………………………….. 48

4-3 معرفی روش­های آماری مورد استفاده…………………. 48

4-4 ارائه و تحلیل نتایج……………………………………….. 49

4-5 بررسی فرضیه‌ی نرمال بودن هریک از متغیرها……….. 53

 

4-5-1 روش توصیفی (رسم نمودار هیستوگرام)…………… 53

4-5-2 روش استنباطی (آزمون کلموگروف-اسمیرنف)………. 56

4-6 بررسی فرضیات تحقیق…………………………………… 57

فصل پنجم: نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهادات

5-1- مقدمه……………………………………………………… 64

5-2- خلاصه‌ی تحقیق………………………………………….. 64

5-3- بحث و نتیجه­ گیری……………………………………….. 65

5-4- پیشنهادات………………………………………………….. 71

5-5- محدودیت­های تحقیق……………………………………….. 72

5-6- زمینه‌ی تحقیقات آتی………………………………………. 72

منابع ………………………………………………………………..73

منابع فارسی………………………………………………………. 73

منابع لاتین……………………………………………………….. 76

ضمائم……………………………………………………………. 78

چکیده:

هدف این تحقیق بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در بهره­وری واحدهای تولید مرغ گوشتی شهرستان مراغه بوده است. این پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و ابزار پیمایش در این تحقیق پرسشنامه بوده است. برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به آزمون فرض­ها از پرسشنامه‌ی محقق ساخته استفاده شد. به این صورت که بعد از انتخاب نمونه‌های مورد نظر از جامعه‌ی آماری مورد مطالعه که شامل کلیه‌ی مدیران واحدهای تولید مرغ گوشتی در شهرستان مراغه بودند که به علت کمی جامعه‌ی آماری، نمونه­گیری انجام نشد و همه‌ی مدیران برای شرکت در تحقیق انتخاب شدند. پرسشنامه­ها به تعداد مورد نظر تکثیر و با مراجعه‌ی حضوری به هر یک از واحدها در اختیار پاسخگویان مطالعه قرار گرفت. بعد از جمع­آوری اطلاعات، داده­ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه‌ی 18 مورد آنالیز قرار گرفت. سپس در بخش استنباطی با استفاده از آزمون t تک نمونه­ ای و آزمون فریدمن، فرضیات پژوهش آزمون شدند. نتایج نشان داد که بهبود مصرف انرژی، سابقه‌ی مدیر و کارکنان، میزان سرمایه‌ی تولیدی، اندازه‌ی واحد، آموزش و ترویج، استفاده از تکنولوژی­های جدید و قیمت نهاده‌ها بر بهره­وری واحدهای تولیدی مرغ گوشتی مؤثر می­باشند.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

اهمیتی که صنایع کوچک در توسعه‌ی اقتصادی کشورها دارند، توجه روزافزون سیاست‌گذاران را در جوامع مختلف به دنبال داشته است. اصولاً در بیشتر کشورهای توسعه‌ی یافته جهان، اتخاذ سیاست‌های مربوط به حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط به منظور کاهش فقر و ایجاد اشتغال، از مهمترین اولویت‌های توسعه‌ی دولت‌ها محسوب می‌شود. میزان موفقیت دولت‌ها در فراهم آوردن شرایط مناسب برای فعالیت بخش خصوصی که بخش اعظم آن­ها در چارچوب بنگاه‌های کوچک و متوسط فعالیت می‌کنند و در واقع ستون فقرات صنعت بیشتر کشورها را تشکیل می‌دهند، از عوامل تعیین کننده‌ی عملکرد بخش صنعت محسوب می‌شوند (تهامی‌پور و شاه‌مرادی، 1386).

از آنجایی که مهم‌ترین عامل یا اهرم اصلی کاهش یا افزایش بهره‌وری سازمان، منابع انسانی آن است لذا یکی از مسائلی که مدیران سازمان‌های پیشرو را در دهه‌های آینده درگیر خود خواهد ساخت، تلاش برای افزایش بهره‌وری شغلی کارکنان است. اندازه­گیری بهره‌وری یکی از اساسی‌ترین فعالیت‌هایی است که در سطوح مختلف می‌تواند راهگشای مدیریت در تصمیم‌گیری باشد. اندازه­گیری بهره‌وری در سطح بنگاه‌ها، راهنمای مدیران ارشد در زمینه‌ی تأمین و تخصیص منابع رشد تولید از جمله نیروی انسانی و سرمایه می‌باشد. مدیران به کمک نتایج حاصل از تحلیل شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید می‌توانند بنگاه تحت مدیریت خود را از نظر سرمایه‌بر بودن و یا کاربر بودن بهتر شناخته و تصمیمات درستی در زمینه‌ی تزریق منابع جدید به بنگاه اتخاذ نمایند.

گوشت مرغ در سال‌های اخیر به طور وسیعی جهت تغذیه‌ی انسان و تأمین پروتئین مورد نیاز به کار رفته است. پرورش مرغ گوشتی به دلیل رشد سریع، سهولت تغذیه، استفاده از فضای بسته، تراکم و ضریب تبدیل بهتر نسبت به سایر محصولات پروتئینی و همچنین دارا بودن مواد مورد نیاز بدن انسان از مزایای خاصی برخوردار است؛ ولی به دلیل رعایت نشدن اصول صحیح مدیریتی و استانداردهای فنی در تولید و پرورش مرغ، خسارات قابل توجهی در وهله‌ی اول به تولیدکنندگان و سپس به جامعه و اقتصاد ملی وارد شده است (دشتی و یزدانی، 1375).

یک مطلب دیگر :

آنچه در این پایان نامه مورد بررسی قرار می­گیرد، بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در بهره­وری واحدهای تولید مرغ گوشتی می­باشد. به همین جهت این تحقیق با ارائه‌ی مقدمه­ای کوتاه و بیان مسأله در فصل اول که کلیات نام دارد، شروع می‌شود، همچنین در این فصل مفاهیم کلیدی و اهداف و فرضیه­های تحقیق هم گفته می‌شود. در فصل دوم مبانی نظری به همراه بررسی منابع و تحقیقات پیشین در مورد موضوع صورت می­گیرد. فصل سوم این مطالعه، متدولوژی پژوهش به همراه مراحل اجرا را با ذکر جزئیات بازگو خواهد کرد. در فصل چهارم، نتایج تحقیق آورده می‌شود و در فصل پنجم نتیجه­گیری و بحث می­‌آید و پیشنهاداتی ارائه می‌شود.

2-1- بیان مسأله

از دیدگاه برنامه‌ریزی و توسعه‌ی اقتصادی، غذا هم به عنوان کالای اقتصادی و هم به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه، نقش بنیادی در تأمین استقلال کشور و سلامت جامعه دارد. از آنجایی که محصولات دامی و طیور یکی از منابع مهم و ضروری مواد غذایی است و با توجه به اهمیت صنعت دامی در عصر حاضر، واحدهای تولیدی دامی نقش مهمی در تأمین غذا در کشور به عهده دارند. طبق بررسی­هایی که در ایران به طور پراکنده در واحدهای تولیدی دامی انجام شده است، نشان داده شده است که سطح بهره‌وری و راندمان در ایران پایین­تر از استاندارد می‌باشد (حسینی و همکاران، 1390).

بهره‌وری از جمله عواملی است که دوام و بقای بنگاه‌ها را در دنیای پررقابت فعلی تضمین می­کند. حاکم شدن فرهنگ بهره‌وری، موجب استفاده بهینه از کلیه امکانات مادی و معنوی سازمان­ها می‌شود و دائماً توان­ها، استعدادها و امکانات بالقوه‌ی بنگاه­ها شکوفا می‌شود (راکوتواریزوا^[1]، 2008).

امروزه تمام کشورهای جهان در پی بدست آوردن پیشرفت­هایی در زمینه‌ی بهره‌وری هستند، بدین معنی که بتوانند با مصرف منابع کمتر به مقدار تولید بیشتری دست یابند. بهره‌وری عبارتست است از استفاده‌ی مطلوب، مؤثر و بهینه از مجموعه امکانات، ظرفیت­ها، سرمایه­ها، منابع و فرصت­ها. به عبارت دیگر، بهره‌وری، استفاده‌ی مؤثر و بهینه از زمان و ارزش حاصل از سرمایه، عمر، فکر، اندیشیه و توان­ها و استعدادها در یک واحد زمان و استفاده‌ی مطلوب از همه‌ی امکانات است (رفیعی و همکاران، 1390).

اندازه­گیری بهره‌وری به دلیل اهمیت آن در ارزیابی عملكرد سازمان­ها، همواره مورد توجه محققان بوده است. ضرورت رعایت اصل بهره‌وری در استفاده از منابع و امکانات موجود در دستیابی به اهداف سازمانی و تلاش در جهت افزایش آنها، بر کسی پوشیده نیست. یکی ‌از‌‌‌ راه­های ‌بهبود‌ و پیشرفت‌ اقتصادی و روزافزون یک واحد تولیدی ‌صنعتی، اندازه‌گیری بهره‌وری آن است و براساس اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل شاخص‌های بهره‌وری، فرصت­های بهبود تعریف می‌شود و چرخه‌‌ی بهبود را می‌توان انجام داد (میری و همکاران، 1387).

بهره‌وری استفادة مؤثر و کارآمد از ورودی­ها یا منابع برای تولید محصول یا ارائة خروجی­هاست. ورودی­ها (نهاده‌ها) منابعی از قبیل مواد اولیه، ابزارآلات و تجهیزات، نیروی کار و زمین و سایر موارد هستند که برای خلق خروجی یا ستاده (محصولات تولیدی، خدمات ارائه شده) استفاده می‌شوند. اندازه‌گیری بهره‌وری برای هر سازمان ضروری است و این امر به حدی حائز اهمیت است که می‌توان با برقراری و اجرای یک سیستم اندازه‌گیری بهره‌وری به نقاط قوت و ضعف یک سازمان تولیدی پی برد (حاجی رحیمی و کریمی، 2009).

یک واحد تولیدی در واقع قسمتی از شرکت است که به تکمیل محصول نهایی، تولید محصول یا ارائه خدمت خاصی می­پردازد. این سطح از تولید می­تواند جزو واحد، گروه تولیدی، خط تولید و سالن تولید لحاظ شود. بررسی بهره­وری در این سطح علاوه به عوامل متعددی همچون مدیریت مجموعه، نیروی کار، سرمایه‌ی واحد، انرژی، عوامل خاص و تکنولوژیکی چون ماشین‌آلات و قیمت نهاده‌ها و محصول وابسته است (روتان^[2]، 2002).

یكی از شاخصه‌های بهره‌وری در واحدهای تولیدی استفاده‌ی بهینه از انرژی است. بهره‌وری در استفاده از انرژی در ایران تا پیش از این در حد قابل قبولی قرار نداشت، چرا كه به دلیل قیمت‌های پایین انرژی و هزینه‌ی اندكی كه واحدهای تولیدی و حتی خانوارها از این بابت متحمل می‌شدند، انگیزه‌ی چندانی برای استفاده‌ی بهینه از انرژی در هر دو بخش وجود نداشت. در حال حاضر نیز با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، چرخه‌ی تولید قبلی بهره‌وری چندانی نداشته است و بیشتر واحدهای تولیدی تلاش می‌کنند تا در زمینه‌ی استفاده از انرژی روش­های جدیدتری را به کار گیرند تا بهره‌وری بالاتری بدست آورند (دشتی و شرفا، 2009).

میزان بهره‌ی فردی مدیر و شاغلین تحت تأثیر عوامل ملموس و غیرملموس نظیر اندازه‌ی تجهیزات، شرایط کار، فرآیندها، آگاهی و انگیزش قراردارد. یک مدیر باسابقه می­تواند با برخی تصمیم­های مهم بهره‌وری را در یک زمان حساس ارتقا بخشد (محمدنژاد و همکاران، 2008).

مدیران واحدهای تولید مرغ گوشتی هم امروزه با بهره­گیری از تکنولوژی­های جدید و روش­های جایگزین سعی در بالا بردن بهره­وری در واحدهای خود هستند. چرا که با قیمت بالای نهاده­های مصرفی در این واحدها، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیز که واحدهای با بهره­وری پایین به کار در این زمینه ادامه بدهند (برنتسن^[3]، 2009).

آذربایجان‌شرقی با داشتن ظرفیت‌های مهم تولیدی و صنعتی، نقش اساسی در تأمین امنیت غذایی در منطقه دارد که این امر این استان را به قطب مهم اقتصادی و تولیدی تبدیل کرده است. جمعیت دامی آذربایجان شرقی بالغ بر 8/9 میلیون واحد است که از این واحدهای دامی، محصولات تولیدی بالغ بر 993 هزار تن اعم از گوشت قرمز، گوشت سفید، شیر، تخم­مرغ، عسل و آبزیان است که خوشبختانه در اکثر محصولات تولیدی خودکفا بوده و این محصولات را به سایر استان‌ها و خارج از کشور صادر می‌کند. همچنین در حال حاضر بیش از 100 هزار نفر در بخش دام و طیور و صنایع وابسته در استان به فعالیت مولد، اشتغال دارند (آمارنامه جهاد استان آذربایجان شرقی، 1390).

حال سوال اینجاست که مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر بهره­وری واحدهای تولیدی دامی کدام­ها هستند؟ کدام یک از عوامل نقش مهم­تری در بهره‌وری دارد؟ برای پاسخ به این سوالات و با توجه به اهمیت موضوع و مطالب گفته شده، هدف این مطالعه بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در بهره­‌وری واحدهای تولید مرغ گوشتی در واحدهای تولیدی شهرستان مراغه می­باشد.

3-1- اهمیت و ضرورت مسأله

امروزه تمام کشورهای جهان در پی بدست آوردن پیشرفت­هایی در زمینه‌ی بهره­وری هستند، بدین معنی که بتوانند با مصرف منابع کمتر به مقدار تولید بیشتری دست یابند. به منظور افزایش بهره­وری در اقتصاد ایران باید به بخش كشاورزی به عنوان یكی از بخش­های مهم و عمده فعالیت اقتصادی در كشور توجه خاص كرد، زیرا افزایش رشد بهره­وری در این بخش، با توجه به اهمیت آن، می­تواند ما را در جهت دستیابی به توسعه‌ی اقتصادی یاری كند. از طرفی براساس ماده‌ی 5 قانون برنامه‌ی چهارم توسعه، ارزش افزوده بخش كشاورزی در طول سال‌های برنامه چهارم باید سالانه 5/6 درصد رشد نماید كه 2/2 درصد از آن باید از محل رشد بهره­وری كل عوامل تولید حاصل شود.

همچنین نتایج این مطالعه می­تواند برای بهبود شاخص­های بهره­وری در واحدهای تولیدی دامی مفید باشد. در سطح منطقه نیز مدیران می­توانند با درک عوامل مؤثر بر بهره­وری، برنامه­ریزی بهتری برای واحدهای خود پیاده نمایند.

4-1- اهداف پژوهش

هدف اصلی این مطالعه بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در بهره ­وری واحدهای تولیدی مرغ گوشتی می­باشد. همچنین این مطالعه اهداف فرعی زیر را دنبال می­کند:

– اولویت­بندی عوامل مؤثر بر بهره­وری به ترتیب اهمیت

– ارائه راهکارهایی برای افزایش بهره­وری در واحدهای تولیدی مرغ گوشتی

5-1- سوالات تحقیق

سوال اصلی:

عوامل مؤثر بر بهره­وری واحدهای تولیدی مرغ گوشتی کدام­ها هستند؟

سوالات فرعی:

1- آیا بهبود مصرف انرژی بر بهره­وری واحدهای تولیدی مرغ گوشتی مؤثر می­باشد؟

با ‏استفاده از روش های برنامه‌ریزی و مدیریت مزرعه می‌توان برای یك منطقه با توجه به مقدار ‏نهاده‌های موجود مانند، مقدار زمین،‌ آب، کودمصرفی،‌ بذر و … پیشنهادهایی مبتنی بر ‏جدیدترین روشهای مدیریت کشاورزی برای حداکثر نمودن سود، ارائه نمود. برای این كار از الگوریتم‌های بهینه‌سازی شبیه الگوریتم ژنتیك، شبیه‌سازی بازپخت، الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات، منطق فازی و… استفاده می‌شود.

الگوریتم جدیدی بنام الگوریتم رقابت استعماری در سال 2007 توسط آتش پزگرگری ارایه شد. این الگوریتم از تكامل سیاسی اجتماعی انسان الگو گرفته و به حل مسایل بهینه‌سازی می‌پردازد. از این الگوریتم در حل مسایل زیادی در زمینه‌ی صنعت استفاده شده است. در این تحقیق كارایی این روش در تهیه‌ی الگوی بهینه‌ی كشت مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در صورت مثبت بودن نتیجه، علاوه بر تعیین الگوی بهینه‌ی كاشت محصولات زراعی و باغی در شهرستان بشرویه امید است بتوان به سوالات زیر پاسخ داد.

1- آیا الگوی کشت موجود بهینه است؟

2- آیا می‌توان با تغییر الگوی کشت درآمد کشاورزان را افزایش داد؟

3- درصورت ارایه‌ی‌ الگوی کشت جدید آیا نیاز کارخانه خوراک دام و کارخانه‌جات پنبه پاک‌کنی به مواد اولیه تأمین خواهدشد؟

4- تفاوت عمده تغییر سطح زیرکشت مربوط به کدام محصول یا محصولات است؟

 

5- درصورت حذف محدودیت‌ها (به جز آب) درآمد حاصل از الگوی کشت بهینه با الگوی فعلی چقدر تفاوت خواهد داشت؟

6- درآمد و الگوی کشت در حالت در نظر گرفتن محدودیت تأمین نیاز اولیه کارخانه خوراک دام و پنبه پاک کنی و در حالت عدم محدودیت برای تأمین نیاز این دو کارخانه چه تفاوتی می‌کند؟

7- کم‌ترین و بیش‌ترین مصرف آب در الگوی کشت مربوط به کدام محصولات است؟

8- میزان سود حاصل از این روش با روش‌ فعلی چه تفاوتی دارد؟

9- با ثابت ماندن میزان درآمد فعلی کشاورزان چه تغییری در میزان مصرف آب ایجاد می‌شود؟

فصل دوم: سوابق تحقیق

1-2- روش های برنامه ریزی

روش‌های برنامه‌ریزی متعددی برای تعیین الگوی کشت بهینه وجود دارد. از این روش‌ها می‌توان به الگوریتم‌های تکاملی مانند الگوریتم ژنتیک، برنامه‌ریزی خطی و غیرخطی، برنامه‌ریزی آرمانی، برنامه‌ریزی فازی و … اشاره کرد. در این فصل مروری بر تعدادی از تحقیقات انجام شده خواهیم داشت.

زارع و همکاران (1385) با استفاده از نرم افزار  WINQSBو روش برنامه‌ریزی خطی امکان‌سنجی تغییر در الگوی کشت در مناطق صیفی کاری را با هدف توسعه کشت گیاهان علوفه ای و دانه های روغنی به همراه تحلیل حساسیت عوامل موثر مربوطه در مناطق‌ فریمان، تایباد و تربت‌جام مورد بررسی قرار دادند. به منظور بررسی امکان تغییر در الگوی کشت از یک مدل ریاضی و شبیه‌سازی رفتار زارعین استفاده شد. اکثر کشاورزان در زمان تصمیم‌گیری، اطلاعات کمی از تصمیمات سایر زارعین دارند که یکی از پیامدهای این گونه تصمیم‌گیری تولید چندین محصول در یک فصل زراعی به مقدار کم است. با توجه به محدودیت و کمبود آب، از منظر نهاده‌های کمیاب، این نهاده به عنوان محور محدودیت‌ها و جایگزینی محصولات مورد توجه قرار گرفت. با توجه به تغییر قیمت از زمان شروع تا زمان برداشت، قیمت لحاظ شده در این مطالعه بصورت وزنی می‌باشد. هچنین قیمت آب در این مطالعه بر اساس هزینه‌های احداث چاه محاسبه شده است. با توجه به اینکه اطلاعات دقیقی از میزان آب موجود در دسترس نیست، به منظور بررسی امکان تغییر درالگوی فعلی، میزان مصرف آب محصولات مورد مطالعه بر اساس سطح زیر کشت فعلی آنها محاسبه و به عنوان کل آب در دسترس در نظر گرفته شد و چندین مدل مورد بررسی قرار گرفت.

اولین مدل مورد مطالعه مدل شماره یک است. در این مدل کلیه محصولات بدون هیچ محدودیتی به برنامه معرفی شده ومعیار انتخاب سود خالص و میزان مصرف آب است؛ لذا ترکیبی از محصولات که با آب موجود بیشترین درآمد را عاید کشاورز می‌کند ارائه می‌نماید. مطالعه‌ی الگوی کشت شهرستان‌ها نشان داد که جهت تغییر سطح

یک مطلب دیگر :

خورشید چگونه کار می کند؟

 زیر کشت محصولات می‌توان با برنامه‌ریزی و شبیه‌سازی منطقه نسبت به عواقب تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها آگاه شد و با بصیرت و آگاهی اقدام به تصمیم گیری نمود. همچنین در این مطالعات ظرفیت و پتانسیل مناطق از جهت تخصیص نهاده‌ها معلوم می‌گردد. در این مطالعات به راحتی می‌توان از هزینه فرصت و ارزش نهاده‌های کمیاب در تولید آگاه شد. در این بررسی همچنین مشخص شد با توجه به اهداف یک مطالعه بایستی برخی از عوامل که ارزش آنها در بازار معاملات دقیقا مشخص نمی‌شود مانند راحتی و یا سختی تولید یک محصول، علایق زارعین در تولید و یا آگاهی آنها از روش تولید، در دسترس بودن برخی از نهاده‌ها در زمان نیاز مانند ادوات برداشت و تاثیر برخی محصولات بر کشت بعدی، ارزش غذایی محصولات علوفه‌ای و… را بایستی به نحوی ارزش گذاری کرد تا به عنوان یک معیار (مانند درآمد و میزان مصرف آّب و…) در انتخاب محصول مد نظر قرار گیرد. این مطالعه همچنین نشان داد که بین الگوهای کشت بهینه و الگوی فعلی زارعین قرابت زیادی وجود دارد که این موضوع ضمن تایید درستی مدل‌نویسی، بیانگر تاثیر سیاست‌گذاری‌ها بر تصمیمات زارعین است.

عباسی و قدمی (1385) با بررسی انواع مدل‌های برنامه‌ریزی منابع آب و خصوصیات و شرایط حاکم بر هر کدام از این مدل‌ها، مدل برنامه‌ریزی خطی در محیط نرم افزار lingo8  را به دلیل سادگی و کاربردی بودن آن و امکان بکارگیری در مدیریت منابع آب، بعنوان گزینه مناسب برای تعیین الگوی كشت دشت فریمان–تربت‌جام انتخاب نمودند. مدل برای پنج دوره‌ی پنج ساله و با در نظر گرفتن تغییرات تدریجی اجرا شد. ورودی‌های مدل شامل دو دسته پارامتر می‌باشد. یکی پارامترهای مرتبط با محاسبات اقتصادی که عبارت از راندمان محصول در هر دشت، قیمت واحد هر محصول در منطقه، هزینه در هکتار هر محصول در منطقه و دیگری پارامترهای مربوط به محاسبات آب آبیاری که عبارت از راندمان کل آبیاری هر دشت در سالهای هدف، نیاز خالص آبیاری ماهیانه‌ی هر محصول، ضریب حساسیت گیاهان نسبت به آب، حداکثر مجاز برداشت از منابع آب زیرزمینی در سالهای هدف می‌باشد.

با توجه به نتایج مدل برای دشت فریمان-تربت جام می‌توان گفت که تغییرات در الگوی کشت در سال‌های مختلف طرح به گونه‌ای است که با وجود کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی سود خالص حاصل، روند افزایشی دارد، به‌طوری‌که از 703 میلیارد ریال در سال 1390 به 754 میلیارد ریال در سال 1410 رسیده است. با تعیین مناسب‌ترین الگوی بهره‌برداری از منابع موجود (سطحی و زیرزمینی) با استفاده از مدل، بیلان منفی در دشت تعدیل شده و به تدریج مثبت می گردد به‌طوری‌که از بیلان 216- در وضع موجود به 20+ در سال 1410 رسیده است. باید توجه کرد که تغییرات بیلان دشت از سال 1385 تا 1390 زیاد بوده اما در سالهای بعد روند کندتری دارد که علت این امر تغییر الگوی کشت فعلی به الگوی کشت بهینه و مبنا قرار گرفتن الگوی کشت بهینه هر سال برای سال بعد می‌باشد.

باقریان و همکاران (1381) در این مطالعه به بررسی الگوی بهینه كشت منطقه‌ی کازرون با روش برنامه‌ریزی خطی نمودند. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش‌نامه توسط کشاورزان دارای کمتر از پنج هکتار زمین بدست آمد. الگوی کشت بهینه با استفاده از برنامه‌ی  lindoبا هدف بیشینه نمودن درآمد کشاورزان حل گردید. در الگوی به کار رفته در مطالعه حاضر، 12 فعالیت زراعی (کشت محصولات مختلف) در نظر گرفته شده و محدودیت‌ها به صورت حداکثر و حداقل می‌باشند. پس از تعیین الگو در دو حالت کالیبره[1] و بهینه[2] با تغییر قیمت هر متر مکعب آب در تابع هدف، مقدار تقاضای آب در قیمت‌های مختلف و در فصول مختلف برآورد گردید، سپس به منظور نشان دادن رابطه‌ی مقدار تقاضای آب و قیمت آن، منحنی‌های تقاضای آب با استفاده از برنامه‌یEXCEL  ارائه شد.

3-1-3-5- مشكلات ثبت حشره­‌كش­‌های گیاهی………. 8

1-3-6- نقش حشره‌كش­‌های گیاهی در آینده…………. 9

فصـل دوم: مواد و روش کار

2-1- گیاهان مورد استفاده……………………………… 15

2-1-1- مریم گلی (Lamiaceae) Salvia officinalis L…..

2-1-2- بادرنجبویه؛ وارنگ بو (Lamiaceae)  Melissa officinalis L……..

2-1-3- همیشه بهارکوهی (Astraceae) Calendula officinalis L…….

2-1-4- بابونه رومی (Astraceae) Chamaemelum nobile L…………

2-1-5- افسنطین (Astraceae) .Artemisia absinthium L……………

2-1-6- گردو ایرانی (Juglanceae) .Juglans regia L…………………..

2-2- جمع­آوری گیاهان مورد مطالعه…………………. 18

2-3- تهیه عصاره­های استنی و هگزانی……………. 21

2-4- پرورش شب پره هندی………………………….. 22

2-5- بررسی اثر حشره­کشی پودر گیاهان………….. 23

2-6- بررسی تاثیر حشره­کشی تماسی عصاره­های هگزانی و استنی…..24

2-7- بررسی اثر دور­کنندگی عصاره­ های گیاهی……. 25

2-8- بررسی تاثیر عصاره­ها روی شاخص­های تغذیه­ای….. 26

 

فصل سوم: نتایج

3-1- بررسی تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی….30

3-1-1- تاثیر روی لارو……………………………………. 30

3-1-2- تاثیر روی میزان تخم ریزی……………………… 31

3-1-3- تاثیر روی طول دوره لاروی……………………… 31

3-1-4- تاثیر روی طول دوره شفیرگی…………………. 32

3-1-5- تاثیر پودر گیاهان روی طول عمر………………. 33

3-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….33

3-2-1- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی لارو…..33

3-2-2- تاثیر حشره­کشی عصاره­های هگزانی روی لارو…… 34

3-2-3- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی شفیره……. 35

3-2-4- تاثیر حشره­کشی عصاره های هگزانی روی شفیره…… 35

3-3- بررسی تاثیر دور­کنندگی عصاره­ای استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی……36

3-4- برسی تاثیر عصاره­های گیاهی روی شاخص­های غذایی……..38

3-4-1- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی روی نرخ رشد نسبی (RGR) شب پره هندی…..38

3-4-2- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی بر نرخ نسبی مصرف غذا (RCR) لارو….39

فصل چهارم: بحث

4-1- تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی…… 42

4-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….. 43

4-3- تاثیر دورکنندگی و جلب کنندگی عصاره­های استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی….44

4-4- تاثیر عصاره ­ها روی شاخص­های تغذیه­ای لارو 15 روزه شب پره هندی…..45

فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات

5-2- پیشنهادات…………………………………………………… 49

منابع و ماخذ………………………………………………………… 50

چکیده:

استفاده وسیع از حشره­کش­های شیمیایی سبب به وجود آمدن جمعیت­های مقاوم به این حشره­کش­ها و همچنین آلودگی زیست محیطی گردیده است. به همین دلیل امکان استفاده از حشره­کش­های گیاهی علیه آفات انباری در سال­های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این آفات انباری شب­پره­هندی Plodia interpunctella (Hübner) است که باعث تخریب محصولات انباری می­شود. در این تحقیق اثرات حشره­کشی عصاره­های استنی و هگزانی 5 گونه گیاه دارویی همیشه بهار، Calendula officinalis L.، افسنطین، Artemisia absinthium L.، بادرنجبویه، Melissa officinalis L.، مریم­گلی، Salvia officinalis L.، بابونه، Chamaemel nobile L.، و همچنین پوست سبز میوه­ی گردوی ایرانی،L.  regia Juglans روی شب­پره هندی مورد بررسی قرار گرفت. حشرات مورد آزمایش در شرایط کنترل شده (حرارت2 ± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد) پرورش داده شدند، عصاره­گیری به روش پودر کردن اندام گیاهی و حل کردن در حلال و سپس صاف کردن انجام شد. بررسی تاثیر حشره­کشی پودر گیاهان مورد نظر روی لارو شب­پره هندی نشان داد بهترین گیاه برای تلفات لاروی و کاهش طول دوره شفیرگی مربوط به پودر بادرنجبویه بوده است، بهترین گیاه برای بازدارندگی از تخمریزی مربوط به پودر بابونه، و بهترین گیاه برای کاهش طول دوره لاروی مربوط به پودر مریم گلی بوده است. اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب­پره هندی نشان داد بالاترین درصد تلفات لاروی در عصاره­های استنی، مربوط به عصاره افسنطین و در عصاره هگزانی مربوط به عصاره همیشه­بهار بوده است. عصاره­های استنی تاثیر معنی­داری روی تلفات در مرحله شفیرگی ایجاد نکرده و عصاره هگزانی مریم گلی بالاترین درصد تلفات در مرحله شفیرگی را ایجاد کرده است. همچنین میزان RGR و RCR در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد کاهش یافت و همه تیمار­ها اختلاف معنی­دار با شاهد در سطح 1 درصد نشان دادند اما بین گیاهان اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. میزان FDI در هیچکدام از تیمار­ها اختلاف معنی­داری را با شاهد نشان نداد. ولی میزانECI  در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد اختلاف معنی­داری را نشان داد. همچنین همه عصاره­های مورد نظر دارای تاثیر دورکنندگی نسبتا” خوبی روی لارو سن آخر شب­پره

یک مطلب دیگر :

مقاله تاریخچه ومبانی توانمند سازی – مجله علمی خبری رهاجو

 هندی بودند.

فصل اول: مقدمه و مروری بر تحقیقات گذشته

1-1- مقدمه

بیش از 600 گونه آفت از سخت بالپوشان، 700 گونه از بالپولکداران و 355 گونه از کنه­ها به محصولات انباری خسارت ‏زده و‏ باعث کاهش‏ کیفیت ‏و‏ کمیت‏ آنها ‏می­‏شوند.‏ بعلاوه‏ وجود‏‏ بقایای حشرات در محصولات غذایی انبار شده باعث کاهش کیفیت آنها می­‏شود (راجندران و اسریران جینی[1]، 2008).

حمله آفات انباری و کم توجهی به اصول نگهداری فرآورده­‌های کشاورزی گاهی زیان­های کیفی بسیار مهمی را به دنبال می­آورد که سبب تغییر ترکیب شیمیایی، رنگ و مزه محصول شده و ارزش تجاری و مرغوبیت آن را به شدت کاهش می­دهد. زیان­های کیفی گاهی بصورت از بین رفتن ویتامین­ها و دیگر عناصر اصلی محصول بروز می­کند. آفات انباری علاوه بر زیان­های کمی و کیفی، بهداشت مصرف کنندگان را نیز به مخاطره می­اندازند و گاهی مشکلات بهداشتی قابل توجهی را نیز در مصرف‌­کنندگان، اعم از انسان، دام و طیور اختلالات گوارشی شدیدی ایجاد می­کند (فاطمی زاده، 1382).

كنترل صحیح آفات در انبار­ها یكی از مهمترین عوامل حفاظت مواد غذایی تأمین کننده عناصر غذایی مهم و مورد نیاز بدن از جمله حبوبات و غلات است. آفات انباری یكی از معضلات مهم در انبار­داری این محصولات هستند كه پس از برداشت تا زمان مصرف در انبار نگهداری می­شوند. علت عمده خسارت بالای این دسته آفات قدرت تكثیر بالا، همه­جازی بودن و چند­خواری آن­ها است تا جایی كه در انبار­هایی با شرایط سنتی میزان خسارت تا 80 درصد گزارش شده است. در اکثر سیستم­های انبار­داری استفاده از سموم تنفسی اقتصادی­ترین روش مدیریت آفات انباری است. روش تدخین مطلوب باید هیچ باقیمانده خطرناک برای انسان نداشته باشد همچنین روی کیفیت و طعم ماده غذایی یا مراحل فرآوری محصول تاثیر سوء نداشته باشد. همچنین مواد تدخینی باید از نظر بیولوژیکی فعال بوده و یا توسط دانه­ها جذب و قابلیت اشتعال یا تجمع نداشته باشند (لی و همکاران[2] 2001).

با توجه به اهمیت اقتصادی و ممنوعیت استفاده از گاز متیل بروماید یافتن یک روش جایگزین ایمن، مناسب، اقتصادی و پایدار جهت کنترل و کاهش خسارت این آفات ضروری بنظر می­رسد. روش­های متعددی برای نیل به این هدف وجود دارد .بکار­گیری سموم تدخینی به دلیل انتشار و نفوذ آنها به درون توده محصول در میان روش­های متعدد مبارزه با آفات انباری، موثرترین روش محسوب می­شود. در چند سال اخیر بکار­گیری بعضی از سموم تدخینی کنار گذاشته شده است. متیل بروماید از جمله سموم تدخینی می­باشد که سبب تخریب لایه ازون می­شود و به همین سبب توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده آمریکا به عنوان دسته اول تخریب کننده­های لایه ازون طبقه­بندی شده است . طبق برنامه­ریزی جهانی در کشور­های توسعه یافته تا سال ۲۰۰۵ و در کشور­های در حال توسعه تا سال ۲۰۱۵ باید مصرف این سم متوقف شود (لی و همکاران، 2001).

پس از آنکه متیل بروماید عامل تخریبی لایه ازون شناخته شد ، استفاده از فسفین رواج بیشتری یافت و عدم توجه به استاندارد­های تدخین باعث بروز مقاومت­های بیشتری در آفات نسبت به فسفین گردید به طوری که در ۴۵ کشور جهان گزارشاتی از مقاومت آفات انباری در برابر سم فسفین منتشر شده است. از این رو جستجو برای یافت جایگزین مناسب برای سموم فوق اجتناب­ناپذیر است (فیلد[3]، 1998).

اسانس­ها و عصاره­های گیاهی یکی از جایگزین­های مناسب برای ترکیبات شیمیایی مصنوعی تلقی می­شوند که کمترین خطر را برای انسان و محیط زیست دارند. اما هنوز ترکیبی که جایگزین مناسبی برای متیل بروماید بوده و دامنه تاثیر وسیع داشته و ارزان قیمت بوده و قابلیت استفاده در سطوح گسترده را داشته باشد پیدا نشده است (راجندران[4]، 2001).

ترکیبات با منشاء گیاهی می­توانند به عنوان جایگزین مناسب ترکیبات شیمیایی، به ویژه در کشور­های در حال توسعه، مصرف شوند (ناوارو و همکاران[5]، 2001).

تحقیقات روی مشتقات گیاهی برای کنترل بند­پایان آفت ادامه دارد با این وجود هنوز تعداد حشره­کش­های گیاهی مورد استفاده در کشاورزی صنعتی بسیار محدود است. پیرتروم و نیم از حشره­کش­های با منشاء گیاهی هستند که به صورت تجاری تولید و مصرف می­شوند. برخی از مواد گیاهی دیگر نیز به عنوان دور­کننده حشرات و ضد­تغذیه مورد بررسی قرار گرفته­اند ولی به جز چند دور­کننده طبیعی پشه­ها، موفقیت­های کمی در تجاری کردن مواد گیاهی دور­کننده حشرات وجود دارد. از نظر مدیریت آفات کشاورزی بویژه در تولید محصولات غذایی ارگانیک، حشره­کش­های گیاهی در کشور­های پیشرفته رایج شده­اند. با این وجود، این ترکیبات می­توانند نقش مهم­تری در تولید و حفاظت بعد از برداشت محصولات غذایی در کشور­های در حال توسعه هم داشته باشند (ایسمان[6]، 2000).

این مسأله و مسائل نظیر آن سبب شده تا انسان به کاربرد سموم حشره­کش جدید اقدام نماید. با توجه به اینکه بیشتر ترکیبات گیاهی که به عنوان حشره­کش­های تجاری معرفی شده­اند به صورت عصاره از گیاهان استخراج شده اند،لذا در این تحقیق به بررسی اثر حشره­کشی، دور­کنندگی (لارو سن آخر) و ضد­تغذیه­ای و بازدارند­گی تغذیه­ای عصاره و پودر 5 گیاه دارویی شامل: افسنطین، مریم­گلی، همیشه­بهار، بابونه، بادرنجبویه و پوست سبز میوه گردوی ایرانی روی شب­پره هندی Plodia interpunctella (Hubner) مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه عصاره­ها دارای ترکیبات مختلف قطبی و غیر­قطبی با خواص متفاوت هستند در این تحقیق دو نوع حلال قطبی و غیر قطبی انتخاب گردید. دلایل انتخاب این گیاهان فراوانی آنها در طبیعت ایران، امکان کشت زراعی، نداشتن آفت خاص بوده است.

2-1- مروری بر تحقیقات گذشته

1-2-1- خسارت آفات انباری

طبق گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی جهان (فائو) آفات انباری سالیانه در حدود 10 درصد محصول غلات برداشت شده را در انبار منهدم می­کنند. مقدار این خسارت در بعضی از نقاط جهان و روی بخشی از محصولات کشاورزی تا 50 درصد محصول هم می­رسد. در برخی موارد خسارت بعضی از سوسک­های حبوبات در مدت 3 تا 5 ماه نگهداری حبوبات در انبار به 100 درصد محصول نیز رسیده است (کیتا و همکاران[1]، 2001). از طرف دیگر آفات انباری باعث کاهش کیفیت محصول، کاهش بازار­ پسندی و قدرت جوانه­زنی آن نیز می­شوند (لاله و عبدالرحمن[2]، 1999). در میان آفات انباری بیشترین خسارت را سخت بالپو­شان و پروانه­ها وارد می­سازند (رس[3]، 2004).

[1] -Keita et al

[2] -Abdulrahman

[3] -Rees

[1]- Rajeendran and Sirianjini

[2]- Lee at al

دکتر استفان دی اسمت

 

استادان مشاور:

 

دکتر حسن کرمانشاهی

 

 دکتر احمدرضا راجی

 

دکتر رضا فرهوش

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(پایان نامه مقطع ارشد)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

تنش‌ گرمایی و اثرات مضر آن بر عملکرد طیور در بعضی از ماههای سال توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. ثابت شده است که دمای بالا، بویژه در دوره پایانی رشد، اثرات بسیار مضری بر عملکرد، سلامتی و فیزیولوژی جوجه‌های گوشتی می گذارد. تاکنون روش‌های مختلفی برای کاهش و یا از بین بردن اثرات منفی تنش‌ گرمایی پیشنهاد شده است. از میان روش‌های موجود، دستکاری جیره و افزودن مواد ضد اکسیدانتی بعنوان یک راه حل مناسب و کاربردی توصیه می‌شود. در این راستا، استفاده از مواد گیاهی سرشار از ترکیبات ضداکسیدانتی مانند ترکیبات فنولیک سودمند به نظر میرسد. چنین ترکیباتی در عصاره گیاهانی مانند لیمو، پرتقال، زردچوبه و پونه کوهی به فراوانی یافت می‌شوند. بنابراین و با توجه به مقدمه بیان شده، هدف از انجام این پژوهش موارد زیر بود: بررسی اثرات عصاره‌های گیاهی بر فراسنجه‌های عملکردی جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی، ارزیابی توانایی عصاره‌های ذکر شده برای بهبود فراسنجه‌های مربوط به جمعیت میکروبی دستگاه گوارش جوجه‌های گوشتی و ارزیابی توانایی عصاره‌های گیاهی بر فراسنجه‌های کیفی گوشت و تنش اکسیداتیو در سطح سلولی و ملکولی با روش‌های بیوتکنولوژی. به دلیل حساسیت بالای جوجه‌های گوشتی به دمای بالا در دوره نهایی پرورش، بنابراین این دوره (روزهای بین 25 تا 42 دوره پرورش) جهت انجام این پژوهش انتخاب شد. دمای اعمال شده در این پژوهش 34 درجه سانتی‌گراد و برای 5 ساعت در روز بود. هر یک از عصاره‌ها در 2 سطح 200 و 400 میلی‌گرم در کیلوگرم به جیره جوجه‌ها افزوده شدند. سه روز اول تغذیه با عصاره‌ها، به عنوان دوره سازگاری در نظر گرفته شد. برای بررسی اثر هم افزایی عصاره‌های لیمو و پرتقال، مخلوط این دو عصاره در سطوح مختلف به جوجه‌ها تغذیه شدند. پس از 3 روز، 10 روز یا 2 هفته از تنش گرمایی القا شده، جوجه‌ها توزین شده و برای بررسی کیفیت گوشت، فراسنجه‌های فیزیولوژیک، ریخت‌شناسی دستگاه گوارش، جمعیت میکروبی و همچنین تنش اکسیداتیو نمونه‌برداری شدند. در پایان آزمایش تفاوت معنی­داری در عملکرد جوجه­ها دیده نشد. درمقایسه با گروه شاهد، تغذیه با 400 میلی‌گرم عصاره پوست پرتقال و همچنین 200 و 400 میلی‌گرم عصاره زردچوبه باعث افزایش معنی‌دار فعالیت گلوتاتیون‌پراکسیداز (p<0.05)، و تغذیه با 400 میلی‌گرم عصاره زردچوبه باعث افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز شد (p<0.05). افزودن 200 میلی‌گرم

یک مطلب دیگر :

چرا رئیس‌تان باید اجازه بدهد در اداره چرت بزنید؟!

 عصاره پوست لیمو و  400 میلی­گرم از عصاره‌های زردچوبه و پوست لیمو به جیره، به‌ترتیب، موجب افزایش غلظت هورمون T₃ و هورمون رشد نسبت به گروه شاهد گردید (p<0.05)، اما عصاره­های مورد مطالعه تأثیر معنی­داری بر غلظت هورمون T₄ نداشتند. همچنین تغذیه با  400 میلی­گرم از عصاره زردچوبه منجر به کاهش کلی‌فرم‌های ایلئوم و روده کور نسبت به گروه شاهد شد (p<0.05). اثرات مثبت عصاره‌ها بر ریخت‌شناسی روده باریک نیز دیده شد. تغذیه با عصاره زردچوبه و پونه کوهی به ویژه در سطوح 400 میلی‌گرم به طور معنی‌داری باعث بهبود سیستم ضد اکسیدانتی پرنده شد (p<0.05). پروتئین‌های شوک گرمایی نیز به‌طور معنی‌داری با تغذیه عصاره‌ها کاهش یافتند (p<0.05). هر چند که این اثرات مثبت عصاره‌های گیاهی به طور گسترده ای بستگی به میزان تغذیه شده، سن پرنده و نوع بافت هدف متفاوت بود. به عبارت دیگر در بعضی بافت‌ها هیچ گونه اثری دیده نشد و در بعضی بافت‌ها اثرات مثبت معنی‌دار مشاهد شد. به عنوان نتیجه گیری کلی از نتایج دیده شده در این پژوهش، واضح است که عصاره‌های گیاهی پوست لیمو و پرتقال و عصاره زردچوبه و پونه کوهی می­تواند بدون تأثیر منفی بر عملکرد، اثر مطلوبی بر سیستم آنتی‌اکسیدانی، فراسنجه‌های فیزیولوژیک، ریخت‌شناسی روده باریک و جمعیت میکروبی روده جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی داشته باشد. هر چند که اثرات سودمند عصاره‌های گیاهی سرشار از ترکیبات فنولیک بر جوجه‌های گوشتی تحت تأثیر سن پرنده، نوع بافت هدف و طول دوره تنش گرمایی می‌تواند متغیر باشد.

فصل اول

1- مقدمه

1-1- تنش گرمایی

دمای محیطی و میزان رطوبت نسبی دو عامل بسیار مهم در زمینه پرورش طیور هستند. دمای مناسب برای پرورش طیور گوشتی در دوره پایانی رشد بین 18 تا 22 درجه سانتی‌گراد است. زمانی که دمای سالن از این مقدار بالاتر برود طیور دچار تنش گرمایی شده که به نوبه خود باعث تغییرات فیزیولوژیک و رفتاری در آنها می‌شود. شکل 1-1، اثرات افزایش دمای محیط را بر رفتار جوجه‌ها نشان می‌دهد.

در بعضی مناطق جهان (شبیه مناطق جنوبی ایران که گرمسیری هستند) دمای محیطی 35 تا 45 درجه سانتی‌گراد در طول ماهای گرم سال عادی است که در این شرایط تولید و عملکرد طیور به طور منفی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این امر باعث خسارت سالیانه بسیار زیادی به صنعت طیور کشور می‌شود، از آنجایی‌که پرورش طیور یکی از مهمترین سیستم‌های تولیدات دامی در ایران است، بنابراین یافتن یک روش مناسب برای جلوگیری و یا کاهش اثرات منفی تنش گرمایی در صنعت طیور همواره یکی از چالش‌های کارشناسان این صنعت بوده است.

2-1- اثرات تنش گرمایی بر طیور

به طور خلاصه، اثرات منفی تنش گرمایی بر طیور را می‌توان به سه دسته کمی، کیفی و فیزیولوژیکی دسته‌بندی کرد. اثرات کمی و کیفی شامل کاهش ارزش اقتصادی تولیدات مانند گوشت و تخم‌مرغ، تولید گوشت با کیفیت پایین، کاهش تولید گوشت سینه و ران (تانکسون و همکاران، 2001)، افزایش تلفات در گله و کاهش وزن بدن. تغییرات فیزیولوژیک شامل افزایش دمای بدن، بر هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها در بدن (احمد و همکاران، 2008)، نقص در عملکرد ارگان‌های درونی بدن، کاهش فراهمی انرژی در سلول‌ها (روزنبویم و همکاران، 2007)، تغییر گوارش‌پذیری و متابولیسم مواد مغذی، تغییر ساختار سلول‌های دستگاه گوارش (بورخلدر و همکاران، 2008) و تغییرات در جمعیت میکروبی دستگاه گوارش است (بایلی و همکاران، 2004).

یکی از اثرات منفی و مهم افزایش دما نقص در سیستم ضد اکسیدانتی و تحریک تنش اکسیداتیو است (لین و همکاران، a2006). تنش اکسیداتیو به عنوان حضور مقدار بالای گونه‌های فعال اکسیژن (‌ROS) در حضور سیستم بافری ضد اکسیدانتی تضعیف شده بدن تعریف می‌شود؛ به عبارت دیگر، یک عدم تعادل بین اکسیدانت‌ها و ضد اکسیدانت‌ها در بدن. گو و همکاران (2012) بیان کردند که تنش گرمایی یکی از عوامل اصلی ایجاد تنش اکسیداتیو از طریق ایجاد عدم تعادل بین پرواکسیدآن‌ها و سیستم ضد اکسیدانتی است. این بدین معنی است که تنش گرمایی باعث تولید بیش از حد ROS، افزایش التهاب و بیومارکرهای تنش اکسیداتیو مانند پروکسیدهای لیپید در خون و بافت‌ها می‌شود. علاوه بر این و بسته به شدت و طول دوره تنش گرمایی اثرات دیگری مانند افزایش یا کاهش فعالیت آنزیم‌های ضد اکسیدانتی کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز و درنهایت القای تولید پروتئین‌های شوک گرمایی (HSP) از اثرات گزارش شده تنش گرمایی بر وضعیت اکسیداتیو جوجه‌های گوشتی است.