گفتار اول-شورای نگهبان به عنوان مفسر قانون اساسی و کیفیت انجام وظیفه…………………………………………..48
بند1-ضرورت تفسیر…………………………………………………………………………………………………………………49
بند2-انواع تفسیر…………………………………………………………………………………………………………………..50
بند3-صلاحیت شورای نگهبان در تفسیر………………………………………………………………………………………..51
بند4-آیین تفسیر قانون اساسی…………………………………………………………………………………………………..53
گفتار دوم-شورای نگهبان به عنوان نهاد ناظر بر انتخابات و همه پرسی……………………………………………………55
فصل سوم- برخی ابهامات و نکات مسکوت مانده در قانون اساسی راجع به وظایف شورای نگهبان
مبحث اول-ابهامات مربوط به وظیفه انطباق قوانین با شرع و قانون اساسی………………………………………………58
گفتار اول- امکان اظهار نظر شورا راجع به قوانین لازم الاجرا شده………………………………………………………….58
گفتار دوم- امکان اظهار نظر شورا راجع به عموم و اطلاق مقررات قوانین عادی و قانون اساسی………………..59
گفتار سوم- کیفیت انطباق قوانین با موازین شرعی……………………………………………………………………………….62
الف- مبنای انطباق………………………………………………………………………………………………………………64
1- فتاوی فقهاء شورا به عنوان مبنای انطباق……………………………………………………………………………………64
2-فتاوی مشهور فقهاء به عنوان مبنای انطباق………………………………………………………………………………….65
3-فتاوی مقام رهبری به عنوان مبنای انطباق……………………………………………………………………………………65
4-امکان مغایر شرع دانستن قانون با وجود انطباق آن با بعضی فتاوی معتبر……………………………………………..66
ب- بررسی شکلی و یا بررسی ماهوی؟……………………………………………………………………………………….66
1-امکان محدود بودن اختبارات شورا به بررسی شکلی قوانین……………………………………………………………….70
2-امکان مجاز بودن شورا به بررسی عواقب و نتایج اجرای یک قانون از لحاظ نقض بالقوه موازین شرعی……………70

گفتار چهارم- کیفیت انطباق قوانین با قانون اساسی…………………………………………………………………………..72
الف:انطباق شکلی یا انطباق ماهوی؟………………………………………………………………………………………73
ب:انطباق با مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام…………………………………………………………………………..75
ج:انطباق با مصوبات یا احکام حکومتی یا تصمیمات نهادهای زیر نظر ولی فقیه……………………………………….76
مبحث دوم- ابهامات مربوط به سایر وظایف شورا………………………………………………………………………………..77
گفتار اول-کیفیت نظارت شورا بر انتخابات و همه پرسی………………………………………………………………………77
بند1-مفهوم نظارت و ارکان آن………………………………………………………………………………………………………77
بند2-ضرورت نظارت بر انتخابات………………………………………………………………………………………………….78
بند3-مرجع نظارت بر انتخابات……………………………………………………………………………………………………..79
بند4-ماهیت نظارت شورای نگهبان………………………………………………………………………………………….79
بند5-نحوه نظارت……………………………………………………………………………………………………………….82
بند6-بررسی صلاحیت داوطلبان انتخاباتی…………………………………………………………………………………..83
بند7-نظارت بر همه پرسی……………………………………………………………………………………………………85
الف:اجرایی بودن یا نظارتی بودن شورا و مرز تفکیک این دو در موضوع انتخابات……………………………………87
ب:نظارت استصوابی یا نظارت استطلاعی………………………………………………………………………………….87
ج:نظارت بدون نیاز به شکایت یا نظارت در صورت وصول شکایت……………………………………………………….91
گفتار دوم- نظارت شورا بر صلاحیت نامزدهای انتخابات………………………………………………………………………92
الف:نظارت شورا بر صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان………………………………………………………….93
ب:نظارت شورا بر صلاحیت انتخابات سایر مراجع قانونی…………………………………………………………………….93
ج:منابع شورا برای اعمال حق نظارت و کیفیت تضمین حقوق افراد در بحث احراز صلاحیت ها………………..94

یک مطلب دیگر :

فصل چهارم- بررسی رویه عملی شورای نگهبان در بررسی قوانین و انجام سایر وظایف خود
مبحث اول- رویه عملی شورای نگهبان در بررسی قوانین……………………………………………………………………..97
بند1-کیفیت نظارت بر قوانین و مقررات…………………………………………………………………………………………..97
بند2-اقسام نظارت…………………………………………………………………………………………………………….99
بند3-دامنه شمول نظارت……………………………………………………………………………………………………….101
بند4-الزامی بون نظارت……………………………………………………………………………………………………..103
بند5-قابلیت تفویض نظارت………………………………………………………………………………………..105
گفتار اول- برخی رویه های قابل انتقاد در رد و تائید مصوبات مجلس………………………………………………….106
الف:برخی نمونه های عملی و ذکر مستندات………………………………………………………………………………..107
ب:اشکالات ناشی از این رویه شورا………………………………………………………………………………110
گفتار دوم- اظهار نظر شورا در مورد تفسیر و یا ابطال قوانین لازم الاجراء……………………………………………..111
الف:برخی نمونه های عملی……………………………………………………………………………………………112
ب:اشکالات ناشی از این رویه شورا از لحاظ حقوقی و اجرایی…………………………………………………………….113
مبحث دوم-رویه عملی شورا از لحاظ آئین رسیدگی…………………………………………………………………………..114
گفتار اول- غیر علنی بودن جلسات و مستدل نبودن برخی تصمیمات……………………………………………………115
الف- نمونه های عملی و ذکر مستندات………………………………………………………………………………………..116
ب- اشکالات ناشی از غیرعلنی بودن جلسات و مستدل نبودن برخی تصمیمات…………………………………….116
گفتار دوم-عدم ذکر نظرات موافق و مخالف………………………………………………………………………………………118
الف-فوائد ذکر نظرات مخالف…………………………………………………………………………………………………..119
ب-فوائد ذکر تعداد آراء موافق و مخالف و نام اشخاص رأی دهنده……………………………………………………..121
گفتار سوم-آئین رسیدگی شورا از لحاظ رعایت حقوق دفاعی اشخاص ذینفع………………………………………..122
الف-نپذیرفتن اشخاص برای استماع توضیحات در جلسات شورا………………………………………………………..123
ب:ندادن مهلت کافی برای ارائه لایحه و مستندات کافی در برخی موارد………………………………………………..124
نتیجه گیری و پیشنهادها:
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………126
پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………..128
فهرست منابع
منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….132
منابع غیر فارسی…………………………………………………………………………………………………………………..136
پیوست
چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………….138

چکیده

یکی از نگرانی های عمده ای که تدوین کنندگان قانون اساسی را پس از انقلاب های عمومی و قیام های مردمی و تغییر کلی نظام حکومتی تدوین شده را همواره به خود مشغول داشته، وضع قوانین عادی مغایر با اصول و مقررات قانون اساسی توسط مجالس قانون گذاری و اجرای آن هاست. همین امر موجب شده است که معمولاً در قوانین اساسی کشورها، تمهیداتی برای جلوگیری از این موضوع ، یعنی وضع قوانین عادی مغایر با قوانین اساسی اتخاذ شود. یکی از ضروریات شورای نگهبان، حفاظت و صیانت از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی که ساختارحکومتی و قانون اساسی است که مجلس را ملزم کرده است هیچ گونه قوانینی مخالف موازین شرعی و قانون اساسی تصویب نکند.
از طرف دیگر رویکرد شورای نگهبان در خصوص برخی از اصول، رویکرد ثابت و پایدار نبوده است. در برخی
از موارد، شورای نگهبان در خصوص مواد و احکام مشابهی که به تصویب مجلس رسیده است، رویکرد مختلف
اتخاذ کرده است(یا نسبت به اصول قانون اساسی،تفاسیر مختلفی ارائه کرده است ).از همین رو مساله ای که ذهن