1-6- روش تحقیق– 8

فصل دوم: کلیاتی در بارة عقل

 

2-1- ماهیت عقل – 10

2-1-1- تعریف عقل—————- 10

2-1-1-1- عقل در لغت ———— 10

2-1-1-2- عقل در قرآن و سنت—— 11

2-1-1-3- عقل در فقه————– 11

2-1-1-4- عقل در علم کلام اسلامی– 13

2-1-1-5- عقل نزد اخباریان——— 14

2-1-1-6- عقل در مکتب تفکیک—– 15

2-1-1-7- عقل در علم اصول شیعه— 17

2-1-1-8- عقل در علم اصول اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 20

2-1-2- مقایسه عقل با برخی عناوین— 21

2-1-2-1- عقل و عرف————– 21

2-1-2-2- عقل و علم————— 23

2-1-2-3- عقل و علوم تجربی——– 24

2-1-2-4- عقل و معرفت­های فطری— 25

2-1-2-5- عقل و بنای عقلا———- 26

2-2- تقسیمات عقل————– 27

2-2-1- عقل نظری و عملی———- 27

2-2-1-1- کلام فلاسفه ———— 27

2-2-1-2- جمع بندی کلام فلاسفه و اصولیان بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 28

2-2-1-3- نقد و بررسی سخنان قطب الدین رازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 28

2-2-2- دیگر تقسیمات عقل——— 30

فصل سوم: دلیل عقل، قاعده ملازمه و کشف یقینی حکم شرع

 

3-1- مستقلات عقلی————- 33

درآمد———— 33

3-1-1- مسأله در آمد حجیت مطلق قطع و یقینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 33

3-1-2- قاعده ملازمه ————– 34

3-1-2-1- کُلمّا حَکَمَ بِه العقل حَکَمَ بِه الشَرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 34

3-1-2-2- مراد از عقل و حکم در قاعده ملازمه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 34

3-1-3- پیشینه قاعده ملازمه ——– 38

3-1-4- ادله منکران و طرفداران قاعده ملازمهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 39

3-1-4-1- دلیل‌های منکران ——— 39

3-1-4-2- پاسخ به دلیل‌های منکران — 40

3-1-5- ادّله­ی اثبات تلازم میان حکم عقل و شرع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 42

3-1-5-1- دلیل عقلی ————– 42

3-1-5-2- دلیل بداهت ————- 43

3-1-5-3- دلیل نقلی————— 43

3-1-6- حسن و قبح عقلی———– 43

3-1-6-1- منظور از حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 44

3-1-6-2- منظور از عقلی یودن حسن و قبح چیست؟بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 45

3-2- غیر مستقلات عقلی و کاربرد آن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 46

3-2-1- کاربرد آلی- 46

3-2-1-1- معنا و موقعیت کار برد آلی- 46

3-2-1-2- موقعیت کار برد آلی عقل نزد فقها بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 46

3-2-2- مواردی از کاربرد آلی عقل در اجتهادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 47

3-2-2-1- اثبات شرع و شارع توسط عقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 47

3-2-2-2- استفاده از عقل در مفهوم گیری از ادله بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 47

3-2-2-3- استفاده از عقل درتشکیل قیاسبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-2-4- استفاده از عقل در اصول عملیهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 48

3-2-3- کاربرد ترخیصی و تأمینی—– 49

3-2-4- کاربرد تسبیبی————– 50

3-3- قلمرو و کارایی عقل در استنباط احکامبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 50

3-3-1- عقل و کشف ملاک‌ها ——– 50

3-3-1-1- امکان کشف ملاکات احکام – 52

3-3-1-2- قلمرو استنباط احکام شرعیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 53

3-3-1-3- قلمرو تشخیص مصلحت و بیان احکام حکومتی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 54

3-3-1-4-نمونه‌هایی از فتواهای امام خمینی (ره) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 55

3-3-2- عقل و قواعد فقهی ———- 56

فصل چهارم: نگرش تاریخی به عقل گرایی

 

4-1- سیر به کار گیری عقل نزد اهل سنتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 59

4-1-1- دوره صدر اسلام ———— 59

4-1-2- دوران صحابه ————– 61

4-1-3- دوران تابعین————— 62

4-1-4- دوران مذهب فقهی ——— 64

4-1-5- دوره تقلید- 66

4-1-6- دوره‌ی کنونی ————– 67

4-2- سیر به کار گیری عقل نزد شیعهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 69

4-2-1- دوره­ی صدر اسلام ———- 69

4-2-2- دوره­ی ائمه (ع)————- 70

4-2-3- دوره غیبت- 72

4-2-3-1- دوره نخست————– 74

4-2-3-2- دوره میانی ————– 77

4-2-3-3-دوره پایانی————— 78

 فصل پنجم: عقل و قیاس

 

5-1- ماهیت قیاس—————- 83

درآمد———— 83

5-1-1-قیاس در لغت و اصطلاح —— 83

5-1-2- قیاس، رای و اجتهاد——— 85

5-1-3- قیاس و استدلال———— 87

5-2- انوع قیاس – 88

5-2-1- دسته بندی ابو اسحاق شیرازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 88

5-2-1-1- قیاس علت ————– 89

5-2-1-2- قیاس دلالت ————- 89

 

5-2-1-3- قیاس شباهت———— 90

5-2-2- دسته بندی آمدی———– 90

5-2-3- قیاس عکس و طرد———- 92

5-2-3-1- قیاس عکس ————- 92

5-2-3-2- قیاس طرد————— 92

5-2-4- قیاس تلازم ————— 92

5-3- قیاس و چگونگی سرایت دادن حکم بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 93

5-3-1- اثبات علت به ادله نقلی——- 93

5-3-2- اثبات علت به اجماع——— 95

5-3-3- اثبات علت به استنباط و طرق استدلالبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 96

5-3-3-1- مسلک مناسبت ———- 96

5-3-3-2- مسلک استدلال به فعل پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 96

5-3-3-3- مسلک مشابهت———– 97

5-3-3-4- مسلک تنفیح مناط——– 97

5-4 – بررسی نظریات ————- 98

5-4-1- اهل سنت و مسأله قیاس—– 99

5-4-2- ظاهریه و مسأله قیاس——– 101

5-4-3- شیعه و مسأله قیاس——— 102

  فصل ششم: عقل و استحسان

 

6-1- ماهیت استحسان———— 107

درآمد———— 107

6-1-1- استحسان در لغت و اصطلاح— 107

6-1-1-1- استحسان در لغت ——– 107

6-1-1-2- استحسان در اصطلاح—— 108

6-1-2- استحسان و قیاس———– 109

6-1-3- استحسان و استصلاح——– 110

6-2- انواع استحسان————- 111

یک مطلب دیگر :

6-2-1- انواع استحسان به اعتبار معدول بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 111

6-2-2- انواع استحسان به اعتبار مستندبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 112

6-3 – بررسی نظریات ————- 113

6-3-1- شافعی و نفی استحسان —— 115

6-3-2- شیعه و استحسان———– 116

فصل هفتم: عقل و دیگر عرصه‌ها و منابع

 

7-1- عقل و فرمانبری————- 120

7-1-1- عقل پشتوانه احکام شرع—— 120

7-1-1-1- شکر مُنعِم و حق الطاعه—- 120

7-1-1-2- قاعده کلما حکم به الشرع حکم به العقلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 123

7-2- عقل و سنت—————- 124

7-2-1- عقل و حجیت سنت ——– 124

7-2-1-1- عقل و حجیت سنت پیامبر(ص)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 125

7-2-1-2- عقل و حجیت سنت امامان(ع)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 127

نتیجه گیری و پیشنهاد———— 129

فهرست منابع—— 133

 چکیده

 

اگر چه در گذشته جمود گرایی، بی مهری و تفریط گروهی در باره توانایی عقل، موجب شد. میان دانشوران مسلمان. مباحث مربوط به ارزش عقل و تعیین جایگاه آن در منظومه معرفتی انسان پدید آید، ولی امروز دو امر، آنان را به اهمیت بحث در باره آن وا می‌دارد: از یک سو، افراط و پندار یگانه محوری عقل در منظومه معرفتی انسان موجب شده است تا با نگرش امروزین به ارزش و جایگاه آن نظر شود ؛ زیرا انسان معاصر غربی بنیاد معرفت خود را بر پایه عقل نهاده است و هیچ چیز را بدون راهنمایی آن نمی پذیرد و بر دیگر منابع معرفتی خط بطلان و خرافه کشیده است،این عقیده، باور مسلمانانی را که کتاب آسمانی خود و سنت پیامبرشان را دو منبع معرفتی می‌دانند، به چالش کشیده و باعث شده با نگاه به چالش‌های پدید آمده، میراث دینی خود را در باره ارزش و جایگاه عقل باز خوانی کنند و نسبت آن را با کتاب و سنت دریابند.

از دیگر سو، پدید آمدن پاره‌ای پرسش‌های نو پیدای فقهی که در منابع اصیل فقهی سابقه ندارند و پاسخ روشنی نمی یابند، موجب می‌گردد که به عقل به عنوان یکی از منابع احکام مراجعه کنند، ولی از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود این در حالی است که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های راه یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌ای فقهی، از دلایل عقلی چون قیاس، استحسان، استدلال و غیره سخن به میان می‌آید و از سوی دیگر در جهان اندیشه­ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیل عقل در میان است. در درون هر یک از دو مکتب یاد شده البته نزاع­هایی با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب­ها به چشم می­خورد وجود دارد.

کلید واژه‌ها: عقل، حسن و قبح عقلی، قاعده ملازمه، قیاس، استحسان.

 

مقدمه

سالهاست که دل مشغولی بسیاری ازاهل فکر و قلم بشر معاصر اندیشه، کاوش، و گفتگو درباره نسبت میان آموزه‌های وحیانی با نیازهای انسانی و دست آوردهای علمی و عقلی بشر است. بخش انبوهی از مقاله‌ها و کتاب‌هایی که در جامعه علمی امروز ما منتشر می‌شوند، به نسبت میان عقل و دین و سازگاری و ناسازگاری آن می پردازند. نگاه به نسبت یاد شده در زمینه‌های متفاوت فکری، عناوین گوناگونی دارد که هر یک زاویه‌ای از ابعاد و لایه‌های بحث یاد شده هستند. مسائلی چون آزادی در اسلام، مردم سالاری دینی، اسلام و حقوق بشر، عقلانیت و دین داری، علم و دین و.. گوهر مشترک این دست مباحث پرداختن به تعامل و شرایط میان دین و عقل است که هر کدام از چشم انداز ویژه خود آن را بررسی می‌کنند. این بحث‌ها نشان حقیقی بودن ریشه دین ژرفای وجود آدمی است، چرا که بشر معاصر به رغم دستاوردهای شگرف علمی، نتوانسته است خاطر خود را بابت دین آسوده کند  و آن را به کناری نهد و تنها به بحث تاریخی در باره آن بسنده کند ! آیا امکان دارد چیزی حقیت نداشته باشد ولی از آغاز آفرینش آدمی، تا کنون همچنان زنده و جاری و کند و کاو در باره آن پیوسته داغ و تازه باشد؟ ! آن افسانه است که زود به پایان می رسد و دل زدگی می آورد و آنچه حقیقت است، بی کران و با طراوت خواهد ماند.

با این همه، در میراث مکتوب پیشینیان و هم در آثار پیشینیان، دو نکته عمده خود نمایی می‌کند:

1- می توان گفت: به همان اندازه که حقیقت عقل حقیقی ژرف و گسترده دامن است نزاع در باره میدان گشودن بر آن در عرضة باورها و برداشتها و به ویژه در برخورد با متون دینی و آموزه‌های آسمانی نزاعی فرا گیر و آمیخته به پیچیدگیهاست. تنها در جهان اندیشه اسلامی آن هم در قلمرو و دانش اصول و فقه، از سویی میان اهل سنت و شیعه بر سر منابع استنباط اختلافی کهن دیده می‌شود و در حالی­که در منابع سنیان در کنار کتاب و سنت به عنوان بنیادی ترین سر چشمه‌های ره یافتن به آموزه‌های دینی و گزاره‌های فقهی، از دلایلی عقلی چون قیاس، استحسان، استصلاح،استدلال و… سخن به میان می‌آید و از سویی دیگر درجهان اندیشه‌ی شیعی پس از کتاب و سنت، سخن از دلیلی به نام دلیلی عقلی در میان است.

در درون هر یک از دو مکتب یاد شده نیز البته نزاعهای با همان گستردگی و اهمیت که میان مکتب‌ها به چشم می­خورد وجود دارد، در این میان مکتبی که به تکیه زدن بر ادله عقلی نامور شده مذهبهای متفاوت نگرشی نا همانند به قلمرو و عقل و ادله عقلی دارند، چونان که برای نمونه در برخورد با قیاس و اینکه قلمرو آن چیست به سختی با همدیگر اختلاف می­ورزند، یا در باره‌ی استحسان به فراوانی همدیگر را نقد می‌کنند و در مکتبی که «دلایلی چهارگانه» شعار آن شده است برخی در عمل تنها از اعتبار دو منبع کتاب و سنت می‌گویند.

2-1-تأسیس ارتش نوین…………………………………………………………………………………………… 14

2-2- واحدهای نظامی قبل از کودتای 1299…………………………………………………………………. 14

2-2-1- ژاندارمری………………………………………………………………………………………………. 15

2-2-2- بریگاد مرکزی………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-3- بریگاد قزاق……………………………………………………………………………………………… 17

2-2-4- نیروی نظامی بیگانگان………………………………………………………………………………… 19

2-3- تشکیل قشون متحدالشکل…………………………………………………………………………………. 22

2-3-1- ارتش نوین و دو گرایش در آن………………………………………………………………………… 24

2-3-2- سازمان ستاد و لشکرها………………………………………………………………………………… 26

2-3-3- تحصیلات و آموزش نظامیان………………………………………………………………………….. 29

2-3-4- نظام وظیفه (سربازگیری)…………………………………………………………………………….. 30

2-3-5- تسلیحات و تجهیزات……………………………………………………………………………………. 31

2-3-6- منابع مالی(بودجه)……………………………………………………………………………………… 32

2-3-7- امنیه………………………………………………………………………………………………………. 33

2-3-8- نظمیه (شهربانی)……………………………………………………………………………………….. 34

2-4- تقویت و توسعه ارتش……………………………………………………………………………………… 35

 

2-4-1- سازمان ستاد و لشکرها………………………………………………………………………………… 36

2-4-2-نفرات و بودجه…………………………………………………………………………………………… 38

2-4-3- آموزش و تسلیحات…………………………………………………………………………………….. 39

2-4-4- نیروی هوایی……………………………………………………………………………………………. 40

2-4-5- نیروی دریایی……………………………………………………………………………………………. 41

2-4-6- امنیه………………………………………………………………………………………………………. 43

2-4-7- نظمیه…………………………………………………………………………………………………….. 43

فصل سوم- نظامیان، فترت و احیای دولت مطلقه 1330-1320

3-1-تهاجم روس و انگلیس………………………………………………………………………………………. 46

3-1-1- فروپاشی ارتش………………………………………………………………………………………….. 48

یک مطلب دیگر :

3-1-2- اشغال پایتخت وکناره گیری رضاشاه………………………………………………………………… 50

3-2-بازسازی ارتش……………………………………………………………………………………………… 52

3-2-1- سازمان لشکرها، ستاد و آموزش……………………………………………………………………… 53

3-2-2- ژاندارمری………………………………………………………………………………………………. 54

3-2-3- نیروی دریایی و نیروی هوایی………………………………………………………………………… 55

3-2-4- مستشاران آمریکایی در ایران………………………………………………………………………… 56

3-3- بحران آذربایجان و کردستان……………………………………………………………………………… 58

4-3-  رزم آرا در صحنه سیاست……………………………………………………………………………….. 59

فصل چهارم- سازمانهای نظامی در دوره نخست وزیری دکتر مصدق

4-1-نخست وزیری مصدق………………………………………………………………………………………. 62

4-2- حزب کبود، نهضت ملی، گروه رزم آرا………………………………………………………………… 64

4-3- سازمان افسران حزب توده……………………………………………………………………………….. 65

4-3-1- ساختار و تشکیلات سازمان افسران حزب توده…………………………………………………….. 80

4-3-2- اساسنامه(آیین نامه) سازمان افسران حزب توده……………………………………………………. 85

4-4- کانون افسران بازنشسته…………………………………………………………………………………… 89

4-5- سازمان افسران ناسیونالیست……………………………………………………………………………… 91

فصل پنجم- دکتر مصدق و ارتش

5-1-دکترمصدق و تسلط بر ارتش……………………………………………………………………………… 96

5-2- واقعه 30 تیرماه 1331…………………………………………………………………………………. 101

5-3- تصفیه ارتش………………………………………………………………………………………………. 106

5-4- واقعه 9 اسفند 1331……………………………………………………………………………………. 112

5-5-توطئه، ربودن و قتل سرتیپ افشار طوس……………………………………………………………… 129

فصل ششم- ارتش و فروپاشی دولت ملی دکتر مصدق

6-1-ارتش و کودتا……………………………………………………………………………………………… 141

6-2- ارتش و کودتای نظامی 25 مرداد 1332…………………………………………………………….. 151

6-3- ارتش و کودتای نظامی 28 مرداد 1332…………………………………………………………….. 160

6-4- نقش و عملکرد افسران حزب توده در کودتای 28 مرداد 1332…………………………………. 165

6-5- نقش و عملکرد طرفداران سلطنت در کودتای 28 مرداد 1332………………………………….. 170

6-5-1-  سران کودتا…………………………………………………………………………………………… 171

6-5-1-1- سرلشکر فضل الله زاهدی………………………………………………………………………… 171

6-5-1-2- سرهنگ نعمت الله نصیری……………………………………………………………………….. 172

6-5-1-3- سرهنگ عباس فرزانگان………………………………………………………………………… 172

حاكمیت  : 15

حكومت : 16

دولت: 16

هویت: 16

دولت ـ كشور : 17

نتیجه. 22

فصل دوم : سیر گرایش به تشیع قبل از دوران صفوی. 24

فصل اول : تاریخچه پیدایش شیعه. 25

1 ) آراء مورخین در پیدایش تشیع. 25

2 ) تشیع در ایران.. 28

فصل دوم : تعامل تشیع و مذاهب دیگر. 28

1 ) وحدت گرایی اسلامی در اندیشه شیعه. 28

 

2 ) ‌ تشیع از دید ایرانیان.. 30

3 ) شیعه اسماعیلیه و انشعابات آن : 31

4 ) پیوند های تشیع و تصوف : 32

فصل  سوم:  تشیع تا پایان دوران آغازین صفوی. 37

فصل اول : مذهب در دوره تیموریان.. 38

1. نگاهی به اوضاع شیعه در ایران قبل از صفویه : 38

2 .  سربداران : 39

3 . مرعشیان مازندران : 40

4 . حروفیان : 41

5 . مشعشعیان : 42

یک مطلب دیگر :

6 . اهل حق : 44

7 . حیدریه : 45

8 . نقطویان : 46

فصل  دوم : پادشاهان دوره آغازین صفوی.. 47

1 ) شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویه : 47

2 ) شاه طهماسب صفوى.. 48

3 ) نقش پادشاهان صفوی در گسترش گرایش مردم به مذهب شیعه : 49

فصل سوم : علمای دوره آغازین صفوی.. 51

1 ) تعامل علما و پادشاهان.. 51

2 ) تلاش برای ترجمه متون دینی به فارسی : 53

3)  کنش ها و واکنش های مردمی… 55

فصل چهارم  : نگاهی به نتایج نهضت های  مذهبی شیعه در دوره آغازین صفوی.. 55

نتیجه. 59

منابع و مأخذ. 62

 

یک مطلب دیگر :

فصل دوم: موقعیت و جایگاه مكه و كعبه قبل از اسلام

1-2- موقعیت جغرافیایی جزیره العرب………………………………………………………….. 22

2-2- موقعیت جغرافیایی مكه……………………………………………………………………… 23

3-2- موقعیت اقتصادی مكه………………………………………………………………………… 24

4-2- مكه در ادوار گذشته …………………………………………………………………………. 28

5-2- كوههای اطراف مكه…………………………………………………………………………… 28

6-2- دره های اطراف مكه………………………………………………………………………….. 29

7-2- چگونگی بوجود آمدن خانه كعبه…………………………………………………………… 43

1-7-2- حل مشكل………………………………………………………………………………….. 43

8-2 چگونگی بوجود آمدن مسجد الحرام و اهمیت آن……………………………………….. 44

9-2- جایگاه كعبه نزد ملت ها…………………………………………………………………….. 44

1-9-2- اعراب………………………………………………………………………………………… 44

2-9-2- ایرانیان……………………………………………………………………………………….. 45

3-9-2- یمنی ها………………………………………………………………………………………. 45

4-9-2- رومیان……………………………………………………………………………………….. 46

10-2- جایگاه كعبه نزد ادیان مختلف……………………………………………………………. 47

1-10-2- یهود………………………………………………………………………………………… 47

2-10-2- نصارا……………………………………………………………………………………….. 47

3-10-2- هندو………………………………………………………………………………………… 48

4-10-2- صابئین……………………………………………………………………………………… 48

5-10-2- چرا كعبه را كعبه نامیدند………………………………………………………………… 49

6-10-2- نام های كعبه در قرآن…………………………………………………………………… 50

7-10-2- چرا مكه را بكه نامیدند………………………………………………………………….. 52

8-10-2- علت نام گذاری مكه به ام القری……………………………………………………… 53

9-10- ویژگی های كعبه در قرآن…………………………………………………………………. 54

10-2- قسمتهای مقدس كعبه………………………………………………………………………. 58

1-10-2- ملتزم………………………………………………………………………………………… 58

2-10-2- مستجار…………………………………………………………………………………….. 58

3-10-2- شاذروان……………………………………………………………………………………. 58

40-10-2- حطیم……………………………………………………………………………………… 59

5-10-2- حجر اسماعیل…………………………………………………………………………….. 59

6-10-2- ناودان رحمت…………………………………………………………………………….. 59

7-10-2- مقام ابراهیم………………………………………………………………………………… 60

8-10-2- پرده كعبه…………………………………………………………………………………… 60

9-10-2- اركان كعبه…………………………………………………………………………………. 61

10-10-2- ركن حجرالاسود……………………………………………………………………….. 61

فصل سوم: مكه در دوران اسلامی

1-3-  مكه از ظهور اسلام تا هجرت……………………………………………………………… 64

 

2-3- تاریخ پیامبر اسلام (ص) (ولایت، بعثت، دعوت)……………………………………… 66

1-2-3- كودكی و نوجوانی…………………………………………………………………………. 66

2-2-3- كلید شخصیت محمد(ص) در نوجوانی و جوانی…………………………………… 66

3-2-3- جوانی………………………………………………………………………………………… 67

4-2-3- ازدواج……………………………………………………………………………………….. 67

5-2-3- آغاز رسالت…………………………………………………………………………………. 68

6-2-3- دعوت خصوص- پنهانی و تبلیغ عملی………………………………………………. 68

7-2-3- انذار خویشاوندان و دعوت آشكار…………………………………………………….. 69

8-2-3- دعوت عمومی و آغاز صف بندی موحدان و مشركان در مكه…………………… 69

9-2-3- علل مخالفت با اسلام…………………………………………………………………….. 70

10-2-3- اقدامات مشركان…………………………………………………………………………. 70

11-2-3- شگردهای مسالمت آمیز………………………………………………………………… 71

12-2-3- نیرنگ های مردم فریب و مجمع تهمت هماهنگ………………………………… 71

13-2-3- اقدامات علیه بنیان فكری نهضت…………………………………………………….. 71

14-2-3- اقدامات علیه حامیان نهضت…………………………………………………………… 72

15-2-3- انزوای سیاسی و محاصره اقتصادی …………………………………………………. 73

16-2-3- توفیق دعوت در مكه و زمینه های هجرت به مدینه………………………………. 74

17-2-3- آخرین توطئه و هجرت پیامبر(ص) به مدینه………………………………………. 74

3-3- هجرت و نقش دینی، اجتماعی و سیاسی آن……………………………………………. 75

1-3-3- تاسیس ملت و گسترش اسلام………………………………………………………….. 76

2-3-3- وحدت جامعه در سایه پیوند معنوی افراد……………………………………………. 77

3-3-3- همزیستی مسالمت آمیز در قالب نخستین قانون اساسی………………………….. 78

4-3- ماهیت جنگ های پیامبر (ص)…………………………………………………………….. 78

1-4-3- تدابیر جنگی………………………………………………………………………………… 79

2-4-3- جریان نفاق و منافقان…………………………………………………………………….. 80

3-4-3- صلح حدیبیه………………………………………………………………………………… 82

4-4-3- بركات صلح حدیبیه………………………………………………………………………. 89

5-4-3- اعلام جهانی رسالت………………………………………………………………………. 89

یک مطلب دیگر :

5-3- ایمان به راه راستین (مباهله)………………………………………………………………… 90

1-5-3- فتح مكه پایان قدرت سیاسی مشركان در حجاز……………………………………. 90

2-5-3- چاره جویی قریش………………………………………………………………………… 93

3-5-3- دستور بسیج………………………………………………………………………………… 94

4-5-3- به دام افتادن جاسوس…………………………………………………………………….. 96

5-5-3- حركت به سوی مكه………………………………………………………………………. 97

6-5-3- تاكتیك جالب ارتش اسلام………………………………………………………………. 100

7-5-3- عباس ابوسفیان را از میان اردوگاه مسلمانان می برد……………………………….. 101

8-5-3- ابوسفیان در حضور پیامبر………………………………………………………………… 101

9-5-3- مكه بدون خونریزی تسلیم می شود…………………………………………………… 102

10-5-3- ابوسفیان رهسپار مكه می گردد……………………………………………………….. 104

11-5-3- نیروهای نظامی اسلام وارد شهر می شوند………………………………………….. 105

12-5-3- شكستن بتها شستشوی كعبه…………………………………………………………… 106

13-5-3- ورود سپاه اسلام به مكه و پرچمداری علی (ع)…………………………………… 107

14-5-3- بت شكنی علی (ع) در فتح مكه……………………………………………………… 108

15-5-3- پیامبر عفو عمومی اعلام می كند………………………………………………………. 109

16-5-3- بلال اذان می گوید………………………………………………………………………. 109

17-5-3- پیامبر با خویشاوندان خود سخن می گوید…………………………………………. 110

18-5-3- سخنان تاریخی پیامبر در مسجدالحرام………………………………………………. 111

19-5-3- جنایتگران دستگیر می شوند…………………………………………………………… 113

20-5-3- زنان مكه با پیامبر بیعت می كنند……………………………………………………… 113

21-5-3- بتخانه های مكه و حوالی آن ویران می شود……………………………………….. 114

 

فصل چهارم: نقش فتح مكه در توسعه اسلام

1-4- موانع و مخالفین گسترش اسلام……………………………………………………………. 118

2-4- عوامل گسترش اسلام………………………………………………………………………… 118

3-4- فتح مكه، همان فتح مبین و فتح قریب…………………………………………………… 120

1-3-4- كسانی كه بعد از فتح مكه به اسلام روی آوردند……………………………………. 121

2-3-4- تاثیرات فتح مكه در توسعه و تثبیت اسلام…………………………………………… 123

4-4- نقش یهودیان و دیگر ادیان و نگاه قبائل و موضع گیری آنها در قبال فتح مكه….. 128

1-4-4- تحركات هوازن در مقابل اسلام و لشكركشی پیامبر(ص) به حنین……………… 128

2-4-4- غنایم جنگ و كشتگان……………………………………………………………………. 130

3-4-4- فتح آخرین سنگر مشركان(طائف)…………………………………………………….. 130

4-4-4- تسلیم شدن مالك بن عوف……………………………………………………………… 132

5-4-4- تقسیم غنایم…………………………………………………………………………………. 132

6-4-4- لشكركشی به شام(غزوه تبوك)…………………………………………………………. 133

7-4-4- گسترش اسلام در جزیره العرب در سال نهم و دهم………………………………. 135

8-4-4- آخرین سرایا………………………………………………………………………………… 137

9-4-4- وسعت و موقعیت جغرافیایی اسلام پس از فتح مكه تا رحلت پیامبر (ص)….. 139

5-4- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………… 140

منابع …………………………………………………………………………………………………….. 143

 

چکیده:

پس از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه ندای اسلام در محدوده شبه جزیره عربستان، گستره قابل ملاحظه ای پیدا کرد و با پیروزی های تاریخی مسلمین بر کفار و مشرکین، حوزه اثر اسلام در    محدوده ی این شبه جزیره بیشتر نیز می شد و لازم بود تا پیامبر اکرم (ص) با حضور در مکه یک بار دیگر حضور اسلام را به نمایش بگذارد. لذا در سال ششم هجرت به قصد انجام عُمره مفرده عازم مکه شد که با ممانعت قریش مواجه و در نهایت با انعقاد قرارداد صلحی به نام صلح حُدیبیه، زمینه را برای فتوحات بعدی از جمله فتح مقتدرانه مکه فراهم نمود.

آن چه قابل تأمل است این است که چه عواملی در فتح مکه تاثیر گذار بوده و فتح مکه چه تأثیری در جزیره العرب داشته است؟ بدون شک پیروزی ها و موفقیت های مستمر سپاه اسلام به خصوص در سالهای اخیر مانند صلح حُدیبیه، فتح خیبر و رخدادهای پس از آن و هم چنین پیشجبینی های قرآن و امدادهای غیبی الهی، نقش پیامبر و شخصیت معنوی وی، دارا بودن قوای نظامی مؤثر و پا در رکاب و ایمان و توکل مسلمانان را می توان از عوامل اصلی فتح مکه دانست.