پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

در رشته مهندسی تولیدات گیاهی-گرایش علوم باغی

اثر دماهای انجماد و دوام آن بر درصد جوانه زنی گرده برخی از ژنوتیپ‌های نر پسته و بررسی میزان مقاومت آنها از طریق پارامتر نشت یونی

استادراهنما

دكتر حسین حكم آبادی

استاد مشاور

دکتر حسین افشاری

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

این پژوهش برای اولین بار در دنیا به منظور نشان دادن اثرات دماهای پایین و میزان دوام آن بر روی درصد جوانه‌زنی و میزان قوه نامیه انجام شده است .برای انجام این ازمایش دانه های گرده 3 ژنوتیپ زودگل، متوسط گل و دیر گل انتخاب و به انكوباتور منتقل شد. گرده ها به مدت 1 ، 2 و 3 ساعت در دماهای (6، 4 ، 2 ، 0 ، 2- ، 4- و 6-) قرار داده شد و پس از اتمام هر دوره گرده‌ها در محیط كشت گذاشته شده و درصد جوانه‌زنی در هر تیمار مشخص شد . طرح آزمایشی انتخابی، طرح فاكتوریل با 3 فاكتور (ژنوتیپ، دما و دوام دما ) در 3 تكرار در قالب طرح كاملا تصادفی در بهار سال 1391 انجام شد . نتایج نشان داد كه بالاترین میزان جوانه زنی در ژنوتیپهای متوسط گل وپایین ترین جوانه زنی در ارقام دیرگل رخ داده است. در ارتباط با میزان دوام بین 1، 2 و 3ساعت دوام دما اختلاف معنی داری مشاهده نشده است . بالاترین میزان جوانه زنی در دمای 6 درجه سانتیگراد بالای صفر روی داده است .پایین ترین جوانه زنی در دماهای 4- و6 – درجه سانتی گراد بوده است به طوری که در دماهای زیر صفر ممکن است درصد جوانه زنی به صفر برسد .در آزمایش دیگری ، بررسی میزان مقاومت گرده ها از طریق پارامتر نشت یونی انجام شد. همچنین غلظت برخی از كاتیونها از جمله Na,K,Mg,Ca اندازه گیری شد . نتایج نشان داد كه pH محلول نشت یافته نمی تواند ابزاری مناسب جهت مطالعه سرما و نقطه انجماد گرده درختان پسته باشد. درصد نشت یونی از نمونه های تحت تیمار سرما به عنوان پارامتر قابل اعتماد برای ارزیابی آسیب ناشی از سرما مورد استفاده می‌باشد. نتایج نشان داد که یون پتاسیم اصلی ترین و مهمترین كاتیونی است كه با كاهش دما نشت آن افزایش یافته است .در مورد کلسیم ژنوتیپ های دیرگل كمترین و ژنوتیپ های متوسط گل بیشترین نشت را از خود نشان دادند. در ارتباط با منیزیم و سدیم نتایج مشخص ساخت كه این كاتیون با سرما نشت نمی یابد و بین دما ها اختلاف معنی دار وجود نداشت. با توجه به این تحقیق انتظار می رود که در سال هایی که با مشکل دمای پایین درمنطقه دامغان مواجه ایم ،ارقام متوسط گل عملکرد بیشتری داشته باشند.

کلمات کلیدی:دانه گرده ،پسته ،دما ،نشت یونی

مقدمه

بیشتر درختان میوه مناطق معتدله در معرض سرمای زمستانه قرار می گیرند که باعث زیان های اقتصادی زیادی در آنها می گردد. به این دلیل مناطق مورد کشت و تولید میوه مطلوب و مناسب در این نواحی مناطقی است که زیان های حاصل از سرما در آن حداقل باشد . درهر صورت زیان ناشی از سرمازدگی دراکثر مناطق میوه کاری

یک مطلب دیگر :

چگونه بدون استرس کارهای بیشتری را انجام دهیم؟

 مشاهده می شود. از طرفی دمای پائین یکی از عوامل محیطی است که کشت، پرورش و تولید محصولات باغبانی را محدود می کند . برای مثال فصل رشد محصولات یکساله بوسیله طول زمان عاری از یخ مشخص می شود.همینطور در محصولات دائمی دمای پایین زمستانه،سرمای زودرس در پائیز و سرمای دیررس بهاره یکی از عوامل محدود کننده در تولید محصولات باغبانی است. بنابراین درک مقاومت به دمای پایین بعنوان یکی از عوامل محیطی به منظور دستیابی به روش های مقابله با آن به منظور کاهش خسارت ناشی از این پدیده یکی ازاهداف مهم پژوهش برای متخصصین علوم باغبانی و فیزیولوژیست ها می باشد .

افت دما در اوایل بهار به ویژه اگرمصادف با بازشدن جوانه ها و گلها باشد، گاه خسارات قابل توجهی برجای می گذارد. اكثر درختان میوه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و در شرایط بحرانی‌تر، معتدله، در معرض خسارات ناشی از یخبندان و سرمای زمستان در اوایل بهار قرار می گیرند. (ویلسون،1996).

بروز شرایط نامناسب آب وهوایی به بویژه یخبندانهای زمستانه و سرماهای بهاره مهمترین پارامترهای تعیین پراكنش گونه ها و البته مهمترین شاخص انتخاب محل احداث باغات میوه هستند (وست وود،1978).

بنابراین اگر شرایط ایده آل کشت و کار در یک منطقه لحاظ شده باشند ، آسیب های ناشی از یخبندان زمستانه كمترین نقش را در این بین داشته و بیشترین تمركز بر روی سرماهای ناخواسته و غیر طبیعی   اواخر زمستان واوایل بهار خواهد بود. خسارات وارده به جوانه ها و گلهای باز شده بسیار قابل توجه تر از خسارات وارده به جوانه های در حال خواب و باز نشده خواهد بود.

از جمله‌ عوامل‌ اختلال‌ در تولید مستمرپسته، سرمای‌ دیررس‌ بهاره‌ است‌ كه‌ با نابودی‌ گلها موجب ‌ضایع‌ شدن‌ تمام‌ یا قسمتی‌ از میوه‌ می‌شود كه‌ میتوان‌ با انجام‌ كارهای‌ تحقیقاتی‌ این‌ خسارت‌ را كنترل ‌یا كاهش‌ داد. جهت‌ كنترل‌ این‌ نوع‌ خسارت‌ از روش‌های‌ مختلفی‌ استفاده‌ می‌شود .

در طول سالهای گذشته، مناطق پسته كاری ایران از آسیب سرمازدگی مصون نبوده اند و در برخی ازسالها خسارت ناشی از سرما، درصد زیادی از محصول سال را از بین می برد. تجارب مشاهده ای و گزارشات دریافتی از مناطق مختلف بر این نكته كه بخش اعظم خسارت وارده، ناشی از سرمای اوایل بهار است تا دماهای پایین تر از انجماد در زمستان، تاكید دارند. در این بین به نظر می رسد مهمترین خسارت سرما،‌ از بین رفتن گلهای تازه باز شده است، در حالیكه دماهای بالاتر به كاهش رشد و نمو گلها و لوله گرده و كاهش كارآیی گرده افشانی منجر می شوند، دماهای پایین می توانند حتی جوانه ها را از بین ببرند (قلی پور، 1385).

در سال 1376 50% محصول پسته در اثر سرما از بین رفت. همچنین در سال 1383 نیز به طور متوسط 30% محصول پسته در استان كرمان در برخی مناطق پسته خیز از بین رفت كه این حادثه به خصوص در استان كرمان كه اكثر باغداران وابسته به اقتصاد تك محصولی هستند ضربات سنگینی به باغداران وارد آورد. در سال 1384 نیز در برخی مناطق پسته كاری استان كرمان تا 60% محصول پسته در اثر سرمای بهاره از بین رفت (حكم آبادی، 1386). همچنین بخش زیادی از محصول پسته در اثر سرمای دیررس بهاره در 16 فروردین ماه سال 1387 از بین رفت. سرمای وارده و تغییرات جوی ایجاد شده در چند سال اخیر نشان می دهند كه محصول پسته یكی از محصولات حساس به سرما ی بهاره بوده و احتمال سرمازدگی بالا در چند سال آینده بنا بر تغییرات جوی دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین انجام تحقیقاتی جهت كاهش خسارت محصول در اثر سرمای بهاره از ضروریات می باشد

در این چند سال اخیر علاوه بر اثرات مستقیم سرمای بهاره بر روی محصول پسته، دانه بندی ضعیف خوشه های باقی مانده نیز یكی از عوامل كاهش عملكرد بوده است كه از دلایل مهم آن گرده افشانی ضعیف بوده است، احتمالا دماهای پایین درصد جوانه زنی و میزان قوه نامیه گرده ها را كاهش داده و از این طریق میزان دانه بندی در خوشه كاهش یافته است تا كنون مطالعه ای بر روی اثرات دماهای پایین و بالا و میزان دوام آن بر روی درصد جوانه زنی و میزان قوه نامیه انجام نشده است. در این تحقیق اثر دماهای پایین ( در حد دماهای سرمازدگی بهاره) و دماهای بالاو میزان دوام آن بر روی درصد جوانه زنی و قوه نامیه 3 ژنوتیپ نر مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

بررسی منابع

2-1 اهمیت اقتصادی پسته

پسته به عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه خاصی در بین تولیدات کشاورزی ایران دارد و اهمیت اقتصادی آن معروف به طلای سبز، بر هیچ کس پوشیده نیست. این محصول بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی در حدود 55 درصد از تولید و بیش از 60 درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص داده است. در آمد حاصل از صادرات پسته در ایران به